3826. Gacchevàhaü na và gacche na tena amaro siyaü,
Sukhitaü taü upàsitvà sukkhitaü taü kathaü rahe.

3827. Maraõaü và tayà saddhiü jãvitaü và tayà vinà,
Tadeva maraõaü seyyo ya¤ce jive tayà vinà. 6-

3828. Nesa dhammo mahàràja yaü taü evaü gataü 2- jahe,
Yà gati tuyhaü sà mayhaü ruccate vihagàdhipa 3-

3829. Kà nu pàsena baddhassa 4- gati a¤¤à mahànasà,
Sà kathaü cetayànassa muttassa tava ruccati.

3830. Kaü và tvaü passase atthaü mama tuyha¤ca pakkhima,
¥àtinaü vàvasiññhànaü ubhintaü jãvitakkhaye.

3831. Yaü nu ka¤canadepiccha 5- andhena tamasà gataü,
Tàdise sa¤cajaü pàõaü kamatthamahijotaye.

3832. Kathannu patataü seññha dhamme atthaü na khujjhase,
Dhammo apavito santo atthaü dasseti pàõinaü.

[PTS Page 34] [\q  34/]     ra0
3833. Sohaü dhammaü avekkhanto dhammà catthaü samuññhitaü,
Bhatti¤ca tayi sampassaü nàvakaïkhàmi jivataü.

3834. Addhà eso sataü dhammo yo mitetà mittamàpade,
Naccaje jãvitasasàpi hetu dhammaü anussaraü.
3835. Svàyaü dhamemà ca te ciõõo hatti ca vidità mayi,
Kàmaü karassu mayhetaü gacchevànumato mayà.

1. Natthi bandhe - machasaü 2. Kataü - machasaü 3. Vihaïgàdhipa - machasaü 4. Bandhassa - machasaü 5. Cepi¤cha - machasaü 7. Ayaü gàthà pàdo maramma potthakesu na disasti,
[BJT Page 324] [\x 324/]
3836. Api tvevaü gate kàle yaü baddhaü ¤àtinaü mayà,
Tayà taü buddhisampanna assa paramaüvutaü.

3837. Iccevaü mantayantànaü ariyànaü ariyavuttinaü,
Paccadissatha nesàdo àturànamivantako.

3838. Te sattuü abhisaücikkha digharattaü hità dijà,
Tuõhimàsittha ubhayo na ca sa¤cesumàsanà.

3839. Dhataraññhe ca disvàna samuóóhente tato tato,
Abhikkamatha vegena dvijasattu dvijàdhipe.

3840. So ca vegenabhikkamma àsajja parame dije,
Paccakampittha nesàdo baddhà iti vicintayaü.

3841. Eka¤ca baddhimàsinaü abaddha¤ca punàparaü,
âsajja baddhamàsinaü pekkhamànamadinavaü.

3842. Tato so vimato yeva paõóare ajjhabhàsatha,
Pavaddhakàye àsine dijasaïghagaõàdhipe.

3843. Yannu pàsena mahatà baddho na kurute disaü,
Atha kasmà abaddho tvaü bali pakkhã na gacchasi.

3844. Kinnu tàyaü dijo hoti mutto baddhaü upàsasi,
Ohàya sakuõà yanti kiü eko avahiyasi.

3845. Ràjà meso dijàmitta sakhà pàõasamo ca me,
Neva naü vijahissàmi yàva kàlassa pariyàyaü.

[PTS Page 341] [\q 341/]
3846. Kathaü panàyaü vihago nàddasà pàsamoóóitaü,
Padaü hetaü mahantànaü boddhumarahanti àpadaü.

3847. Yadà paràbhavo hoti poso jãvitasaïkaye,
Atha jàla¤ca pàsa¤ca àsàjjapi na khujjhati.

3848. Api tveva mahàpa¤¤a pàsà bahuvidhà tatà,
Gulhamàsajja bajjhanti athevaü jãvitakkhaye.

[BJT Page 326] [\x 326/]
[PTS Page 343] [\q 343/]
3849. Apinàyaü tayà saddhiü sambhàsassa sukhudrayo,
Api no anuma¤¤asi api no jãvitaü dade.

3850. Na ceva me tvaü baddhosi napi icchàmi te vadhaü,
Kàmaü khippamito gantvà jiva tvaü anigho ciraü.

3851. Na vàhametaü 1- icchàmi a¤¤atretassa jãvità,
Sace ekena tuññhosi mu¤cetaü ma¤ca bhakkhaya.

3852. ârohapariõàhena tulyasmà vayasà ubho,
Na te làbhena jinatthi 2- etena niminà tuvaü.

3853. Tadiïgha samavekkhassu hotu giddhi tavàsmasu,
Maü pubbe bandha pàsena pacchà mu¤ca dijàdhipaü.
3854. Tàvadeva ca te làbho katassa yàcanàya ca,
Mitti ca dhataraññhehi yàvajivàya te siyà.

3855. Passantu no mahàsaïghà tayà muttaü ito gataü,
Mittàmaccà ca bhattà ca puttadàrà ca bandhavà.

3856. Na ca te tàdisà mittà bahuntaü 3- idha vijjati,
Yathà tvaü dhataraññhassa pàõasàdhàraõo sakhà.

3857. So te sahàyaü mu¤càmi hotu ràjà tavànugo,
Kàmaü khippamito gantvà ¤àtimajjhe virocatha.

3858. So patito pamuttena bhattunà bhattu gàravo,
Ajjhabhàsatha vakkaïgo vàcaü kaõõasukhaü bhaõaü.

3859. Evaü luddaka nandassa saha sabbehi ¤àtihi,
Yathàhamajja nandàmi muttaü disvà dijàdhipaü.

3860. Ehi taü anusikkhàmi yathà tuvampi lacchase,
Làbhaü yathàyaü 4- dhataraññho pàpaü ki¤ci na dakkhati.

3861. Khippamante puraü netvà 5- ra¤¤o dassehi no ubho,
Abaddhe pakatãbhute kàje ubhayate ñhite

1. Nevàhaü - machasaü 2. Jivatthi - machasaü 3. Bahunaü - machasaü 4. Tavàya -machasaü syà, 5. Gantvà - machasaü, syà.

[BJT Page 328] [\x 328/]
3862. Dhataraññhà mahàràja haüsàdhipatino ime,
Ayaü hi ràjà haüsànaü ayaü senàpatitaro,

3863. Asaüsayaü imaü disvà haüsaràjaü naràdhipo,
Patità sumano vitto bahuü dassati te dhanaü.

[PTS Page 346] [\q 346/]
3864. Tassa taü vacanaü sutvà kammanà 1- upapàdayi,
Khippamantepuraü gantvà ra¤¤o haüse adassiyi.
Abaddhe pakatibhute kàje ubhayato ñhite.

3865. Dhataraññhà mahàràja haüsàdhipatino ime,
Ayaü hi ràjà haüsànaü ayaü senàpatitaro.

3866. Kathaü panidhe vihagà 2- tava hatthatthamàgatà,
Kathaü luddo mahantànaü issaremidhamajjhagà.

3867. Vihità santi me pàsà pallalesu janàdhipa,
Yaü yadàyatanaü ma¤¤e dijànaü pàõarodhanaü.

3868. Tàdisaü pàsamàsajja haüsaràjà abajjhatha,
Taü abaddho upàsino mamàyaü ajjhabhàsatha.

3869. Sudukkaraü anariyehi dahate bhàvamuttamaü,
Bhatturatthe parakkanto dhamme yutto vihaïgamo.

3870. Attanàyaü cajitvàna jãvitaü jãvitàraho,
Anutthunanto àsino bhattu yàcittha jãvitaü.

3871. Tassa taü vacanaü sutvà pasàdamahamajjhagaü,
Tato naü pàmuviü pàsà anu¤¤àsiü sukhena ca.

3872. So patito pamuttena battunà bhattugàraco,
Ajjha÷asatha vakkaïgo vàcaü kaõõasukhaü bhaõaü.

1. Kammamunà - machasaü syà 2. Vibhaïga - machasaü, syà

[BJT Page 330] [\x 330/]
3873. Evaü luddaka nandassu saha sabbehi ¤àtibhi,
Yathàhamajja nandami muttaü disvà dijàdhipaü.

3874. Ehi taü anusikkhàmi yathà tvamapi lacchase,
Làbhaü yathàyaü dhataraññho pàpaü ki¤ci nadakkhati. 1-

3875. Khippamantepuraü gantvà ra¤¤o dassehi no ubho,
Abaddhe pakatibhåte kàje uãyato ñhite.

3876. Dhataraññhà mahàràja haüsàdhipatino ime,
Ayaü hi ràjà haüsànaü ayaü senàpatitaro.

3877. Asaüsayaü imaü disvà haüsaràjaü naràdhipo,
Patito sumano vitto bahuü dasasti te dhanaü.

[PTS Page 347] [\q 347/]
3878. Evametassa vacanà ànitàme ubho mayà,
Ettheva hi ime assu ubho anumatà mayà.

3879. Soyaü evaü gato pakkhã dijo paramadhammiko,
Màdisassa hi luddassa janayeyyàtha maddavaü.

3880. Upàyanaü hi 2- te deva nतaü passàmi edisaü,
Sabbasàkuõikagàme taü passa manujàdhipa.

[PTS Page 348] [\q 348/]
3881. Disvà nisinnaü ràjànaü piñhe sovaõõaye subhe,
Ajjhabhàsatha vakkaïgo vàcaü kaõõasukhaü bhaõaü.

3882. Kaccinu bhoto kusalaü kacci bhoto anàmayaü,
Kacci raññhamidaü phãtaü dhammena manusisasati. 3-

3883. Kusala¤ceva me haüsa atho haüsa anàmayaü,
Atho raññhamidaü phãtaü dhammena manusisasti.

3884. Kacci bhoto amaccesu doso koci na vijjati,
Kaccinnu te tavatthesu nàvakaïkhanti jãvitaü

3885. Athopi me amaccesu doso koci na vijjati,
Atho te mamatthesu nàvakaïkhanti jãvitaü.

1. Nadakkhasi - machasaü 2. Ca - machasaü 3. Manusàsati - machasaü, syà

[BJT Page 332. [\x 332/]     ]
3886. Kacci te sàdisi bhariyà assavà piyabhàõini,
Puttaråpayasupetà tava chandamasànugà.

3887. Atho me sàdisi bhariyà assavà piyyàõinã,
Puttaråpayasupetà mama chandavasànugà.

[PTS Page 349] [\q 349/]
3888. Bhavaü tu kacci nu mahàsattuhatthatthataïgato,
Dukkhamàpajji vipulaü tasmiü pañhamamàpade.

3889. Kacciyaü 1- nàpatitvàna daõejena samapoñhayi,
Evametesaü jamamànaü pàkatikaü bhavati tàvade.

3890. Khemamàsi mahàràja evamàpadi 2- saüsati,
Na càyaü ki¤cirasmàsu satatuva samapajjatha, 3-

3891. Paccakampittha nesàdo pubbeva ajjhabhàsatha,
Tadàyaü sumukhoyeva paõóito paccahàsatha 4-

3892. Tassa taü vacanaü sutvà pasàdamayamajjhagà, tato maü pàmuci pàsà anu¤¤àsi sukena ca,

3893. Idampi sumukheneva etadatthàya cintitaü,
Bhoto sakàse àgamanaü etassa dhanamicchatà.

3894. Svàgata¤cevidaü bhavataü patitocasmi dassanà,
Eso api bahuü vittaü labhataü yàvaticchati.

[PTS Page 350] [\q 350/]
3895. Santappayitvà nesàdaü bhogehi manujàdhipo,
Ajjhabhàsatha vakkaïgaü 5- vàcaü kaõõasukhaü bhaõaü.

3896. Yaü balu dhammadhinaü 6- vaso vattati ki¤canaü,
Sabbatthissariyaü 7- bhavataü pasàsatha 8- yadicchatha.

3897. Dànatthaü upabhottuü và ya¤ca¤¤aü upakappati,
Etaü dadàmi vo vitataü isseraü vissajàmi vo.

[PTS Page 351] [\q 351/]
3898. Yathà ca myàyaü sumukho ajjhabhàseyya paõóito,
Kàmasà khuddhisampanno taü myàssa paramappiyaü.

1. Kacciyanto - machasaü 5. Vakkaïgo - machasaü, syà
2. Evamàpariyàsati - syà 6. Dhamammàdhinaü - machasaü, syà
Evamàpadiyàsati - machasaü 7. Sababissariyaü - machasaü
3. Màpajjatha - machasaü 8. Taü pasàsaü - machasaü
4. Ajjhabhàsatha - machasaü

[BJT Page 336] [\x 336/]
3899. Ahaü balu mahàràja nàgaràjàrivantaraü,
Pañivattuü na sakkomi na me so vinayo siyà.

3900. Ambhàka¤ceva yo seññho tva¤ca uttamasattavo,
Bhumipàlo manusasindo pujà bahuhi hetuhi.

3901. Tesaü abhinnaü bhaõataü vattamàne vinicchaye,
Nàntaraü 1- pañivattabbaü pesesna 2- manujàdhipa.

3902. Dhamemana kira nesàdo paõóito aõóajo iti,
Naheva akatattassa nayo etàdiso siyà.

3903. Evaü aggapakatimà evaü uttamasatatavo,
Yàvatatthi mayà diññhà nतaü passàmi edisaü.

3904. Tuññhosmi co pakatiyà vàkeyyana madhurena ca,
Eso càpi mama chando ciraü passeyya vo ubho.

[PTS Page 352] [\q 352/]
3905. Yaü kiccaü parame mitte katarasmàsu 3- taü tayà,
Pattà nissaüsayaü tyambhà bhattirasmàsu yà tava.

3906. Adu¤ca nåna sumahà ¤àtisaïghassamantaraü,
Adasasanena asmàkaü dukkhaü bahåsu pakkhisu.

3907. Tesaü sokavighàtàya tayà anumatà mayaü,
Taü padakkhiõato katvà ¤àti passe marindama 4-

3908. Addhàhaü vipulaü pitiü bhavataü vindàmi dassanà,
Eso càpi mahà attho ¤àtivissàsanà siyà.

[PTS Page 353] [\q 353/]
3909. Idaü vatvà dhataraññhà 5- haüsaràjà naràdhipaü,
Uttamajavamattàya ¤àtisaïghamupàgamuü.

3910. Te aroge anuppatte disvàna parame dvije,
Kekànimakaruü haüsà puthu paddo ajàyatha.

1. Nattaraü - machasaü, syà 2. Pesena - machasaü 3. Katimasmàsu - machasaü
4. Murindama - machasaü, syà 5. Dhataraññho - vi machasaü, syà

[BJT Page 336] [\x 336/]
3911. Te patità pamuttena bhattunà bhattugàravà,
Samantà parikariüsu aõóajà laddhapaccayà.

3912. Evaü mittavataü atthà sabbe honti padakkhiõà,
Haüsà yathà dhataraññhà ¤àtisaïghamupàgamutti.
1. Cullahaüsajàtakaü.

2. Mahàhaüsajàtaü.
[PTS Page 359] [\q 359/]
3913. Ete haüsà pakkamanti vakkaïgà bhayamerità,
Bharittava hemavaõõa kàmaü sumukha pakkama.

3914. Obhàya maü ¤àtigaõà ekaü pàsavasaü gataü,
Anapekkhamànà gacchanti kiü eko avahiyyasi.

3915. Pateva patataü seññha natthi baddhe 1- sahàyatà,
Mà anãghàya hàpesi kàmaü sumukha pakkama.

[PTS Page 360] [\q 360/]
3916. Nàhaü dukkhaparetoti 2- dhataraññha tavaü jahe,
Jãvitaü maraõaü và me tayà saddhiü bhavissati.
3917. Nàhaü dukkhaparetoti dhataraññha tavaü 3-jahe,
Na maü anariyasaüyutte kamme yojetumarahasi.

3918. Sakumàro sakhàtyasami sacitte casamiü te ñhito,
¥àto senàpati tyàhaü saüsànaü pavaruttama.

3919. Kathaü ahaü vikatthissaü 4- ¤àtimajjhe ito gato,
Taü hitvà patataü seññha kinte vakkhàmito gato
Idha paõaü cajissàmi nànariyaü kattumusasahe.

3920. Eso hi dhammo sumukha yaü tvaü ariyapathe ñhito,
Yo bhattàraü sakhàraü maü na pariccattumusasahe 5-

1. Bandhe - machasaü, syà 2. Pi - machasaü, syà 3. Tuvaü - machasaü, syà
4. Vintisasaü - machasaü 5. Paridattu - machasaü

[BJT Page 338] [\x 338/]
[PTS Page 361] [\q 361/]

3921. Taü hi me pekkhamànassa bhayaü na tveva jàyati,
Adhigacchasi tvaü mayhaü evambhåtassa jãvitaü.

3922. Icceva mantayantànaü ariyànaü ariyavuttinaü,
Daõóamàdàya nesàdo àpadi 1- turito bhusaü.

3923. Tamàpatantaü disvàna sumukho apari 2- bråhayi,
Aññhàsi purato ra¤¤o haüso vissàsayaü vyathaü. 2-

9324. Mà bhàyi pattaü seññha nahi bhàyanati tàdisà,
Ahaü yogaü payu¤achayasaü yuttaü dhammupasaühitaü.
Tena pariyàpadànena 4- khippaü pàsà pamokkhasi.

[PTS Page 362] [\q 362/]
3925. Tassa taü vacanaü sutvà sumukhassa subhàsitaü,
Pahaññhalomo nesàdo a¤ajalissa paõàmayi.

3926. Na me sutaü và diññhaü và bhàsanto mànusiü 5dijo,
Ariyaü bruvàno 6- vakkaïgo cajanto mànusiü giraü.

3927. Kinnu tàyaü dijo hoti mutto baddhaü 7- upàsasi,
Obhàya sakuõà yanati kiü eko avahiyasi.

[PTS Page 363] [\q 363/]
3928. Ràjà me so dijàmitta senàpaccassa kàrayiü,
Tamàpade pariccattuü nussabhe vihagàdipaü.

3929. Mahàgaõàya bhattà me me eko vyasanaü agà,
Cajàmi taü samma nesàda bhattàyaü abhito rame.

3930. Ariyavattasi cakkaïga yo piõóamapacàyasi,
Cajàmi te taü bhattàraü gacchathubho yathà sukhaü

[PTS Page 364] [\q 364/]
3931. Sace attappayogena ohito haüsapakkhinaü,
Anissaro mu¤camambhe theyyaü kayiràsi luddaka.

1. âpati - machasaü, syà 2. Ati - machasaü, syà 3. Byadhaü - machasaü
4. Pariyàdànena - machasaü 5. Mànusaü - machasaü 6. Bruhanto - vi machasaü, syà 7. Bandhaü - machasaü, syà 8. Pañiggaõhama - machasaü

Piñavu 340
[PTS Page 365] [\q 365/]
3933. Yassa tvaü batako 1- ra¤¤o kàmaü tasseva pàpaya,
Tattha saüyamano ràjà yathàbhi¤¤aü karissati.

3934. Icceva vutto nesàdo hemavaõeõa haritatace,
Ubho hatthehi saïgayha 2- pa¤ajare ajjhavodahi

[PTS Page 366] [\q 366/]
3935. Te pa¤ajaragate pakkhã ubho hassaravaõõine,
Sumukhaü dhataraññha¤ca luddo àdàya pakkami.

3936. Bhariyamàno dhataraññho sumukhaü etadabuvi,
Khàëhaü bhàyàmi sumukha sàmàya lakkhaõuruyà
Asmàkaü vadhama¤¤àya athattànaü vadhissati.

3937. Pàkahaüsà ca sumukha suhemà hemasuttavà,
Ko¤ca samuddatireva kapaõà nåna rucchati.

3938. Evaü mahanto lokassa appameyyo mahàgaõi,
Ekitthimanusoceyya na idaü pa¤¤avakomiva

3939. Vàto ca gandhamàdeti ubhayaü chekapàpakaü,
Bàlo àmakapakakaü ca lolo andho va àmisaü.

[PTS Page 367] [\q 367/]
3940. Avinicchaya¤¤u atthesu mandova pañibhàsi 3- maü,
Kiccàkiccaü na jànàsi sampatto kàlapariyàyaü.

3941. Aóóhummatto udiresi yo seyyà ma¤¤asitthiyo,
Bahusàdhàraõà hetà soõóànaüva suràgharaü.

1. Bhañako - machasaü 2. Paggayha - machasaü, syà 3. Pañibhàti - machasaü

[BJT Page 342] [\x 342/]
3942. Màyà cesà marici ca soko rogo vupaddavo,
Kharà ca bandhanà cetà maccupàso guhàsayo
Tàsu yo visasase poso so naresu naràdhamo.

[PTS Page 368] [\q 368/]
3943. Yaü vuddhehi1 upa¤¤àtaü ko taü ninditumarahati,
Mahàbhåtitthiyo nàma lokasmiü udapajjisuü.
3944. Khióóà paõihità tyàsu rati tyàsu patiññhità,
Khijàni tyàsu råhanti yadidaü sattà pajàyare
Tàsu ko nibbide poso pàõamàsajja pàõihi.
3945. Tvameva na¤¤o sumukha thinaü atthesu yu¤ajasi, tassa tyàjja bhaye jàte bhãtena jàyate mati.

3946. Sabbo hi saüsayaü patto bhayaü bhãrå titikkhati,
Paõóità ca mahattàno attho yu¤ajanti duyyuje.

3947. Etadatthàya ràjàno suramicchanti mantinaü,
Pañibàhati yaü suro àpadaü attapariyàyaü.

3948. Mà no ajja vikantiüsu ra¤¤o sudà mahànase,
Tathàhi vaõõo pattànaü phalaü veëuüva taü vadhi.

3949. Mutto na icchi oóóetuü bandhaü upàgami,
Sopajja saüsayaü patto atthaü gaõhihi mà mukhaü.

1. Buddhehi - machasaü

[BJT Page 344] [\x 344/]
[PTS Page 369] [\q 369/]
3950. So taü yogaü payuja¤assu yuttaü dhammupasaühataü,
Tavaü pariyàpadànena 1- mama pàõesanaü cara.

[PTS Page 370] [\q 370/]
3951. Màbhàyi patataü seññha nahi bhàyanti tàdisà,
Ahaü yogaü payu¤ajissaü yuttaü dhammupasaühitaü,
Mama pariyàpadànena khippaü pàsà pamokkhasi.

3952. Sa luddo haüsakàjena ràjadvàraü upàgami,
Pañivedetha maü ra¤¤o dhataraññhàyamàgato.

3953. Te disavà pu¤¤asaïkàse ubho lakkha¤¤asammate,
Khalu sa¤¤amano2- ràjà amacce ajjhahàsatha.

3954. Detha luddassa vatthàni attaü pàna¤ca bhojanaütha
Kàmaü karo hira¤¤assa yàvanto esa icchati.

[PTS Page 371] [\q 371/]
3955. Disvà luddaü pasantantaü kàsiràjà3- tadàbravi,
Yadàyaü samma khemaka puõõà haüsehi tiññhati.

3956. Kathaü ruciü4- majjhagataü pàsahattho upàgami,
Okiõõaü ¤àtisaïghehi nimajjhimaü5- kathaü gahi.

3957. Ajja me sattamà ratti àdànàni6- upasato, padametassa atvesaü appamatto
3958. Athassa padamaddakkhiü carato adanesanaü,
Tatthàhaü odahiü pàsaü evetaü7- dijamaggahiü.

[PTS Page 372] [\q 372/]
3959. Ludda dve ime sakuõà atha ekoti bhàsasi,
Cittannu te vipariyattaü àdu kinnu jigiüsasi. 8-

3960. Yassa lohitakà tàëà tapaneyyanibhà subhà, 9-
Uraü saühacca tiññhanti so me bandhaü upàgami.

1. Pariyàdànena - machasaü 2. Saüsamano - machasaü, syà
3. Kàsiràjetadabruvi - machasaü, syà 4. Ruci - machasaü, syà
5. Nimmajjhimaü - machasaü, syà 6. Adanàni - machasaü
7. Evaü taü - machasaü, syà 8. Jigisati - machasaü 9. Sabhà - machasaü

[BJT Page 346] [\x 346/]
3961. Athàyaü bhassaro pakkhã abaddho1- baddhamàturaü,
Ariyaü bruvàno aññhàsi vajanto mànusiü giraü.

[PTS Page 373] [\q 373/]
3962. Atha ninnu2-dàni sumukha hanuü saühacca tiññhasi,
âdu me parisaü patto bhayà bhito na bhàsasi.

3963. Nàhaü kàsipati bhãto ogayha parisaü tava,
Nàhaü bhayà na bhàsissaü vàkyaü atthasmiü tàdise.

3964. Na te abhisaraü passe na rathe napi pattike,
Nàssa cammaüva kãñaü và vammite ca dhanuggahe.

3965. Na hira¤¤aü suvaõõaü và nagaraü và sumàpitaü,
Okiõõaparikhaü3- duggaü daëhamaññàlakoññhakaü,
Yattha paviññho sumukha bhàyitabbaü na bhàyasi.

[PTS Page 374] [\q 374/]
3966. Na me abhisarenattho nagarena dhanena và,
Apathena pathaü yàma antalikkhe carà mayaü.

3967. Sutàva paõóità tyambhà nipuõà atthacintakà,
Bhàsematthavatiü vàcaü saccevasasa patiññhito.

3968. Ki¤ca tuyhaü asaccassa anariyassa karissati,
Musàvàdissa luddassa bhaõitampi subhàsitaü.

3969. Taü brahmaõànaü vacanà imaü khemiü 4- akàrayi,
Abhaya¤ca tayà ghuññhaü imàyo dasadhà disà.

3970. Ogayha te pokkharaõiü vippasannodakaü suciü,
Pahuta¤càdanaü5- tattha abhiüsàcettha pakkhinaü.

1. Abandho bandha - machasaü 2. Kiü - machasaü 3. Parikakhaü - machasaü
4. Khemaü - machasaü 5. Bahukaü khàdanaü - machasaü, pahutaü khàdanaü - syà

[BJT Page 348] [\x 348/]
3971. Idaü sutvàna nigghosaü àgatambhà 1- tavantike,
Te te baddhasmà2- pàsena etaü te bhàsitaü musà.

3972. Musàvàdaü purakkhatvà icchàloha¤ca pàpakaü. Ubhosandhiü atikkamma asàtaü upapajjati.

[PTS Page 375] [\q 375/]
3973. Nàparajjhàma sumukha napi lobhà camaggahiü,
Sutà ca paõóitàtyattha nipuõàatthacintakà.

3974. Appevatthavatiü vàcaü vyàkareyyuü idhàgatà,
Tathà taü samma nesàdo vutetà sumukha magaghi.
3975. Neva bhãtà3- kàsipati upanitasmiü jivite,
Bhàsematthivatiü vàcaü sampattà kàlapariyàyaü.

3976. Yo migena migaü hatti pakkhiü và pana pakkhinà,
Sutena và sutaü kiõe4- kiü anariyataraü tato.

3977. Yo ca ariyarudaü bhàse anariyadhammamavassito,
Ubho so dhaüsate lokà idhaceva parattha ca.

3978. Na majjetha yasaü patto na vyathe5- pattasaüsayaü,
Vàyametheva kiccesu saüvare vivaràni ca.

[PTS Page 376] [\q 376/]
3979. Ye vaddhà6- abbhatikkantà sampattà kàlapariyàyaü,
Idha dhammaü caritvàna evete 7- tidivaü gatà.

3980. Idaü sutvà kàsipati dhammamattani pàlaya,
Dhataraññha¤ca mu¤càhi haüsànaü pavaruttamaü,

3981. âharantudakaü pajjaü àsana¤ca mahàrahaü,
Pa¤ajarato pamokkhàmi dhataraññhaü yasassinaü.

1. Agatamha - machasaü 2. Bandhasmà - vi machasaü 3. Bhåtà - machasaü, syà
4. Kiõyà - machasaü kilyà - syà 5. Nabyàdhe - machasaü, syà 6. Vuóóànàbabhatikkhantà - machasaü 7. Evaü te - machasaü, syà

[BJT Page 350] [\x 350/]
3982. Ta¤ca senàpatiü dhiraü nipuõaü atthacintakaü,
Yo sukho sukhino ra¤¤o dukkhite hoti dukkhito.

3983. Etàdisà1- kho arahanti piõóamasnàtu bhattuno,
Yathàyaü sumukho ra¤¤o pàõasàdhàraõo sakhà.

[PTS Page 377] [\q 377/]
3984. Pãñha¤ca sababasovaõõaü aññhapadaü manoramaü,
Maññhaü kàsikapatthinnaü2- dharaññho upàvisi.

3985. Koccha¤ca sabbasovaõõaü veyyagghaparisibbitaü,
Sumukho ajjhupàvekkhi dhataraññhassa anantaraü.

3986. Tesaü ka¤canapattehi puthu àdàya kàsiyo,
Bhaüsànaü abhihàresu aggaü ra¤¤o pavàsitaü.

3987. Disvà abhihañaü aggaü kàsiràjena pesitaü,
Kusalo khattadhammànaü tato pucchi anantarà.

3988. Kacci bhoto kusalaü kacci bhoto anàmayaü,
Kacci raññhamidaü phãtaü dhammenamanusissati.

3989. Kusala¤ceva me haüsa atho haüsa anàmayaü,
Atho raññhamidaü phãtaü dhammenamanusissati.

3990. Kacci bhoto amaccesu doso koci na vijjati,
Kaccinnu te tavatthesu nàkaïkhanti jãvitaü

3991. Atho pi me amaccesu doso koci na vijjati,
Atho pi te mamatthesu nàvakaïkhanti jãvitaü.

3992. Kacci te sàdisi bhariyà assavà piyabhàõinã,
Puttaråpayasupetà mama chandavasànugà.

3993. Atho me sàdisi bhariyà assavà piyabhàõinã,
Puttaråpayasupetà mama chandasànugà.

[PTS Page 378] [\q 378/]
3994. Kacci raññhaü anuppãëaü akutoci upadadvaü,
Asàhasena dhammena samena manusissati3-

1. Ediso kho arahati - machasaü, syà 2. Matthinnaü - machasaü vatthinaü - syà
3. Samenamanusàsasi - machasaü

[BJT Page 352. [\x 352/]     ]
3995. Atho raññhaü anuppãëaü akutoci upadadvaü,
Asàhasena dhammena samena manusissati1-

3996. Kacci santo apacità asanto parivajjità,
No ce dhammaü niraïkatvà adhammamanuvattasi. 2-

3997. Santo ca me apacità asanto parivajjità,
Dhammamevànuvattàmi adhammo me niraïkato.

3998. Kacci nànàgataü dãghaü samavekkhasi khattiya,
Kacci na matto madaniye paralokaü na santatasi.

3999. Nàhaü anàgataü dãghaü samavekkhàmi pakkhima, ñhito dasasu dhammesu paralokaü na santase.

4000. Dànaü sãlaü pariccàgaü ajjavaü maddavaü tapaü,
Akkodhaü3- avihiüsa¤ca khanti¤ca avirodhanaü.

4001. Iccete kusale dhamme ñhite pasasàmi attani,
Tato4- me jàyate piti somanasasa¤¤acanappakaü.

4002. Sumukho ca acintetvà vissaji pharusaü giraü,
Bhàvadosamana¤¤àya asmàkàyaü vihaïgamo.

4003. So kuddho pharusaü vàcaü nicchachàresi ayoniso,
Yànasmàsu5- na vijjanti na idaü pa¤¤avatàmiva.

[PTS Page 379] [\q 379/]
4004. Atthi metaü atisàraü vegena manujàdhipa,
Dhataraññhe ca baddhasmiü dukkhaü me vipulaü ahu.

4005. Tvaü no pitàva puttànaü bhåtànaü dharaõiriva,
Asmàkaü adhipantànaü khamassu ràjaku¤ajara.

4006. Etaü te anumodàma yaü bhàvaü na niguhasi,
Khãlaü pahindasi pakkhã ujukosi vihaïgama.

1. Manusissahaü - machasaü 2. Mavattasi - machasaü 3. Akodhaü - machasaü
4. Atho - machasaü 5. Yànasmesu - machasaü

[BJT Page 354] [\x 354/]
4007. Yaü ki¤ci ratanaü atthi kàsiràjanivesane,
Rajataü jàtaråpa¤ca muttà veëuriyà bahu.

[PTS Page 380] [\q 380/]
4008. Maõayo saïkhamutta¤ca vatthakaü haricandanaü,
Ajinaü dantabhaõóa¤ca lohaü kàlàyasaü bahuü,
Etaü dadàmi vo vintaü isseraü vissajàmi vo.

4009. Addhà apaphità tyamhà sakkatà ca rathesabha,
Dhammesu vattamànànaü tvaü no àcariyo bhava.

4010. âcariyasamanu¤¤àtà tayà anumatà mayaü,
Taü padakkhiõato katvà ¤àti passemarindama.

4011. Sabbarattiü cintayitvà mantayitvà yathà tathaü,
Kàsiràjà anu¤¤àsi haüsànaü pavaruttamaü.

[PTS Page 381] [\q 381/]
4012. Tato ratyà vivasane suriyassuggamanaü1- pati,
Pekkhato kàsiràjassa bhavanà2- te vigàhisuü.

4013. Te aroge anuppatte disvàna parame dije,
Ke keti makaruü haüsà puthusaddo ajàyatha.

4014. Te patità pamuttena bhattunà bhattugàravà,
Samattà parikariüsu aõaóajà laddhapaccayà.

[PTS Page 382] [\q 382/]
4015. Evaü mittavataü atthà sabbe honti padakkhiõà,
Haüsà yathà dhataraññhà ¤àtisaïghamupàgamutti.
Mahàhaüsajàtaka yi.

3. Sudhàbhojanajàtakaü.
[PTS Page 387] [\q 387/]
4016. 3-Neva kiõàmi napi vikakiõàmi
Na càpi me sannicayo ca atthi,
Sukiccharåpaü catidaü parittaü
Patthodano nàlamayaü duvinnaü.

1. Suriyuggamanaü - machasaü 2. Bhavanato - machasaü
3. "Neva kiõàmi napi vikkiõàmi" tyàdi imà ekavisati gàthàyo heññhà vàdasanipàte kosiyajàtakepi dissanti. Imasmimpi ñhàne àgatà aññhakathàcariyo pana- "naguttame girivare gandhamàdane"ti. Ito paññhàya sudhàbhojana jàtakaü dassesiti.

[BJT Page 356] [\x 356/]
4017. Appambhà appakaü dajjà anumajjhato majjhakaü,
Bahumhà bahukaü dajjà adànaü nupapajjati.

4018. Taü taü vadàmi kosiya dehi dànàni bhu¤ja ca,
Ariyaü maggaü samàråha nekàsi labhate sukhaü.

[PTS Page 388] [\q 388/]
4019. Mogha¤cassa hutaü hoti mogha¤càpi samihitaü,
Atithismiü yo nisinnasmiü eko bhu¤jati bhojanaü.
4020. Taü taü vadàmi kosiya dehi dànàni bhu¤ja ca,
Ariyaü maggaü samàråha nekàsi labhate sukhaü.

4021. Saccaü tassa hutaü hoti mogha¤càpi samihitaü,
Atithismiü yo nisinnasmiü neko bhu¤jati bhojanaü.
4022. Taü taü vadàmi kosiya dehi dànàni bhu¤ja ca,
Ariyaü maggaü samàråha nekàsi labhate sukhaü.

4023. Sara¤ca juhati yo so bahukàya ca,
Doõe tibbarutitthasmiü sãghasote mahàvahe.

4024. Atracassa hutaü hoti atracassa samihitaü
Atithismiü yo nisinnasmiü neko bhu¤jati bhojanaü.
4025. Taü taü vadàmi kosiya dehi dànàni bhu¤ja ca,
Ariyaü maggaü samàråha nekàsi labhate sukhaü.

[PTS Page 389] [\q 389/]
4026. Balisaü hi so niggalati dãghasutataü sabbandhanaü,
Atithismiü yo nisinnasmiü eko bhu¤jati bhojanaü.
4027. Taü taü vadàmi kosiya dehi dànàni bhu¤ja ca,
Ariyaü maggaü samàråha nekàsi labhate sukhaü.

[PTS Page 390] [\q 390/]
4028. Uëàravaõõà vata bràhmaõà ime
Aya¤ca vo sunakho kissa hetu,
Uccàvacaü vaõõanibhaü vikubbati
Akkhàtha no brahmaõà kenu tumbhe.

[BJT Page 358] [\x 358/]

4029. Cando ca suriyo ca ubho idhàgatà
Ayaü pana màtali devasàrathi,
Sakkohamasmi tidasànamindo
Eso ca kho pa¤casikhoti vuccati.

4030. Pàõissarà mutiïgà ca murajàëambaràni ca,
Suttamenaü pabodhenti pañibuddho ca nandati.

[PTS Page 391] [\q 391/]
4031. Ye kecime maccharino kadariyà
Paribhàsakà samaõabràhmaõànaü,
Idheva nikkhippa sarãradehaü
Kàyassa bhedà nirayaü vajanti.
4032. Ye kecime suggatimàsasànà
Dhamme ñhità saüyame saüvibhàge,
Idheva nikkhippa sarãradehaü
Kàyassa bhedà sugatiü vajanti.

4033. Tvaü no ¤àti purimàsu jàtisu
So macchari rosako pàpadhammo,
Taveva atthàya idhàgatambhà
Mà pàpadhammo nirayaü apattha.

4034. Addhà hi maü vo hitakàmà yaü maü samanusàsatha,
Sohaü tathà karissàmi sabbaü vuttaü hitesihi.

[PTS Page 392] [\q 392/]
4035. Esàhamajjeva upàramàmi
Na càpahaü ki¤ci kareyya pàpaü,
Na càpi me ki¤ci adeyyamatthi
Na pàci datvà udakampahaü pibe.

4036. Eva¤ca me dadato sabbakàlaü
Bhogà ime vàsava khiyissanti,
Tato ahaü pabbajissàmi sakka
Hitvàna kàmàni yathodhikàniti.

[PTS Page 393] [\q 393/]
4037. Naguttame girivare gandhamàdane
Modanti tà devavaràhipàlità,
Athàgamà isivaro sabbalokagu
Supupphitaü dumavarasàkhamàdiya.

[BJT Page 360] [\x 360/]
4038. Suciü sugandhaü tidasehi sakkataü
Pupphuttamaü amaravarehi sevitaü,
Aladdha maccehi và dànavehi và
A¤¤atra devehi tadàrahaü hidaü.

4039. Tato catasso kanakattacåpamà
Uññhàya nàriyo pamadàdhipà muniü,
âsà ca saddhà ca tato sirã hiri
Iccabravuü nàrada devabràhmaõaü.

4040. Sace anuddiññhaü tayà mahàmuni
Pupphaü imaü pàrichatassa brahme,
Dadàhi no sabbagati te ijjhatu
Tvampi no hohi yatheva vàsavo.

4041. Taü yàcamànàbhisamekkha nàrado
Iccabravã saïkalahaü udirayi,
Na mayhamatthatthi imehi kocinaü
Yà yeva vo seyyasã sà piëayhatha1-

[PTS Page 394] [\q 394/]
4042. Tvaü nottamovàbhisamekkha nàrada,
Yassicchasi tassaü anuppacecchasu,
Yassà hi no nàrada tvaü padassasi
Sà yeva no hohiti seññhasammatà.

4043. Akallametaü vacanaü sugatte
Ko bràhmaõo ko kalahaü udiraye,
Gantvàna bhåtàdhipameva pucchatha
Sace na jànàtha idhuttamàdhamaü.

4044. Tà nàradena parampapakopità
Udirità vaõõamadena mattà,
Sakàse2- ganatvàna sahassacakkhuno
Pucchiüsu bhåtàdhipaü kànu seyyasi.

[PTS Page 395] [\q 395/]
4045. Tà disvà àyattamanà purandado
Iccabravi devavaro kata¤ajalã,
Sabbàva vo hotha sugatte sàdisi
Ko neva bhadde kalahaü udirayi.

1. Pilandhetha - vi. Machasaü 2. Sakàsaü - machasaü

[BJT Page 362] [\x 362/]
4046. Yo sabbalokaü carako mahàmuni
Dhamme ñhito nàrado saccanikkamo,
So no bravi girivare gandhamàdane
Gantvàna bhåtàdhipameva pucchatha
Sace na jànàtha idhuttamàdhamaü.

4047. Asu brahàra¤¤acaro mahàmuni
Nàdatvà bhattaü varagatte bhu¤jani,
Viceyya dànàni dadàti kosiyo
Yassà hi so dassati sàva seyyasi.

[PTS Page 396] [\q 396/]
4048. Asuhi yo sammati dakkhiõaü disaü
Gaïgàya tãre himavantapasmanã,
Sa kosiyo dullabhapànabhojano
Tassa sudhaü pàpaya devasàrathi.

4049. Sa màtali devavarena pesito
Sahassayuttaü abhiruyha sandanaü,
Sa khippameva upagamma assamaü
Adissamàno munino sudhaü adà1-

4050. Udaggihuttaü upatiññhàto hi me
Pabhaïkaraü lokatamonuduttamaü,
Sabbàni bhåtàni aticca vàsavo
Ko neva me pàõisu kiü sudhodahi.

4051. Saükhupamaü setamatulyadassanaü
Suciü sugandhaü piyaråpambhutaü,
Adiññhapubbaü mama jàta2- cakkhuhi
Kà devatà pàõisu kiü sudhodahi.

[PTS Page 397] [\q 397/]

4052. Ahaü mahindena mahesi pesito
Sudhàbhihàsiü turito mahàmuni,
Jànàsi maü màtali deva sàrathi
Bhu¤jassu bhattuttamaü mà vicàrayi3-

4053. Bhuttà ca sà dvàdasa hanti pàpake
Khudaü pipàsaü aratiü daraklamaü, 4-
Kodhupanàha¤ca vivàdapesunaü
Sãtuõhatandi¤ca rasuttamaü idaü.

1. Adàsi - machasaü 2. Jàtu- machasaü 3. Màtabhicàrayi - machasaü
4. Darathakkhamaü - machasaü, durakkamaü - vi darathaü kãlaü - syà

[BJT Page 364] [\x 364/]
4054. Na kappati màtali mayha bhu¤jituü
Pubbe adatvà iti me vatuttamaü,
Na càpi ekàsanamariyapujitaü
Asaüvibhàgi ca sukhaü na vindati.

4055. Thighàtakà yecime pàradàrikà
Mittadduno yeca sapanti subbate,
Sabbeva te maccharãpa¤ca màdhamà
Tasmà adatvà udakampi nàsmiye.

[PTS Page 398] [\q 398/]
4056. Yo hitthiyà cà purisassa và pana
Dassàmi dànaü vidusampavaõõitaü,
Saddhà vada¤¤u idha vitamaccharà
Bhavanti hete sucisammasammatà 1-

4057. Ato mutà2- devavarena pesità
Ka¤¤à catasso kanakattacåpamà,
âsà ca saddhà ca sirã tato hiri
Taü assamaü àgamuü yattha kosiyo.

4058. Tà disvà sabbo paramappamodito
Subhena vaõõena sikhàrivaggino,
Ka¤¤à catasso caturo catuddisà
Iccabravi màtalino ca sammukhà.

4059. Purimaü disaü kà tvaü pabhàsi devate
Alaïkatà tàravaràva osadhi,
Pucchàmi taü ka¤canavellivigagahe
âcikkha me tvaü katamàsi devatà3-

[PTS Page 399] [\q 399/]
4060. Siràhaü devi4- manujesu pujità
Apàpasattupanisevini sadà,
Sudhàvivàdena tavantimàgatà
Taü maü sudhàya varapa¤¤a bhàjaya.

4061. Yassàhamicchàmi sudhaü mahàmuni
Sa5- sabbakàmehi nàro pamodati,
Siriti6- maü jànahi pujahatuttama
Taü maü sudhàya varapa¤¤a bhàjaya.

1. Suvisacca - vi machasaü syà 4. Deva - machasaü
2. Matà - machasaü syà 5. So - vi machasaü, syà
3. Devate - machasaü 6. Siritu - machasaü siriyi - vi.

[BJT Page 366] [\x 366/]
4062. Sippena vijjacaraõena buddhiyà
Narà upetà paguõà sakammunà,
Tayà vihinà na labhanti ki¤canaü
Tayidaü nana sàdhu yadidaü tayà kataü.

4063. Passàmi posaü alasaü mahagghasaü
Sudukkulinampi aråpimaü naraü,
Tayànugutto siri jàtimaü api
Peseti dàsaü viya hogavà sukhi.

4064. Taü taü asaccaü avibhajjaseviniü
Jànàmi mulhaü vidurànupàtiniü,
Na tàdisi arahati àsanudakaü
Kuto sudhà gaccha na mayha ruccasi.

[PTS Page 400] [\q 400/]
4065. Kà sukkadàñhà pañimutta7- kuõóalà
Cittaïgadà kambuvimaññhadhàrinã,
Osintavaõõaü paridayha sobhasi
Kusaggirattaü apiëayha macajariü.

4066. Migiva bhantà saracàpadhàrinà
Viradità mandamiva udikkhasi,
Ko te dutiyo idha vandalovane
Na bhàyasi ekikà kànane vane.

4067. Na me dutiyo idhamatthi kosiya
Masakkasàrappabhavambhi devatà,
âsà sudhàsàya tavantimàgatà
Taü maü sudhàya varapa¤¤a bhàjaya.

[PTS Page 401] [\q 401/]
4068. âsàya yanti vàõijà dhanesino
Nàvaü samàruyha parenti aõõave,
Te tatthasidanti athopi ekadà
Jinàdhanà enti vinaññhapàbhatà.

4069. âsàya khettàni kasanti kassakà
Vapanti khijàni karontupàyaso,
ätinipàtena avuññhitàya và
Na ki¤ci vindanti tato phalàgamaü.

1. Pañimukka - machasaü

[BJT Page 368] [\x 368/]
4070. Athattakàràni karonti bhattusu
âsaü purakkhatvà narà sukhesino,
Te bhatturatthà atigàëhità puna
Disà panassanti aladdha ki¤canaü.

4071. Jahitva 1- dha¤¤a¤ca ¤àtake
âsàya saggàdhimanà sukhesino,
Tapanti lukhampi tapaü cirantaraü
Kummagga2- màruyha parenti duggati. ý

4072. âsà visaüvàdikasammatà3- ime
Ase sudhàsaü4- vinayassu attani,
Na tàdisi arahati àsanudakaü5-
Kuto sudhà gaccha na mayaha ruccasi.

[PTS Page 402] [\q 402/]
4073. Daddallamànà yasasà yasassini
Chigha¤¤a6-nàmavhayanaü disaü pati,
Pucchàmi taü ka¤canavelliviggahe
âcikkha me tvaü katamàsi devatà7-

4074. Saddhàhaü devã8- manujesu pujità
Apàpasattupinasevini sadà,
Sudhàvivàdena tavantimàgatà
Taü maü sudhàya varapa¤¤a bhàjaya.

[PTS Page 403] [\q 403/]
4075. Dànaü damaü càgamathopi saüyamaü
âdàya saddhàya karonti hekadà,
Theyyaü musàkuñamathopi pesunaü
Karonti heke puna viccutà tàya.

4076. Bhariyàsu poso sadisisu pekkhavà
Silupapannàsu patibbatàsupi,
Vinetvà chandaü kuladhitiyàsupi
Karoti saddhaü pana9- kumbhadàsiyà.

1. Hitvàna - machasaü 2. Kumagga - machasaü 3. Visaüvàdaka - machasaü
4. Sudhàya - machasaü 5. âsanuddakaü - machasaü 6. Dãgha¤¤a - machasaü
7. Devate - machasaü 8. Deva - machasaü 9. Puna - vi.

[BJT Page 370] [\x 370/]
4077. Tvameva saddhe paradàrasevinã
Pàpaü karosi kusalampi ra¤casi,
Na tàdisi arahasi àsanudakaü
Kuto sudhà gaccha na mayha ruccasi.

[PTS Page 404] [\q 404/]
4078. Jigha¤¤arattiü aruõasmimuhate
Yà dissati uttamaråpavaõõinã,
Tathupamà maü pañibhàsi devate
Acikkhà me tvaü katamàsi accharà.

4079. Kàëà nidàgheriva aggajàtiva
Anilerità lohitapattamàlinã,
Kà tiññhasi mandamivàvalokayaü
Bhàsesamànàva giraü na mu¤casi.

4080. Hiràhaü devã1- manujesu pujità
Apàpasattåpanisevini sadà
Sudhà vivàdena tavantimàgatà
Sà taü na sakkomi sudhampi yàcituü
Kopinaråpà viya yàcanatthiyà.

4081. Dhammena ¤àyena sugatte lacchasi
Eso hi dhammo nahi yàcanà sudhà,
Taü taü ayàcantimahaü nimantaye
Sudhàya yampicchasi tampi dammi te.

[PTS Page 405] [\q 405/]
4082. Sà tvaü mayà ajja sakambhi assame
Nimantinà ka¤canavelli2- viggahe
Tuvaü hi me sabbarasehi pujiyà
Taü pujayitvàna sudhampi asmiye.

4083. Sà kosiyenànumatà jutimatà
Addhà hiri rammaü pàvisiyasmaü,
Uda¤¤acantaü phalamariyapujitaü
Apàpasattupanisevitaü sadà.

4084. Rukkhaggahaõà bahutettha pupphità
Ambà piyàlà panasà ca kiüsukà,
Sobha¤ajanà loddamathopi padamakà
Kekà ca bhaïgà tilakà ca pupphità.

1. Dve - machasaü 2. Vella - machasaü

[BJT Page 372] [\x 372/]
4085. Sàlà kareri bahukettha jambuyo
Assattha nigrodha madhukà ca vetasà,
Uddàlakà pàñalisindhucàrikà
Manu¤¤agandhà mucalindaketakà.

4086. Hareõunà veëukà veõutindukà1-
Sàmàka nivaramathopi cinakà,
Mocà kadali bahuketthasàliyo
Pavihayo àbhujino ca taõóulà.

4087. Tassa ca uttare passe2- jàtà pokkharaõi sivà,
Akakkasà apabbhàrà3- sàdhu appañigandhiyà.

4088. Tattha macchà4- santiratà khemino bahubhojanà,
Siïgu savaïkà sakulà5- satavaïkà ca rohità
âligaggarakàkiõõà pàñhinà kàkamacchakà.
[PTS Page 406] [\q 406/]
4089. Tattha pakkhã santiratà khemino bahubhojanà,
Haüsà ko¤cà mayurà ca cakkavàkà ca kukkubhà
Kuõàlakà bahucitrà sikhaõói jãvaüjivakà.

4090. Tattha pànàyamàyanti nànàmigagaõà bahu,
Sãhà vyagghà varàbhà ca acchakokataracchayo.

4091. Palàsàdà ca gavajà mahisà rohità rurå,
Eõoyyà ca varàhà ca gaõino niïkasukarà6-

4092. Kadalimigà bahu vettha7- biëàrà sasakaõõakà
Chamàgiri pupphavicitra santhatà
Dijàbhighuññhà dijasaïghasevità

[PTS Page 407] [\q 407/]
4093. Sà suttavà nãladumàhilamabità
Vijju mahàmegharivànupajjatha,
Tassà susambandha siraü8- kusàmayaü
Suciü sugandhaü ajinupasevitaü
Atricchakocchaü hirimetadabravi
Nisida kalyàõi sukhayidamàsanaü.

1. Keõutiõóukà - machasaü 2. Uttarapassena - machasaü, syà 3. Akakkassa apabbharà - machasaü 4. Paccha - machasaü 5. Saïkulà - machasaü 6. Nikasukarà -vi machasaü, syà 7. Bahukettha - machasaü bahuketthe - syà 8. Suraü - machasaü

[BJT Page 374] [\x 374/]
4094. Tassà tadà kocchagatàya kosiyo
Yadicchamànàya cañàjinaü dharo,
Navehi pattehi sayaü sahudakaü
Sudhàbhihàsi turito mahàmuni.

4095. Sà taü paggayha1- ubhogi pàõihi
Iccabravi attamanà jañàdharaü,
Handàhaü etarahi pujità tayà
Gaccheyya brahme tidivaü jitàvini.

4096. Sà kosiyànumatà jutimatà
Udirità2- vaõõamadena mattà,
Sakàse3- gananvana sahassacakkhuno
Ayaü sudhà vàsava dehi me jayaü.

4097. Tamena sakkopi tadà apåjayi
Sahindà devà sura4- ka¤¤amuttamaü,
Sà pa¤ajali devamanussapujità
Tavambhi kocchambhi yadà upàvisi.

[PTS Page 408] [\q 408/]
4098. Tameva saüsi punareva màtalã
Sahassanetto tidasànamindo,
Gananvàna vàkyaü mama bråhi kosiyaü
âsàya saddhà siriyà ca kosiya
Hiri sudhaü kena malattha hetunà.

4099. Taü supalavatthaü udatàrayã rathaü
Daddallamànaü upakiriya5- sàdisaü,
Jambonadãsaü tapaneyya sannibhaü
Alaïkataü ka¤canacittasantikaü.

4100. Suvaõõacandettha bahu nipàtità
Hatthi gavassà kikivyagghadipiyo, 6-
Eõeyyakà7- laïghimayettha pakkhiyo
Migettha veëuriyamayà yudhàyutà8-

1. Pañiggayha - machasaü 2. Udirayi - machasaü 3. Saïkàse - machasaü, syà
4. Sura - machasaü 5. Upakakiriya - syà upakàriya - machasaü 6. Kiüpurisa -machasaü, syà 7. Laïgha - machasaü, syà 8. Yuthàyutà - syà yutàyutà - machasaü

[BJT Page 376] [\x 376/]
[PTS Page 409] [\q 409/]
4101. Tatthassaràjaharayo1- ayojayuü
Dassatàni susunàgasàdise,
Alaïkate2- ka¤canajàluracchade
âveëike saddagame asaïgite.

4102. Taü yànaseññhaü abhiråyha màtalã
Dasàdisà imà abhinàdayittha,
Naha¤ca sela¤ca vanaspatãni3- ca
Sasàgaraü pavyathayittha mediniü4-.

4103. Sa khippameva upagamma assamaü
Pàcàramekaüsakato kata¤ajali,
Bahussutaü baddhaü5- vinitavantaü6-
Iccabravi màtali devabràhmaõaü.

4104. Indassa vàkyaü nisàmehi kosiya
Duto ahaü pucchati taü purindado,
âsàya saddhà siriyà ca kosiya
Hiri sudhaü kena malattha hetunà.

[PTS Page 410] [\q 410/]
4105. Andhà siri maü pañibhàti màtalã
Saddhà aniccà pana deva sàrathi,
âsà visaüvàdikasammatà hi me
Hiri ca ariyambhi guõe patiññhità.

4106. Kumàriyo yàcimà gottarakkhità
Jiõõà ca yàyà ca sabhattuitthiyo,
Tà chandaràgaü purisesu uggataü
Hiriyà nivàrenti sacittamattano.

4107. Saïgàmasise sarasattisaüyute
Paràjitànaü patataü palàyinaü,
Hiriyà nivattanti jahitva jãvitaü
Te saüpañicchanti punà hirimanà.

4108. Velà yathà sàgaravegacàriõi hiràyaü hi pàpajanaü nivàraõi,
Taü sabbaloke hirimariyapujitaü
Indassa7- naü vedaya devasàrathi.

1. ârabhariyo - syà ràjaharayo - machasaü 2. Athaü - machasaü 3. Vanappati¤ca - machasaü, sayà 4. Medaniü - machasaü, syà 5. Vuddhaü - macasaü 6. Vatthaü - vi syà 7. Indassetaü - machasaü
[BJT Page 378] [\x 378/]
[PTS Page 411] [\q 411/]
4109. Ko te imaü kosiya diññhimodahi
Brahmà mahindo athavà pajàpati,
Hiràyaü devesu hi seññhasammatà
òhità mahindassa mahesi jàyatha.

4110. Handehidàni tidivaü samakkama1-
Rathaü samàruyha mamàyitaü imaü,
Indo ca taü indasagotta kaïkhati
Ajjeva tvaü indasahavyataü vaja.

[PTS Page 412] [\q 412/]
4111. Evaü samijjhanti apàpakammino
Atho suciõõassa phalaü na nassati,
Ye keci maddakkhu sudhàya bhojanaü
Sabbeva te indasahavyataü gatàti.

4112. Hiri uppalavaõõàsi kosiyo dànapiti bhikkhu,
Anuruddho pa¤casikho ànando àsi matalã.

4113. Suriyo kassapo bhikkhu moggallànosi candimà,
Nàrado sàriputtosi sambuddho àsi vàsavoti.
3. Sudhàbhojanajàtakaü.

Kuõàla jàtakaü.

Evamakkhàyati, evamanusuyati; sabbosadhadharaõidhare2nekapupphamàlyacitte3gacagavajamahisaruruvamarapasa- dakhagga4- goka õõasihavyagghadipiacchakokataracchauddàrakakadalimigabiëàrasasakaõõakànucari- te àkiõõanelamaõóalamahàvaràhanàgakulakaõerusaïghàdhivutthe issamigasàkhamigasarabhamigaphaõimiga vàtamigapasadamigapurisalalukimpurisayakkharakkhasa nisevite amajjama¤ajaridharabrahaññha5-puppapupphitagganekapàdapagaõavitate6kuraracake- ravàraõamayura7-paràbhåta8-jiva¤ajivaka9-celàvakabhiïkàrakaravikamattaviha- ïgasatasampaghuññhe

1. Apakkama - machasaü, syà sapakkama - vi
2. Sabbosatha - machasaü 3. Malyaviñate - machasaü 4. Mamahiüsa - machasaü
5. Pahañañha - machasaü 6. Vibhade - machasaü 7. Vaïkora - machasaü
8. Parabhata - machasaü 9. Jivajivaka - machasaü

[BJT Page 380] [\x 380/]
A¤ajanamanosilàbharitàla hiïgulakahemarajatakanakànekadhàtusatavinaddhapatimaõóitappadese evaråpe khalu bho ramme vanasaõóe kuõàlo nàma sakuõo pañivasati ativiya citto ativiya cittapattacchadano. Tasesva khalu bho kuõàlassa sakuõassa aóóhuóóhàni itthisahassàni paricàrikà dijaka¤¤àyo. Atha khalu bho dve dijaka¤¤ayo kaññhaü mukhena óasitvà1- taü kuõàlaü sakuõaü majjhe nisidàpetvà uóóenti2- mà naü kuõàlaü sakuõaü addhànapariyàyapathe kilamatho ubbàheyyàti pa¤casatà dijaka¤¤àyo heññhato heññhato óenti sacàyaü kuõàlo sakuõo àsanà paripañissati mayaü taü pakkhehi pañiggahessàmàti. Pa¤casatà dijaka¤¤àyo uparåpari óenti mà naü kuõàlaü sakuõaü àtapo paritàpiti3-. Pa¤casatà dijaka¤¤àyo ubhato passena óenti mà naü kuõàlaü sakuõaü sãtaü và uõhaü và tiõaü và rajo và vàto và ussàvo và upappusiti. Pa¤casatà dijaka¤¤àyo purato purato óenti mà naü kuõàlaü sakuõaü gopàlakà và pasupàlakà và tiõahàrakà và kaññhahàrakà và vanakammikà và kaññhena và kañhalàya và4- pàõinà và (pàsàõena và) leóaóunà và aõóena và satthena và sakkharàya và pahàraü adaüsu. Màyaü kuõàlo sakuõo gacchehi và latàhi và rukkhehi và sàkhàhi và thambhehi và pàsàõehi và balavantehi và pakkhihi saïgà mesiti. Pa¤casatà dijaka¤¤àyo pacchato pacchato óenti saõhàhi sakhilàhi ma¤ajuhi madhuràhi và càhi samudàcarantiyo màyaü kuõàlo sakuõo àsane pariyukkaõñhiti. Pa¤casatà dijaka¤¤àyo diso disaü óenti nekarukkhavividhavikatiphalamàharantiyo màyaü kuõàlo sakuõo khudàya parilamitthàta atha khalu bho tà dijaka¤¤àyo taü kuõàlaü sakuõaü àràmeneva àràmaü uyyàneneva uyyànaü naditittheneva nidatitthaü pabbatasikhareneva pabbatasikharaü ambavaneneva ambavanaü jambuvaneneva jambuvanaü labujavaneneva labujavanaü nàëikerasa¤càriyeneva nàëikerasa¤càriyaü khippameva abhisambhonti ratatthàya. Atha khalu bho kuõàlo sakuõo tàhi dijaka¤¤àhi divasaü paribbuëho evaü apasàdeti, nassatha tumbhe vasaliyo vinassatha tumbhe vasaliyo coriyo dhuttiyo asatiyo lahucitatàyo katassa appatikàrikàyo anilo viya yena kàmaïgamàyoti.

1. ôaüsitvà - machasaü, syà 2. ôenati- machasaü 3. Paritàpesiti - vi machasaü, syà 4. Tathalàya - machasaü

[BJT Page 382] [\x 382/]
Tasseva khalu bho himavato pabbataràjassa puratthimadisàbhage susukhumasunipuõagirippabhavà haritupayantiyo uppalakumudapadumanalinasatapananasogandhikamandàlavasampativiråëhasuvigandhama- nu¤¤a-pàvakappadese kuravaka1mucalindaketakavetasava¤ajulapunnàgavakulatilakapiyakahasanasalasàëa-la- campakàsokanàgarukkhatiriñabhujapata taloddacandanoghavane, kàëàgaëupadamakapiyaïgudevadàrukaco-cagahaõekakudhakuñajaaïkolakacci- kàrakaõikaõõakàrakaõavera koraõóakoviëàrakiüsukayodhinavamallikamanaïgaõamanavajjabhaõóisurucirabhagi- nimàlàdimàlyadhare jàtisumanamadhugandhikadhanukàritàëisatagarausirakoññhakacchavitate, atimuttakasaïkusumitalatàvitatapatimaõóitappadese haüsapilavakàdàmbakàraõaóavàbhinadite, vijjàdharasiddhasamaõatàpasagaõàdhivatthe varadevayakkharakkhasadànavagandhabbakintaramahoragànuciõõappadese evaråpe khalu bho ramme vanasaõóe puõõamukho nàma phussakokilo pañivasati ativiya madhuragiro vilasitanayanamattakkho.

Tasseva khalu bho puõõamukhassa phussakokilassa aóóhuóóhàni itthisatàni paricàrikà dijaka¤¤àyo. Atha khalu bho dve dijaka¤¤àyo kaññhaü mukhena isitvà taü puõõamukhaüphussakokilaü majjhe nisidàpetvà uóóeniti, mà naü puõõamukhaü phussakakokilaü addhànapariyàyapathe kilamatho ubbahetthàni. Pa¤¤asa dijaka¤¤àyo heññhato yeññhato óenti, sacàyaü puõõamukho phussakokilo àsanà paripatissati mayaü taü pakkhehi pañiggahessàmàti. Pa¤¤àya dija ka¤¤àyo uparåpari óenti, mà naü puõõamukhaü phussakokilaü àtapo paritàpiti. Pa¤¤asa dijaka¤¤àyo ubhato passena óenti, mà naü puõõamukhaü phussakokilaü sãtaü và uõhaü và tiõaü và rajo và vàto và ussàvo và upapphusiti. Pa¤¤asa dijaka¤¤àyo purato purato óenti, mà naü puõõamukhaü phussakokilaü gopàlakà và pasupàlakà và tiõahàrakà và kaññhahàrakà và vanakammikà và kaññhena và kañhalàya và pàõihàrakà và kaññhahàrakà và vanakammikà và kaññhena và kañhalà và pàõinà và (pàsàõena và) leóaóunà và daõóena và satthena và sakkharàhi và

1. Kuràvaka - machasaü

[BJT Page 384] [\x 384/]
Pahàraü adaüsu. Màyaü puõõamukho phussakokilo gacchehi và latàhi và rukkhehi và sàkhàhi và thambhehi và pàsàõehi và balavantehi và pakkhihi saügàmesãti. Pa¤¤asa dijaka¤¤àyo pacchato pacchato óenti, saõhàhi sakhilàhi ma¤ajuhi madhuràhi vàcàhi samudàcarantiyo, màyaü puõõamukho phussakokilaü àsane pariyukkaõñhiti. Pa¤¤asa dijaka¤¤àyo disodisaü óenti, nekarukkhavividhavikatiphalamarahantiyo màyaü puõõamukho phussakokilo khudàya parikilamitthàti. Atha khalu bho taü tà dijaka¤¤àyo taü puõõamukhaü phussakokilaü àràmeneva aràmaü uyyàneneva uyyànaü naditittheneva pabbatasikhareneva pabbatasikharaü ambavaneneva ambavana jambuvanaiva jambuvanaü labujavaneneva lakhujavanaü kàëikerasa¤càriyeneva nàëikerasa¤càriyaü khippameva abhisambhonti atathoya. Atha khalu bho puõõamukho phussakokilo tàhi dijaka¤¤àhi divasaü paribbuëho evaü pasaüsati sàdhu sàdhu bhaginiyo etha kho bhaginiyo tumbhàkaü patiråpaü kuladhitànaü yaü tumbhe bhattàraü paricareyyàthàti.

Atha khalu bho puõõamukho phussakokile yena kuõàlo sakuõo tenupasaïkami. Addasaüsu kho kuõàlassa sakuõassa paricàrikà dijaka¤¤àyo taü puõõamukhaü phussakokilaüduratova àgacchantaü, disvàna yena puõõamukho phussakokilo tenupasaïkamiüsu. Upasaïkamitvà taü puõõamukhaü phussakokilaü etadavocuü. Ayaü sammapuõõamukha, kuõàlo sakuõo ativiya pharuso atitiviyapharusavàco appevanàma tvampi àgamma piyavàcaü labheyyàmàti. Appevanàma bhaginiyoti vatvà yena kuõàlosakuõo tenupasaïkami, upasaïkamitvà kuõàlena sakuõena saddhiü pañisammoditvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho puõõamukho phussakokilo taü khuõàlaü sakuõaü etadavoca: kissa tvaü smama kuõàla, itthinaü sujàtànaü kuladhitànaü smamà pañipannànaü micchà pañipantosi. Amanàpabhàõinampi kira samma kuõàla, itthinaü manàpabhàõinà bhavitabbaü kimaïgaü pana manàpabhàõinanti. Evaü apasàdesi. Tassa tvaü samma jamma vasala, vinassa tvaü smama jamma vasala konu tayà viyatto jàyàjinenàti. Evaü apasàdito ca pana puõõamukho phussakokilo tato heva pañinivatti.

[BJT Page 386] [\x 386/]
Atha khalu bho puõõamukhassa phussakokilassa aparena samayena na cirasseva (accayena) kharo àbàdho uppajja, lohitapakkhandikà bàëhà vedanà vattanti màraõantikà. Atha khalu bho puõõamukhassa, phussakokilassa paricàrikànaü dijaka¤¤ànaü etadahosi. âbàdhiko kho ayaü puõõamukho phussakokilo appevanàma imambhà àbàdhà vuññhabheyyàti. Taü ekakaü adutiyaü ohàya yena kuõàlo sakuõo tenupasaïkamiüsu. Addasà kho kuõàlo sakuõo tà dijaka¤¤àyo duratova àgacchantiyo, dinvàna tà dijaka¤¤àyo etadavo: kahaü pana tumbhaü vasaliyo bhattàni. âbàdhiko kho samma kuõàla puõõamukho phusasakokilo, appevanàma tambhà àbàdhà vuññhaheyyàti. Evaü vutte kuõàlo sakuõo tà dijaka¤¤àyo evaü apasàdesi. Nassatha tumbhe vasaliyo, vinassatha tumebha vasaliyo, coriyo dhuttiyo asatiyo lahuvitatàyo katassa apañikàrikàyo anilo viya yena kàmaïgamàyoti. Vatvà yena puõõamukho phussakokilo tenupasaïkami upasaïkamitvà ta puõõamukhaü phussakokilaü etadavoca: haü samma puõõamukhàti, haü samma kuõàlàti, atha khalu bho kuõàlo sakuõo taü puõõamukhaü phussakokilaü pakkhehi ca mukhatuõóena ca pariggahetvà vuññhàpetvà nànàbhesajjàni pàyàpesi. Atha khalu bho puõõamukhassa phussakokilassa so abàdho pañippassambhiti.

Atha khalu bho kuõàlo sakuõo taü puõõamukhaü phussakokilaü gilànà vuññhitaü aciravuññitaü gela¤¤à etadavoca. Diññhà màya sammà puõõamukha kanhà dve1pitikàpa¤capatikàya chaññhe purise cittaü pañibaddhantiyà yadidaü kavandhe piñhasappiyabhiti. Bhavati ca panu2ttarettha vàkyaü.

[PTS Page 424] [\q 424/]
4114. Pathajjuno nakulo bhimaseno
Yudhiññhilo saha3- devoca ràjà,
Ete pati4- pa¤camaticca nàrã
Akàsi khujjavàmanakena pàpanti.

Diññhà mayà samma puõõamukha saccata5- pàvi nàma samaõi susàna majjhe vasanti catutthabhattaü pariõàmayamànà tulàputtakena6- pàpa makàsi.

1. Kaõhà - devi - machasaü 5. Saccaka - machasaü
2. Punu - machasaü 6. Suràdhuttakena - syà
3. Siha - machasaü
Suràdhuttakena - sà machasaü
4. Patikà - machasaü
[BJT Page 388] [\x 388/]
Diññhà mayà sammà puõõamukha kàkàti nàma devã samuddamajjhe vasanti bhariyà venateyyassa nañakuverena pàpamakàsi. Diññhà mayà samma puõõamukha kuruïgadevi nàma lomasundari eëakamàrakaü kàmayamànà chaëaïgakumàradhananetavàsinà pàpamakàsi.

4115. Evaü hetaü mayà ¤àtaü brahmadattassa màtaraü,
Obhàya kosalaràjaü pa¤càlacaõóena pàpamakàsa.

4116. Età ca a¤¤à ca akaüsu pàpaü
Kasmàhaü itthinaü na visasase nappasaüse,
Vasundharà itarãtarà patiññhà
Sabbaüsahà aphandanà akuppà
Tathitthiyo tàyo na vissase naro.

[PTS Page 425] [\q 425/]
4117. Siho yathà lohitamaüsabhojano
Vàëamigo pa¤cahattho2- suruddo, 3-
Pasayha khàdi parahiüsane rato
Tathitthiyo tayo na visasa naro.

Na khalu bho samma puõõamukha vesiyo nàriyo gamaniyo, nahetàva bandhakiyo nàma vadhikàyo nàma etayo, yadidaü vesiyo nàriyo gamaniyoti. Corà viya veõikatà madirà4viya diddhà vàõijà viya vàcàsanthutiyo issasiïgamiva viparivattàyo uragamiva dujivhàyo sobbamiva pañicchantà pàtàlamiva duppurà rakkhasi viya duttosà yamovekantabàriye sikhiriva sabbabhakkhà nadiriva sabbavàhini anilo viya yena kàma¤arà neruviya avisesakarà visarukkho viya niccaphalitàyoti. Bhavati ca panuttarettha vàkyaü.

1. Jaggati - machasaü 2. Pa¤àvudho - machasaü 3. Suruddho - sãmu 4. Madiràva diññhà - machasaü

[BJT Page 390] [\x 390/]
4118. Yathà coro yathà diddho1- vàõijova vikatthanã,
Issasiïgamivàvaññà2- dujivhà urago yathà3-

4119. Sobbhamiva pañicchantà pàtàpamiva duppurà,
Rakkhasi viya duttosà yamovekantahàriyo
Yathà sãkhi nadi vàho 7anilo kàmacàravà4-

4120. Neruva avisesà ca visarukkho viya niccaphalà,
Nàsayanti ghare bhogaü ratanànantakaritthiyoti.

Cattàrimàni samma puõõamukha yàni parakule na vàsetabbàni. Goõaü dhenuü yànaü bhariyaü, cattàri etàni paõóito yàni gharà na vippavàsaye.

[PTS Page 433] [\q 433/]
4121. Goõaü dhenu¤ca yàna¤ca
Bhariyaü ¤àtikule na vàsaye,
Bhu¤ajanti5- rathaü ayànakà
Ativàhena hananti puïgavaü
Dohena hananti vacchakaü
Bhariyà ¤àtikulesu dussatiti.

Cha imàni samma puõõamukha yàni vatthuni kicce jàte anatthàcaràni bhavanti.

4122. Aguõaü dhanu ¤àtikule ca bhariyà
Pàraü nàvà akkhabhagga¤ca yànaü,
Dure mitto pàpasahàyako ca
Kiceca jàte anatthacàrini bhavanti6-

Aññhahi khalu samma puõõamukha ñhànehi itthi sàmikaü avajànàti: daëiddatà àturatà jiõõatà suràsoõaóatà muddhatà pamatatatà sabbakiccesu anuvatatità sabbadhanamanuppadànena, imehi khalu samma puõõamukha aaññahi ñhànehi itthi sàmikaü avajànàti. Bhavati ca panuttarettha vàkyaü.

1. Diññho - machasaü duññho - syà 2. Parivattà - machasaü, syà
3. Viya - machasaü 4. Kàmapàravà - vi syà
5. Bha¤ajanti - machasaü 6. Anatthacaràni - vi machasaü 7ayaü gàthàpàde maramma potthakesu nadissati.

[BJT Page 392] [\x 392/]
4123. Daëiddaü àtura¤càpi jiõõaü suràsoõaóakaü,
Pamattaü muddhapatta¤ca rattaü1- kiccesu hàpanaü
Sabbakàmappadànena avajànanti sàmikanti.

Navahi khalu samma puõõamukha ñhànehi itthi padosamàharati. âràmagamanasilà ca hoti uyyànagamanasãlà ca hoti nadititthagamanasilà ca hoti ¤àtikulagamanasãlà ca hoti parakulagamanasilà ca hoti àdàsadussamaõdhanànuyogamanuyuttasãlà ca hoti majjapàyini cahoti nillokanasilà ca hoti padvàraññhàyini2- ca hoti. Imehi khalu samma puõõamukha navahi ñhànehi itthi padosamàharatiti. Bhavati ca panuttarettha vàkyaü.

4124. âràmasilà ca uyyànaü
Nadi ¤àtiparakulaü,
Dussamaõóanamanuyuttà3-
Yàcitthi majjapàyini.

4125. Yà ca nillokanasilà
Yà4- ca padvàraññhàyinã,
Navahetehi ñhànehi
Padosamàharantitthiyoti.

Cattàlisàya khalu samma puõõamukha ñhànehi itthi purisaü accàvadati5vijambhati vinamati vilàsati vilikhati vilajjati nakhena nakhaü ghaññeti pàdena pàdaü akkamati kaññhena pañhaviü likhati6- dàrakaü ullaügheti olaüghàpeti kãëati kãëàpeti cumbati cumbàpeti bhu¤jati bhu¤ajàpeti dadati àyàcati katamanukaroti uccaü ÷asati nicaü bhàsati aviviccaü bhàsati viviccaü bhàsati naccena gitena vàditena roditena7- vilasitena vibhusitena jagghati pekkhati kañiü càleti guyhabhaõóakaü sa¤càleti åruü vicarati åruü pidahati thanaü dasseti kacchaü dasseti nàbhiü dasesti akkhiü nikhaõati hamukaü ukkhipati oññhaü palikhati jivhaü nillàleti dussaü mu¤cati dussaü pañibandati sirasaü ma¤cati sirasaü bandhati imehi khala samma puõõamukha cattàëãsàya ñhànehi itthi purisaü accàvadati.

1. Sabbaü - machasaü, dattaü - syà 2. Santhàra - machasaü 3. âdàsa dussamaõóaõa - machasaü 4. Yàva sacàra - machasaü 5. Accàcarati - machasaü
6. Vilekhati - vi machasaü 7. Rodanena - machasaü

[BJT Page 394] [\x 394/]
Pa¤cavisàya khalu samma puõõamukha ñhànahi itthi paduññhà veditabbà bhavati. Sàmikassa pavàsaü vaõõeti pavutthaü1- na sarati àgataü nàbhinandati avaõõaü tassa bhaõati vaõõaü tassa na bhanati anatthaü tassa carati atthaü tassa na carati akiccaü tassa karoti kicacaü tassa na karotiparidahitvà sayati parammukhi nipajjati paràvantakajàtà2- kho pana hoti kuïkumiyajàtà dãghaü asassati3- dukkhaü vedayati uccàrapassàvaü abhiõhaü gacchati vilomaü àcarati parapurisasaddaü sutvà kaõõasotavivaramodahati nihatabhogà kho pana hoti pañivisasakehi santhavaü karoti nikkhantapàdà kho pana hoti visikhànucàrini aticàrini kho pana hoti sàmike agàravà paduññhamanasaïkappà abhiõhaü dvàre tiññhati kacchàni aïgàni thanàni dasseti disodiü gantvà pekkhati. Imehi khalu samma puõõamukha pa¤cavisàya ñhànehi itthi paduññhà veditabbà bhavati.
Bhavati ca panuttarettha vàkyaü.

[PTS Page 434] [\q 434/]
4126. Pavàsamassa vaõõeti
Gataü nànusocati, 4-
Disvà patiü àgataü nàbhinandati
Bhantàravaõõaü na kadàci bhàsati
Ete paduññhàya bhavanti lakkhaõà.

4127. Anatthaü tassa carati asa¤¤atà
Attha¤ca hàpeti akiccakàriõi,
Paridahitvà sayati parammukhi
Ete paduññhàya bhavanti lakkhaõà.
[PTS Page 435] [\q 435/]
4128. Paràvattajàtà5- ca bhavati kuïkumi
Digha¤ca assasati dukkhavedini,
Uccàrapassàvambhiõhagacchati
Ete paduññhàya bhavanti lakkhaõà.
4129. Vilomavàcarati akiccakàriõi
Saddaü nisàmeti parassa bhàsato,
Hatabhogà ca karoti santhavaü6-
Ete paduññhàya bhavanti lakkhaõà.
1. Pavuü nisarati - machasaü 2. Parivattakajàtà - vi machasaü syà
3. Assàsati - vi machasaü, syà 4. Gataü tassa nasovati - vi machasaü
5. Parivattajàtà - vi machasaü, syà 6. Sandhavaü - machasaü

[BJT Page 396] [\x 396/]

4130. Kicchena laddhaü kasirenàbhataü1- dhanaü
Vittaü vinàseti dukekhana sambhataü,
Pañivissakehi ca karoti satthavaü
Ete paduññhàya bavanti lakkhaõà.

4131. Nikkhantapàdi visikhànucàrini
Niccaü sa sàmimbhi paduññhamànasà,
Aticàriõi hoti tatheva2- gàravà
Ete paduññhà bhavanti lakkhaõà.
4132. Abhikkhaõaü tiññhati dvàramule
Thanàni kacchàni ca dassayanti,
Disodisaü pekkhati bhantavittà
Ete paduññhàya bavanti lakkhaõà.

4133. Sabbà nadi vaïkagati 3- sabbe kaññhamayà vanà,
Sabbitthiyo kare pàpaü labhamàne40 nivàtake.

4134. Sace labhetha khaõaü và rabo và
Nivàtakaü càpi labhetha tàdisaü,
Sabbàva itthi kareyyu5- no pàpaü
A¤¤aü alattha piñhasappinàpi saddhiü.

4135. Narànamàràmakaràsu nàrisu
Sabbitthiyo na ramanti agàre,
Taü tàdisaü maccaü cajitvà bhariyà
A¤¤aü disvà purisaü piñhasappiü

[PTS Page 440] [\q 440/]
4136. Yaü ve disavà kaõóarãkintarànaü7 sabbitthiyo na ramanti agàre,
Taü tàdisaü maccaü cachitvà bhariyà
A¤¤aü disvà purisaü pãñhasappiü.

[PTS Page 444] [\q 444/]
4137. Khakassa ca pàvàrikassa8- ra¤¤o
Accantakàmànugatassa bhariyà,
Acàcari baddhavasànugassa9-
Kaü vàpi itthi nàticare tada¤¤aü.

1. Kasirà bhataü - vi, machasaü 2. Apeta - vi machasaü 3. Vaïkanadi - machasaü vaïkagatà - vi 4. Labhamànà - vi 5. Kayiruü - machasaü 6. Cesisuü - vi syà cesiyà - machasaü 7. Kintara - machasaü, syà 8. Bàvarikassa - machasaü
9. Anàcariyaññhavasànuvakassa - machasaü

[BJT Page 398] [\x 398/]
4138. Piïgiyàni sabbalokissarassa
Ra¤¤o piyà brahmadantassa bhariyà,
Avàcari baddhavasànugassa
Taü vàpi sà nàjjhagà kàmakàmini.

4139. Khuddànaü1- lahucittànaü akata¤¤una dubhinaü, 2-
Nàdevasatto puriso thinaü saddhàtumarahati.

[PTS Page 445] [\q 445/]
4140. Na tà pajànanti kataü na kiccaü
Na màtaraü pitaraü bhàtaraü và,
Anariyà samatikkantadhammà
Sasseva cittassa vasaü vajanti.

4141. Cirànuvutthampi piyaü manàpaü
Anukampakaü pàõasamampi santaü, 3-
âvàsu4- kiccesu ca naü jahanti
Tasmànaü itthànaü nana vissasàmi.

4142. Thinaü hi cittaü yathà vàtarassa
Kantappakantaü yathà rukkhachàyà,
Calàvalaü hadayaü itthiyànaü
Cakkassa nemi viya parivatatti.

4143. Yadà tà passanti samekkamànà
âdeyyaråpaü purisassa vittaü,
Saõhàhi vàcàhi nayanti metaü
Kambojakà jalajeneva assaü.

4144. Yadà na passanti samekkamànà
âdeyyaråpaü purisassa vittaü,
Samannato taü parivajjayanti
Tiõõo nadipàragatova kullaü. .

4145. Silesupamà sikhiriva sabbabhakkhà
Tikkhamàyà nidiriva sighasotà,
Sevanti bhetà piyamappiya¤ca
Nàvà yathà orakulaü para¤ca

1. Luddanà - machasaü 2. Dubbhinaü - vi machasaü, syà 3. Sahantuü - machasaü
4. âvàsuü - machasaü

[BJT Page 400] [\x 400/]
4146. Na tà ekassa na õñhinnaü àpaõova pasàrito,
Yo tà mayhanti ma¤¤eyya vàtaü jàlena bàdhaye1-

[PTS Page 446] [\q 446/]
4147. Yathà nadi ca pattho ca pànàgàraü sabhà papà,
Evaü lokitthiyo nàma velà tàsaü na vijjati.

4148. Ghatàsanasamàhetà kaõhasappasiråpamà,
Gàvo bahi tiõasseva omasanti varaü varaü.

4149. Ghatàsanaü ku¤ajaraü kaõhasappaü
Muddhàbhisintaü pamadà ca sabbà,
Ete nàro niccayatto bhajetha
Tesaü bhave dubbidu saccabhàvo2-

4150. Nàccantavaõõà3- na bahuna kantà
Na dakkhiõà pamadà sevitabbà,
Na parassa bhariyà na dhanassa hetu
Etitthiyo pa¤ca na sevitabbà.

Atha khalu bho ànando gijjharàjà kuõàlassa sakuõassa àdimajjhakathàpariyosànaü viditvà tàyaü volàyaü imà gàthàyo abhàsi.

[PTS Page 448] [\q 448/]
4151. Puõõampi cemaü pañhaviü dhanena
Dajjatthiyà puriso sammatàya,
Laddhà khaõaü atima¤¤eyya tampi
Tàsaü vasaü asatinaü na gacche.

4152. Uññhàhaka¤cepi alinavuttiü
Komàrabhattàraü piyaü manàpaü,
âvàsu kiccesu ca naü jahanti
Tasmà hi itthinaü na vissasàmi.

4153. Na vissase icchati manti poso
Na vissase rodati me sakàse,
Sevanti hetà piyamappiya¤ca
Nàvà yathà orakulaü para¤ca¤a.

1. Bandhaye - machasaü, syà 2. Sabbabhàvo - machasaü 3. Naccanta - machasaü
4. âdivajjhagàthà - vi machasaü, syà.

[BJT Page 402] [\x 402/]
4154. Na vissase sàkhupuràõasanthataü
Na vissase mittapuràõacoraü,
Na vissase ràjà1- sakhà mamanti
Na vissase itthi dasannamàtaraü.

4155. Na vissase ràmakaràsu nàrisu
Accantasilàsu asasa¤¤atàsu,
Accantapemànugatassa bhariyà
Na vissase titthasamà hi nàriyo.

4156. Haneyyu2- chindeyyumpi chedayeyyuü
Kaõñhampi chetvà rudhiraü pibeyyuü,
Mà dinakàmàsu asa¤¤atàsu
Bhàvaü kare gaïgatitthupamàsu.

4157. Musà tàsaü yathà saccaü saccaü tàsaü3- yathà musà,
Gàvo bahi tiõasseva omasanti varaü varaü.

4158. Gatenetà palobhenti pekkhitena4- mihitena ca,
Athopi dunnivatthena ma¤ajunà bhaõitena ca.

4159. Coriyo kañhinà5- bhetà vàëà ca lapasakkharà,
Na tà ki¤ci na jànanti yaü manussesu va¤canaü.

4160. Asà lokitthiyo nàma velà tàsaü na vijjati,
Sàrattà ca pagabbhà ca6- sikhi sabbaghaso yathà

4161. Natthitthinaü piyo nàma appiyopi7- na vijjati,
Sevanti hetà piyamappiya¤ca nàvà yathà orakulaüpara¤ca.

[PTS Page 449] [\q 449/]
4162. Natthitthinaü piyo nàma appiyopi na vijjati,
Dhanattà pativellanti8- latàva dumanissità

4163. Hatthibandhaü assabandhaü gopurisa¤ca caõóàlaü, 9-
Chavaóàhakaü pupphachaóóakaü sadhanamanupatanti nàriyo.

1. Ràjànaü - machasaü 2. Haneyyuü - machasaü 3. Bhàsaü - machasaü
4. Pakkhitenambhitenava - syà 5. Kathinà - machasaü 6. Pagabbàva - machasaü
7. Apiyopi - machasaü 8. Dhanattàpañivellanti - machasaü 9. Maõóalaü - machasaü

[BJT Page 404] [\x 404/]
4164. Kulaputtampi jahanti aki¤canaü chavakasamasadisampi,
Anugacchanti anupatanti dhanahetu hi nàriyoti.

Atha khalu bho nàrado devabràhmaõo ànandassa gijjharàjassa àdimajjhakathà1pariyosànaü viditvà tàyaü velàyaü imà gàthàyo abhàsi.

[PTS Page 450] [\q 450/]
4165. Cattàro me na purenti te me suõàtha bhàsato, 2-
Samuddo bràhmaõo ràjà itthi càpi dijampati.

4166. Sarità sàgaraü yanti yà kàci pañhiviüsità, 3-
Tà samuddaü na purenti ånattà4- hi na purati.

4167. Bràhmaõo ca adhiyàna vedamakkhànapa¤camaü,
Bhiyyopi sutamiccheyya ånattà hi na purati.

4168. Ràjà ca pañhaviü5- sabbaü sasamuddaü sapabbataü,
Ajjhàvasaü6- vijinitvà anantaratanocitaü
Pàraü samuddaü pattheti ånattà hi na purati

4169. Evamekàya itthiyà aññhaññha patino siyà,
Surà ca balavantà ca sabbakàmarasàharà
Kàreyya navame chandaü ånattà hi na purati.

4170. Sabbitthiyo sikhiriva sabbabhakkhà
Sabbitthiyo nadiriva sabbavàhini, 7-
Sabbitthiyo kaõñakànaü va sàkhà
Sababitthiyo dhanahetu vajanti.

4171. Vàta¤ca jàlena nàro paràmase
Osi¤ciyà sàgaramekapàõinà,
Sakena hatthena haneyya ghosaü
Yo sabbabhàvaü pamadàsu ossaje.

4172. Corinaü bahubuddhinaü yàsu saccaü sudullabhaü,
Thinaü bhàve duràjàno macchassevodake gataü

1. âdimajjhagàthà - vi machasaü 2. Suõàtha mama bhàsato - machasaü 3. Pathavissità- machasaü 4. Onattà - syà 5. Pathaviü - machasaü 6. Ajjhàvase -sãmu 7. Vàbhi - machasaü.

[PTS Page 451] [\q 451/]
[BJT Page 406] [\x 406/]
4173. Analà mudusambhàsà duppurà tà nadisamà,
Sidanti naü viditvàna àrakà parivajjaye.

4174. âvaññani mahàmàyà brahmacariyavikopanà,
Sidanti naü viditvàna àrakà parivajjaye.

4175. Ya¤cetà1- upasevanti chandasà và dhanena và,
Jàtavodova saõañhànaü khippaü anudahanti natthi.

Atha khalu bho kuõàlo sakuõo nàradassa devabràhmaõassa àdimajjha2-kathàpariyosànaüva viditvà tàyaü velàyaü imà gàthàyo abhàsi.

[PTS Page 452] [\q 452/]
4176. Sallape nisita3- baggapàõinà
Paõóito api pisàcadosinà,
Uggatejauragampi àside
Eko ekàya pamadàya nàlape.

4177. Lokacittamathanà hi nàriyo
Naccagitabhaõitambhitàvudhà,
Bàdhayanti anupaññhitassatiü
Dipa4- rakkhasigaõàva vàõije.

4178. Natthi tàsaü vinayo na saüvaro
Majjamaüsaniratà asa¤¤atà,
Tà gilanti purisassa pàbhataü
Sàgareva karaü timiïgalo5
4179. Pa¤cakàma guõasàtagocarà
Uddhatà aniyatà asa¤¤atà,
Osaranti pamadà pamàdinaü
Loõatoyavatiyaüva àpagà6-

4180. Yaü naraü uparamanti7- nàriyo
Candasàva ratiyà dhanenavà,
Jàtavedasadisampi tàdisaü
Ràgadosavatiyo8- óahanti9- naü.

1. Yaüetà - machasaü 2. Gàthà - vi machasaü, syà 3. Nisita - machasaü
4. Dipe - vi machasaü, syà 5. Timióagayo - machasaü 6. âpakà - simu
7. Palàpenti - machasaü upalapenti - vi syà 8. Vadhiyo - machasaü, syà
9. Dahanti - machasaü, syà.

[BJT Page 408] [\x 408/]
4181. Aóóhaü ¤atvà purisaü mahaddhanaü
Osaranti sadhanà sahantanà,
Rattacittaü ativeñhayanti naü
Sàlaü màluvalatàva kànane.

4182. Tà upenti vividhena chandasà
Citravimbamukhiyo laïkatà,
æhasanti pahasanti nàriyo,
Sambarova satamàyakovidà.

[PTS Page 453] [\q 453/]
4183. Ràtaråpamaõimuttabhusità
Sakkatà patikulesu nàriyà,
Rakkhità ativaranti sàmikaü
Dànavaüva hadayantarassitaü1-

4184. Tejavàpi hi naro vicakkhaõo
Sakkato bahujanassa pujito,
Nàrinaü vasagato na bhàsati
Ràhunà upagatova2- candimà.

4185. Yaü kareyya kupito diso disaü
Duññhavitto vasamàgataü ari
Tena bhiyyo vyasanaü nigacchati
Nàrinaü vasagato apekkhavà.

4186. Kesalunanakhachintatajjità
Pàdapàõikasadaõóatàëità,
Hitameva upagatà hi nàriyo
Tà ramanti kuõapeva makkhikà.

4187. Tà kulesu visikhantaresu và
Ràjadhàninigamesu3- và puna,
Oóóitaü namucipàsavàkaraü4-
Cakkhumà parivajjaye5- sukhatthiko.

1. Bhadayantadassità - machasaü bhadayantaranissità - syà upa÷atova - machasaü, syà
2. Ràjaññhàni - machasaü 3. Ràjaññhàni - machasaü 4. Vàkuraü - machasaü vàguraü syà 5. Parivajje - sãmu

[BJT Page 410] [\x 410/]
4188. Ossajitva1- kusalaü tapoguõaü
Yo anariyacaritànimàcari,
Devatàhi nirayaü nimissati2-
Chedagàmi vaõiyaü va vàõijo.

4189. So idha garahito parattha ca
Dummati upagato3- sakammunà,
Gacchati aniyato galàgalaü
Duññhagadrabharatova uppathe.

4190. So upeti nirayaü patàpanaü
Sattisimbalivana¤ca àyasaü4-
âvasitvà tiracchànayoniyaü5-
Petaràjavisayaü na mu¤cati.

4191. Dibbakhióóaratiyo na nandane
Cakkavatticarita¤ca mànuse,
Nàsayanti pamadà pamàdinaü
Duggati¤ca pañipàdayanti naü.

[PTS Page 454] [\q 454/]
4192. Dibbakhióóaratiyo na dullahà
Cakkavatticarita¤ca mànuse,
Soõõa6-vambhanilayà ca accharà
Ye caranti pamadàhanatthikà.

4193. Kàmadhàtusamatikkamà gati
Råpadhàtuyà7- bhavo na dullabho,
Vitaràgavisayupapattiyà
Ye caranti pamadàhanatthikà.

4194. Sabbadukkhasamatikkamaü sivaü
Accantaü acalitaü asaïkhataü,
Nibbutehi suvihi na dullabhaü
Ye caranti pamadàhanatthikà.

[PTS Page 456] [\q 456/]
4195. Kuõàlo haü tadà àsiü udiyi phussakokilo,
ânando gijjharàjàsi sàriputto ca nàrado
Parisà buddhaparisà evaü dhàretha jàtakanti.
4. Kuõàlajàtakaü.

1. Osajitvà - machasaü 2. Nayissati - machasaü 3. Upahato - machasaü
4. Màyasa - sima 5. Yoniyà - machasaü yoniye - syà
6. Suvaõaõa - machasaü 7. Rupadhàtubhàvo - machasaü råpadhàtusambhavo - syà

[BJT Page 412] [\x 412/]
5. Mahàsutasomajàtakaü
[PTS Page 460] [\q 460/]
4196. Kasmà tuvaü rasaka edisàni
Karosi kammani sudàruõàni,
Hanàsi itthi purise ca muëho
Maüsassa hetu adu1- dhanassa kàraõà

4197. Na antahetu na dhanassa kàraõà
Na puttadàrassa sahàya¤àtinaü,
Bhattà ca me bhagavà bhåmipàlo
So khàdati maüsaü bhadante edisaü.

[PTS Page 461] [\q 461/]
4198. Sace tuvaü bhatturatthe payutto
Karosi kammàni sudàruõàni,
Pato ca antepuraü pàpuõitvà
Lapeyyàsi me ràjino sammukhe taü.

4199. Tathà karissàmi ahaü bhadante
Yameva tvaü bhàsasi kàëahatthi,
Pàto va anteparaü pàpuõitvà
Vakkhàmi te ràjino sammukhe taü.

4200. Tato ratyà vivasane suriyassuggamanaü pati,
Kàëo rasakamàdàya ràjànaü upasaïkami
Upasaïkamitvà ràjànaü idaü vacanamabråvi.

4201. Saccaü kira mahàraja rasako pesito tayà,
Hanàti2- itthi purise tuvaü maüsàni khàdasi.

[PTS Page 462] [\q 462/]
4202. Evamevaü tathà kàëa rasako pesito mayà,
Mama atthaü karontassa kimetaü paribhàsasi.

[PTS Page 464] [\q 464/]
4203. ânando sabbamacchànaü khàditvà rasagiddhimà,
Parikkhiõàya parisàya attànaü khàdiyà mato.

4204. Evaü pamatto rasagàrave rato
Balo yadi àyatiü nàvabujjhati,
Vidhamma putto caji3- ¤àtake ca
Parivattiya attànameva khàdati.

1. Adu - machasaü 2. Bhanti - machasaü 3. Vajitvà - machasaü

[BJT Page 414] [\x 414/]

4205. Idaü te sutvàna vihetu chando
Mà bhakkhasi ràja manussamaüsaü,
Mà tvaü imaü kevalaü vàrijova
Dipadàdhipa su¤¤amakàsi raññhaü.

[PTS Page 465] [\q 465/]
4206. Sujàto nàma nàmena oraso tassa atrajo,
Jambupesiü aladdhàna mato so tassa saïkhaye.

4207. Evameva ahaü kàëa bhutvà bhakkhaü rasuttatamaü,
Aladdhà mànusaü maüsaü ma¤¤e hessàmi jãvitaü.

[PTS Page 467] [\q 467/]
4208. Màõava abhiråposi kule jàtosi sotthiye,
Na tvaü arahasi tàta abhakkhaü bhakkhayetave.

4209. Rasànama¤¤ataraü etaü yasmà1- tvaü nivàraye,
Sohaü tattha gamissàmi yattha lacchàmi edisaü.

4210. So vàhaü nippatissàmi na te vacchàmi santike,
Yassa me dassanena tvaü nàbhinandasi brahmaõa
[PTS Page 468] [\q 468/]
4211. Addhà a¤¤epi dàyàde sutte lacchàma màõava,
Tva¤ca jamma vinassassu yattha pattaü na taü suõe.

4212. Evameva tuvaü ràja dipadinda suõohi me,
Pabbàjassanti taü raññhà soõóaü màõavakaü yathà.

4213. Sujàto nàma nàmena bhàvitattàna sàvako,
Accharaü kàmayantova na so bhu¤achi na so pivi.

4214. Kusagge udakamàdàya samudde udakaü mine,
Evaü mànusakà kàmà dibbakàmàna santike.
4215. Evameva ahaü kàëa bhutvà bhakkhaü rasuttatamaü,
Aladdhà mànusaü maüsaü ma¤¤e hessàmi jãvitaü.

[PTS Page 469] [\q 469/]
4216. Yathàpi te dhataraññhà haüsà vehàsayaü gamà,
Avutti2- paribhogena sabbe abbhatthataü gatà.

1. Kasmà - machasaü 2. Abhutta - machasaü, ayutta - syà

[BJT Page 416] [\x 416/]
4217. Evameva tuvaü ràja dipadinda suõohi me,
Ahakkhaü ràja bhakkhesi tasmà pabbàjayanti taü.

[PTS Page 475] [\q 475/]
4218. Tiññhàhiti mayà mutetà so tvaü gacchasi pamamukho, 1-
Aññhito tvaü ñhitomhiti lapasi brahmacàrini
Idaü te samaõa ayuttaü asi¤ca me ma¤¤asi kaükapantaü.

4219. òhitohamasmi sadhammesu2- ràja
Na nàmagottaü parivattayàmi,
Cora¤ca loke aññhitaü vadanati
âpàyikaü nerayikaü ito cutaü.

4220. Sace tuvaü sadadhasi ràja sutaü gaõhàhi khattiya,
Tena ya¤¤aü yajitvàna evaü saggaü gamissasi.

[PTS Page 476] [\q 476/]
4221. Kasmiü nu raññhe tava jàtabhåmi
Atha kena atthena idhànupatto,
Akkhàhi me bràhmaõa etamatthaü
Kimacchasi demi tayajja patthitaü.

4222. Gàthà catasso dharaõimabhissara
Sugambhiratthà varasàgaråpamà,
Taveva atthàya idhàgatosmi
Suõohi gàthà paramatthasaühità.

[PTS Page 478] [\q 478/]
4223. Na ve rudanti matimanto sapa¤¤à
Bahussutà ye bahuñhànacittino,
Dipaü hi etaü paramaü narànaü
Yaü paõóità sokanudà bhavanti.

[PTS Page 479] [\q 479/]
4224. Attànaü ¤àti uda puttadàraü
Dha¤¤aü dhanaü ràjataü jàtaråpaü,
Kimonu tvaü sutasomànutappe
Koravyaseññha vacanaü suõoma te3-

4225. Nevàhamattànamanutthunàmi
Na puttadàraü na dhanaü na raññhaü,
Sata¤ca dhammo carito puràõo
Taü saïgaraü bràhmaõassànutappe.

1. Pàmukho - machasaü 2. Saddhammesu - machasaü 3. Metaü - machasaü

[BJT Page 418] [\x 418/]
4226. Kato mayà saüïgàro brahmaõena
Raññhe sake issariye ñhitana,
Taü saïgàraü bràhmaõassappadàya
Saccànurakkhi punaràvajissaü.

4227. Nevàhametaü abhisaddahàmi
Sukhã naro maccumukhà pamutto,
Amittahatthaü punaràvajeyya
Koravyaseññha nahi maü upesãti.

[PTS Page 480] [\q 480/]
4228. Mutto tuvaü porisàdassa hatho
Gantvà sakaü mandiraü kàmakàmã,
Madhurampiyaü jãvitaü laddha ràja
Kuto tuvaü ehisi me sakàsaü.

4229. Mataü vareyya parisuddhasãlo
Na hi jãvitaü garahito pàpadhammo,
Na hi taü naraü tàyate1- duggatihi
Yassàpi hetu alikaü bhaõeyya.

4230. Sacepi vàto girimàvaheyya
Cando ca suriyà ca chamàpateyyuü,
Sabbàva najjo pañisotaü2- vajeyyuü
Natvehaü ràja musà baõeyyaü.

4231. Nabhaü phaleyya adadhã visusse
Saüvatteyya bhåtadharà vasundharà,
Siluccayo neraa samulamuppate
Natvevahaü ràja musà bhaõeyya

[PTS Page 481] [\q 481/]
4232. Asi¤ca satti¤ca paràmasàmi
Sapathampi te samma ahaü karomi,
Tayà pamutto anaõo bhavitvà
Saccànurakkhi punaràvajissaü.
4233. Yo te kato aïgaro bràhmaõena
Raññhe ke issariye ñhitena,
Taü saïgaraü bràhmaõassappadàya
Saccànurakkhi punaràvajissaü.

1. Tàyati - machasaü 2. Pati - machasaü

[BJT Page 420] [\x 420/]
4234. Yo te kato aïgaro bràhmaõena
Raññhe ke issariye ñhitena,
Taü saïgaraü bràhmaõassappadàya
Saccànurakkhi punaràvajissaü.

[PTS Page 482] [\q 482/]
4235. Mutto ca so porisàdassa hatthà
Gantvàna taü bràhmaõaü etadavoca,
Suõomi gàthàyo satàrahàyo
Yà me sutà assu hitàya brahme.

[PTS Page 483] [\q 483/]
4236. Sakideva1- sutasoma sabbhi hoti samàgamo,
Sà naü saïgati pàleti nàsabbhi bahusaïgamo.

4237. Sabbireva samàsetha sabbhi kubbetha santhavaü, 2-
Sataü saddhammama¤¤àya seyyo hoti na pàpiyo.

4238. Jiranti ve ràjarathà sucintà
Atho sarirampi jaraü upeti,
Sata¤ca dhammo na jaraü upeti
Santo bhave sabbhi pavedayanti.

4239. Nabha¤ca dåre pañhavi ca dure
Pàraü samuddassa tadàhu dare,
Tato bhave durataraü vadanti
Sata¤ca dhammaü3- asata¤ca ràja

[PTS Page 484] [\q 484/]
4240. Sahassiyo4- imà gàthà na imà gàthà satàrahà,
Cattàri tvaü sahasasàni khippaü gaõhàhi bràhmaõa.

[PTS Page 485] [\q 485/]
4241. âsitiyà nàvutiyà ca gàthà
Satàrahà càpi bhaveyyu gàthà
Paccantameva sutasoma jànahi5-
Sahassiyo6- nàma kudhatthi7- gàthà.

4242. Icchàmi vohaü sutavuddhimattano
Santo8- ca maü sappurisà bhajeyyuü,
Ahaü savantihi mahodadhiva
Nahi tàta tappàmi subhàsitena.

1. Sakiü - syà 2. Sandhavaü - machasaü 3. Dhammo - machasaü 4. Sànassiyà - machasaü 5. Jànàhi - machasaü 6. Sàhassiyà - machasaü 7. Kàatthi - machasaü
8. Sattoti - machasaü

[BJT Page 422] [\x 422/]
4243. Aggi yathà tiõakaññhaü óahanto1-
Na tappati sàgaro và nidahi,
Evampi te paõóità ràjaseññha
Sutvàna tappanti subàsitena.

[PTS Page 486] [\q 486/]
4244. Sakassa dàsassa yadà suõomi
Gàthà2- ahaü atthavati janinda,
Tameva sakkacca nisàmayàmi
Nahi tàta dhammesu mamatthi titti.

4245. Idanne raññhaü sadhanaü sayoggaü
Sakàyuraü sabbakàmupapannaü,
Kiü kàmahetu paribhàsase3-
Gacchàmahaü porisàdassa4- kante

4246. Attànurakkhàya bhavanti hete
Hatthàrobhà rathikà pattikà ca,
Assàrehà5- ye ca dhanuggahàse
Senaü payu¤ajàma hanàma sattuü.

[PTS Page 487] [\q 487/]
4247. Sudukkaraü porisàdo akàsi
Jãvaü gahetvàna avissaji maü,
Taü tàdisaü pubbakiccaü santo
Dubbhe6- ahaü tassa kathaü janinda.

4248. Vanditvà so pitaraü màtara¤ca
Anusàsitvà negama¤ca bala¤ca,
Saccavàdi saccànurakkhamàno
Agamàsi so yena so porisàdo7-.

[PTS Page 488] [\q 488/]
4249. Kato mayà saïgaro bràhmaõena
Raññhe sake issariye ñhitena,
Taü saïgaraü bràhmaõassappadàya
Saccànurakkhi punaràgatosmi
Yajasasu ya¤¤aü khàda maü porisàda.

4250. Na hàyate khàdituü8- mayhaü pacchà
Citakà ayaü tàva sadhumikà ca,
Niddhumako pacitaü sàdhu pakkaü
Suõàmi gàthàyo satàrahàyo.

1. Dahanto - machasaü 5. Assàruhà - machasaü
2. Taü - machasaü 6. Dubbho - machasaü
3. Paribhàsasi - machasaü paribhàsate - vi 7. Yattha porisàdo - machasaü
4. Porisàdassupatte - machasaü 8. Khàditaü - machasaü

[BJT Page 426] [\x 426/]
[PTS Page 489] [\q 489/]
4251. Adhammiko tvaü porisàdakàsi1-
Raññhà ca bhaññho udarassa hetu,
Dhamma¤cimà abhivadanti gàthà
Dhammo adhammo ca kuhiü sameti.

4252. Adhammikassa luddassa niccaü lohitapàõino,
Natthi saccaü kuto dhammo kiü sutena karissasi.

4253. Yo maüsabhetu migavaü careyya yo và hane purisaü attahetu,
Ubhopi te pecca samà bhavanti
Kasmà no2- adhammikaü bråhi maü tvaü3-

4254. Pa¤ca pa¤ca nakhà bhakkhà khattiyena pajànatà,
Abhakkhaü4- ràja bhakkhesi tasmà adhammiko tuvaü.

[PTS Page 490] [\q 490/]
4255. Putto tuvaü peràsàdassa hatthà
Gananvà sakaü mandiraü kàmakàmi,
Amittahatthaü punaràgatosi
Na khattadhamme5- kusalosi ràja.

4256. Ye khattadhamme kusalà bhavanti
Pàyena te nerayikà bhavanti,
Tasmà ahaü khattadhammaü5- pahàya
Saccànurakkhi punaràgatosmi
Yajassu ya¤¤aü khàda maü porisàda.

4257. Pàsàdavàsà pañhavigavàssaü
Kàmitthiyo kàsikacandana¤ca,
Sabbaü tahiü labhasi sàmitàya
Saccena kiü passasi ànisaüsaü.

[PTS Page 491] [\q 491/]
4258. Ye keci me atthi rasà pathavyà6-
Saccaü tesaü sàdutaraü rasànaü,
Sacce ñhità samaõabràhmaõà ca
Taranti jàti7- maraõassa pàraü.

1. Puràsàda - machasaü, sàya 2. Nu - machasaü 3. Yaü - machasaü 4. Abhakkha - machasaü 5. Khatya - machasaü, sayà 6. Pathabyà - machasaü 7. Jàtiü - machasaü

[BJT Page 426] [\x 426/]
4259. Mutto tuvaü porisàdasasa hatthà
Gantvà sakaü mandiraü kàmakàmi,
Amittahàtthaü punaràgatosi
Nahà nåna te maraõabhayaü janinda
Alinacitto casi1- saccavàdi.

4260. Katà me kaëayàõà anekarupà
Ya¤¤à yiññhà ye vipulà passatthà,
Visodhito paralokassa maggo
Dhamme ñhito ko maraõassa bhaye.

[PTS Page 492] [\q 492/]
4261. Katà me kalyàõà anekaråpà
Ya¤¤à yiññhà se vipulà pasatthà,
Anànutappaü paralokaü gamissaü
Yajassu ya¤¤aü khàda2- maü porisàda

4262. Pità ca màtà ca upaññità me dhammena me issariyaü pasatthaü,
Visodhito paralokassa maggo
Dhamme ñhito ko maraõassa bhaye.

4263. Pità ca màtà ca upaññità me dhammena me issariyaü pasatthaü,
Anànutappaü paralokassa gamissaü
Yajassu ya¤¤aü khàda maü porisàda.

4264. ¥àtãsu mittesu katà me kàrà
Dhammena me issariü pasatthaü,
Visodhito paralokassa maggo
Dhamme ñhito ko maraõassa bhaye.
4265. ¥àtãsu mittesu katà3- me kàrà
Dhammena me issariü pasatthaü,
Anànutappaü paralokassa gamissaü
Yajassu ya¤¤aü khàda maü porisàda.

4266. Dinnaü me dànaü bahudhà bahunnaü4-
Santappità samaõabràhmaõà ca,
Visàdhito paralokasa maggo
Dhamme ñhito ko maraõassa bhaye

1. Asi - machasaü 2. Ada - machasaü 3. Katupakàro - machasaü 4. Bahunaü - machasaü

[BJT Page 428] [\x 428/]
4267. Dinnaü me dànaü bahudhà bahunnaü4-
Santappità samaõabràhmaõà ca,
Anànutappaü paralokassa gamissaü
Yajassu ya¤¤aü khàda maü porisàda.

[PTS Page 493] [\q 493/]
4268. Visaü pajànaü puriso adeyya
âsivisaü jalitaü uggatejaü,
Muddhàpi tassa vipateyya1- sattadhà
Yo tàdisaü saccàdiü adeyya.

4269. Sutvà dhammaü vijànanti narà kalyàõapàpakaü,
Api gàthà suõitvàna dhamema me ramatã2- mano.

[PTS Page 494] [\q 494/]
4270. Sakideva sutaso3- sabbhi hoti samàgamo,
Sà naü saïgati pàleti nàsabbhi bahu saïgamo

4271. Sabbhireva samàsetha sabbhi kubbetha santhavaü, 4-
Sataü saddhammama¤¤àya seyyo hoti na pàpiyo.

4272. Jiranti ve ràjarathà sucittà
Atho sarãrampi jaraü upeti,
Sata¤ca dhammo na jaraü upeti
Santo bhave sabbhi pavedayanti

4273. Naha¤ca dåre pañhavã5- va dure
Pàraü samuddassa tadàhu dure,
Tato have durataraü vadanti
Sata¤ca dhammaü asata¤ca ràja.

4274. Gàthà imà atthavatã suvya¤ajanà6-
Subhàsità tuyhaü janinda sutvà,
ânandi citto sumano patãto
Cattàri te samma vare dadàmi.

[PTS Page 495] [\q 495/]
4275. Yo nattano maraõaü khujjhasi tvaü
Hitàhitaü vinipàta¤ca saggaü,
Giddho rase duccarite niviññho
Kiü tvaü varaü dassasi pàpadhamma7-.

1. Eleyya - machasaü vipaleyya - syà 2. Ramate - machasaü, syà 3. Mahàràja- machasaü, syà 4. Sandhavaü - machasaü 5. Pathavi - machasaü 6. Bya¤achana - machasaü 7. Pàpadhammo - machasaü

[BJT Page 430] [\x 430/]
4276. Aha¤ca taü dehi varanti vajjaü
Tva¤càpi datvàna avàkareyya,
Sandiññhikaü kalabhamimaü vivàdaü
Ko paõóito jànamupabbajeyya.

4277. Na taü varaü arahati jantu dàtuü
Yaü vàpi datvàna avàkareyya,
Varassu samma avikampamàno
Pàõaü cajitvànapi dassameva.

4278. Ariyassa ariye sameti sakkhi1-
Pa¤¤assa pa¤¤àõavatà sameti,
Passeyya taü vassasataü arogaü2-
Etaü varànaü pañhamaü varàmi.
[PTS Page 496] [\q 496/]
4279. Ariyassa ariye sameti sakkhi3-
Pa¤¤assa pa¤¤àõavatà sameti,
Passapi maü vassasataü arogaü
Etaü varànaü pañhamaü dadàmi.
4280. Ye khattiyàse idha bhåmipàlà
Muddhàbhisittà katanàmadheyyà,
Na tàdise bhåmipatã adesi
Etaü varànaü dutiyaü varàmi.
4281. Ye khattiyàse idha bhåmipàlà
Muddhàbhisittà katanàmadheyyà,
Na tàdise bhåmipatã ademi
Etaü varànaü dutiyaü dadàmi.
[PTS Page 497] [\q 497/]
4282. Paresataü khattiyà te gahãtà
Talàvutà assumukhà rudantà,
Sake te raññha pañañipàdayàhi
Etaü varànaü tatiyaü varàmi.
4283. Paresataü khattiyà te gahãtà
Talàvutà assumukhà rudantà,
Sakena5- raññhena pañañipàdayàmi te
Etaü varànaü tatiyaü dadàmi.

1. Saïkhyaü - machasaü 2. Arogyaü - machasaü 3. Saïkhyaü - machasaü
4. Passasi - machasaü passeyya - syà passeti - vi 5. Sake te raññhe - machasaü

[BJT Page 432] [\x 432/]

4284. Chiddante raññhaü byadhitaü bhayàhi
Puthu narà leõamanuppaviññhà,
Manussamaüsaü viramehi ràja.
Etaü varànaü catutthaü varàmi.

[PTS Page 498] [\q 498/]
4285. Addhà hi so bhakkho mamaü manàpo
Etassa hetumhi vanaü paviññho,
Sohaü kathaü etto upàrameyyaü
A¤¤aü varànaü catutthaü varassu.

4286. Na ce piyaü meti janinda tàdiso
Attaü niraükatvà piyàni sevati, attàva soyyo paramàva aseyyo
Labbhà piyà ocitatthena pacchà.

[PTS Page 499] [\q 499/]
4287. Piyaü me mànusaü maüsaü sutasoma vijànahi,
Nambhi1- sakko nivàretuü a¤¤aü tuvaü samma varaü varassu.

4288. Yo ve piyaü meti piyànukaïkhi2-
Attaü niraü katvà piyàni sevati
Soõóàva pitvàna visassa3- thàlaü
Teneva so hoti dukhi4- parattha.

4289. Yo cãdha saïkhàya piyàni hitvà
Kicchenapi sevati ariyadhammaü5-,
Dukkhitova pãtvàna yathosadhàni
Teneva so hoti sukhã parattha.

4290. Ohàyahaü pitaraü màtara¤ca
Manàpike6- kàmaguõe ca pa¤ca,
Etassa hetumbhi vanaü paviññho
Tante varaü kinti mahaü dadàmi.

[PTS Page 500] [\q 500/]
4291. Na paõóità dviguõaü ahu vàkyaü
Saccappañi¤¤àva bhavanti santo,
Varassu samma iti maü avoca
Iccabravi tvaü na hi te sameti.

4292. Apu¤¤alàbhaü ayasaü akittiü
Pàpaü bahuü duccaritaü kilesaü,
Manussamaüsassa kate7- upàgà
Tante varaü kintimahaü dadeyyaü.

1. Nahisakkà - machasaü 5. Aariyadhamme - vi machasaü, syà
2. Piyànurakkhi - machasaü, syà 6. Manàpiye - machasaü
3. Visamissa - vi machasaü, syà 7. Bhavo - machasaü
4. Dukkhi - machasaü, syà.

[BJT Page 434] [\x 434/]
4293. Na taü varaü arahati jantu dàtuü
Yaü vàpi datvàna avàkareyya,
Varassu samma avikampamàno
Pàõaü cajitvànapi dassameva.

4294. Pàõaü cajanti santo nàpi dhammaü.
Saccappañi¤¤à ca bhavanti santo,
Datvà varaü khippamavàkarohi
Etena sampajja suràjaseññha.

[PTS Page 501] [\q 501/]
4295. Dhanaü caje1- yo pana aïgahetu
Aïgaü caje jãvitaü jakkhamàno,
Aïga dhanaü jãvitaü càpi sabbaü
Caje naro dhammamanussaranto.

4296. Yassà hi dhammaü puriso vija¤¤à
Ye cassa kaïkhaü vinayanti santo,
Taü hissa dipa¤ca paràyaõa¤ca
Na tena mittiü jarayetha2- pa¤¤o.

[PTS Page 502] [\q 502/]
4297. Addhà hi so bhakakho mamaü3- manàpo
Etassa hetumbhi vanaü paviññho,
Saceva maü yàcasi etamatthaü
Etampi te samma varaü dadàmi.

[PTS Page 503] [\q 503/]
4298. Satthà ca me hosi sakhà ca mesi
Vacanampi te samma ahaü akàsiü,
Tuvampi me samma karohi vàkyaü
Ubhopi gantvàna pamocayàma.
4299. Satthà ca te homi sakhà ca tyambhi
Vacanampi me samma ahaü akàsi,
Ahampi te samma karomi vàkyaü
Ubhopi gantvàna pamocayàma.

4300. Kammàsapàdena viheñhitattha4-
Talàvutà assumukhà rudantà,
Na jàtu dubbhetha imassa ra¤¤o
Saccappañi¤¤aü me pañissuõàtha.

1. Cajedhanaü aïgavarassahetu - vi machasaü, syà 2. Jirayetha - machasaü 3. Mama - machasaü 4. Vihedhitambhà - machasaü, syà

[BJT Page 436] [\x 436/]
4301. Kammàsapàdena viheñhitambhà
Talàvutà assumukhà rudantà,
Na jàtu dubbhetha imassa ra¤¤o
Saccappañi¤¤ante pañissuõàma.

[PTS Page 504] [\q 504/]
4302. Yathà pità và athavàpi màtà
Anukampakà atthakàmà pajànaü,
Evameva vo hotu aya¤ca ràjà
Tumbhe ca vo hotha yatheva puttà.

4303. Yathà pità và athavàpi màtà
Anukampakà atthakàmà pajànaü,
Evameva no hotu aya¤ca ràjà
Mayampi bhessàma yatheva puttà.

4304. Catuppadaü sakuõa¤càpi maüsaü
Sudehi randhaü sukataü suniññhitaü,
Sudhaüva indo paribhu¤ajiyàna
Hitvà katheko ramasi ara¤¤e
4305. [PTS Page 506] [\q 506/]
. Tà khattiyà velali1- vilàkamajjhà
Alaïkatà samparivàrayitvà,
Indaüva devesu pamodayiüsu
Hitvà katheko ramasi ara¤¤e

4306. Tambupadhàne bahugoõakambhi
Sucimbhi sabbassayanambhi sa¤¤ate, 2,
Sayanassa3- majjhambhi sukhaü sayitvà
Hitvà katheko ramasi ara¤¤e

4307. Pàõissaraü kumbhathunaü nisithe4-
Athopi ve nippurisampi turiyaü,
Bahuü sugita¤ca suvàdita¤ca
Hitvà katheko ramasi ara¤¤e

4308. Uyyànasampannaü pahutamàlyaü5-
Migàviråpena6- puraü surammaü,
Hayehi nàgehi rathehupetaü
Hitvà katheko ramasi ara¤¤e

1. Valli - machasaü 2. Subhamabhisabbasasayanambhi saïgate - machasaü, syà
3. Seyyassa - machasaü 4. Niside - machasaü syà 5. Bahutta - machasaü
6. Migàjinupeta - syà

[BJT Page 438] [\x 438/]
[PTS Page 507] [\q 507/]
4309. Kàëapakkhe yathà cando hàyateva suve suve,
Kàëapakkhupamo ràja asataü hoti samàgamo.

4310. Yathà rasakamàgamma sudakaü purisàdhamaü,
Akàsiü pàpakaü kammaü yena gacchàmi duggatiü.

4311. Sukkapakkhe yathà cando vaóóhateva suve suve,
Sukkapakkhupamo ràja sataü hoti samàgamo.

4312. Yathàhaü tava màgamma sutasoma vijànahi,
Kàhàmi kusalaü kammaü yena gacchàmi suggatiü.

[PTS Page 508] [\q 508/]
4313. Thale yathà vàri janinda vaññaü1-
Anaddha2- neyyaü aciraññhitikaü,
Evampi ce hoti asataü samàgamo
Anadadhaneyyo udakaü thaleva.

4314. Sare yathà vàri jinindaü vaññaü
Ciraññhitikaü naraviriya3- seññha,
Evampi ve hoti sataü samàgamo

4315. Avyàyiko hoti sataü samàgamo
Yàvampi tiññheyya tatheva hoti,
Khippaü hi veti asataü samàgamo
Tasmà sataü dhammo asabbhi àrakà.

[PTS Page 509] [\q 509/]
4316. Na so ràjà yo5- ajeyyaü jinàti
Na so sakhà yo sakhàraü jinàti,
Na sà bhariyà yà patito vibheti
Na te puttà ye6- na bharanti jiõõaü.

4317. Na sà sabhà yattha na santi santo
Santo na te ye na bhananti dhammaü,
Ràga¤ca dosa¤ca pahàya mohaü
Dhammaü bhaõantova bhananti santo.

1. Vuññhaü - machasaü 2. Ananda - machasaü 3. Naravira - machasaü
4. Ciraññhitika - machasaü 5. Ràjà naso yo - machasaü 6. Puttà - nate ye - machasaü

[BJT Page 440] [\x 440/]
4318. Na bhàsamànaü1- jànanti missaü bàlehi paõóitaü,
Bhàsamàna¤ca jànanti desentaü amataü padaü,

4319. Bhàsaye jotaye dhammaü paggaõhe isinaü dhajaü,
Subhàsitaddhajà2- isayo dhammo hi isinaü dhajoti.
Mahàsutasomajàtakaü.

1. Nàbhàsa - machasaü
2. Subhàsita