Suttantapiñake
Aïguttaranikàyo
Namo tassa bhagavato arahato sammàsambuddhassa
3. Tikanipàto
Pañhamo paõõàsako
[BJT Page 222]
3. 1. 3. 1.
21. Evaü me sutaü: ekaü samayaü bhagavà sàvatthiyaü viharati, jetavane anàthapiõóikassa àràme. Atha kho àyasmà ca saviññho àyasmà ca mahàkoññhito yenàyasmà sàriputto tenupasaïkamiüsu. Upasaïkamitvà àyasmatà sàriputtena saddhiü sammodiüsu. Sammodanãyaü kathaü sàràõãyaü vãtisàretvà ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinnaü kho àyasmantaü saviññhaü àyasmà sàriputto etadavoca:
Tayome àvuso saviññha1, puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Katame tayo: kàyasakkhi, diññhappatto, saddhàvimutto. Ime kho àvuso tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Imesaü kho àvuso tiõõaü puggalànaü katamo te puggalo khamati abhikkantataro ca paõãtataro càti.
Tayome àvuso sàriputta, puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Katame tayo? Kàyasakkhi diññhappatto saddhàvimutto. Ime kho àvuso tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Imesaü àvuso tiõõaü puggalànaü yvàyaü puggalo saddhàvimutto, ayaü me puggalo khamati, imesaü tiõõaü puggalànaü abhikkantataro ca, paõãtataro ca. Taü kissa hetu, imassàvuso puggalassa saddhindriyaü adhimattanti.
Atha kho àyasmà sàriputto àyasmantaü mahàkoññhitaü etadavoca: tayo me àvuso koññhita, puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Katame tayo: kàyasakkhi diññhappatto saddhàvimutto. Ime kho àvuso tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. [PTS Page 119] imesaü àvuso tiõõaü puggalànaü katamo te puggalo khamati, abhikkantataro ca paõãtataro càti.
Tayome àvuso sàriputta, puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Katame tayo: kàyasakkhi, diññhappatto, saddhàvimutto. Ime kho àvuso tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Imesaü àvuso tiõõaü puggalànaü yvàyaü puggalo kàyasakkhi, ayaü me puggalo khamati, imesaü tiõõaü puggalànaü abhikkantataro ca paõãtataro ca. Taü kissa hetu? Imassàvuso puggalassa samàdhindriyaü adhimattanti.
Atha kho àyasmà mahàkoññhito àyasmantaü sàriputtaü etadavoca: tayo me àvuso sàriputta, puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Katame tayo: kàyasakkhi diññhappatto saddhàvimutto. Ime kho àvuso tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Imesaü àvuso tiõõaü puggalànaü katamo te puggalo khamati, abhikkantataro ca paõãtataro càti.
[BJT Page 224]
Tayome àvuso koññhita, puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Katame tayo: kàyasakkhi, diññhappatto, saddhàvimutto. Ime kho àvuso tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Imesaü àvuso tiõõaü puggalànaü yvàyaü puggalo diññhappatto, ayaü me puggalo khamati, imesaü tiõõaü puggalànaü abhikkantataro ca paõãtataro ca. Taü kissa hetu? Imassàvuso puggalassa pa¤¤indriyaü adhimattanti.
Atha kho àyasmà sàriputto àyasmanta¤ca saviññhaü àyasmanta¤ca mahàkoññhitaü etadavoca: vyàkataü kho àvuso amhehi sabbeheva yathàsakaü pañibhànaü. âyàmàvuso yena bhagavà tenupasaïkamissàma, upasaïkamitvà bhagavato etamatthaü àrocessàma. Yathà ne bhagavà vyàkarissati, tathà naü dhàressàmàti.
Evamàvusoti. Kho àyasmà ca saviññho àyasmà ca mahàkoññhito àyasmato sàriputtassa paccassosuü. Atha kho àyasmà ca sàriputto àyasmà ca saviññho àyasmà ca mahàkoññhito yena bhagavà tenupasaïkamiüsu. Upasaïkamitvà bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdiüsu. [PTS Page 120] ekamantaü nisinno kho àyasmà sàriputto yàvatako ahosi àyasmatà ca saviññhena àyasmatà ca mahàkoññhitena saddhiü kathàsallàpo, taü sabbaü bhagavato àrocesi.
Na khottha sàriputta sukaraü ekaüsena vyàkàtuü, ayaü imesaü tiõõaü puggalànaü abhikkantataro ca paõãtataro càti. òhànaü hetaü sàriputta, vijjati, yvàyaü puggalo saddhàvimutto svàssa arahattàya pañipanno. Yvàyaü puggalo kàyasakkhi, svàssa sakadàgàmã và, anàgàmã và. Yo càyaü puggalo diññhappatto, sopassa sakadàgàmã và, anàgàmã và. Na khottha sàriputta sukaraü, ekaüsena vyàkàtuü, ayaü imesaü tiõõaü puggalànaü abhikkantataro ca paõãtataro càti.
òhànaü hetaü sàriputta vijjati, yvàyaü puggalo kàyasakkhi svàssa arahattàya pañipanno. Yvàyaü puggalo saddhàvimutto, svàssa sakadàgàmã và, anàgàmã và. Yo càyaü puggalo diññhappatto, sopassa sakadàgàmã và anàgàmã và. Na khottha sàriputta sukaraü ekaüsena vyàkàtuü, ayaü imesaü tiõõaü puggalànaü abhikkantataro ca paõãtataro càti.
òhànaü hetaü sàriputta vijjati, yvàyaü puggalo diññhappatto svàssa arahà, và arahattàya pañipanno. Yvàyaü puggalo saddhàvimutto, svàssa sakadàgàmã và, anàgàmã và. Yo càyaü puggalo kàyasakkhi, sopassa sakadàgàmã và anàgàmã và. Na khottha sàriputta sukaraü ekaüsena vyàkàtuü, ayaü imesaü tiõõaü puggalànaü abhikkantataro ca paõãtataro càti.
[BJT Page 226]
(Sàvatthinidànaü:)
3. 1. 3. 2.
22. Tayo'me bhikkhave gilànà santo saüvijjamànà lokasmiü. Katame tayo: idha bhikkhave ekacco gilàno labhanto và sappàyàni bhojanàni, alabhanto và sappàyàni bhojanàni, labhanto và sappàyàni bhesajjàni, alabhanto và sappàyàni bhesajjàni, [PTS Page 121] labhanto và patiråpaü upaññhàkaü, alabhanto và patiråpaü upaññhàkaü, neva vuññhàti tamhà àbàdhà.
Idha bhikkhave ekacco gilàno labhanto và sappàyàni bhojanàni, alabhanto và sappàyàni bhojanàni, labhanto và sappàyàni bhesajjàni, alabhanto và sappàyàni bhesajjàni, labhanto và patiråpaü upaññhàkaü, alabhanto và patiråpaü upaññhàkaü, vuññhàti tamhà àbàdhà.
Idha pana bhikkhave ekacco gilàno labhanto'va sappàyàni bhojanàni no alabhanto, labhanto'va sappàyàni bhesajjàni no alabhanto, labhanto'va patiråpaü upaññhàkaü no alabhanto, vuññhàti tamhà abàdhà.
Tatra bhikkhave yvàyaü gilàno labhanto'va sappàyàni bhojanàni no alabhanto, labhanto'va sappàyàni bhesajjàni no alabhanto, labhanto'va patiråpaü upaññhàkaü no alabhanto, vuññhàti tamhà àbàdhà, imaü kho bhikkhave gilànaü pañicca gilànabhattaü anu¤¤àtaü, gilànabhesajjaü anu¤¤àtaü, gilànupaññhàko anu¤¤àto; ima¤ca pana bhikkhave gilànaü pañicca a¤¤epi gilànà upaññhàtabbà. Ime kho bhikkhave tayo gilànà santo saüvijjamànà lokasmiü.
Evameva kho bhikkhave tayo me gilànåpamà puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü katame. Tayo: idha bhikkhave ekacco puggalo labhanto và tathàgataü dassanàya, alabhanto và tathàgataü dassanàya, labhanto và tathàgatappaveditaü dhammavinayaü savaõàya, alabhanto và tathàgatappaveditaü dhammavinayaü savaõàya, nevokkamati niyàmaü kusalesu dhammesu sammattaü.
Idha pana bhikkhave ekacco puggalo labhanto và tathàgataü dassanàya, alabhanto và tathàgataü dassanàya, labhanto và tathàgatappaveditaü dhammavinayaü savaõàya, alabhanto và tathàgatappaveditaü dhammavinayaü savaõàya, vokkamati niyàmaü kusalesu dhammesu sammattaü.
Idha pana bhikkhave ekacco puggalo labhanto'va tathàgataü dassanàya. No alabhanto, labhanto'va tathàgatappaveditaü dhammavinayaü savaõàya, no alabhanto, vokkamati niyàmaü kusalesu dhammesu sammattaü.
[PTS Page 122]
Tatra bhikkhave yvàyaü puggalo labhanto'va tathàgataü dassanàya, no alabhanto, labhanto'va tathàgatappaveditaü dhammavinayaü savaõàya, no alabhanto, vokkamati niyàmaü kusalesu dhammesu sammattaü. Imaü kho bhikkhave puggalaü pañicca dhammadesanà anu¤¤àtà. Ima¤ca pana bhikkhave puggalaü pañicca a¤¤esampi dhammo desetabbo. Ime kho bhikkhave tayo gilànåpamà puggalà santo saüvijjamànà lokasminti.
1. Neva okkamati- machasaü. [PTS] Syà. 2. Okkamati - machasaü. Syà. [PTS] 3. Labhanto-syà. [PTS]
[BJT Page 228]
3. 1. 3. 3.
23. Tayo'me bhikkhave puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Katame tayo: idha bhikkhave ekacco puggalo sabyàpajjhaü kàyasaïkhàraü abhisaïkharoti, sabyàpajjhaü vacãsaïkhàraü abhisaïkharoti, sabyàpajjhaü manosaïkhàraü abhisaïkharoti. So sabyàpajjhaü kàyasaïkhàraü abhisaïkharitvà sabyàpajjhaü vacãsaïkhàraü abhisaïkharitvà sabyàpajjhaü manosaïkhàraü abhisaïkharitvà sabyàpajjhaü lokaü upapajjati. Tamenaü sabyàpajjhaü lokaü upapannaü samànaü sabyàpajjhà phassà phusanti. So sabyàpajjhehi phassehi phuññho samàno sabyàpajjhaü vedanaü vediyati ekantadukkhaü, seyyathàpi sattà nerayikà.
Idha pana bhikkhave ekacco puggalo abyàpajjhaü kàyasaïkhàraü abhisaïkharoti, abyàpajjhaü vacãsaïkhàraü abhisaïkharoti, abyàpajjhaü manosaïkhàraü abhisaïkharoti. So abyàpajjhaü kàyasaïkhàraü abhisaïkharitvà abyàpajjhaü vacãsaïkhàraü abhisaïkharitvà abyàpajjhaü manosaïkhàraü abhisaïkharitvà abyàpajjhaü lokaü upapajjati. Tamenaü abyàpajjhaü lokaü upapannaü samànaü abyàpajjhà phassà phusanti. So abyàpajjhehi phassehi phuññho samàno abyàpajjhaü vedanaü vediyati ekantasukhaü, seyyathàpi devà subhakiõhà.
Idha pana bhikkhave ekacco puggalo sabyàpajjhampi abyàpajjhampi kàyasaïkhàraü abhisaïkharoti, sabyàpajjhampi abyàpajjhampi vacãsaïkhàraü abhisaïkharoti, sabyàpajjhampi abyàpajjhampi manosaïkhàraü abhisaïkharoti. So sabyàpajjhampi abyàpajjhampi kàyasaïkhàraü abhisaïkharitvà sabyàpajjhampi abyàpajjhampi vacãsaïkhàraü abhisaïkharitvà sabyàpajjhampi abyàpajjhampi manosaïkhàraü abhisaïkharitvà sabyàpajjhampi [PTS Page 123] abyàpajjhampi manosaïkhàraü abhisaïkharitvà sabyàpajjhampi abyàpajjhampi lokaü upapajjati. Tamenaü sabyàpajjhampi abyàpajjhampi lokaü upapannaü samànaü sabyàpajjhàpi abyàpajjhàpi phassà phusanti. So sabyàpajjhehipi abyàpajjhehipi phassehi phuññho samàno sabyàpajjhampi abyàpajjhampi vedanaü vediyati vokiõõasukhadukkhaü, seyyathàpi manussà, ekacce ca devà, ekacce ca vinipàtikà. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasminti.
3. 1. 3. 4.
24. Tayo'me bhikkhave puggalà puggalassa bahukàrà. Katame tayo: yaü bhikkhave puggalaü àgamma puggalo buddhaü saraõaü gato hoti, dhammaü saraõaü gato hoti, saïghaü saraõaü gato hoti. Ayaü bhikkhave puggalo imassa puggalassa bahukàro.
Puna ca paraü bhikkhave yaü puggalaü àgamma puggalo idaü dukkhanti yathàbhåtaü pajànàti, ayaü dukkhasamudayoti yathàbhåtaü pajànàti, ayaü dukkhanirodhoti yathàbhåtaü pajànàti, ayaü dukkhanirodhagàminã pañipadàti yathàbhåtaü pajànàti. Ayaü bhikkhave puggalo imassa puggalassa bahukàro.
[BJT Page 230]
Puna ca paraü bhikkhave yaü puggalaü àgamma puggalo àsavànaü khayà anàsavaü cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü diññheva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharati; ayaü bhikkhave puggalo imassa puggalassa bahukàro. Ime kho bhikkhave tayo puggalà puggalassa bahukàrà.
Imehi ca pana bhikkhave tãhi puggalehi imassa puggalassa nattha¤¤o puggalo bahukàrataroti vadàmi. Imesa¤ca bhikkhave tiõõaü puggalànaü iminà puggalena na suppatikàraü vadàmi, yadidaü abhivàdana paccuññhàna a¤jalikamma sàmãcikamma cãvarapiõóapàtasenàsana gilànapaccaya bhesajjaparikkhàrànuppadànenàti.
3. 1. 3. 5.
25. Tayo'me bhikkhave puggalà santo saüvijjamànà [PTS Page 124] lokasmiü. Katame tayo: arukåpamacitto puggalo, vijjåpamacitto puggalo, vajiråpamacitto puggalo.
Katamo ca bhikkhave arukåpamacitto puggalo: idha bhikkhave ekacco puggalo kodhano hoti upàyàsabahulo, appampi vutto samàno abhisajjati, kuppati, byàpajjati, patitthiyati, kopa¤ca dosa¤ca appaccaya¤ca pàtukaroti. Seyyathàpi bhikkhave duññhàrukà kaññhena và kañhalena và ghaññità bhiyyosomattàya assandati; evameva kho bhikkhave idhekacco puggalo kodhano hoti upàyàsabahulo, appampi vutto samàno abhisajjati, kuppati, byàpajjati, patitthiyati, kopa¤ca dosa¤ca appaccaya¤ca pàtukaroti, ayaü vuccati bhikkhave arukåpamacitto puggalo.
Katamo ca bhikkhave vijjåpamacitto puggalo: idha bhikkhave ekacco puggalo idaü dukkhanti yathàbhåtaü pajànàti, ayaü dukkhasamudayoti yathàbhåtaü pajànàti, ayaü dukkhanirodhoti yathàbhåtaü pajànàti, ayaü dukkhanirodhagàminã pañipadàti yathàbhåtaü pajànàti. Seyyathàpi bhikkhave cakkhumà puriso rattandhakàratimisàyaü vijjantarikàya råpàni passeyya, evameva kho bhikkhave idhekacco puggalo idaü dukkhanti yathàbhåtaü pajànàti, ayaü dukkhasamudayoti yathàbhåtaü pajànàti, ayaü dukkhanirodhoti yathàbhåtaü pajànàti, ayaü dukkhanirodhagàminã pañipadàti yathàbhåtaü pajànàti. Ayaü vuccati bhikkhave vijjåpamacitto puggalo.
Katamo ca bhikkhave vajiråpamacitto puggalo: idha bhikkhave ekacco puggalo àsavànaü khayà anàsavaü cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü diññheva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharati. Seyyathàpi bhikkhave vajirassa natthi ki¤ci abhejjaü, maõi và pàsàõo và. Evameva kho bhikkhave idhekacco puggalo àsavànaü khayà anàsavaü cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü diññheva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharatã. Ayaü vuccati bhikkhave vajiråpamacitto puggalo. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasminti.
[BJT Page 232.]
3. 1. 3. 6.
26. Tayo'me bhikkhave puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Katame tayo: atthi bhikkhave puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupàsitabbo. Atthi bhikkhave puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupàsitabbo. Atthi bhikkhave [PTS Page 125] puggalo sakkatvà garukatvà sevitabbo bhajitabbo payirupàsitabbo.
Katamo ca bhikkhave puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupàsitabbo: idha bhikkhave ekacco puggalo hãno hoti sãlena samàdhinà pa¤¤àya. Evaråpo bhikkhave puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupàsitabbo a¤¤atra anuddayàya a¤¤atra anukampàya.
Katamo ca bhikkhave puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupàsitabbo: idha bhikkhave ekacco puggalo sadiso hoti sãlena samàdhinà pa¤¤àya. Evaråpo bhikkhave puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupàsitabbo. Taü kissa hetu: sãlasàma¤¤agatànaü sataü sãlakathà ca no bhavissati, sà ca no pavattanã bhavissati, sà ca no phàsu bhavissati. Samàdhisàma¤¤agatànaü sataü samàdhikathà ca no bhavissati, sà ca no pavattanã bhavissati. Sà ca no phàsu bhavissati. Pa¤¤àsàma¤¤agatànaü sataü pa¤¤àkathà ca no bhavissati, sà ca no pavattanã bhavissati, sà ca no phàsu bhavissatãti. Tasmà evaråpo puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupàsitabbo.
Katamo ca bhikkhave puggalo sakkatvà garukatvà sevitabbo bhajitabbo payirupàsitabbo: idha bhikkhave ekacco puggalo adhiko hoti sãlena samàdhinà pa¤¤àya, evaråpo bhikkhave puggalo sakkatvà garukatvà sevitabbo bhajitabbo payirupàsitabbo. Taü kissa hetu: iti aparipåraü và sãlakkhandhaü paripåressàmi, paripåraü và sãlakkhandhaü tattha tattha pa¤¤àya anuggahessàmi. Aparipåraü và samàdhikkhandhaü paripåressàmi, paripåraü và samàdhikkhandhaü tattha tattha pa¤¤àya anuggahessàmi. Aparipåraü và pa¤¤àkkhandhaü paripåressàmi, paripåraü và pa¤¤àkkhandhaü tattha tattha pa¤¤àya anuggahessàmãti. Tasmà evaråpo puggalo sakkatvà garukatvà sevitabbo bhajitabbo payirupàsitabbo. Ime ko bhikkhave tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasminti.
[PTS Page 126]
1. Nihãyati puriso nihãnasevã
Na ca hàyetha kadàci tulyasevã,
Seññhamupanamaü udeti khippaü
Tasmà attano uttariü bhajethàti.
[BJT Page 234]
3. 1. 3. 7.
27. Tayo'me bhikkhave puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Katame tayo: atthi bhikkhave puggalo jigucchitabbo, na sevitabbo, na bhajitabbo, na payirupàsitabbo. Atthi bhikkhave puggalo ajjhupekkhitabbo, na sevitabbo, na bhajitabbo, na payirupàsitabbo. Atthi bhikkhave puggalo sevitabbo, bhajitabbo, payirupàsitabbo.
Katamo ca bhikkhave puggalo jigucchitabbo, na sevitabbo, na bhajitabbo, na payirupàsitabbo: idha bhikkhave ekacco puggalo dussãlo hoti pàpadhammo asuci saükassarasamàcàro pañicchannakammanto assamaõo samaõapañi¤¤o abrahmacàrã brahmacàrãpañi¤¤o antopåti avassuto kasambujàto. Evaråpo bhikkhave puggalo jigucchitabbo, na sevitabbo, na bhajitabbo, na payirupàsitabbo. Taü kissa hetu: ki¤càpi bhikkhave evaråpassa puggalassa na diññhànugatiü àpajjati, atha kho taü pàpako kittisaddo abbhuggacchati pàpamitto purisapuggalo pàpasahàyo pàpasampavaïkoti. Seyyathàpi bhikkhave ahi gåthagato, ki¤càpi na daüsati, atha naü makkheti. Evameva kho bhikkhave ki¤càpi evaråpassa puggalassa na diññhànugatiü àpajjati, atha kho naü pàpako kittisaddo abbhuggacchati pàpamitto purisapuggalo pàpasahàyo pàpasampavaïkoti. Tasmà evaråpo puggalo jigucchitabbo, na sevitabbo, na bhajitabbo, na payirupàsitabbo.
Katamo ca bhikkhave puggalo ajjhupekkhitabbo, na sevitabbo, na bhajitabbo, na payirupàsitabbo: idha bhikkhave ekacco puggalo kodhano hoti [PTS Page 127] upàyàsabahulo, appampi vutto samàno abhisajjati, kuppati, vyàpajjati, patitthiyati, kopa¤ca dosa¤ca appaccaya¤ca pàtukaroti, seyyathàpi bhikkhave duññhàrukà kaññhena và kañhalena và ghaññità bhiyyosomattàya assandati. Evameva kho bhikkhave idhekacco puggalo kodhano hoti, upàyàsabahulo, appampi vutto samàno abhisajjati, kuppati, vyàpajjati, patitthiyati, kopa¤ca dosa¤ca appaccaya¤ca pàtukaroti, evameva kho bhikkhave idhekacco puggalo kodhano hoti, upàyàsabahulo, appampi vutto samàno abhisajjati, kuppati, vyàpajjati, patitthiyati, kopa¤ca dosa¤ca appaccaya¤ca pàtukaroti, seyyathàpi bhikkhave tindukàlàtaü kaññhena và kañhalena và ghaññitaü bhiyyosomattàya cicciñàyati, ciñiciñàyati. Evameva kho bhikkhave idhekacco puggalo kodhano hoti, upàyàsabahulo, appampi vutto samàno abhisajjati, kuppati, vyàpajjati, patitthiyati, kopa¤ca dosa¤ca appaccaya¤ca pàtukaroti, seyyathàpi bhikkhave gåthakåpo kaññhena và kañhalena và ghaññito bhiyyosomattàya duggandho hoti. Evameva kho bhikkhave idhekacco puggalo kodhano hoti, upàyàsabahulo, appampi vutto samàno abhisajjati, kuppati, vyàpajjati, patitthiyati, kopa¤ca dosa¤ca apaccaya¤ca pàtukaroti, evaråpo bhikkhave puggalo ajjhupekkhitabbo, na sevitabbo, na bhajitabbo, na payirupàsitabbo. Taü kissa hetu: akkoseyyàthàpi maü, paribhàseyyàthàpi maü, anatthampi maü kareyyàti, tasmà evaråpo puggalo ajjhupekkhitabbo, na sevitabbo, na bhajitabbo, na payirupàsitabbo.
[BJT Page 236]
Katamo ca bhikkhave puggalo sevitabbo, bhajitabbo, payirupàsitabbo: idha bhikkhave ekacco puggalo sãlavà hoti kalyàõadhammo. Evaråpo bhikkhave puggalo sevitabbo, bhajitabbo, payirupàsitabbo. Taü kissa hetu: ki¤càpi bhikkhave evaråpassa puggalassa na diññhànugatiü àpajjati. Atha kho naü kalyàõo kittisaddo abbhuggacchati: "kalyàõamitto purisapuggalo, kalyàõasahàyo, kalyàõasampavaïko"ti. Tasmà evaråpo puggalo sevitabbo, bhajitabbo, payirupàsitabbo. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasminti.
2. Nãhãyati puriso nihãnasevi
Na ca hàyetha kadàci tulyasevã,
Seññhamupanamaü udeti khippaü
Tasmà attano uttariü bhajethàti.
3. 1. 3. 8.
28. Tayo'me bhikkhave puggalà santo saüvijjamànà [PTS Page 128] lokasmiü. Katame tayo: gåthabhàõã pupphabhàõã madhubhàõã.
Katamo ca bhikkhave puggalo gåthabhàõã: idha bhikkhave ekacco puggalo sabhaggato và parisaggato và ¤àtimajjhagato và pågamajjhagato và ràjakulamajjhagato và abhinãto sakkhipuññho "ehambho purisa yaü jànàsi, taü vadehã"ti. So ajànaü và àha "jànàmã" ti, jànaü và àha "na jànàmã" ti, apassaü và àha, "passàmã"ti. Passaü và àha, "na passàmã"ti. Iti attahetu và parahetu và àmisaki¤cikkhahetu và sampajànamusà bhàsità hoti. Ayaü vuccati bhikkhave puggalo gåthabhàõã.
Katamo ca bhikkhave puggalo pupphabhàõã: idha bhikkhave ekacco puggalo sabhaggato và parisaggato và ¤àtimajjhagato và pågamajjhagato và ràjakulamajjhagato và abhinãto sakkhipuññho "ehambho purisa, yaü jànàsi taü vadehã"ti. So ajànaü và àha, "na jànàmã"ti, jànaü và àha, "jànàmã"ti, apassaü và àha, "na passàmã"ti, passaü và àha, "passàmã"ti: iti attahetu và parahetu và àmisaki¤cikkhahetu và na sampajànamusà bhàsità hoti. Ayaü vuccati bhikkhave puggalo pupphabhàõã.
Katamo ca bhikkhave puggalo madhubhàõã: idha bhikkhave ekacco puggalo pharusaü vàcaü pahàya pharusàya vàcàya pañivirato hoti. Yà sà vàcà nelà kaõõasukhà pemanãyà hadayaïgamà pori bahujanakantà bahujanamanàpà; tathàråpiü, vàcaü bhàsità hoti. Ayaü vuccati bhikkhave puggalo madhubhàõã. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasminti.
[BJT Page 238]
3. 1. 3. 9
29. Tayo'me bhikkhave puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Katame tayo: andho ekacakkhu dvicakkhu. Katamo ca bhikkhave puggalo andho: idha bhikkhave ekaccassa puggalassa tathàråpaü [PTS Page 129] cakkhu na hoti, yathàråpena cakkhunà anadhigataü và bhogaü adhigaccheyya, adhigataü và bhogaü phàtikareyya. Tathàråpampissa cakkhu na hoti, yathàråpena cakkhunà kusalàkusale dhamme jàneyya, sàvajjànavajje dhamme jàneyya, hãnappaõãte dhamme jàneyya, kaõhasukkasappañibhàge dhamme jàneyya. Ayaü vuccati bhikkhave puggalo andho.
Katamo ca bhikkhave puggalo ekacakkhu: idha bhikkhave ekaccassa puggalassa tathàråpaü cakkhu hoti, yathàråpena cakkhunà anadhigataü và bhogaü adhigaccheyya, adhigataü và bhogaü phàtikareyya. Tathàråpampissa* cakkhu na hoti, yathàråpena cakkhunà kusalàkusale dhamme jàneyya, sàvajjànavajje dhamme jàneyya, hãnappaõãte dhamme jàneyya, kaõhasukkasappañibhàge dhamme jàneyya. Ayaü vuccati bhikkhave puggalo ekacakkhu.
Katamo ca bhikkhave puggalo dvicakkhu: idha bhikkhave ekaccassa puggalassa tathàråpaü cakkhu hoti, yathàråpena cakkhunà anadhigataü và bhogaü adhigaccheyya, adhigataü và bhogaü phàtikareyya tathàråpampissa cakkhu hoti, yathàråpena cakkhunà kusalàkusale dhamme jàneyya, sàvajjànavajje dhamme jàneyya, hãnappaõãte dhamme jàneyya, kaõhasukkasappañibhàge dhamme jàneyya. Ayaü vuccati bhikkhave puggalo dvicakkhu. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasminti.
3. Na ceva bhogà tathàråpà na ca pu¤¤àni kubbati,
Ubhayattha kaliggàho andhassa hatacakkhuno.
4. Athàparàyaü akkhàto ekacakkhu ca puggalo,
Dhammàdhammena sasañho bhogàni pariyesati.
5. Theyyena kåñakammena musàvàdena cåbhayaü,
Kusalo hoti saüghàtuü kàmabhogã ca mànavo,
Ito so nirayaü gantvà ekacakkhu viha¤¤ati.
6. Dvicakkhu pana akkhàto seññho purisapuggalo,
Dhammaladdhehi bhogehi uññhànàdhigataü dhanaü.
[PTS Page 130]
7. Dadàti seññhasaïkappo avyaggamanaso naro,
Upeti bhaddakaü ñhànaü yattha ganatvà na socati.
8. Andha¤ca ekacakkhu¤ca àrakà parivajjaye,
Dvicakkhuü pana sevetha seññhaü purisapuggalanti.
[BJT Page 240.]
3. 1. 3. 10.
30. Tayo'me bhikkhave puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Katame tayo: avakujjapa¤¤o puggalo, ucchaïgapa¤¤o puggalo, puthupa¤¤o puggalo.
Katamo ca bhikkhave avakujjapa¤¤o puggalo: idha bhikkhave ekacco puggalo àràmaü gantà hoti abhikkhaõaü bhikkhånaü santike dhammasavaõàya. Tassa bhikkhå dhammaü desenti àdikalyàõaü majjhekalyàõaü pariyosànakalyàõaü, sàtthaü savya¤janaü kevalaparipuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü pakàsenti. So tasmiü àsane nisinno tassà kathàya nevàdiü manasi karoti, na majjhaü manasi karoti, na pariyosànaü manasi karoti. Vuññhitopi tamhà àsanà tassà kathàya nevàdiü manasi karoti, na majjhaü manasi karoti, na pariyosànaü manasi karoti. Seyyathàpi bhikkhave kumbho nikkujjo, tatra udakaü àsittaü vivaññati, no saõñhàti. Evameva kho bhikkhave idhekacco puggalo àràmaü gantà hoti abhikkhaõaü bhikkhånaü santike dhammasavaõàya. Tassa bhikkhå dhammaü desenti, àdikalyàõaü majjhekalyàõaü pariyosànakalyàõaü, sàtthaü savya¤janaü kevalaparipuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü pakàsenti. So tasmiü àsane nisinno tassà kathàya nevàdiü manasi karoti, na majjhaü manasi karoti, na pariyosànaü manasi karoti. Vuññhitopi tamhà àsanà tassà kathàya nevàdiü manasi karoti, na majjhaü manasi karoti, na pariyosànaü manasi karoti. Ayaü vuccati bhikkhave avakujjapa¤¤o puggalo.
Katamo ca bhikkhave ucchaïgapa¤¤o puggalo: idha bhikkhave ekacco puggalo àràmaü gantà hoti abhikkhaõaü bhikkhånaü santike dhammasavaõàya. Tassa bhikkhå dhammaü desenti àdikalyàõaü majjhekalyàõaü pariyosànakalyàõaü, sàtthaü savya¤janaü kevalaparipuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü pakàsenti. So tasmiü àsane nisinno tassà kathàya àdimpi manasi karoti, majjhampi manasi karoti, pariyosànampi manasi karoti. Vuññhitopi tamhà àsanà tassà kathàya nevàdiü manasi karoti, na majjhaü manasi karoti, na pariyosànaü manasi karoti. Seyyathàpi bhikkhave purisassa ucchaïge nànàkhajjakàni àkiõõàni tilà taõóulà modakà badarà, so tamhà àsanà [PTS Page 131] vuññhahanto satisammosà pakireyya. Evameva kho bhikkhave idhekacco puggalo àràmaü gantà hoti abhikkhaõaü bhikkhånaü santike dhammasavaõàya. Tassa bhikkhå dhammaü desenti àdikalyàõaü majjhekalyàõaü pariyosànakalyàõaü, sàtthaü savya¤janaü kevalaparipuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü pakàsenti. So tasmiü àsane nisinno tassà kathàya àdimpi manasi karoti, majjhampi manasi karoti, pariyesànampi manasi karoti. Vuññhitopi tamhà àsanà tassà kathàya nevàdiü manasi karoti, na majjhaü manasi karoti, na pariyosànaü manasi karoti. Ayaü vuccati bhikkhave ucchaïgapa¤¤o puggalo.
[BJT Page 242]
Katamo ca bhikkhave puthupa¤¤o puggalo: idha bhikkhave ekacco puggalo àràmaü gantà hoti abhikkhaõaü bhikkhånaü santike dhammasavaõàya. Tassa bhikkhå dhammaü desenti àdikalyàõaü majjhekalyàõaü pariyosànakalyàõaü, sàtthaü savya¤janaü kevalaparipuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü pakàsenti. So tasmiü àsane nisinno tassà kathàya àdimpi manasi karoti, majjhampi manasi karoti, pariyosànampi manasi karoti. Vuññhitopi tamhà àsanà tassà kathàya àdimpi manasi karoti, majjhampi manasi karoti, pariyosànampi manasi karoti. Seyyathàpi bhikkhave kumbho ukkujjo, tatra udakaü àsittaü saõñhàti, no vivaññati. Evameva kho bhikkhave idhekacco puggalo àràmaü gantà hoti abhikkhaõaü bhikkhånaü santike dhammasavaõàya. Tassa bhikkhå dhammaü desenti àdikalyàõaü majjhekalyàõaü pariyosànakalyàõaü, sàtthaü savya¤janaü kevalaparipuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü pakàsenti. So tasmiü àsane nisinno tassà kathàya àdimpi manasi karoti, majjhampi manasi karoti, pariyosànampi manasi karoti. Vuññhitopi tamhà àsanà tassà kathàya àdimpi manasi karoti, majjhampi manasi karoti, pariyosànampi manasi karoti. Ayaü vuccati bhikkhave puthupa¤¤o puggalo. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasminti.
9. Avakujjapa¤¤o puriso dummedho avicakkhaõo,
Abhikkhaõampi ce hoti gantà bhikkhåna santike.
10. âdiü kathàya majjha¤ca pariyosàna¤ca tàdiso.
Uggahetuü na sakkoti pa¤¤à hissa na vijjati.
11. Ucchaïgapa¤¤o puriso seyyo etena vuccati,
Abhikkhaõampi ce hoti gantà bhikkhåna santike.
12. âdiü kathàya majjha¤ca pariyàsàna¤ca tàdiso,
Nisinno àsane tasmiü uggahetvàna bya¤janaü,
Vuññhito nappajànàti gahitampissa mussati.
13. Puthupa¤¤o ca puriso seyyo etehi vuccati,
Abhikkhaõampi ce hoti gantà bhikkhåna santike.
14. âdiü kathàya majjha¤ca pariyosàna¤ca tàdiso,
Nisinno àsane tasmiü uggahetvàna bya¤janaü.
15. Dhàreti seññhasaïkappo avyaggamanaso naro,
Dhammànudhammapañipanno dukkhassantakaro siyàti.
Puggalavaggo tatiyo.
Tassuddànaü- samiddha gilànasaïkhàra bahukàrà vajirena ca
Sevã jiguccha gåthabhàõã andho ca avakujjatàti.