[BJT Page 218]
Suttantapiñake
Aïguttaranikàyo
Catuttho bhàgo
Chakkanipàto
2. Dåtiyo paõõàsako.
2. Anàgàmi vaggo
Namo tassa bhagavato arahato sammàsambuddhassa.
6. 2. 2. 1
(Anàgàmiphala suttaü)
(Sàvatthinidànaü)
11. Cha bhikkhave dhamme appahàya abhabbo anàgàmiphalaü sacchikàtuü. Katame cha:
Assaddhiyaü, ahirikaü, anottappaü, kosajjaü, muññhasaccaü, 1dappa中ataü.
Ime kho bhikkhave cha dhamme appahàya abhabbo anàgàmiphalaü sacchikàtuü.
Cha bhikkhave dhamme pahàya bhabbo anàgàmiphalaü sacchikàtuü. Katame cha:
Assaddhiyaü, ahirikaü, anottappaü, kosajjaü, muññhasaccaü, duppa中ataü.
Ime kho bhikkhave cha dhamme pahàya bhabbo anàgàmiphalaü sacchikàtunti.
6. 2. 2. 2.
(Arahattaphala suttaü)
(Sàvatthinadànaü)
12. Cha bhikkhave dhamme appahàya abhabbo arahattaü sacchikàtuü, katame cha:
Thinaü, 2 middhaü, uddhaccaü, kukkuccaü, assaddhiyaü, pamàdaü.
Ime kho cha dhamme appahàya abhabbo arahattaü sacchikàtuü.
Cha bhikkhave dhamme pahàya bhabbo arahattaü sacchikàtuü. Katame cha:
Thinaü2 middhaü, uddhaccaü, kukkuccaü, assaddhiyaü, pamàdaü.
Ime kho bhikkhave cha dhamme pahàya bhabbo arahattaü sacchikàtunti. [PTS Page 422]
6. 2. 2. 3
(Mitta suttaü)
(Sàvatthinidànaü)
13. So vata bhikkhave bhikkhå pàpamitto pàpasahàyo pàpasampavaïko, pàpamitte sevamàno bhajamàno payirupàsamàno, tesa勺a diññhànugatiü àpajjamàno, àbhisamàcàrikaü dhammaü paripåressatãti netaü ñhànaü vijjati. âbhisamàcàrikaü dhammaü aparipåretvà sekhaü dhammà paripåressatãti netaü ñhànaü vijjati. Sekhaü dhammaü aparipåretvà sãlàni paripåressatãti netaü ñhànaü vijjati. Sãlàni aparipåretvà kàmaràgaü và råparàgaü và aråparàgaü và pajahissatãti netaü ñhànaü vijjati.
1. Muññhassacchaü machasaü, 2 thinaü machasaü
[BJT Page 220]
So vata bhikkhave bhikkhå kalyàõamitto kalyàõasahàyo kalyàõasampavaïko, kalyàõamitte sevamano bhajamàno payirupàsamàno, tesa勺a diññhànugatiü àpajjamàno, àbhisamàcàrikaü dhammaü paripåressatãti ñhànametaü vijjati. âbhisamàcàrikaü dhammaü paripåretvà sekhaü dhammaü paripåressatãti ñhànametaü vijjati. Sekhaü dhammaü paripåretvà sãlàni paripåressatãti ñhànametaü vijjati. Sãlàni paripåretvà kàmaràgaü và råparàgaü và aråparàgaü và pajahissatãti ñhànametaü vijjati. *
6. 2. 2. 4.
(Saïgaõikàràma suttaü)
(Sàvatthinidànaü)
14. So vata bhikkhave bhikkhå saïgaõikàràmo saïgaõikàrato1 saïgaõikàràmataü anuyutto, gaõàràmo gaõarato gaõàràmataü anuyutto eko paviveke abhiramissatãti netaü ñhànaü vijjati. Eko paviveke anabhiramanto [PTS Page 423] cittassa nimittaü gaõahissatãti2 netaü ñhànaü vijjati. Cittassa nimittaü agaõhanto sammàdiññhiü paripåressatiti netaü ñhànaü vijjati. Sammàdiññiü aparipåretvà sammàsamàdhiü paripåressatãti netaü ñhànaü vijjati. Sammàsamàdhiü aparipåretvà sa中ojanàni3 pajahissatãti netaü ñhànaü vijjati. Sa中ojanàni appahàya nibbànaü sacchikarissatiti netaü ñhànaü vijjati.
So vata bhikkhave bhikkhå na saïgaõikàràmo na saïgaõikàrato na saïgaõikàràmataü anuyutto, na gaõàràmo na gaõarato na gaõàràmataü anuyutto, eko paviveke ahiramissatãti. òhànametaü vijjati. Eko paviveke abhiramanto cittassa nimittaü gaõahissatãti2 ñhànametaü vijjati. Cittassa nimittaü gaõhanto sammàdiññhiü paripåressatãti ñhànametaü vijjati. Sammàdiññhiü paripåretvà sammàsamàdhiü paripåressatãti ñhànametaü vijjati. Sammàsamàdhiü paripåretvà sa中ojanàni3 pajahissatãti ñhànametaü vijjati. Sa中ojanàni pahàya nibbànaü sacchikarissatãti ñhànametaü vijjatã, ti.
6. 2. 2. 5
(Devatà suttaü)
(Sàvatthinidànaü)
15. Atha kho a中atarà devatà abhikkantàya rattiyà abhikkantavaõõà kevalakappaü jetavanaü obhàsetvà yena bhagavà tenupasaïkami. Upasaïkamitvà bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü aññhàsi. Ekamantaü ñhità kho sà devatà bhagavantaü etadavoca:
*Imasmiü sutte "ñhànametaü navijjati" "ñhànametaü vijjati" vasena cattàri cattàri kàraõàni dissanti.
1. Saïgaõikarato machasaü, 2. Gahessatiti machasaü, 3. Saüyojanànimachasaü
[BJT Page. 222]
Chayime bhante dhammà bhikkhuno aparihànàya saüvattanti. Katame cha.
Satthugàravatà, dhammagàravatà, saïghagàravatà, sikkhàgàravatà, sovacassatà, kalyàõamittatà.
Ime kho bhante cha dhammà bhikkhuno aparihànàya saüvattantiti. Idamavoca sà devatà. Samanu中o satthà ahosi.
Atha kho sà devatà samanu中o me satthà, ti bhagavantaü abhivàdetvà padakkhiõaü katvà tatthevantaradhàyi. [PTS Page 424]
Atha bhagavà tassà rattiyà accayena bhikkhå àmantesi: imaü bhikkhave rattiü a中atarà devatà abhikkantàya rattiyà abhikkantavaõõà kevalakappaü jetavanaü obhàsetvà yenàhaü tenupasaïkami. Upasaïkamitvà maü abhivàdetvà ekamantaü aññhàsi. Ekamantaü ñhità kho bhikkhave sà devatà maü etadavoca:
Chayime bhante dhammà bhikkhuno aparihànàya saüvattantã. Katame cha:
Satthugàravatà, dhammagàravatà, saïghagàravatà, sikkhàgàravatà, sovacassatà, kalyàõamittatà.
Ime kho bhante cha dhammà bhikkhuno aparihànàya saüvattanti, ti.
Idamavoca bhikkhave sà devatà. Idaü vatvà maü abhivàdetvà padakkhiõaü katvà tatthevantaradhàyãti.
Evaü vutte àyasmà sàriputto bhagavantaü etadavoca:
"Imassa kho ahaü bhante bhagavatà saïkhittena bhàsitassa evaü vitthàrena atthaü àjànàmi: idha bhante bhikkhå attanà ca satthugàravo hoti satthugàravatàya ca vaõõavàdi, ye ca中e bhikkhå na satthugàravà te ca satthugàravatàya samàdapeti, ye ca中e bhikkhå satthugàravà tesa勺a vaõõaü bhàsati1 bhåtaü tacchaü kàlena. Attanà ca dhammagàravo hoti dhammagàravatàya ca vaõõavàdã, ye ca中e bhikkhå na dhammagàravà te ca dhammagàravatàya samàdapeti, ye ca中e bhikkhå dhammagàravà tesa勺a vaõõaü bhàsati bhåtaü tacchaü kàlena. Attanà ca saïghagàravo hoti saïghagàravatàya ca vaõõavàdã, ye ca中e bhikkhå na saïghagàravà te ca saïghagàravatàya samàdapeti, ye ca中e bhikkhå saïghagàravà tesa勺a vaõõaü bhàsati bhåtaü taccha kàlena. Attanà ca sikkhàgàravo hoti sikkhàgàravatàya ca vaõõavàdã, ye ca中e bhikkhå na sikkhàgàravà te ca sikkhàgàravatàya samàdapeti, ye ca中e bhikkhå sikkhàgàravà tesa勺a vaõõaü bhàsati bhåtaü tacchaü kàlena. Attanà ca suvaco hoti sovacassàtàya ca vaõõavàdã, ye ca中e bhikkhå na suvacà te ca sovacassatàya samàdapeti, ye ca中e bhikkhå suvacà tesa勺a vaõõaü bhàsati bhåtaü taccha kàlena. Attanà ca kalyàõamitto hoti kalyàõamittatàya ca vaõõavàdi, ye ca中e bhikkhå na kalyàõamittà te ca kalyàõamittatàya samàdapeti, ye ca中e bhikkhå kalyàõamittà tesa勺a vaõõaü bhàsati1 bhåtaü tacchaü kàlena.
Imassa kho ahaü bhante bhagavatà saïkhitte bhàsitassa evaü vitthàrena attha àjànàmi"ti.
1 Bhaõàti machasaü
[BJT Page. 224]
Sàdhu sàdhu sàriputta, sàdhu kho tvaü sàriputta imassa mayà saïkhittena bhàsitassa evaü vitthàrena atthaü àjànàsi.
Idha sàriputta bhikkhu attanà ca satthugàravo [PTS Page 425] hoti, satthugàravatàya ca vaõõavàdi, ye ca中e bhikkhå na satthugàravà, te ca satthugàravatàya samàdapeti. Ye ca中e bhikkhå satthugàravà, tesa勺a vaõõaü bhàsati bhåtaü tacchaü kàlena. Attanà ca dhammagàravo hoti dhammagàravatàya ca vaõõavàdã, ye ca中e bhikkhå na dhammagàravà te ca dhammagàravatàya samàdapeti, ye ca中e bhikkhå dhammagàravà tesa勺a vaõõaü bhàsati bhåta tacchaü kàlena. Attanà ca saïghagàravo hoti saïghagàravatàya ca vaõõavàdã, ye ca中e bhikkhå na saïghagàravà te ca saïghagàravatàya samàdapeti, ye ca中e bhikkhå saïghagàravà tesa勺a vaõõaü bhàsati bhåtaü taccha kàlena. Attanà ca sikkhàgàravo hoti sikkhàgàravatàya ca vaõõavàdã, ye ca中e bhikkhå na sikkhàgàravà te ca sikkhàgàravatàya samàdapeti, ye ca中e bhikkhå sikkhàgàravà tesa勺a vaõõaü bhàsati bhåtaü tacchaü kàlena. Attanà ca suvaco hoti sovacassatàya ca vaõõavàdã, ye ca中e bhikkhå na suvacà te ca sovacassatàya samàdapeti, ye ca中e bhikkhå suvacà tesa勺a vaõõaü bhàsati bhåtaü taccha kàlena. Attanà ca kalyàõamitto hoti kalyàõamittatàya ca vaõõavàdã, ye ca中e bhikkhå na kalyàõamittà, te ca kalyàõamittatàya samàdapeti, ye ca中e bhikkhå kalyàõamittà tesa勺a vaõõaü bhàsati bhåtaü tacchaü kàlena.
Imassa kho sàriputta mayà saïkhittena bhàsitassa evaü vitthàrena attho daññhabboti.
6. 2. 2. 6.
(Samàdhisuttaü)
(Sàvatthinidànaü)
16. So vata bhikkhave bhikkhu na santena samàdhinà na paõãtena na pañippassaddhiladdhena na ekodãbhàvàdhigatena
Anekavihitaü iddhividhaü paccanubhavissati: ekopi hutvà bahudhà bhavissati, bahudhàpi hutvà eko bhavissati àvibhàvaü, tirobhàvaü tirokuóóaü tiropàkàraü tiropabbataü asajjamànova gacchissati seyyathàpi àkàse, pañhaviyàpi ummujjanimmujjaü karissati seyyathàpi udake, udakepi abhijjamàne gacchissati seyyathàpi pañhaviyaü, àkàsepi pallaïkena kamissati seyyathàpi pakkhã sakuõo, imepi candimasuriye evaü mahiddhike evaü mahànubhàve pàõinà parimasissati parimajjissati yàva brahmalokàpi kàyena vasaü vattessatãti netaü ñhànaü vijjati.
Dibbàya sotadhàtuyà visuddhàya atikkantamànusakàya ubho sadde suõissati, dibbe ca mànuse ca ye dåre santike càti, netaü ñhànaü vijjati.
Parasattànaü parapuggalànaü cetasà ceto paricca pajànissati: saràgaü và cittaü saràgaü cittanti pajànissati vãtaràgaü và cittaü vãtaràgaü cittanti pajànissati, sadosaü và cittaü sadosaü cittanti pajànissati. Vãtadosaü và cittaü vãtadosaü cittanti pajànissati. Samohaü và cittaü samohaü cittanti pajànissati. Vãtamohaü và cittaü vãtamohaü cittanti pajànissati. Saïkhittaü và cittaü saïkhittaü cittanti pajànissati.
Vikkhittaü và cittaü vikkhittaü cittanti pajànissati. Mahaggataü và cittaü mahaggataü cittanti pajànissati. Amahaggataü và cittaü amahaggataü cittanti pajànissati sauttaraü và cittaü sauttaraü cittanti pajànissati anuttaraü và cittaü anuttaraü cittanti pajànissati samàhitaü và cittaü samàhitaü cittanti pajànissati asamàhitaü và cittaü asamàhitaü cittanti pajànissati. Vimuttaü và cittaü vimuttaü cittanti pajànissati. Avimuttaü3 và cittaü avimuttaü cittanti pajànissatãti netaü ñhànaü vijjati.
Anekavihitaü pubbenivàsaü anussarissati4 seyyathãdaü: ekampi jàtiü dvepi jàtiyo tissopi jàtiyo catassopi jàtiyo pa勺api jàtiyo dasapi jàtiyo, vãsampi jàtiyo tiüsampi jàtiyo cattàrãsampi jàtiyo pa中àsampi jàtiyo jàtisatampi jàtisahassampi jàtisatasahassampi anekepi saüvaññakappe anekepi vivaññakappe anekepi saüvaññavivaññakappe. Amutràsiü evannàmo, evaïgotto evaüvaõõo evamàhàro evaü sukhadukkhapañisaüvedã evamàyupariyanto. So tato cuto amutra upapàdiü1 tatràpàsiü evannàmo evaïgotto evaüvaõõo evamàhàro evaü sukhadukkhapañisaüvedã evamàyupariyanto. So tato cuto idhåpapannoti. Iti sàkàraü sauddesaü [PTS Page 426] anekavihitaü pubbenivàsaü anussarissatãti. Netaü ñhànaü vijjati.
Dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamànusakena satte passissati cavamàne uppajjamàne hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate duggate yathàkammåpage satte pajànissatãti netaü ñhànaü vijjati.
âsavànaü khayà anàsavaü cetovimuttiü pa中àvimuttiü diññheva dhamme sayaü abhi中à sacchikatvà upasampajja viharissatãti netaü ñhànaü vijjatãti.
1. Vattissatiti simu. 2 Vimuttaüvà cittaümachasaü 3. Vimuttaü machasaü 4. Anussarati sãmu.
[BJT Page 226]
So vata bhikkhave bhikkhu santena samàdhinà paõãtena pañippassaddhiladdhena ekodibhàvàdhigatena
Anekavihitaü iddhividhaü paccanubhavissati, ekopi hutvà bahudhà bhavissati, bahudhàpi hutvà eko bhavissati, àvibhàvaü tirobhàvaü, tirokuóóaü tiropàkàraü tiropabbataü asajjamàno gacchissati, seyyathàpi àkàse, pañhaviyàpi ummujjanimmujjaü karissati seyyathàpi udake, udakepi abhijjamàne gacchissati seyyathàpi pañhaviyaü, àkàsepi pallaïkena kamissati seyyathàpi pakkhãsakuõo , imepi candimasuriye evaü mahiddhike evaü mahànubhàve pàõinà parimasissati parimajjissati, yàva brahmalokàpi kàyena vasaü vattessatãti1 ñhàna metaü vijjati
Dibbàya sotadhàtuyà visuddhàya atikkantamànusakàya ubho sadde suõissati dibbe ca mànuse ca ye dåre santike càti ñhànametaü vijjati.
Parasattànaü parapuggalànaü cetasà ceto paricca pajànissati saràgaü và cittaü saràgaü cittanti pajanissati, vãtaràgaü và cittaü vãtaràgaü cittanti pajànissati. Sadosaü và cittaü sadosaü cittanti pajànissati. Vãtadosaü và cittaü cittanti pajànissati. Samohaü và cittaü samohaü cittanti pajànissati. Vãtamohaü và cittaü vãtamohaü cittanti pajànissati. Saïkhittaü vàcittaü saïkhittaü cittanti pajànissati. Vikkhittaü và cittaü vikkhittaü cittanti pajànissati. Mahaggataü và cittaü mahaggataü cittanti pajànissati. Amahaggataü và cittaü amahaggataü cittanti pajànissati. Sauttaraü và cittaü sauttaraü cittanti pajànissati. Anuttaraü và cittaü anuttaraü cittanti pajànissati. Samàhitaü và cittaü samàhitaü cittanti pajànissati. Asamàhitaü và cittaü asamàhitaü cittanti pajànissati. Vimuttaü và cittaü vimuttaü cittanti pajànissati, avimuttaü và cittaü avimuttaü cittanti pajànissatãti ñhànametaü vijjati.
Anekavihitaü pubbenivàsaü anussarissati seyyathãdaü: ekampi jàtiü dvepi jàtiyo tissopi jàtiyo catassopi jàtiyo pa勺api jàtiyo dasapi jàtiyo vãsampi jàtiyo tiüsampi jàtiyo cattàrãsampi jàtiyo pa中àsampi jàtiyo jàtisatampi jàtisahassampi jàtisatasahassampi anekepi saüvaññakappe anekepi vivaññakappe anekepi saüvaññavivaññakappe. Amutràsiü evannàmo, evaïgotto evaüvaõõo evamàhàro evaü sukhadukkhapañisaüvedã evamàyupariyanto. So tato cuto amutra upapàdiü, 1 tatràpàsiü evannàmo evaïgotto evaüvaõõo evamàhàro evaü sukhadukkhapañisaüvedã evamàyupariyanto. So tato vuto idhåpapannoti. Iti sàkàraü sauddesaü anekavihitaü pubbenivàsaü anussarissatãti ñhànametaü vijjati.
Dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamànusakena satte passissati cavamàne uppajjamàne hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate duggate. Yathàkammåpage satte pajànistãti ñhànametaü vijjati
âsavànaü khayà anàsavaü ceto vimuttiü pa中àvimuttiü diññheva dhamme sayaü abhi中à sacchikatvà upasampajja viharissatãti ñhànametaü vijjatãti.
6. 2. 2. 7
(Sakkhibhabba suttaü)
(Sàvatthinidànaü)
17. Chahi bhikkhave dhammehi samannàgato bhikkhu abhabbo, tatra tatreva sakkhibhabbataü pàpuõãtuü sati sati àyatane. Katamehi chahi:
[PTS Page 427]
Idha bhikkhave bhikkhu " ime hànabhàgiyà dhammàti yathàbhåtaü nappajànàti, ime ñhitibhàgiyà dhammàti yathàbhåtaü nappajànàti, ime visesabhàgiyà dhammàti yathàbhåtaü nappajànàti, ime nibbedhabhàgiyà dhammàti yathàbhåtaü nappajànàti" asakkaccakàrã ca hoti asappàyakàrã ca.
Imehi kho bhikkhave chahi dhammehi samannàgato bhikkhu abhabbo tatra tatreva sakkhãbhabbataü pàpuõãtuü sati sati àyatane.
Chahi bhikkhave dhammehi samannàgato bhikkhu bhabbo tatra tatreva sakkhibhabbataü pàpuõãtuü sati sati àyatane. Katamehi chahi:
Idha bhikkhave bhikkhu ime hànabhàgiyà dhammàti yathàbhåtaü pajànàti, ime ñhitibhàgiyà dhammàti yathàbhåtaü pajànàti, ime visesabhàgiyà dhammàti yathàbhåtaü pajànàti, ime nibbedhabhàgiyà dhammàti yathàbhåtaü pajànàti", sakkaccakàrã ca hoti sappàyakàrã ca.
Imehi kho bhikkhave chabhi dhammehi samannàgato bhikkhå bhabbo tatra tatreva sakkhibhabbataü pàpuõãtuü sati sati àyataneti.
1. Vattissatãti sãmu. 2. Vimuttaü machasaü
[BJT Page 228]
6. 2. 2. 8.
(Bala suttaü)
(Sàvatthinidànaü)
18. Chahi bhikkhave dhammehi samannàgato bhikkhå abhabbo samàdhismiü balataü pàpåõãtuü. Katamehi chahi:
Idha bhikkhave bhikkhå na samàdhissa samàpattikusalo hoti, na samàdhissa ñhitikusalo hoti, na samàdhissa vuññhànakusalo hoti, asakkaccakàrã ca hoti, asàtaccakàrã ca. Asappàyakàrã ca.
Imehi kho bhikkhave chahi dhammehi samannàgato bhikkhu abhabbo samàdhismi. Balataü pàpuõãtuü.
Chahi bhikkhave dhammehi samannàgato bhikkhu bhabbo samàdhismiü balataü pàpuõãtuü, katamehi chahi:
[PTS Page 428]
Idha bhikkhave bhikkhå samàdhissa samàpattikusalo hoti, samàdhissa ñhitikusalo hoti, samàdhissa vuññhànakusalo hoti, sakkaccakàrã ca hoti, sàtaccakàrã ca, sappàyakàrã ca.
Imehi kho bhikkhave chahi dhammehi samannàgato bhikkhå bhabbo samàdhismiü balataü pàpuõãtunti.
6. 2. 2. 9.
(Pañhamajjhàna suttaü)
(Sàvatthinidànaü)
19. Cha bhikkhave dhamme appahàya abhabbo pañhamaü jhànaü upasampajja viharituü, katame cha:
Kàmacchanda, vyàpàdaü, thãnamiddhaü, uddhaccakukkuccaü, vicikicchaü, kàmesu kho panassa àdãnavo na yathàbhåtaü sammappa中àya sudiññho hoti, ime kho bhikkhave cha dhamme appahàya abhabbo pañhamaü jhànaü upasampajja viharituü.
Cha bhikkhave dhamme pahàya bhabbo pañhamaü jhànaü upasampajja viharituü. Katame cha:
Kàmacchandaü, vyàpàdaü, thãnamiddhaü, uddhaccakukkuccaü, vicikicchaü, kàmesu kho panassa àdinavo yathàbhåtaü sammappa中àya sudiññho hoti.
Ime kho bhikkhave cha dhamme pahàya bhabbo pañhamaü jhànaü upasampajja viharitunti.
[BJT Page 230]
6. 2. 7. 10.
(Dutiya pañhamajjhàna suttaü)
(Sàvatthinidànaü)
20. Cha bhikkhave dhamme appahàya abhabbo pañhamaü jhànaü upasampajja viharituü. Katame cha:
Kàmavitakkaü, vyàpàdavitakkaü, vihiüsàvitakkaü, kàmasa中aü vyàpàdasa中aü, vihiüsàsa中aü.
Ime kho bhikkhave cha dhamme appahàya abhabbo pañhamaü jhànaü upasampajja viharituü.
Cha bhikkhave dhamme pahàya bhabbo pañhamaü jhànaü upasampajja viharituü katame cha:
Kàmavitakkaü, vyàpàdavitakkaü, vihiüsàvitakkaü, kàmasa中aü vyàpàdasa中aü, vihiüsàsa中aü. [PTS Page 429]
Ime kho bhikkhave cha dhamme pahàya bhabbo pañhamaü jhànaü upasampajja viharitunti.
Anàgàmã vaggo dutiyo. *
Tassuddànaü:
Anàgàmi arahaü mittà saïgaõikàràmadevatà
Samàdhisakkhibhabbaü balaü tajjhànà apare duveti. 1
*Devatàggo sattamo machasaü, sãmu, aññhakathà 1. Anàgàmã arahaü ca mitta devatà so vata sakkhi balataü jhànaü ca apare duvepi càti sãmu.