[BJT Page 026]

Suttantapiñake

Aïguttaranikàyo

Tatiyo bhàgo

Pa¤cakanipàto

1. Pañhamo paõõàsako

3. Pa¤caïgikavaggo

Namo tassa bhagavato arahato sammàsambuddhassa.

5. 1. 3. 1

(Pañhama agàrava suttaü)

(Sàvatthinidànaü)

21. So vata bhikkhave bhikkhu agàravo appatisso asabhàgavuttiko sabrahmacàrãsu àbhisamàcàrikaü dhammaü paripuressati'ti netaü ñhànaü vijjati. [PTS Page 015] àbhisamàcàrikaü dhammaü aparipåretvà sekhaü 1 dhammaü paripåressatã'ti netaü ñhànaü vijjati. Sekhaü dhammaü aparipåretvà sãlàni paripåressatã'ti netaü ñhànaü vijjati. Sãlàni aparipåretvà sammàdiññhiü paripåressati'ti netaü ñhànaü vijjati. Sammàdiññhiü aparipåretvà sammàsamàdhiü paripuressatã' ti netaü ñhànaü vijjati.

So vata bhikkhave bhikkhu sagàravo sappatisso sabhàgavuttiko sabrahmacàrãsu àbhisamàcàrikaü dhammaü paripåressatã'ti ñhànametaü vijjati, àbhisamàcàrikaü dhammaü paripåretvà sekhaü dhammaü paripåressatã, ti ñhànametaü vijjati. Sekhaü dhammaü paripåretvà sãlàni paripåressatã'ti ñhànametaü vijjati. Sãlàni paripåretvà sammàdiñañhiü paripåressatã'ki ñhànametaü vijjati. Sammàdiññhiü paripåretvà sammàsamàdhiü paripåressatã'ti ñhànametaü vijjati.

5. 1. 3. 2

(Dutiya agàrava suttaü)

22. So vata bhikkhave bhikkhu agàravo appatisso asabhàgavuttiko sabrahmacàrãsu àbhisamàcàrikaü dhammaü paripåressatã'ti netaü ñhànaü vijjati. âbhisamàcàrikaü dhammaü aparipåretvà sekhaü dhammaü paripåressatã'ti netaü ñhànaü vijjati. Sekhaü dhammaü aparipåretvà sãlakkhandhaü paripåressatã'ti netaü ñhànaü vijjati. Sãlakkhandhaü aparipåretvà samàdhikkhandhaü paripåressatã, ti netaü ñhànaü vijjati. Samàdhikkhandhaü

Aparipåretvà pa¤¤àkkhandhaü paripåressatã'ti netaü ñhànaü vijjati.

So vana bhikkhave bhikkhu sagàravo sappatisso sabhàgavuttiko

Sabrahmacàrãsu àbhisamàcàrikaü dhammaü paripåressatã'ti ñhànametaü vijjati. âbhisamàcàrikaü dhammaü paripåretvà sekhaü dhammaü paripåressatã'ti ñhànametaü vijjati. Sekhaü dhammaü paripåretvà sãlakkhandhaü paripåressatã'ti ñhànametaü vijjati. Sãlakkhandhaü paripåretvà samàdhikkhandhaü paripåressati'ti ñhànametaü [PTS Page 016] vijjati. Samàdhikkhandhaü paripåretvà pa¤¤àkkhandhaü paripåressatã'ti ñhànametaü vijjatã'ti.

1. Sekkhaü syà

[BJT Page 028]

5. 1. 3. 3

(Upakkilesasuttaü)

23. Pa¤cime bhikkhave jàtaråpassa upakkilesà, yehi upakkilesehi upakkiliññhaü jàtaråpaü na ceva mudu hoti, na ca kammaniyaü, na ca pabhassaraü, pabhaïgu ca, 1 na ca sammà upeti kammàya.

Katame pa¤ca? Ayo lohaü tipu sãsaü sajjhu. 2

Ime kho bhikkhave pa¤ca jàtaråpassa upakkilesà, yehi upakkilesehi upakkiliññhaü jàtaråpaü na ceva mudu hoti, na ca kammaniyaü na ca pabhassaraü, pabhaïgu ca, na ca sammà upeti kammàya.

Yato ca kho bhikkhave jàtaråpaü imehi pa¤cahi upakkilesehi vippamuttaü 3 hoti, taü hoti jàtaråpaü mudu ca kammaniya¤ca pabhassaraü ca, na ca pabhaïgu, sammà upeti kammàya yassà yassà4 ca pilandhanavikatiyà àkaïkhati:yadi muddikàya yadi kuõóalàya yadi gãveyyakàya5 yadi suvaõõamàlakàya. Ta¤cassa atthaü anuhoti. Suvaõaõamàlakaya. Ta¤cassa atthaü anubhoti.

Evameva kho bhikkhave pa¤cime cittassa upakkilesà yehi upakkilesehi upakkiliññhaü cittaü naceva mudu hoti, na ca kammaniyaü. Na ca pabhassaraü, pabhaïgu ca, na ca sammàsamàdhãyati àsavànaü khayàya.

Katame pa¤ca? Kàmacchando vyàpàdo thãnamiddhaü 6 uddhaccakukkuccaü vicikicchà.

Ime kho bhikkhave pa¤ca cittassa upakkilesà yehi upakkilesehi upakkiliññhaü cittaü na ceva mudu hoti, na ca kammaniyaü, na ca pabhassaraü. Pabhaïgu ca, na ca sammàsamàdhãyati àsavànaü khayàya.

Yato ca kho bhikkhave cittaü imehi pa¤cahi upakkilesehi vippamuttaü hoti, taü hoti cittaü mudu ca [PTS Page 017] kammaniya¤ca pahassara¤ca, na ca pahaïgu, sammàsamàdhãyati àsavànaü khayàya. Yassa yassa ca abhi¤¤àsacchikaraõãyassa dhammassa cittaü abhininnàmeti abhi¤¤à sacchikiriyàya, tatra tatreva sakkhibhabbataü pàpuõàti sati sati àyatane.

So sace àkaïkhati: "anekavihitaü iddhividhaü paccanubhaveyyaü, ekopi hutvà bahudhà assaü bahudhàpi hutvà eko hoti, àvãbhàvaü tirobhàvaü tirokuóóaü tiropàkàraü tiropabbataü asajjamàno gacchati seyyathàpi àkàse, pañhaviyà'pi ummujjanimujjaü karoti seyyathàpi udake, udake'pi abhijjamàne gacchati seyyathàpi pañhaviyaü, àkàse'pi pallaïkena kamati seyyathà'pi pakkhã sakuõo. Ime'pi candimasuriye evaümahànubhàve pàõinà paràmasati parimajjati. Yàva brahmalokàpi kàyena vasaü vatteyyanti" tatra tatreva sakkhibhabbataü pàpuõàti sati sati àyatane.

So sace àkaïkhati: "dibbàya sotadhàtuyà visuddhàya atikkantamànusikàya ubho sadde suõeyyaü dibbe ca mànuse ca ye dåre ye santike cà" ti. Tatra tatreva sakkhibhabbataü pàpuõàti sati sati àyatane.

1. Pabhaïgusãmu 2. Sajjhuü machasaü, sajjhàsyà.

3. Vimuttaümachasaü 4. Yassakassaci pilandhanavikatiyàsyà

5. Gãveyyakenakatthaci 6. Thãnamiddhaümachasaü

[BJT Page 030]

So sace àkaïkhati "parasattànaü parapuggalànaü cetasà ceto paricca pajàneyyaü saràgaü và cittaü saràgaü cittanti pajàneyyaü, [PTS Page 018] vãtaràgaü và cittaü vãtaràgaü cittanti pajàneyyaü, sadosaü và cittaü sadosaü cittanti pajàneyyaü, vãtadosaü và cittaü vãtadosaü cittanti pajàneyyaü, samohaü và cittaü samohaü cittanti pajàneyyaü. Vãtamohaü và cittaü vãtamohaü cittanti pajàneyyaü, saïkhittaü và cittaü saïkhittaü cittanti pajàneyyaü, vikkhittaü và cittaü vikkhittaü cittanti pajàneyyaü, mahaggataü và cittaü mahaggataü cittanti pajàneyyaü, amahaggataü và cittaü amahaggataü cittanti pajàneyyaü, sauttaraü và cittaü sauttaraü cittanti pajàneyyaü, anuttaraü và cittaü anuttaraü cittanti pajàneyyaü, samàhitaü và cittaü samàhitaü cittanti pajàneyyaü, asamàhitaü và cittaü asamàhitaü cittanti pajàneyyaü, pajàneyyaü, avimuttaü và cittaü avimuttaü cintanti pajàneyya"nti. Tatra tatreva sakkhibhahabbataü pàpuõàti sati sati àyatane.

So sace àkaïkhati "anekavihitaü pubbenivàsaü anussareyyaü seyyathãdaü: ekampi jàtiü dvepi jàtiyo tisso'pi jàtiyo catasso'pi jàtiyo pa¤ca'pi jàtiyo dasa'pi jàtiyo vãsampi jàtiyo tiüsampi jàtiyo cattàrãsampi jàtiyo pa¤¤àsampi jàtiyo jàtisatampi jàtisahassampi jàtisatasahassampi aneke'pi saüvaññakappe aneke'pi vivaññakappe aneke'pi saüvaññavivaññakappe amutràsiü evaünàmo evaügotto evaüvaõõo evamàhàro evaüsukhadukkhapañisaüvedã evamàyupariyanto. So tato cuto amutra upapàdiü tatràpàsiü evaünàmo evaügotto evaüvaõõo evamàhàro evaüsukhadukkhapañisaüvedã evamàyupariyanto. So tato cuto idhåpapanno'ti iti sàkàraü sa uddesaü anekavihitaü pubbenivàsaü anussareyya"nti, tatra tatreva sakkhibhabbataü pàpuõàti sati sati àyatane.

[PTS Page 019] so sace àkaïkhati "dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamànusakena satte passati cavamàne uppajjamàne hãne paõãte suvaõõe dubbaõeõa sugate duggate yathàkammupage satte pajànàti ime vata bhonto sattà kàyaduccaritena samannàgatà, vacã duccaritena samannàgatà manoduccaritena samannàgatà ariyànaü upavàdakà micchàdiñiñhikà

Micchàdiññhikammasamàdànà. Te kàyassa bhedà parammaraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü upapannà. Ime vata pana bhonto sattà kàyasucaritena samannàgatà vacã sucaritena samannàgatà manosucaritena samannàgatà ariyànaü anupavàdakà sammàdiññhikà sammàdiññhikammasamàdànà. Te kàyassa bhedà parammaraõà sugatiü saggaü lokaü uppannàti iti dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamànusakena satte passati cavamàne uppajjamàne hãne paõãte suvaõeõa dubbaõeõa sugate duggate yathàkammupage satte pajàneyya" nti tatra tatreva sakkhibhabbataü pàpuõàti sati sati àyatane.

So sace àkaïkhati "àsavànaü khayà (anàsavaü cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü) diññheva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja vihareyya' nti, tatra tatreva sakkhibhabbataü pàpuõàti sati sati àyataneti.

5. 1. 3. 4

(Dussãlasuttaü)

24. Dussãlassa bhikkhave sãlavipannassa hatåpaniso hoti sammàsamàdhi. Sammàsamàdhimahi asati sammàsamàdhivipannassa hatåpanisaü hoti yathàbhåta¤àõadassanaü. Yathàbhåta¤àõadassane asati yathàbhåta¤àõadassanavipannassa hatåpaniso hoti nibbidàviràgo. Nibbidàviràge asati nibbidàviràga vipannassa hatåpanisaü hoti vimutti¤àõadassanaü.

Seyyathàpi bhikkhave rukkho sàkhàpalàsavipanno, tassa papañikà'pi na pàripåriü gacchati. Taco'pi [PTS Page 020] na pàripåriü gacchati. Pheggu' pi na pàripuriü gacchati. Sàropi na pàripuriü gacchati.

Evameva kho bhikkhave dussãlassa sãlavipannassa hatåpaniso hoti sammàsamàdhi samimàsamàdhimhi asati sammàsamàdhivipannassa hatåpanisaü hoti yathàbhåta ¤àõadassanaü. Yathàbhåta¤àõadassane asati yathàbhåta ¤àõadassanavipannassa hatåpaniso hoti nibbidàviràgo. Nibbidàviràge asati nibibidàviràgavipannassa hatåpanisaü hoti vimutti¤àõadassanaü.

Sãlavato bhikkhave sãlasampannassa upanissayasampanno hoti sammàsamàdhi. Sammàsamàdhimhi sati sammàsamàdhisampannassa upanissaya sampannaü1 hoti yathàbhåta¤àõadassanaü. Yathàbhåta¤àõadassane sati yathàbhåta¤àõadassanasampannassa upanissayasampanno hoti nibbidà viràgo. Nibbidàviràge sati nibbidàviràgasampannassa upanissayasampannaü2 hoti vimutti¤àõadassanaü.

Seyyathà'pi bhikkhave rukkho sakhàpalàsasampanno, tassa papañikà'pi3 pàripåriü gacchati. Tacopi pàripåriü gacchati. Pheggupi pàripåriü gacchati. Sàro'pi pàripåriü gacchati. 4

Evameva kho bhikkhave sãlavato sãlasampannassa upanissayasampanno hoti sammàsamàdhi sammàsamàdhimhi sati sammàsamàdhisampannassa upanisasyasampannaü1 hoti yathàbhåta¤àõadassanaü. Yathàbhåta¤àõadassane sati yathàbhåta¤àõadassanasampannassa upanissayasampanno hoti nibbidàviràgo. Nibbidàviràge sati nibbidàviràgasampannassa upanissayasampannaü hoti vimutti¤àõadassananti.

1. Upanissayasampannosã 2. Upanisasampannaümachasaü 3. Papapañikàsyà

4. Tacopi pheggupi sàropi pàripåriü gacchatisã.

Ye

[BJT Page 032]

5. 1. 3. 5

(Anuggahãtasuttaü)

25. Pa¤cahi bhikkhave aïgehi anuggahità sammàdiññhi ceto vimuttiphalà ca hoti, cetovimuttiphalànisaüsà ca, pa¤¤àvimuttiphalà ca hoti pa¤¤àvimuttiphalànisaüsà ca. Katamehi pa¤cahi:

[PTS Page 021] idha bhikkhave sammàdiññhi sãlànuggahità ca hoti. Sutànuggahità ca 1 hoti. Sàkacchànuggahità ca hoti. Samathànuggahità ca hoti. Vipassanànuggahità ca hoti.

Imehi kho bhikkhave pa¤cahi aïgehi anuggahità sammàdiññhi cetovimuttiphalà ca hoti. Cetovimuttiphalànisaüsà ca, , pa¤¤àvimuttiphalà ca hoti, pa¤¤àvimuttiphalànisaüsà càti.

5. 1. 3. 6

(Vimuttàyatana suttaü)

26. Pa¤cimàni bhikkhave vimuttàyatanàni, yattha bhikkhuno appamattassa àtàpino pahitattassa viharato avimuttaü và cittaü vimuccati, aparikkhãõà và 2 àsavà parikkhayaü gacchanti, ananuppattaü và3 anuttaraü yogakkhemaü anupàpuõàti. Katamàni pa¤ca?

(1) Idha bhikkhave bhikkhuno satthà dhammaü deseti a¤¤ataro và garuññhàniyo 4 sabrahmacàrã. Yathà yathà bhikkhave tassa bhikkhuno satthà dhammaü deseti, a¤¤ataro và garuññhàniyo sabrahmacàrã tathà tathà so tasmiü dhamme atthapañisaüvedã ca hoti, dhamimapañisaüvedã ca. Tassa atthapañisaüvedino dhammapañisaüvedino pàmojjaü 5 jàyati. Pamuditassa pãti jàyati. Pãtimanassa kàyo passambhati passaddhakàyo sukhaü vedeti. Sukhino cittaü samàdhiyati. Idaü bhikkhave pañhamaü vimuttàyatanaü, yattha bhikkhuno appamattassa àtàpino pahitattassa viharato avimuttaü và cittaü vimuccati, aparikkhãõà và àsavà parikkhayaü gacchanti, ananuppattaü và anuttaraü yogakkhemaü anupàpuõàti.

(2) Puna ca paraü bhikkhave bhikkhuno na heva kho satthà dhammaü deseti, a¤¤ataro và garuññhàniyo sabrahmacàrã. Api ca kho yathàsutaü yathà pariyattaü dhammaü vitthàrena paresaü deseti, yathà yathà bhikkhave bhikkhu [PTS Page 022] yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü vitthàrena paresaü deseti, tathà tathà so tasmiü dhamme atthapañisaüvedã ca hoti. Dhammapañisaüvedã ca. Tassa atthapañisaüvedino dhammapañisaüvedino pàmojjaü jàyati pamuditassa pãti jàyati. Pãtimanassa kàyo passambhati. Passaddhakàyo sukhaü vedeti. Sukhino cittaü samàdhiyati.

1Suttànuggahitàcasyà 2. Aparikkhãõà syà 3. Ananupattaü vàsãmu

4. Garuññhàtiko sãmu 5. Pàmujjaü sãmu, syà

[BJT Page 034]

Idaü bhikkhave dutiyaü vimuttàyatanaü yattha bhikkhuno appamattassa àtàpino pahitattassa viharato avimuttaü và cittaü vimuccati, aparikkhãõà và àsavà parikkhayaü gacchanti, ananuppattaü và anuttaraü yogakkhemaü anupàpuõàti.

(3) Puna ca paraü bhikkhave bhikkhuno na heva kho satthà dhammaü deseti, a¤¤ataro và garuññhàniyo sabrahmacàrã. Nàpi yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü vitthàrena paresaü deseti. Api ca kho yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü vitthàrena sajjhàyaü karoti yathà yathà bhikkhave bhikkhu yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü vitthàrena sajjhàyaü karoti. Tathà tathà so tasmiü dhamme atthapañisaüvedã ca hoti, dhammapañisaüvidã ca. Tassa atthapañisaüvedino dhammapañisaüvedino pàmojjaü jàyati. Pamuditassa pãti jàyati. Pãtimanassa kàyo passambhati. Passaddhakàyo sukhaü vedeti. 1 Sukhino cittaü samàdhiyati. Idaü bhikkhave tatiyaü vimuttàyatanaü yattha bhikkhuno appamattassa àtàpino pahitattassa viharato avimuttaü và cittaü vimuccati, aparikkhãõà và àsavà parikkhayaü gacchanti, ananuppattaü và anuttaraü yogakkhemaü anupàpuõàti.

(4) Puna ca paraü bhikkhave bhikkhuno naheva kho satthà dhammaü deseti, a¤¤ataro và garuññhàniyo sabrahmacàri. Nàpi yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü vitthàrena paresaü deseti, nàpi yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü vitthàrena sajjhàyaü karoti, api ca kho yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü cetasà anuvitakketi [PTS Page 023] anuvicàreti manasànupekkhati. Yathà yathà bhikkhave bhikkhu yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü cetasà anuvitakketi anuvicàreti manasànupekkhati, tathà tathà so tasmiü dhamme atthapañisaüvedã ca hoti dhammapañisaüvedi ca. Tassa atthapañisaüvedino dhammapañisaüvedino pàmojjaü jàyati. Pamuditassa pãti jàyati. Pãtimanassa kàyo passambhati. Passaddhakàyo sukhaü vedeti. Sukhino cittaü samàdhiyati. Idaü bhikkhave catutthaü vimuttàyatanaü yattha bhikkhuno appamattassa àtàpino pahitattassa viharato avimuttaü và cittaü vimuccati, aparikkhiõà và àsavà parikkhayaü gacchanti, ananuppattaü và anuttaraü yogakkhemaü anupàpuõàti.

(5) Puna ca paraü bhikkhave bhikkhuno naheva kho satthà dhammaü deseti, a¤¤ataro và garuññhàniyo sabrahmacàrã. Nàpi yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü vitthàrena paresaü deseti, nàpi yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü vitthàrena sajjhàyaü karoti, nàpi yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü cetasà anuvitakketi anuvicàreti manasànupekkhati. Api ca khvassa a¤¤ataraü samàdhinimittaü suggahãtaü hoti, sumanasikataü såpadhàritaü

Suppañividdhaü pa¤¤àya.

1. Suggahãtaü sugàhã vediyatisãmu.

[BJT Page 036]

Yathà yathà bhikkhave bhikkhuno a¤¤ataraü samàdhinimittaü suggahãtaü hoti sumanasikataü såpadhàritaü suppañividdhaü pa¤¤àya, tathà tathà so tasmiü dhamme atthapañisaüvedã ca hoti dhammapañisaüvedã ca. Tassa atthapañisaüvedino dhammapañisaüvedino pàmojjaü jàyati. Pamuditassa pãti jàyati. Pãtimanassa kàyo passambhati. Passaddhakàyo sukhaü vedeti. Sukhino cittaü samàdhiyati. Idaü bhikkhave pa¤camaü vimuttàyatanaü yattha bhikkhuno appamattassa àtàpino pahitattassa [PTS Page 024] viharato avimuttaü và cittaü vimuccati, aparikkhãõà và àsavà parikkhayaü gacchanti, ananuppattaü và anuttaraü yogakkhemaü anupàpuõàti.

Imàni kho bhikkhave pa¤ca vimuttàyatanàni. Yattha bhikkhuno appamattassa àtàpino pahitattassa viharato avimuttaü và cittaü vimuccati, aparikkhãõà và àsavà parikkhayaü gacchanti, ananuppattaü và anuttaraü yogakkhemaü anupàpuõàtã'ti.

5. 1. 3. 7

(Samàdhisuttaü)

27. Samàdhiü bhikkhave bhàvetha appamàõaü nipakà patissatà. Samàdhiü bhikkhave bhàvayataü appamàõaü nipakànaü patissatànaü pa¤ca ¤àõàni paccattaü yeva uppajjanti. Katamàni pa¤ca: ayaü samàdhi paccuppannasukho ceva àyatiü ca sukhavipàkoti paccattaü yeva ¤àõaü uppajjati. Ayaü samàdhi ariyo niràmisoti paccattaü yeva ¤àõaü uppajjati. Ayaü samàdhi akàpurisasevito'ti paccattaü yeva ¤àõaü uppajjati. Ayaü samàdhi santo paõãto pañippassaddhaladdho1 ekodibhàvàdhigato na ca sasaükhàraniggayhavàrita vato'ti2 paccattaü yeva ¤àõaü uppajjati. So kho panàhaü imaü samàdhiü sato va samàpajjàmi sato va uññhahàmã'ti 3 paccattaü yeva ¤àõaü uppajjati.

Samàdhiü bhikkhave bhàvetha appamàõaü nipakà patissatà. Samàdhiü bhikkhave bhàvayataü appamàõaü nipakànaü patissatànaü imàni pa¤ca ¤àõàni paccattaü yeva uppajjantã'ti,

5. 1. 3. 8

(Pa¤caïgikasamàdhisuttaü)

28. [PTS Page 025] ariyassa bhikkhave pa¤caïgikassa sammà samàdhissa bhàvanaü desissàmi4 taü suõàtha, sàdhukaü manasi karotha, bhàsissàmi'ti. Evaü bhanteti'ti kho te bhikkhu bhagavato paccassosuü. Bhagavà etadavoca.

1. Pañippassaddhiladdho, syà

2. Na ca sasaükhàraniggayha vàtapattoti syà na sasaükhàra niggasha

Càriyàdhihatotimachasaü (?) Na ca sasaükhàraniggayha càritapapatitotisãmu

3. Sato kho panàhaü imaü samàpajjàmã, sato uññhahàmitimachasaü satoca samàpajjàmã sato uññhàhàmãtisyà 4. Desessàmisyàmachasaü

[BJT Page 038]

Katamà ca bhikkhave ariyassa pa¤caïgikassa sammàsamàdhissa bhàvanà?

(1) Idha bhikkhave bhikkhu vivicceva kàmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicàraü vivekajaü pãtisukhaü pañhamaü jhànaü upasampajja viharati. So imameva kàyaü vivekajena pãtisukhena abhisandeti parisandeti paripåreti parippharati. Nàssa ki¤ci sabbàvato kàyassa vivekajena pãtisukhena apphuñaü hoti. Seyyathàpi bhikkhave dakkho nahàpako1 và nahàpakantevàsã2 và kaüsathàle nahàniyacuõõàni3 àkiritvà udakena paripphosakaü paripphosakaü sanneyya, sàyaü4 nahàniyapiõói snehànugatà5 snehaparetà6 santarabàhirà phuñà snehena na ca paggharati. 7 Evameva kho bhikkhave bhikkhu imameva kàyaü vivekajena pãtisukhena abhisandeti parisandeti paripåreti parippharati. Nàssa ki¤ci sabbàvato kàyassa vivekajena pãtisukhena apphuñaü hoti ariyassa bhikkhave pa¤caïgikassa sammà samàdhissa ayaü pañhamà bhàvanà.

(2) Puna ca paraü bhikkhave bhikkhu vitakkavicàrànaü våpasamà ajjhattaü sampasàdanaü cetaso ekodibhàvaü avitakkaü avicàraü samàdhijaü pãtisukhaü dutiyaü jhànaü upasampajja viharati. So imameva kàyaü samàdhijena pãtisukhena abhisandeti parisandeti paripåreti parippharati. Nàssa ki¤ci sabbàvato kàyassa samàdhijena pãtisukhena apphuñaü hoti. Seyyathàpi bhikkhave udakarahado ubbhidodako8, tassa nevassa puratthimàya disàya udakassa àyamukhaü, na pacchimàya disàya udakassa àyamukhaü, na uttaràya [PTS Page 026] disàya udakassa àyamukhaü, na dakkhiõàya disàya udakassa àyamukhaü, devo ca kàlena kàlaü sammà dhàraü nànuppaveccheyya, atha kho tambhà ca udakarahadà sãtà vàridhàrà ubbhijjãtvà tameva udakarahadaü sãtena vàrinà abhisandeyya parisandeyya paripureyya paripphareyya, nàssa ki¤ci sabbàvato udakarahadassa sãtena vàrinà apphuñaü assa. Evameva kho bhikkhave bhikkhu imeva kàyaü samàdhijena pãtisukhena abhisandeti parisandeti paripureti parippharati. Nàssa ki¤ci sabbàvato kàyassa samàdhijena pãtisukhena apphuñaü hoti. Ariyassa bhikkhave pa¤caïgikassa sammàsamàdhissa ayaü dutiyà bhàvanà.

(3) Puna ca paraü bhikkhave bhikkhu pãtiyà ca viràgà upekkhako ca viharati sato ca sampajàno sukha¤ca kàyena pañisaüvedeti, yaü taü ariyà àcikkhanti upekkhako satimà sukhavihàrãti, tatiyaü jhànaü upasampajja viharati. So imameva kàyaü nippãtikena sukhena abhisandeti parisandeti paripåreti parippharati. Nàssa ki¤ci sabbàvato kàyassa nippãtikena apphuñaü hoti.

1. Nhàpako càmachasaü 2. Tahàpakantevàsã vàmachasaü

3. Nhàniya cuõõànimachasaü, syà. 4. Yaüsàsãmu 5. Sinehànugatàsyà

6. Sãnehaparetàsyà 7. Paggharinã machasaü ubbhitodakosyà:gambhãro machasaü

[BJT Page 040]

Seyyathàpi bhikkhave uppaliniyaü và paduminiyaü và puõóarãkiniyaü và appekaccàni uppalàni và padumàni và puõóarãkàni và udake jàtàni udake saüvaddhàni udakànuggatàni anto nimuggaposãni, 1 tàni yàvaggà 2 yàva målà3 sãtena vàrinà abhisannàni parisannàni paripåràni paripphuñàni. Nàssa ki¤ci sabbàvataü uppalànaü và padumànaü và puõóarãkànaü và sãtena vàrinà apphuñaü assa. Evameva kho bhikkhave bhikkhu imameva kàyaü nippãtikena sukhena abhisandeti parisandeti paripåreti parippharati. Nàssa ki¤ci sabbàvato 4 kàyassa nippãtikena sukhena apphuñaü hoti. Ariyassa bhikkhave pa¤caïgikassa sammàsamàdhissa ayaü tatiyà bhàvanà.

(4) Puna ca paraü bhikkhave bhikkhu sukhassa ca pàhàõà [PTS Page 027] dukkhassa ca pahàõà pubbeva somanassadomanassànaü atthaïgamà adukkhaü asukhaü upekkhàsatipàrisuddhiü catutthaü jhànaü upasampajja viharati. So imameva kàyaü parisuddhena cetasà pariyodàtena pharitvà nisinno hoti. Nàssa ki¤ci sabbàvato kàyassa parisuddhena cetasà

Pariyodàtena apphuñaü hoti. Seyyathàpi bhikkhave puriso odàtena vatthena sasãsaü pàrupitvà nisinno assa, nàssa ki¤ci sabbàvato kàyassa odàtena vatthena apphuñaü assa. Evameva kho bhikkhave bhikkhu imameva kàyaü parisuddhena cetasà pariyodàtena pharitvà nisinno hoti. Nàssa ki¤ci sabbàvato kàyassa parisuddhena cetasà

Pariyodàtena apphuñaü hoti. Ariyassa bhikkhave pa¤caïgikassa sammàsamàdhissa ayaü catutthà bhàvanà.

(5) Puna ca paraü bhikkhave bhikkhuno paccavekkhaõànimittaü suggahãtaü hoti sumanasikataü såpadhàritaü, suppañividdhaü pa¤¤àya. Seyyathàpi bhikkhave a¤¤o và a¤¤aü5 paccavekkheyya, ñhito và nisinnaü paccavekkheyya, nisinno và nipannaü paccavekkheyya evameva kho bhikkhave bhikkhuno paccavekkhaõànimittaü suggahãtaü hoti sumanasikataü såpadhàritaü, suppañividdhaü pa¤¤àyà'ti. Ariyassa bhikkhave pa¤caïgikassa sammàsamàdhissa ayaü pa¤camã bhàvanà

Evaü bhàvite kho bhikkhave bhikkhu ariye pa¤caïgike sammà samàdhimhi evaü bahulãkate yassa yassa abhi¤¤à sacchikaraõãyassa dhammassa cittaü abhininnàmeti abhi¤¤à sacchikiriyàya, tatra tatreva sakkhibhabbataü pàpuõàti sati sati àyatane.

Seyyathàpi bhikkhave udakamaõiko àdhàre ñhapito påro udakassa samatittiko kàkapeyyo, tamenaü balavà puriso yato yato àvajjeyya, àgaccheyya udakanti? 'Evaü [PTS Page 028] bhante'.

1. Nimuggaposini sãmu. 2. Tàni yàvacaggàsyà machasaü

3. Yà va ca målàsyà machasaü. Tàti yàva ca nimamålàsãmu. 4. Sabbàvataüsãmu.

5. A¤¤e và a¤¤aü và sãmu.

[BJT Page 042]

Evameva kho bhikkhave bhikkhu evaü bhàvite ariye pa¤caïgike sammà samàdhimhi evaü bahulãkate yassa yassa abhi¤¤à sacchikaraõãyassa dhammassa cittaü abhininnàmeni abhi¤¤à sacchikiriyàya, tatra tatreva sakkhibhabbataü pàpuõàni sati sati àyatane.

Seyyathàpi bhikkhave same bhumibhàge pokkharaõã caturassà1 àlibaddhà pårà udakassa samatittikà kàkapeyyà, tamenaü balavà puriso yato yato àliü mu¤ceyya, àgaccheyya udakanti?. 'Evaü bhante'. Evameva kho bhikkhave bhikkhu evaü bhàvite ariye pa¤caïgike sammàsamàdhimahi evaü bahulãkate yassa yassa abhi¤¤à sacchikaraõãyassa dhammassa cittaü abhininnàmeti abhi¤¤à sacchikiriyàya, tatra tatreva sakkhibhabbataü pàpuõàti sati sati àyatane.

Seyyathàpi bhikkhave subhåmiyaü càtummahàpathe2 àja¤¤aratho yutto assa ñhito odhastapatodo, tamenaü dakkho yoggàcariyo assadammasàrathi abhiråhitvà vàmena hatthena rasmiyo gahetvà dakkhiõena hatthena patodaü gahetvà yenicchakaü yadicchakaü sàreyyapi paccàsàreyyapi. Evameva kho bhikkhave bhikkhu evaü bhàvite ariye pa¤caïgike sammà samàdhimhi evaü bahulãkate yassa yassa abhi¤¤à sacchikaraõãyassa dhammassa cittaü abhininnàmeti abhi¤¤à sacchikiriyàya, tatra tatreva sakkhibhabbataü pàpuõàti sati sati àyatane.

So sace àkaïkhati: "anekavihitaü iddhividhaü [PTS Page 029] paccanubhaveyyaü: ekopi hutvà bahudhà assaü bahudhàpi hutvà eko assaü, àvãbhàvaü tirobhàvaü tirokuóóaü tiropàkàraü tiropabbataü asajjamàno gaccheyyaü seyyathàpi àkàse, pañhaviyàpi ummujjanimujjaü kareyyaü seyyathàpi udake, udakepi abhijjamàne gaccheyyaü seyyathàpi pañhaviyaü, àkàsepi pallaïkena kameyyaü seyyathàpi pakkhã sakuõo, imepi candimasuriye evaü mahiddhike evaü mahànubhàve pàõinà paràmaseyyaü parimajjeyyaü, yàva brahmalokàpi kàyena vasaü vatteyya'nti, tatra tatreva sakkhibhabbataü

Pàpuõàti sati sati àyatane.

So sace àkaïkhati:"dibbàya sotadhàtuyà visuddhàya atikkantamànusikàya ubho sadde suõeyyaü dibbe ca mànusake ca ye dåre santike cà'ti, tatra tatreva sakkhibhabbataü pàpuõàti sati sati àyatane.

So sace àkaïkhati. "Parasattànaü parapuggalànaü cetasà ceto paricca pajàneyyaü saràgaü và cittaü saràgaü cittanati pajàneyyaü vãtaràgaü và cittaü vãtaràgaü cittanti pajàneyyaü, sadosaü và cittaü sadosaü cittanti pajàneyyaü, vãtadosaü và cittaü vãtadosaü cittanti pajàneyyaü, samohaü và cittaü samohaü cittanti pajàneyyaü, vãtamohaü và cittaü vãtamohaü cittanti pajàneyyaü, saïkhittaü và cittaü saïkhittaü cittanti pajàneyyaü, vikkhittaü và cittaü vikkhittaü cittanti pajàneyyaü, mahaggataü và cittaü mahaggataü cittanti pajàneyyaü, amahaggataü và cittaü amahaggataü cittanti pajàneyyaü, sauttaraü và cittaü sauttaraü cittanti pajàneyyaü, anuttaraü và cittaü anuttaraü cittanti pajàneyyaü, samàhitaü và cittaü samàhitaü cittanti pajàneyyaü, vimuttaü và cittaü vimuttaü cittanti pajàneyyaü avimuttaü và cittaü avimuttaü cittanti pajàneyyanti tatra tatreva sakkhibhabbataü pàpuõàti sati sati àyatane.

So sace àkaïkhati:"anekavihitaü pubbenivàsaü anussareyyaü seyyathãdaü ekampi jàtiü dvepi jàtiyo tissopi jàtiyo catassopi jàtiyo pa¤capi jàtiyo dasapi jàtiyo vãsampi jàtiyo tiüsampi jàtiyo cattàrãsampi jàtiyo pa¤¤àsampi jàtiyo jàtisatampi jàtisahassampi jàtisatasahassampi anekepi saüvaññakappe anekepi vivaññakappe anekepi saüvaññavivaññakappe. Amutràsiü evannàmo, evaügotto evaüvaõõo evamàhàro evaüsukhadukkhapañisaüvedã evamàyupariyanto. So tato cuto amutra upapàdiü, tatràpàsiü evannàmo evaügotto evaüvaõõo evamàhàro evaüsukhadukkhapañisaüvedi evamàyupariyanto. So tato cuto idhupapannoti. Iti sàkàraü sauddesaü anekavihitaü pubbenivàsaü anussareyya" nti tatra tatreva sakkhibhabbataü pàpuõàti sati sati àyatane.

So sace àkaïkhati: " dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamànusakena satte passeyyaü cavamàne uppajjamàne hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate duggate yathàkammåpage satte pajàneyyaü: ime vata bhonto sattà kàyaduccaritena samannàgatà vacãduccaritena samannàgatà manoduccaritena samannàgatà ariyànaü upavàdakà micchàdiññhikà micchàdiññhikammasamàdànà, te kàyassa bhedà parammaraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü upapannà. ' Ime và bhonto sattà kàyasucaritena samannàgatà vacãsucaritena samannàgatà manosucaritena samannàgatà ariyànaü anupavàdakà sammàdiññhikà sammàdiññhikammasamàdànà te kàyassa bhedà parammaraõà sugatiü saggaü lokaü upapannà ' ti. Iti dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamànusakena satte passeyyaü cavamàne uppajjamàne hãne paõãte suvaõeõa dubbaõõe sugate duggate yathà kammåpage satte pajàneyya "nti tatra tatreva sakkhibhabbataü pàpuõàti sati sati àyatane.

So sace àkaïkhati: "àsavànaü khayà anàsavaü ceto vimuttiü pa¤¤àvimuttiü diññheva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja vihareyya 2'nti tatra tatreva sakkhibhabbataü pàpuõàti sati sati àyataneti.

1. Caturaüsà machasaü 2. Catumahàpathe machasaü

[BJT Page 044]

5. 1. 3. 9

(Caïkamànisaüsasuttaü)

29. Pa¤cime bhikkhave caïkame ànisaüsà. Katame pa¤ca?

[PTS Page 030] addhànakkhamo hoti. Padhànakkhamo hoti. Appàbàdho hoti. Asitapãtakhàyitasàyitaü1 sammà parinàmaü gacchati. Caïkamàdhigato samàdhi ciraññhitiko hoti.

Ime kho bhikkhave pa¤ca caïkame ànisaüsàti.

5. 1. 3. 10

(Nàgitasuttaü)

30. Evaü me sutaü: ekaü samayaü bhagavà kosalesu càrikaü caramàno mahatà bhikkhusaïghena saddhiü yena icchànaïgalaü nàma kosalànaü bràhmaõagàmo tadavasari. Tatra sudaü bhagavà icchànaïgale viharati icchànaïgala vanasaõóe.

Assosuü kho icchànaïgalakà2 bràhmaõagahapatikà"samaõo khalu bho gotamo sakyaputto sakyakulà pabbajito icchànaïgalaü anuppatto icchànaïgale viharati icchànaïgalavanasaõóe.

"Taü kho pana bhagavantaü gotamaü evaü kalyàõo kittisaddo abbhuggato: "itipi so bhagavà arahaü sammàsambuddho vijjàcaraõasampanno sugato lokavidå anuttaro purisadammasàrathã satthà dvemanussànaü buddho bhagavàti. So imaü lokaü sadevakaü samàrakaü sabrahmakaü sassamaõabràhmaõiü pajaü sadevamanussaü sayaü abhi¤¤à sacchikatvà pavedeti".

'So dhammaü deseti àdikalyàõaü majjhekalyàõaü pariyosànakalyàõaü sàtthaü savya¤janaü kevalaparipuõõaü parisuddhaü, brahmacariyaü pakàseti. Sàdhu kho pana tathàråpànaü arahataü dassanaü hotã'ti.

Atha kho icchànaïgalakà bràhmaõagahapatikà tassà rattiyà accayena pahåtaü khàdanãyaü bhojanãyaü àdàya yena icchànaïgalavanasaõóo tenupasaïkamiüsu. Upasaïkamitvà bahidvàrakoññhake aññhaüsu uccàsaddà mahàsaddà.

1. Asitaü pãtaü khàyitaü sàyitaü machasaü, syà' 2. Icchànaïgalikà sãmu

3. Syàmapotthake na dissate.

[BJT Page 046]

[PTS Page 031] tena kho pana samayena àyasmà nàgito bhagavato upaññhàko hoti. Atha kho bhagavà àyasmantaü nàgitaü àmantesi: ke panete1 nàgita uccàsaddà mahàsaddà kevaññà ma¤¤e macchavilopeti?2 "Ete bhante icchànaïgalakà bràhmaõagahapatikà pahutaü khàdanãyaü bhojanãyaü àdàya babhidvàrakoññhake ñhità bhagavantaü yeva uddissa bhikkhusaïgha¤cà"ti.

Màhaü nàgita yasena samàgamo, 3 mà ca mayà yaso. Yo kho nàgita nayimassa nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa sambodhasukhassa nikàmalàbhã assa akicchalàbhã akasiralàbhã, yassàhaü nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa sambodhasukhassa nikàmalàbhã akicchalàbhã akasiralàbhã, so taü mãëhasukhaü4 middhasukhaü làbhasakkàrasilokasukhaü sàdiyeyyàti.

"Adhivàste'dàni bhante bhagavà, adhivàsetu sugato. Adhivàsana kàlo'dàni bhante bhagavato. Yena yeneva'dàni bhante bhagavà gamissati, tanninnàva bhavissanti bràhmaõa gahapatikà negamà ceva jànapadà ca.

Seyyathàpi bhante thullaphusitake deve vassante yathàninnaü udakàni pavattanti, evameva kho bhante yena yeneva'dàni bhagavà gamissati, tanninnàva bhavissanti bràhmaõagahapatikà negamà ceva jànapadà ca taü kissa hetu? Tathàhi bhante bhagavato sãlapa¤¤àõa"nati.

Màhaü nàgita yasena samàgamo3, mà ca mayà yaso. Yo kho nàgita nayimassa nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa sambodhasukhassa nikàmalàbhã assa akicchalàbhã akasiralàbhã, yassàhaü nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa sambodhasukhassa nikàmalàbhã akicchalàbhã akasiralàbhã, so taü4 mãlhasukhaü middhasukhaü làbhasakkàrasilokasukhaü sàdiyeyya. [PTS Page 032] asitapãtakhàyitasàyitassa kho nàgita uccàrapassàvo. Eso tassa nissando.

1. Ke pana te syà, ke pana kho machasaü.

2. Vilopennãti syà, sãmu.

3. Samàgamaü, sãmu. Machasaü.

4. Yo taü mãëhasukhaü machasaü, syà.

[BJT Page 048]

Piyànaü kho nàgita viparinàma¤¤athàbhàvà uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupàyàsà. Eso tassa nissando.

Asubhanimittànuyogaü anuyuttassa kho nàgita subhanimitte1 pàñikkålyatà2 saõñhàti. Eso tassa nissando.

Chassu3 kho nàgita phassàyatanesu aniccànupassãno viharato phasse pàñikkålyatà saõñhàti. Eso tassa nissando.

Pa¤casu kho nàgita upàdànakkhandhesu udayabbayànupassino viharato upàdàne pàñikkålyatà saõñhàti. Eso tassa nissandoti.

Pa¤caïgikavaggo tatiyo.

Tassuddànaü:

Dvegàravupakkileso dussãlànuggahena ca

Vimuttisamàdhipa¤caïgikà caïkamo nàgitena càti

1. Subhanimittena sãmu.

2. Pàñikulyatà machasaü pañikkulyatà sãmu.

3. Chasu machasaü