[PTS Vol Vbh -] [\z Vibh /] [\f I /]
[BJT Page 368] [\x 368/]
[BJT Vol Vbh 1] [\z Vibh /] [\w I /]

Abhidhammapiñake

Vibhaïgappakaraõaü

Namo tassa bhagavato arahato sammàsambuddhassa.

 

8. Sammappadhàna vibhaïgo

489. Cattàro sammappadhànà: idha bhikkhu anuppannànaü pàpakànaü akusalànaü dhammànaü anuppàdàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõhàti padahati. Uppannànaü pàpakànaü akusalànaü dhammànaü pahànàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõhàti padahati anuppannànaü kusalànaü dhammànaü uppàdàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõhàti padahati. Uppannànaü kusalànaü dhammànaü ñhitiyà asammosàya bhiyyobhàvàya vepullàya bhàvanàya pàripuriyà chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõhàti padahati.

490. Katha勺a bhikkhu anuppannànaü pàpakànaü akusalànaü dhammànaü anuppàdàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü pagganhàti padahati:

Tattha katame anuppannà pàpakà akusalà dhammà: tiõi akusalamålàni: lobho doso moho, tadekaññhà ca kilesà, taüsampayutto vedanàkkhandho sa中àkkhandho saïkhàrakkhandho vi中àõakkhandho, taüsamuññhànaü kàyakammaü vacãkammaü manokammaü, ime vuccanti anuppannà pàpakà akusalà dhammà.

Iti imesaü anuppannànaü pàpakànaü akusalànaü dhammànaü anuppàdàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõhàti padahati.

Chandaü janeti"ti, tattha katamo chando: yo chando chandikatà kattukamyakatàkusalo dhammacchando, ayaü vuccati chando imaü chandaü janeti sa大aneti uññhapeti samuññhapeti nibbatteti abhinibbatteti.

"Vàyamati"ti tattha katamo vàyàmo: yo cetasiko viriyàrambho -pe sammàvàyàmo, [PTS Page 209] [\q 209/] ayaü vuccati vàyàmo, iminà vàyàmena upeto hoti samupeto upagato1samupagato2- upapanno sampanno samannàgato, tena vuccati vàyamati"ti.

"Viriyaü àrabhatã"ti tattha katamaü viriyaü: yo cetasiko viriyàrambho -pe sammàvàyàmo, idaü vuccati viriyaü imaü viriyaü àrabhati samàrabhati àsevati bhàveti bahulãkaroti, tena vuccati viriyaü àrabhati"ti.

"Cittaü paggaõhàti"ti tattha katamaü cittaü: yaü cittaü mano mànasaü -pe tajjà manovi中àõadhàtu, idaü vuccati cittaü, imaü cittaü paggaõhàti sampaggaõhàti upatthambheti paccupatthambheti, tena vuccati 'cittaü paggaõhàtã'ti.

'Padahatã' tattha katamaü padhànaü: yo cetasiko viriyàrambho -pe sammàvàyàmo, idaü vuccati padhànaü, iminà padhànena upeto hoti -pesamannàgato, tena vuccati padahatã'ti.

1. Upàgato - sirimu 2. Samupàgato - sirimu.

[BJT Page 370] [\x 370/]

491. Katha勺a bhikkhu uppannànaü pàpakànaü akusalànaü dhammànaü pahànàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü pagganhàti padahati:

Tattha katame uppannà pàpakà akusalà dhammà: tiõi akusalamålàni: lobho doso moho, tadekaññhà ca kilesà, taü sampayutto vedanàkkhandho -pe vi中àõakkhandho, taüsamuññhànaü kàyakammaü vacãkammaü manokammaü, ime vuccanti uppannànaü pàpakànaü akusalànaü dhammànaü pahànàya chandaü paneti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõhàti padahati.

Chandaü janeti"ti -pe- 'vàyamatã'ti -pe- viriyaü àrabhati'ti -pe'cittaü paggaõhati'ti -pe- 'padahati'ti tattha katamaü padhànaü: yo cetasiko viriyàrambho-pe- sammàvàyàmo idaü vuccati padhànaü, iminà padhànena upeto hoti -pesamannàgato, tena vuccati 'padahatã'ni.

492. Katha勺a bhikkhu anuppannànaü kusalànaü dhammànaü uppàdàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü pagganhàti padahati: [PTS Page 210] [\q 210/]

Tattha katame anuppannà kusalà dhammà: tiõi kusalamålàni: alobho adoso amoho, taüsampayutto vedanàkkhandho -pe vi中àõakkhandho, taüsamuññhànaü kàyakammaü vacãkammaü manokammaü, ime vuccanti anuppannà kusalà dhammà, iti imesaü anuppannànaü kusalànaü dhammànaü uppàdàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõhàti padahati.

Chandaü janeti"ti -pe- 'vàyamatã'ti -pe- viriyaü àrabhati'ti -pe'cittaü paggaõhati'ti -pe- 'padahati'ti tattha katamaü padhànaü: yo cetasiko viriyàrambho-pe- sammàvàyàmo idaü vuccati padhànaü, iminà padhànena upeto hoti -pesamannàgato, tena vuccati 'padahatã'ni.

493. Katha勺a bhikkhu uppannànaü kusalànaü dhammànaü ñhitiyà asammosàya bhiyyobhàvàya vepullàya bhàvanàya pàripuriyà chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü pagganhàti padahati:

Tattha katame uppannà kusalà dhammà: tiõi kusalamålàni: alobho adoso amoho, taüsampayutto vedanàkkhandho -pe vi中àõakkhandho, taüsamuññhànaü kàyakammaü vacãkammaü manokammaü, ime vuccanti uppannà kusalà dhammà, iti imesaü uppannànaü kusalànaü dhammànaü ñhitiyà asammosàya bhiyyobhàvàya vepullàya bhàvanàya pàripuriyà chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõhàti padahati.

'òhitiyà'ti yà ñhiti so asammoso, yo asammoso so bhiyyobhàvo, yo bhiyyo bhàvo taü vepullaü, yaü vepullaü sà bhàvanà, yà bhàvanà sà pàripuri.

[BJT Page 372] [\x 372/]

Chandaü janeti"ti -pe- 'vàyamatã'ti -pe- viriyaü àrabhati'ti -pe'cittaü paggaõhati'ti -pe- 'padahati'ti tattha katamaü padhànaü: yo cetasiko viriyàrambho-pe- sammàvàyàmo idaü vuccati padhànaü, iminà padhànena upeto hoti -pesamannàgato, tena vuccati 'padahatã'ni.

Suttannabhàjaniyaü. [PTS Page 211] [\q 211/]

494. Cattàro sammappadhànà: idha bhikkhu anuppannànaü pàpakànaü akusalànaü dhammànaü anuppàdàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõhàti padahati. Uppannànaü pàpakànaü akusalànaü dhammànaü pahànàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõhàti padahati anuppannànaü kusalànaü dhammànaü uppàdàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõhàti padahati. Uppannànaü kusalànaü dhammànaü ñhitiyà asammosàya bhiyyobhàvàya vepullàya bhàvanàya pàripuriyà chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõhàti pajahati.

Katha勺a bhikkhu anuppannànaü pàpakànaü akusalànaü dhammànaü anuppàdàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü pagganhàti padahati: idha bhikkhu yasmiü samaye lokuttaraü jhànaü bhàveti niyyànikaü apacayagàmiü diññhigatànaü pahànàya pañhamàya bhumiyà pattiyà vivicce"va kàmehi -pe- pañhamaü jhànaü upasampajja viharatidukkhà pañipadaü dandhàbhi中aü-tasmiü samaye anuppannaü pàpakànaü akusalànaü dhammànaü anuppàdàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõhàti padahati

Chandaü janeti"ti, tattha katamo chando: yo chando chandikatà kattukamyakatà kusalo dhammacchando, ayaü vuccati chando imaü chandaü janeti sa大aneti vuññhapeti samuññhapeti nibbatteti abhinibbatteti. Tena vuccati chandaü jane"tãti

"Vàyamati"ti tattha katamo vàyàmo: yo cetasiko viriyàrambho -pe sammàvàyàmo, viriyasambojjhaïgo maggaïgaü maggapariyàpannaü, ayaü vuccati vàyàmo, iminà vàyàmena upeto hoti samupeto upagato samupagato upapanno sampanno samannàgato, tena vuccati vàyamati"ti.

"Viriyaü àrabhatã"ti tattha katamaü viriyaü: yo cetasiko viriyàrambho -pe sammàvàyàmo, viriyasambojjhaïgà maggaïgaü maggapariyàpannaü [PTS Page 212] [\q 212/] idaü vuccati viriyaü imaü viriyaü àrabhati samàrabhati àsevati bhàveti bahulãkaroti, tena vuccati viriyaü àrabhati"ti.

[BJT Page 374] [\x 374/]

"Cittaü paggaõhàti"ti tattha katamaü cittaü: yaü cittaü mano mànasaü -pe tajjà manovi中àõadhàtu, idaü vuccati cittaü, imaü cittaü paggaõhàti sampaggaõhàti upatthambheti paccupatthambheti, tena vuccati 'cittaü paggaõhàtã'ti.

'Padahatã' tattha katamaü sammappadhànaü: yo cetasiko viriyàrambho -pe sammàvàyàmo, viriyasambejjhaïgo maggaïgaü maggapariyàpannaü- idaü vuccati sammappadhànaü, avasesà dhammà sammappadhàna sampayuttà.

496. Katha勺a bhikkhu uppannànaü pàpakànaü akusalànaü dhammànaü pahànàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü pagganhàti padahati: idha bhikkhu yasmiü samaye lokuttaraü jhànaü bhàveti niyyànikaü apacayagàmiü diññhigatànaü pahànàya pañhamàya bhumiyà pattiyà vivicce"va kàmehi -pe- pañhamaü jhànaü upasampajja viharati dukkhà pañipadaü dandhàbhi中aü tasmiü samaye uppannaü pàpakànaü akusalànaü dhammànaü pahànàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõhàti padahati

Chandaü janeti"ti, -pe- vàyamatã'ti -pe- viriyaü àrabhatã'ti -pecittaü paggahàtã'ti -pe- padahati'ti tattha katamaü sammappadhànaü: yo cetasiko viriyàrambho -pe sammàvàyàmo viriyasambojjhaïgo maggaïgaü maggapariyàpannaü idaü vuccati sammappadhànaü avasesà dhammà sammappadhànasampayuttà.

497. Katha勺a bhikkhu anuppannànaü kusalànaü dhammànaü uppàdàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü pagganhàti padahati: idha bhikkhu yasmiü samaye lokuttaraü jhànaü bhàveti niyyànikaü apacayagàmiü diññhigatànaü pahànàya pañhamàya bhumiyà pattiyà vivicce"va kàmehi -pe- pañhamaü jhànaü upasampajja viharati dukkhà pañipadaü dandhàbhi中aü-tasmiü samaye anuppannaü akusalànaü dhammànaü uppàdàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõhàti padahati [PTS Page 213] [\q 213/]

Chandaü janeti"ti, -pe- vàyamatã'ti -pe- viriyaü àrabhatã'ti -pecittaü paggahàtã'ti -pe- padahati'ti tattha katamaü sammappadhànaü: yo cetasiko viriyàrambho -pe sammàvàyàmo viriyasambojjhaïgo maggaïgaü maggapariyàpannaü idaü vuccati sammappadhànaü avasesà dhammà sammappadhànasampayuttà.

498. Katha勺a bhikkhu uppannànaü kusalànaü dhammànaü ñhitiyà asammosàya bhiyyobhàvàya vepullàya bhàvanàya pàripuriyà chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü pagganhàti padahati: idha bhikkhu yasmiü samaye lokuttaraü jhànaü bhàveti niyyànikaü apacayagàmiü diññhigatànaü pahànàya pañhamàya bhumiyà pattiyà vivicce"va kàmehi -pe- pañhamaü jhànaü upasampajja viharati dukkhà pañipadaü dandhàbhi中aü tasmiü samaye uppannànaü kusalànaü dhammànaü ñhitiyà asammosàya bhiyyobhàvàya vepullàya bhàvanàya pàripuriyà chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõhàti padahati

[BJT Page 376] [\x 376/]

òhitiyà'ti yà ñhiti asammeso yo asammoso so bhiyyobhàvo yo bhiyyobhàvo taü vepullaü yaü vepullaü sà bhàvanà yà bhàvanà sà pàripuri.

Chandaü janeti'ti tattha katamo chando: yo chando chandikatà kattukamyatà kusalo dhammacchando, ayaü vuccati chando imaü chandaü janeti sa兀janeti vuññhapeti samuññhapeti nibbatteti abhijaneti sa兀janeti vuññhapeti samuññhapeti nibbatteti abhinibbatteti tena vuccati chandaü janeti'ti.

'Vàyamatã'ti tattha katamo vàyàmo: yo cetasiko viriyàrambho -pe sammàvàyàmo viriyasambojjhaïgo maggaïgaü maggapariyàpannaü, ayaü vuccati vàyàmo iminà vàyàmena upeto hoti -pe- samannàgato tena vuccati vàyamati'ti.

'Viriyaü àrabhati'ti tattha katamaü viriyaü: yo cetasiko viriyàrambho -pe sammàvàyàmo viriyasambojjhaïgo maggaïgaü maggapariyàpannaü, idaü vuccati viriyaü imaü viriyaü àrabhati samàrabhati [PTS Page 214] [\q 214/] àsevati bhàveti bahulãkaroti, tena vuccati viriyaü àrabhatã'ti.

'Cittaü paggaõhàtã'ti tattha katamaü cittaü: yaü cittaü mano mànasaü -pe tajjà manovi中àõadhàtu idaü vuccati cittaü imaü cittaü paggaõhàti sampaggaõhàtitthambheti paccupatthambheti, tena vuccati cittaü paggaõhàtã'ti.

'Padahati'ti tattha katamaü sammappadhànaü: yo cetasiko viriyàrambho -pe sammàvàyàmo viriyambojaïgo maggaïgaü maggapariyàpannaü, idaü vuccati sammappadhànaü, avasesà dhammà sammappadhànasampayuttà.

Tattha katamaü sammappadhànaü: idha bhikkhu yasmiü samaye lokuttaraü jhànaü bhàveti niyyànikaü apacayagàmiü diññhigatànaü pahànàya pañhamàya bhumiyà pattiyà vivicce'va kàmehi -pe- pañhamaü jhànaü upasampajja viharati dukkhàpañipadaü dandhàbhi中aü. Yo tasmiü samaye cetasiko viriyàrambho -pe- sammàvàyàmo viriyasambojjhaïgo maggaïgaü maggapariyàpannaü, idaü vuccati sammappadhànaü, avasesà dhammà sammappadhànasampayuttà.

Abhidhammabhàjaniyaü.

499. Cattàro sammappadhànà: idha bhikkhu anuppannànaü pàpakànaü akusalànaü dhammànaü anuppàdàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõhàti padahati. Uppannànaü pàpakànaü akusalànaü dhammànaü pahànàya -pe- anuppannànaü kusalànaü dhammànaü uppàdàya -pe- uppannànaü kusalànaü dhammànaü ñhitiyà asammosàya bhiyyobhàvàya vepullàya bhàvanàya pàripuriyà chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõhàti pajahati.

[BJT Page 378 [\x 378/] 500.] Catunnaü sammappñhànànaü kati kusalà kati akusalà kati avyàkatà -pe- kati saraõà kati araõà:

501. Kusalàyeva.

Siyà sukhàya vedanàya sampayuttà, siyà adukkhamasukhàya vedanàya sampayuttà

Vipàkadhammadhammà. [PTS Page 215] [\q 215/]

Anupàdinnànupàdàniyà.

Asaükiliññhaasaükilesikà.

Siyà savitakkasavicàrà, siyà avitakkavicàramattà, siyà avitakka avicàrà.

Siyà pãtisahagatà, siyà sukhasahagatà, siyà upekkhà sahagatà.

Neva dassanena na bhàvanàya pahàtabbà.

Nevadassanena na bhàvanàya pahàtabbahetukà.

Apacayagàmino. Sekkhà.

Appamàõà.

Appamàõàrammaõà.

Paõãtà.

Sammattaniyatà.

Na maggàrammaõà, maggahetukà, siyà maggàdhipatino, siyà na vattabbà maggàdhipatinoti"ti.

Siyà uppannà, siyà anuppannà, na vattabbà uppàdino'ti.

Siyà atãtà, siyà anàgatà siyà paccuppannà.

Na vattabbà atitàrammaõàti"pi anàgatàrammaõàti"pi paccuppannàrammaõàti"pi.

Siyà ajjhattà, siyà bahiddhà, siyà ajjhattabahiddhà.

Bahiddhàrammaõà.

Anidassanuppañighà.

502. Na hetu.

Sahetukà.

Hetusampayuttà.

Na vattabbà hetu ceva sahetukàti, sahetukà ceva na ca hetu.

Na vattabbà hetu ceva hetusampayuttà'ti, hetusampayuttà ceva na ca hetu

Na hetu, sahetukà.

[BJT Page 380] [\x 380/]

503. Sappaccayà

Saïkhatà.

Anidassanà.

Appañighà.

Aråpà.

Lokuttarà.

Kenaci vi中eyyà, kenaci na vi中oyyà.

504. No àsavà.

Anàsavà.

âsavavippayuttà.

Navattabbà àsavà ceva sàsavà"tipi, sàsavà ceva no ca àsavàti"pi.

Na vattabbà àsavà ceva àsavasampayuttàti"pi, àsavasampayuttà ce: va no ca àsavavippayuttà àsavivippayuttà anàsavà.

505. No saüyojanà -pe- no ganthà -pe-no oghà -pe no yogà -pe- no nãvaraõà -pe- no paràmàsà -pe-

506. Sàrammaõà.

No città.

Cetasikà.

Cittasampayuttà.

Cittasaüsaññhà.

Cittasamuññhànà.

Cittasahabhuno.

Cittànuparivattino.

Cittàsaüsaññhàsamuññhànà.

Cittasaüsaññhàsamuññhànasahabhuno.

Cittasaüsaññhasamuñànànuparivattino.

Bàhirà.

No upàdà.

Anupàdinnà.

[BJT Page 382] [\x 382/]

507. No upàdànà -pe- no kilesà -pe-

508. Na dassanena pahàtabbà.

Na bhàvanàya pahàtabbà.

Na dassanena pahàtabbahetukà.

Na bhàvanàya pahàtabbahetukà.

Na bhàvanàya pahàtabbahetukà.

Siyà savitakkà, siyà avitakkà.

Siyà savicàrà, siyà avicàrà.

Siyà sappãtikà, siyà appãtikà.

Siyà pãtisahagatà, siyà na pãtisahagatà.

Siyà sukhasahagatà, siyà na sukhasahagatà.

Siyà upekkhàsahagatà; siyà na upekkhàsahagatà.

Na kàmàvacarà.

Na råpàvacarà.

Na aråpàvacarà.

Apariyàpannà.

Niyyànikà.

Niyatà.

Anuttarà.

Araõàti.

Pa士apucchakaü.

Sammappadhànavibhaïgo niññhito