Nissayavaggo

[PTS Vol A - 5]

[BJT Vol A - 6]

[PTS Page 311]

[BJT Page 584]

Suttantapiñake

Aïguttaranikàyo

Ekàdasako nipàto

1. Nissayavaggo

Namo tassa bhagavato arahato sammàsambuddhassa.

11. 1. 1.

Kimatthiya suttaü

Evaü me sutaü: ekaü samayaü bhagavà sàvatthiyaü viharati jetavane anàthapiõóikassa àràme.

Atha kho àyasmà ànando yena bhagavà tenupasaïkami. Upasaïkamitvà bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho àyasmà ànando bhagavantaü etadavoca:

Kimatthiyàni bhante kusalàni sãlàni kimànisaüsànãti. Avippañisàratthàni kho ànanda kusalàni sãlàni avippañisàrànisaüsànãti.

Avippañisàro pana bhante kimatthiyo kimànisaüsoti? Avippañisàro kho ànanda pàmojjattho1 pàmojjànisaüso.

Pàmojjaü1 pana bhante kimatthiyaü kimànisaüsanti: pàmojjaü kho ànanda pãtatthaü pãtànisaüsaü.

Pãti pana bhante kimatthiyà kimànisaüsàti. Pãti kho ànanda passaddhatthà passaddhànisaüsà.

Passaddhi pana bhante kimatthiyà kimànisaüsàti? Passaddhi kho ànanda sukhatthà sukhànisaüsà.

Sukhaü pana bhante kimatthiyaü kimànisaüsanti? Sukhaü kho ànanda samàdhatthaü samàdhànisaüsaü.

1. Pàmujjattho pàmujjànisaüso sã. Mu

[BJT Page 586]

Samàdhi pana bhante kimattho kimànisaüsoti? Samàdhi kho ànanda yathàbhåta¤àõadassanattho yathàbhåta¤àõadassanànisaüso.

Yathàbhåta¤àõadassanaü pana bhante kimatthiyaü kimànisaüsanti? Yathàbhåta¤àõadassanaü kho ànanda nibbindanatthaü nibbidànisaüsaü.

Nibbidà pana bhante kimattho kimànisaüsoti? Nibbidà kho ànanda viràgatthà [PTS Page 312] viràgànisaüsà.

Viràgo kho ànanda vimutti¤àõadassanattho vimutti¤àõadassanànisaüsoti.

Iti kho ànanda kusalàni sãlàni avippañisàratthàni, avippañisàrànisaüsàni. Avippañisàro pàmojjattho pàmojjànisaüso. Pàmojjaü pãtatthaü pãtànisaüsaü. Pãti passaddhatthà passaddhànisaüsà. Passaddhi sukhatthà sukhànisaüsà. Sukhaü samàdhatthaü samàdhànisaüsaü. Samàdhi yathàbhåta¤àõadassanattho yathàbhåta¤àõadassanànisaüso. Yathàbhåta¤àõadassanà nibbindatthaü nibbidànisaüsaü, nibbidà viràgatthà viràgànisaüsà, viràgo vimutti¤àõadassanattho vimutti¤àõadassanànisaüso. Iti kho ànanda kusalàni sãlàni anupubbena aggàya parentãti.

11. 1. 2.

Na cetanàkaraõãya suttaü

Sãlavato bhikkhave sãlasamapannassa na cetanàya karaõãyaü 'avippañisàro me uppajjatå'ti. Dhammatà kho esà bhikkhave yaü sãlavato sãlasampannassa avippañisàro uppajjati.

Avippañisàrissa1 bhikkhave na cetanàya karaõãyaü 'pàmojjaü me uppajjatå'ti. Dhammatà esà bhikkhave yaü avippañisàrissa1 pàmojjaü uppajjati.

1. Avippañisàrassa machasaü

[BJT Page 588]

Pamuditassa bhikkhave na cetanàya karaõãyaü. Pãti me uppajjatå'ti dhammatà esà bhikkhave yaü pamuditassa pãti uppajjati.

Pãtamanassa bhikkhave na cetanàya karaõãyaü 'kàyo me passambhatåti. Dhammatà esà bhikkhave pãtamanassa kàyo passambhati.

Passaddhakàyassa bhikkhave na cetanàya karaõãyaü 'sukhaü vediyàmã'ti. Dhammatà esà bhikkhave yaü passaddhakàyassa sukhaü uppajjati.

Sukhino bhikkhave na cetanàya karaõãyaü 'cittaü me samàdhãyatå'ti. Dhammatà esà bhikkhave yaü sukhino cittaü samàdhiyati.

Samàhitassa bhikkhave na cetanàya karaõãyaü 'yathàbhåtaü1 pajànàmi, passàmã'ti. Dhammatà [PTS Page 313] esà bhikkhave yaü samàhito yathàbhåtaü pajànàti passati1.

Yathàbhåtaü bhikkhave jànato passato na cetanàya kàraõãyaü 'nibbindàmã'ti. Dhammatà esà bhikkhave yaü yathàbhåtaü jànaü passaü nibbindati.

Nibbinnassa2 bhikkhave na cetanàya karaõãyaü 'virajjàmã'ti dhammatà esà bhikkhave yaü nibbinno3 virajjati.

Virattassa bhikkhave na cetanàya karaõãyaü 'vimutti¤àõadassanaü sacchikaromã'ti. Dhammatà esà bhikkhave yaü viratto vimutti¤àõadassanaü sacchikaroti.

Iti kho bhikkhave viràgo vimutti¤àõadassanattho vimutti¤àõadassanànisaüso. Nibbidà viràgatthà viràgànisaüsà. Yathàbhåta¤àõadassanaü nibbidatthaü nibbidànisaüsaü. Samàdhi yathàbhåta¤àõadassanattho yathàbhåta¤àõadassanànisaüso. Sukhaü samàdhatthaü samàdhànisaüsaü. Passaddhi sukhatthà sukhànisaüsà. Pãti passaddhatthà passaddhànisaüsà.

1. Jànàmi. Jànàti machasaü 2. Nibbindassa sãmu 3. Nibbindo sãmu

[BJT Page 590]

Pàmojjaü pãtatthaü pãtànisaüsaü. Avippañisàro pàmojjattho pàmojjànisaüso. Kusalàni sãlàni avippañisàratthàni avippañisàrànisaüsàni.

Iti kho bhikkhave dhammà ca dhamme1 abhisandenti. Dhammà ca dhamme paripårenti apàrà pàraïgamanàyàti. 2

11. 1. 3

Pañhama upanisasuttaü

Dussãlassa bhikkhave sãlavipantassa hatåpaniso hoti avippañisàro, avippañisàre asati avippañisàravipantassa hatåpanisaü hoti pàmojjaü. Pàmojje asati pàmojjavipantassa hatupanisà hoti pãti. Pãtiyà asati pãtivipantassa hatupanisà hoti passaddhi. Passaddhiyà asati passaddhi vipantassa [PTS Page 314] hatåpanisaü hoti sukhaü. Sukhe asati sukhavipannassa hatåpaniso hoti sammàsamàdhi. Sammàsamàdhimhi asati sammàsamàdhivipannassa hatåpanisaü hoti yathàbhåta¤àõadassanaü. Yathàbhåta¤àõadassane asati yathàbhåta¤àõadassanavipannassa hatåpanisà hoti nibbidà. Nibbidàya asati nibbidàvipannassa hatåpaniso hoti viràgo. Viràge asati viràgavipannassa hatåpanisaü hoti vimutti¤àõadassanaü.

Seyyathàpi bhikkhave rukkho sàkhàpalàsavipanto tassa papañikàpi na pàripåriü3 gacchati. Tacopi na pàripåriü gacchati, pheggupi na pàripåriü gacchati sàropi na pàripåriü gacchati.

Evameva kho bhikkhave dussãlassa sãlavipannassa hatåpaniso hoti avippañisàro. Avippañisàre asati avippañisàravipannassa hatåpanisaü hoti pàmojjaü. Pàmojje asati pàmojjavipannassa hatåpanisà hoti pãti. Pãtiyà asati pãtivipannassa hatåpanisà hoti passaddhi. Passaddhiyà asati passaddhivipannassa hatåpanisaü hoti sukhaü. Sukhe asati sukhavipannassa hatåpaniso hoti sammàsamàdhi. Sammàsamàdhimhi asati sammàsamàdhivipannassa hatåpanisaü hoti yathàbhåta¤àõadassanaü. Yathàbhåta¤àõadassane asati yathàbhåta¤àõadassanavipannassa hatåpaniso hoti nibbidàviràgo. Nibbidàviràge asati nibbidàviràgavipannassa hatåpanisaü hoti vimutti¤àõadassanaü.

1. Dhammà dhamme machasaü. 2. Aparàparaügamanàyati sãmu 3. Paripåriü machasaü.

[BJT Page 592]

Sãlavato bhikkhave sãlasampannassa upanisasampanno hoti avippañisàro. Avippañisàre sati avippañisàrasampannassa upanisasampannaü hoti pàmojjaü. Pàmojje sati pàmojja sampannassa upanisasampannà hoti pãti. Pãtiyà sati pãtisampannassa upanisasampannà hoti passaddhi. Passaddhiyà sati passaddhisampannassa upanisasampannaü hoti sukhaü. Sukhe sati sukhasampannassa upanisasampanno hoti sammàsamàdhi. Sammàsamàdhimhi sati sammàsamàdhisampannassa upanisasampannaü hoti yathàbhåta¤àõadassanaü. Yathàbhåta¤àõadassane sati yathàbhåta¤àõadassanasampannassa upanisasampannà hoti nibbidà. Nibbidàya sati nibbidàsampannassa upanisasampannà hoti viràgo. Viràge sati viràgasampannassa upanisasampannaü hoti vimutti¤àõadassanaü.

Seyyathàpi bhikkhave rukkho sàkhàpalàsasampanno tassa papañikàpi pàripåriü gacchati, tacopi pàripåriü gacchati, pheggupi pàripåriü gacchati, sàropi pàripåriü gacchati. Evameva kho bhikkhave sãlavato sãlasampannassa upanisasampanno hoti avippañisàro, avippañisàre sati avippañisàrasampannassa upanisasampannaü hoti pàmojjaü. Pàmojje sati pàmojjasampannassa upanisasampannà hoti pãti. Pãtiyà sati pãtisampannassa upanisasampannà hoti passaddhi. Passaddhiyà sati passaddhisampannassa upanisasampannaü hoti sukhaü. Sukhe sati sukhasampannassa upanisasampanno hoti sammàsamàdhi. Sammàsamàdhimhi sati sammàsamàdhisampannassa upanisasampannaü hoti yathàbhåta¤àõadassanaü. Yathàbhåta¤àõadassane sati yathàbhåta¤àõadassanasampannassa upanisasampannà hoti nibbidà. Nibbidàviràge sati nibbidàviràgasampannassa upanisasampannaü hoti vimutti¤àõadassananti.

[PTS Page 315]

11. 1. 4

Dutiya upanisasuttaü

Tatra kho àyasmà sàriputto bhikkhu àmantesi 'àvuso bhikkhavo'ti. 'âvuso'ti kho te bhikkhu àyasmato sàriputtassa paccassosuü. âyasmà sàriputto etadavoca:

Dussãlassa àvuso sãlavipantassa hatåpaniso hoti avippañisàro, avippañisàre asati avippañisàravipantassa hatåpanisaü hoti pàmojjaü. Pàmojje asati pàmojjavipantassa hatupanisà hoti pãti. Pãtiyà asati pãtivipantassa hatupanisà hoti passaddhi. Passaddhiyà asati passaddhi vipantassa hatåpanisaü hoti sukhaü. Sukhe asati sukhavipannassa hatåpaniso hoti sammàsamàdhi. Sammàsamàdhimhi asati sammàsamàdhivipannassa hatåpanisaü hoti yathàbhåta¤àõadassanaü. Yathàbhåta¤àõadassane asati yathàbhåta¤àõadassanavipannassa hatåpanisà hoti nibbidà. Nibbidàya asati nibbidàvipannassa hatåpaniso hoti viràgo. Viràge asati viràgavipannassa hatåpanisaü hoti vimutti¤àõadassanaü.

[BJT Page 594]

Seyyathàpi àvuso rukkho sàkhàpalàsavipanno tassa papañikàpi na pàripåriü gacchati, tacopi na pàripåriü gacchati, pheggupi na pàripåriü gacchati, sàropi na pàripåriü gacchati. Evameva kho àvuso dussãlassa sãlavipannassa hatåpaniso hoti avippañisàro, avippañisàre asati avippañisàravipannassa hatåpanisaü hoti pàmojjaü. Pàmojje asati pàmojjavipannassa hatupanisà hoti pãti. Pãtiyà asati pãtivipannassa hatupanisà hoti passaddhi. Passaddhiyà asati passaddhivipannassa hatåpanisaü hoti sukhaü. Sukhe asati sukhavipannassa hatåpaniso hoti sammàsamàdhi. Sammàsamàdhimhi asati sammàsamàdhivipannassa hatåpanisaü hoti yathàbhåta¤àõadassanaü. Yathàbhåta¤àõadassane asati yathàbhåta¤àõadassanavipannassa hatåpanisà hoti nibbidà. Nibbidàya asati nibbidàvipannassa hatåpaniso hoti viràgo. Viràge asati viràgavipannassa hatåpanisaü hoti vimutti¤àõadassanaü.

Sãlavato àvuso sãlasampannassa upanisasampanno hoti avippañisàro. Avippañisàre sati avippañisàrasampannassa upanisasampannaü hoti pàmojjaü. Pàmojje sati pàmojja sampannassa upanisasampannà hoti pãti. Pãtiyà sati pãtisampannassa upanisasampannà hoti passaddhi. Passaddhiyà sati passaddhisampannassa upanisasampannaü hoti sukhaü. Sukhe sati sukhasampannassa upanisasampanno hoti sammàsamàdhi. Sammàsamàdhimhi sati sammàsamàdhisampannassa upanisasampannaü hoti yathàbhåta¤àõadassanaü. Yathàbhåta¤àõadassane sati yathàbhåta¤àõadassanasampannassa upanisasampannà hoti nibbidà. Nibbidàya sati [PTS Page 316] nibbidàsampannassa upanisasampannà hoti viràgo. Viràge sati viràgasampannassa upanisasampannaü hoti vimutti¤àõadassanaü.

Seyyathàpi àvuso rukkho sàkhàpalàsasampanno tassa papañikàpi pàripåriü gacchati, tacopi pàripåriü gacchati, pheggupi pàripåriü gacchati, sàropi pàripåriü gacchati. Evameva kho àvuso sãlavato sãlasampannassa upanisasampanno hoti avippañisàro, avippañisàre sati avippañisàrasampannassa upanisasampannaü hoti pàmojjaü. Pàmojje sati pàmojjasampannassa upanisasampannà hoti pãti. Pãtiyà sati pãtisampannassa upanisasampannà hoti passaddhi. Passaddhiyà sati passaddhisampannassa upanisasampannaü hoti sukhaü. Sukhe sati sukhasampannassa upanisasampanno hoti sammàsamàdhi. Sammàsamàdhimhi sati sammàsamàdhisampannassa upanisasampannaü hoti yathàbhåta¤àõadassanaü. Yathàbhåta¤àõadassane sati yathàbhåta¤àõadassanasampannassa upanisasampanno hoti nibbidàviràgo. Nibbidàviràge sati nibbidàviràgasampannassa upanisasampannaü hoti vimutti¤àõadassananti.

11. 1. 5

Tatiya upanisasuttaü

Tatra kho àyasmà ànando bhikkhu àmantesi 'àvuso bhikkhavo'ti. 'âvuso'ti kho te bhikkhu àyasmato ànandassa paccassosuü. âyasmà ànando etadavoca:

Dussãlassa àvuso sãlavipantassa hatåpaniso hoti avippañisàro, avippañisàre asati avippañisàravipantassa hatåpanisaü hoti pàmojjaü. Pàmojje asati pàmojjavipantassa hatupanisà hoti pãti. Pãtiyà asati pãtivipantassa hatupanisà hoti passaddhi. Passaddhiyà asati passaddhi vipantassa hatåpanisaü hoti sukhaü. Sukhe asati sukhavipannassa hatupanisà hoti sammàsamàdhi. Sammàsamàdhimhi asati sammàsamàdhivipannassa hatåpanisaü hoti yathàbhåta¤àõadassanaü. Yathàbhåta¤àõadassane asati yathàbhåta¤àõadassanavipannassa hatåpanisà hoti nibbidà. Nibbidàya asati nibbidàvipannassa hatåpaniso hoti viràgo. Viràge asati viràgavipannassa hatåpanisaü hoti vimutti¤àõadassanaü.

[BJT Page 596]

Avippañisàre asati avippañisàravipannassa hatåpanisaü hoti pàmojjaü. Pàmojje asati pàmojjavipannassa hatupanisà hoti pãti. Pãtiyà asati pãtivipannassa hatupanisà hoti passaddhi. Passaddhiyà asati passaddhivipannassa hatåpanisaü hoti sukhaü. Sukhe asati sukhavipannassa hatåpaniso hoti sammàsamàdhi. Sammàsamàdhimhi asati sammàsamàdhivipannassa hatåpanisaü hoti yathàbhåta¤àõadassanaü. Yathàbhåta¤àõadassane asati yathàbhåta¤àõadassanavipannassa hatåpanisà hoti nibbidà. Nibbidàya asati nibbidàvipannassa hatåpaniso hoti viràgo. Viràge asati viràgavipannassa hatåpanisaü hoti vimutti¤àõadassanaü.

Sãlavato àvuso sãlasampannassa upanisasampanno hoti avippañisàro. Avippañisàre sati avippañisàrasampannassa upanisasampannaü hoti pàmojjaü. Pàmojje sati [PTS Page 317] pàmojja sampannassa upanisasampannà hoti pãti. Pãtiyà sati pãtisampannassa upanisasampannà hoti passaddhi. Passaddhiyà sati passaddhisampannassa upanisasampannaü hoti sukhaü. Sukhe sati sukhasampannassa upanisasampanno hoti sammàsamàdhi. Sammàsamàdhimhi sati sammàsamàdhisampannassa upanisasampannaü hoti yathàbhåta¤àõadassanaü. Yathàbhåta¤àõadassane sati yathàbhåta¤àõadassanasampannassa upanisasampannà hoti nibbidà. Nibbidàya sati nibbidàsampannassa upanisasampannà hoti viràgo. Viràge sati viràgasampannassa upanisasampannaü hoti vimutti¤àõadassanaü.

11. 1. 6

Vyasana suttaü

Yo so bhikkhave bhikkhu akkosakaparibhàsako1 ariyåpavàdã2 sabrahmacàrãnaü aññhànametaü anavakàso yaü so ekàdasannaü vyasanànaü a¤¤ataraü vyasanaü na nigaccheyya. Katamesaü ekàdasannaü:

1. Akkosako paribhàsako machasaü.

2. Ariyupavàdo machasaü

[BJT Page 598]

Anadhigataü nàdhigacchati, adhigataü1 parihàyati, saddhammassa na vodàyati, saddhammesu và adhimàniko hoti. Anabhirato và brahmacariyaü carati, a¤¤ataraü và [PTS Page 318] saïkiliññhaü àpattiü àpajjati. Sikkhaü và paccakkhàya hãnàyàvattati, gàëhaü và rogàtaïkaü phusati, ummàdaü và pàpuõàti cittakkhepaü, sammåëho kàlaü karoti, kàyassa bhedà parammaraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü upapajjati.

Yo so bhikkhave bhikkhu akkosakaparibhàsako ariyåpavàdã sabrahmacàrãnaü, aññhànametaü anavakàso yaü so imesaü ekàdasannaü vyasanànaü a¤¤ataraü vyasanaü na nigaccheyyàti.

11. 1. 7

Pañhama sa¤¤à suttaü

Atha kho àyasmà ànando yena bhagavà tenupasaïkami. Upasaïkamitvà bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho àyasmà ànando bhagavantaü etadavoca:

Siyà nu kho bhante bhikkhuno tathàråpo samàdhipañilàbho yathà neva pañhaviyaü pañhavisa¤¤ã assa, na àpasmiü àposa¤¤ã assa, na tejasmiü tejosa¤¤ã assa, na vàyasmiü vàyosa¤¤ã assa, na àkàsàna¤càyatane àkàsàna¤càyatanasa¤¤ã assa, na vi¤¤àõa¤càyatane vi¤¤àõa¤càyatanasa¤¤ã assa, na àki¤ca¤¤àyatane àki¤ca¤¤àyatanasa¤¤ã assa, na nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatane nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanasa¤¤ã assa.

Na idha loke idha lokasa¤¤ã assa, na paraloke paralokasa¤¤ã assa. Yampidaü diññhaü sutaü mutaü vi¤¤àtaü pattaü pariyesitaü anuvicaritaü manasà, tatràpi na sa¤¤ã assa, sa¤¤ã ca pana assàti.

1. Adhigatà sãmu

* Siühala potvvv nvvv„ti koñasakvvv mvvv såtrayehi mula eyi.

[BJT Page 600]

Siyà ànanda bhikkhuno tathàråpo samàdhipañilàbho yathà neva pañhaviyaü pañhavisa¤¤ã assa, na àpasmiü àposa¤¤ã assa, na tejasmiü tejosa¤¤ã assa, na vàyasmiü vàyosa¤¤ã assa, na àkàsàna¤càyatane àkàsàna¤càyatanasa¤¤ã assa, na vi¤¤àõa¤càyatane vi¤¤àõa¤càyatanasa¤¤ã assa, na àki¤ca¤¤àyatane àki¤ca¤¤àyatanasa¤¤ã assa, na nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatane nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanasa¤¤ã assa, na idhaloke idhalokasa¤¤ã assa, na paraloke [PTS Page 319] paralokasa¤¤ã assa, yampidaü diññhaü sutaü mutaü vi¤¤àtaü pattaü pariyesitaü anuvicaritaü manasà, tatràpi na sa¤¤ã assa, sa¤¤ã ca pana assàti.

Yathàkathaü pana bhante siyà bhikkhuno tathàråpo samàdhipañilàbho, yathà neva pañhaviyaü pañhavisa¤¤ã assa, na àpasmiü àposa¤¤ã assa, na tejasmiü tejosa¤¤ã assa, na vàyasmiü vàyosa¤¤ã assa, na àkàsàna¤càyatane àkàsàna¤càyatanasa¤¤ã assa, na vi¤¤àõa¤càyatane vi¤¤àõa¤càyatanasa¤¤ã assa, na àki¤ca¤¤àyatane àki¤ca¤¤àyatanasa¤¤ã assa, na nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatane nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanasa¤¤ã assa, na idhaloke idhalokasa¤¤ã assa, na paraloke paralokasa¤¤ã assa, yampidaü diññhaü sutaü mutaü vi¤¤àtaü pattaü pariyesitaü anuvicaritaü manasà, tatràpi na sa¤¤ã assa, sa¤¤ã ca pana assàti.

Idhànanda bhikkhu evaü sa¤¤ã hoti: "etaü santaü etaü paõãtaü yadidaü sabbasaïkhàrasamatho sabbåpadhipañinissaggo taõhakkhayo viràgo nirodho nibbàna"nti. Evaü kho ànanda siyà bhikkhuno tathàråpo samàdhipañilàbho, yathà

Neva pañhaviyaü pañhavisa¤¤ã assa, na àpasmiü àposa¤¤ã assa, na tejasmiü tejosa¤¤ã assa, na vàyasmiü vàyosa¤¤ã assa, na àkàsàna¤càyatane àkàsàna¤càyatanasa¤¤ã assa, na vi¤¤àõa¤càyatane vi¤¤àõa¤càyatanasa¤¤ã assa, na àki¤ca¤¤àyatane àki¤ca¤¤àyatanasa¤¤ã assa, na nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatane nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanasa¤¤ã assa, na idhaloke idhalokasa¤¤ã assa, na paraloke paralokasa¤¤ã assa, yampidaü diññhaü sutaü mutaü vi¤¤àtaü pattaü pariyesitaü anuvicaritaü manasà, tatràpi na sa¤¤ã assa, sa¤¤ã ca pana assàti.

[BJT Page 602]

Atha kho àyasmà ànando bhagavato bhàsitaü abhinanditvà anumoditvà uññhàyàsanà bhagavantaü abhivàdetvà padakkhiõaü katvà yenàyasmà sàriputto tenupasaïkami. Upasaïkamitvà àyasmatà sàriputtena saddhiü sammodi. Sammodanãyaü kathaü sàràõãyaü vãtisàretvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho àyasmà ànando àyasmantaü sàriputtaü etadavoca:

Siyà nu kho àvuso sàriputta bhikkhuno tathàråpo samàdhipañilàbho yathàneva pañhaviyaü pañhavisa¤¤ã assa, na àpasmiü àposa¤¤ã assa, na tejasmiü tejosa¤¤ã assa, na vàyasmiü vàyosa¤¤ã assa, na àkàsàna¤càyatane àkàsàna¤càyatanasa¤¤ã assa, na vi¤¤àõa¤càyatane vi¤¤àõa¤càyatanasa¤¤ã assa, na àki¤ca¤¤àyatane àki¤ca¤¤àyatanasa¤¤ã assa, na nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatane nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanasa¤¤ã assa, na idhaloke idhalokasa¤¤ã assa, na paraloke paralokasa¤¤ã assa, yampidaü diññhaü sutaü mutaü vi¤¤àtaü pattaü pariyesitaü anuvicaritaü manasà, tatràpi na sa¤¤ã assa, sa¤¤ã ca pana assàti.

Siyà àvuso ànanda bhikkhuno tathàråpo samàdhipañilàbho yathà neva pañhaviyaü pañhavisa¤¤ã assa, na àpasmiü àposa¤¤ã assa, na tejasmiü tejosa¤¤ã assa, na vàyasmiü vàyosa¤¤ã assa, na àkàsàna¤càyatane àkàsàna¤càyatanasa¤¤ã assa, na vi¤¤àõa¤càyatane vi¤¤àõa¤càyatanasa¤¤ã assa, na àki¤ca¤¤àyatane àki¤ca¤¤àyatanasa¤¤ã assa, na nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatane nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanasa¤¤ã assa, na idhaloke idhalokasa¤¤ã assa, na paraloke paralokasa¤¤ã assa, yampidaü diññhaü sutaü mutaü vi¤¤àtaü pattaü pariyesitaü anuvicaritaü manasà, tatràpi na sa¤¤ã assa, sa¤¤ã ca pana assàti.

Yathàkathaü panàvuso sàriputta siyà bhikkhuno tathàråpo samàdhipañilàbho yathà neva pañhaviyaü pañhavisa¤¤ã assa, na àpasmiü àposa¤¤ã assa, na tejasmiü tejosa¤¤ã assa, na vàyasmiü vàyosa¤¤ã assa, na àkàsàna¤càyatane àkàsàna¤càyatanasa¤¤ã assa, na vi¤¤àõa¤càyatane vi¤¤àõa¤càyatanasa¤¤ã assa, na àki¤ca¤¤àyatane àki¤ca¤¤àyatanasa¤¤ã assa, na nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatane nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanasa¤¤ã assa, na idhaloke idhalokasa¤¤ã assa, na paraloke paralokasa¤¤ã assa, yampidaü diññhaü sutaü mutaü vi¤¤àtaü pattaü pariyesitaü anuvicaritaü manasà, tatràpi na sa¤¤ã assa, sa¤¤ã ca pana assàti.

Idhàvuso ànanda bhikkhu evaü sa¤¤ã hoti: 'etaü santaü etaü paõãtaü yadidaü sabbasaïkhàrasamatho sabbåpadhipañinissaggo taõhakkhayo viràgo nirodho nibbàna"nti, evaü kho àvuso ànanda, siyà bhikkhuno tathàråpo samàdhipañilàbho yathà neva pañhaviyaü pañhavisa¤¤ã assa, na àpasmiü àposa¤¤ã assa, na tejasmiü tejosa¤¤ã assa, na vàyasmiü vàyosa¤¤ã assa, na àkàsàna¤càyatane àkàsàna¤càyatanasa¤¤ã assa, na vi¤¤àõa¤càyatane vi¤¤àõa¤càyatanasa¤¤ã assa, na àki¤ca¤¤àyatane àki¤ca¤¤àyatanasa¤¤ã assa, na nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatane nevasa¤¤à nàsa¤¤àyatanasa¤¤ãassa, na idhaloke idhalokasa¤¤ã assa, na paraloke paralokasa¤¤ã assa, yampidaü diññhaü sutaü mutaü vi¤¤àtaü pattaü pariyesitaü anuvicaritaü manasà, tatràpi na sa¤¤ã assa, sa¤¤ã ca pana assàti.

Acchariyaü àvuso, abbhutaü àvuso, yatra hi nàma satthu ca sàvakassa ca atthena attho bya¤janena bya¤janaü saüsaüdissati samessati na viggahissati, yadidaü aggapadasmiü.

[BJT Page 604]

Idànàhaü àvuso bhagavantaü upasaïkamitvà etamatthaü apucchiü. Bhagavàpi me eteheva padehi etehi bya¤janehi etamatthaü vyàkàsi, seyyathàpi àyasmà sàriputto. Acchariyaü àvuso, abbhutaü àvuso, yatra hi nàma satthu ca sàvakassa ca atthena attho bya¤janena bya¤janaü saüsaüdissati, samessati, na viggahissati, yadidaü

Aggapadasminti.

11. 1. 8

Manasikàra suttaü

Atha kho àyasmà ànando yena bhagavà tenupasaïkami. Upasaïkamitvà bhagavantaü abhivàdetvà [PTS Page 320] ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho àyasmà ànando bhagavantaü etadavoca:

Siyà nu kho bhante bhikkhuno tathàråpo samàdhipañilàbho, yathà na cakkhuü manasi kareyya, na råpaü manasi kareyya, na sotaü manasi kareyya, na saddaü manasi kareyya, na ghànaü manasi kareyya, na gandhaü manasi kareyya, na jivhaü manasi kareyya, na kàyaü manasi kareyya, na phoññhabbaü manasi kareyya, na pañhaviü manasi kareyya, na àpaü manasi kareyya, na tejaü manasi kareyya, na vàyaü manasi kareyya, na àkàsàna¤càyatanaü manasi kareyya, na vi¤¤àõa¤càyatanaü manasi kareyya, na àki¤ca¤¤àyatanaü manasi kareyya, na nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanaü manasi kareyya, na idha lokaü manasi kareyya, na paralokaü manasi kareyya, yampidaü diññhaü sutaü mutaü vi¤¤àtaü pattaü pariyesitaü anuvicaritaü manasà, tampi na manasi kareyya, manasi ca pana kareyyàti.

[BJT Page 606]

Siyà ànanda bhikkhuno tathàråpo samàdhipañilàbho, yathà na cakkhuü manasi kareyya, na råpaü manasi kareyya, na sotaü manasi kareyya, na saddaü manasi kareyya, na ghànaü manasi kareyya, na gandhaü manasi kareyya, na jivhaü manasi kareyya, na kàyaü manasi kareyya, na phoññhabbaü manasi kareyya, na pañhaviü manasi kareyya, na àpaü [PTS Page 322] manasi kareyya, na tejaü manasi kareyya, na vàyaü manasi kareyya, na àkàsàna¤càyatanaü manasi kareyya, na vi¤¤àõa¤càyatanaü manasi kareyya, na àki¤ca¤¤àyatanaü manasi kareyya, na nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanaü manasi kareyya, na idha lokaü manasi kareyya, na paralokaü manasi kareyya, yampidaü diññhaü sutaü mutaü vi¤¤àtaü pattaü pariyesitaü anuvicaritaü manasà, tampi na manasi kareyya, manasi ca pana kareyyàti.

Yathà kathaü pana bhante siyà bhikkhuno tathàråpo samàdhipañilàbho, yathà na cakkhuü manasi kareyya, na råpaü manasi kareyya, na sotaü manasi kareyya, na saddaü manasi kareyya, na ghànaü manasi kareyya, na gandhaü manasi kareyya, na jivhaü manasi kareyya, na kàyaü manasi kareyya, na phoññhabbaü manasi kareyya, na pañhaviü manasi kareyya, na àpaü manasi kareyya, na tejaü manasi kareyya, na vàyaü manasi kareyya, na àkàsàna¤càyatanaü manasi kareyya, na vi¤¤àõa¤càyatanaü manasi kareyya, na àki¤ca¤¤àyatanaü manasi kareyya, na nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanaü manasi kareyya, na idha lokaü manasi kareyya, na paralokaü manasi kareyya, yampidaü diññhaü sutaü mutaü vi¤¤àtaü pattaü pariyesitaü anuvicaritaü manasà, tampi na manasi kareyya, manasi ca pana kareyyàti.

Idhànanda bhikkhu evaü manasi karoti: "etaü santaü etaü paõãtaü yadidaü sabbasaïkhàrasamatho sabbåpadhipañinissaggo taõhakkhayo viràgo nirodho nibbàna"nti evaü kho ànanda siyà bhikkhuno tathàråpo samàdhipañilàbho, yathà na cakkhuü manasi kareyya, na råpaü manasi kareyya, na sotaü manasi kareyya, na saddaü manasi kareyya, na ghànaü manasi kareyya, na gandhaü manasi kareyya, na jivhaü manasi kareyya, na kàyaü manasi kareyya, na phoññhabbaü manasi kareyya, na pañhaviü manasi kareyya, na àpaü manasi kareyya, na tejaü manasi kareyya, na vàyaü manasi kareyya, na àkàsàna¤càyatanaü manasi kareyya, na vi¤¤àõa¤càyatanaü manasi kareyya, na àki¤ca¤¤àyatanaü manasi kareyya, na nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanaü manasi kareyya, na idha lokaü manasi kareyya, na paralokaü manasi kareyya, yampidaü diññhaü sutaü mutaü vi¤¤àtaü pattaü pariyesitaü anuvicaritaü manasà, tampi na manasi kareyya, manasi ca pana kareyyàti.

[BJT Page 608]

11. 1. 9

Sandha suttaü

Ekaü samayaü bhagavà nàdike viharati [PTS Page 323] gi¤jakàvasathe atha kho àyasmà sandho1 yena bhagavà tenupasaïkami. Upasaïkamitvà bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho àyasmantaü sandhaü bhagavà etadavoca:

âjànãyajjhàyitaü sandhajhàya2, mà khaluïkajjhàyitaü. Katha¤ca khaluïkajjhàyitaü hoti:

Assakhaluïko hi sandha doõiyà3 baddho 'yavasaü yavasanti' jhàyati, taü kissa hetu: na hi sandha assakhaluïkassa doõiyà, baddhassa evaü hoti, kiü nu kho maü ajja assadammasàrathã kàraõaü kàressati? Kimassàhaü patikaromã'ti? So doõiyà baddho 'yavasaü yavasanti, jhàyati.

Evameva kho sandha idhekacco purisakhaluïko ara¤¤agatopi rukkhakamålagatopi su¤¤àgàragatopi kàmaràgapariyuññhitena cetasà viharati kàmaràgaparetena. Uppannassa ca kàmaràgassa nissaraõaü yathàbhåtaü nappajànàti. So kàmaràgaü yeva antaraü karitvà jhàyati pajjhàyati nijjhàyati, apajjhàyati. Vyàpàdapariyuññhitena cetasà viharati thãnamiddhapariyuññhitena cetasà viharati uddhaccakukkuccapariyuññhitena cetasà viharati vicikicchàpariyuññhitena cetasà viharati vicikicchà paretena. Uppannàya ca vicikicchàya nissaraõaü yathàbhåtaü nappajànàti. So vicikicchaü yeva antaraü karitvà jhàyati pajjhàyati [PTS Page 224] nijjhàyati apajjhàyati. So pañhavimpi nissàya jhàyati, àpampi nissàya jhàyati, tejampi nissàya jhàyati, vàyampi nissàya jhàyati, àkàsàna¤càyatanampi nissàya jhàyati, vi¤¤àõa¤càyatanampi nissàya jhàyati, àki¤ca¤¤àyatanampi nissàya jhàyati, nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanampi nissàya jhàyati, idha lokampi nissàya paralokampi nissàya jhàyati, yampidaü diññhaü sutaü mutaü vi¤¤àtaü pattaü pariyesitaü anuvicaritaü manasà, tampi nissàya jhàyati. Evaü kho sandha purisakhaluïkajjhàyitaü hoti.

1. Saddho machasaü. 2. Jhàyatha sãmu. 3. Bandho syà,

[BJT Page 610]

Katha¤ca sandha àjànãyajjhàyitaü hoti: bhadro hi sandha assàjànãyo doõiyà baddho na yavasaü yavasanti jhàyati. Taü kissa hetu: bhadrassa hi sandha assàjànãyassa doõiyà baddhassa evaü hoti: kiü nu kho maü ajja assadammasàrathi kàraõaü kàressati? Kimassàhaü patikaromã'ti? So doõiyà baddho na yavasaü yavasanti jhàyati. Bhadrohi sandha assàjànãyo yathà iõaü yathà baddhaü1 yathà jàniü yathà kaliü, evaü patodassa ajjhoharaõaü samanupassati.

Evameva kho sandha bhadro purisàjànãyo ara¤¤agatopi rukkhamålagatopi su¤¤àgàragatopi na kàmaràgapariyuññhitena cetasà viharati na kàmaràgaparetena, uppannassa ca kàmaràgassa nissaraõaü yathàbhåtaü pajànàti.

Na vyàpàdapariyuññhitena cetasà viharati na vyàpàdaparetena, uppannassa ca vyàpàdassa nissaraõaü yathàbhåtaü pajànàti. Na thãnamiddhapariyuññhitena cetasà viharati na thãnamiddhaparetena, uppannassa ca thãnamiddhassa nissaraõaü yathàbhåtaü pajànàti. Na uddhaccakukkuccapariyuññhitena cetasà viharati na uddhaccakukkuccaparetena, uppannàya ca uddhaccakukkuccassa nissaraõaü yathàbhåtaü pajànàti. Na vicikicchàpariyuññhitena cetasà viharati na vicikicchà paretena, uppannàya ca vicikicchàya nissaraõaü yathàbhåtaü pajànàti. So. 6Neva pañhaviü nissàya jhàyati. Na àpaü nissàya jhàyati, na tejaü nissàya jhàyati, na vàyaü nissàya jhàyati, na àkàsàna¤càyatanaü nissàya jhàyati, na vi¤¤àõa¤càyatanaü nissàya jhàyati, na àki¤ca¤¤àyatanaü nissàya jhàyati, na nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanaü nissàya jhàyati, na [PTS Page 325] idha lokaü nissàya jhàyati, na paralokaü nissàya jhàyati. Yampidaü diññhaü sutaü mutaü vi¤¤àtaü pattaü pariyesitaü anuvicaritaü manasà. Tampi nissàya na jhàyati, jhàyati ca pana evaü jhàyi¤ca pana sandha bhadraü purisàjànãyaü saindà devà sabrahmakà sapajàpatikà àrakàva namassanti:

Namo te purisàja¤¤a na mo te purisuttama

Yassa te nàbhijànàma yampi nissàya jhàyasã ti.

Evaü vutte àyasmà sandho bhagavantaü etadavoca:

1. Bandhaü machasaü.

[BJT Page 612]

Kathaü jhàyã pana bhante bhadro1 purisa jànãyo jhàyati, so neva pañhaviü nissàya jhàyati. Na àpaü nissàya jhàyati, na tejaü nissàya jhàyati, na vàyaü nissàya

Jhàyati, na àkàsàna¤càyatanaü nissàya jhàyati, na vi¤¤àõa¤càyatanaü nissàya jàyati, na àki¤ca¤¤àyatanaü nissàya jhàyati, na nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanaü nissàya jhàyati, na idha lokaü nissàya jhàyati, na paralokaü nissàya jhàyati. Yampidaü diññhaü sutaü mutaü vi¤¤àtaü pattaü pariyesitaü anuvicaritaü manasà. Tampi nissàya jhàyati, jhàyati ca pana kathaü jhàyi¤ca pana bhante bhadraü purisàjànãyaü saindà devà sabrahmakà sapajàpatikà àrakàva namassanti:

Namo te purisàja¤¤a namo te purisuttama

Yassa te nàbhijànàma yampi nissàya jhàyasã ti.

Idha sandha bhadrassa purisajànãyassa pañhaviyà1 pañhavisa¤¤à vibhåtà hoti, àpasmiü àposa¤¤à vibhåtà hoti, tejasmiü tejosa¤¤à vibhåtà hoti, vàyasmiü vàyosa¤¤à vibhåtà hoti, àkàsàna¤càyatane àkàsàna¤càyatanasa¤¤à vibhåtà hoti, vi¤¤àõa¤càyatane vi¤¤àõa¤càyatanasa¤¤à [PTS Page 326] vibhåtà hoti, àki¤ca¤¤àyatane àki¤ca¤¤àyatanasa¤¤à vibhåtà hoti, nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatane nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanasa¤¤à vibhåtà hoti, idha loke idhalokasa¤¤à vibhåtà hoti, paraloke paralokasa¤¤à vibhåtà hoti. Yampidaü diññhaü sutaü mutaü vi¤¤àtaü pattaü pariyesitaü anuvicaritaü manasà tatràpi sa¤¤à vibhåtà hoti evaü jhàyã kho sandha bhadro purisàjànãyo neva pañhaviü nissàya jhàyati, na àpaü nissàya jhàyati, na tejaü nissàya jhàyati, na vàyaü nissàya jhàyati, na ànàsàna¤càyatanaü nissàya jhàyati, na vi¤¤àõa¤càyatanaü nissàya jhàyati, na àki¤ca¤¤àyatanaü nissàya jhàyati, na nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanaü nissàya jhàyati, na idhalokaü nissàya jhàyati, na paralokaü nissàya jhàyati, yampidaü diññhaü sutaü mutaü vi¤¤àtaü pattaü pariyesitaü anuvicaritaü manasà, tampi nissàya na jhàyati, jhàyati ca pana evaü jhàyi¤ca pana sandha bhadraü purisàjànãyaü saindà devà sabrahmakà sapajàpatikà àrakàva namassanti:

Namo te purisàja¤¤a namo te purisuttama

Yassa te nàbhijànàma yampi nissàya jhàyasãti.

1. Pañhaviyaü machasaü.

[BJT Page 614]

11. 1. 10

Moranivàpa suttaü

Ekaü samayaü bhagavà ràjagahe viharati moranivàpe paribbàjakàràme. Tatra kho bhagavà bhikkhu àmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhu bhagavato paccassosuü. Bhagavà etadavoca:

Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato bhikkhu accantaniññho hoti accantayogakkhemã accantabrahmacàrã accantapariyosàno seññho devamanussànaü katamehi tãhi: asekhena sãlakkhandhena asekhena samàdhikkhandhena asekhena pa¤¤àkkhandhena. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato bhikkhu [PTS Page 327] accantaniññho hoti accantayogakkhemã accantabrahmacàrã accantapariyosàno seññho devamanussànaü.

Aparehipi bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato bhikkhu accantaniññho hoti accantayogakkhemã accantabrahmacàrã accantapariyosàno seññho devamanussànaü. Katamehi tãhi: iddhipàñihàriyena, àdesanàpàñihàriyena anusàsanãpàñihàriyena. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato bhikkhu accantaniññho hoti accantayogakkhemã accantabrahmacàrã accantapariyosàno seññho devamanussànaü.

Aparehipi bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato bhikkhu accantaniññho hoti accantayogakkhemã accantabrahmacàrã accantapariyosàno seññho devamanussànaü, katamehi tãhi: sammàdiññhiyà, sammà¤àõena, sammà vimuttiyà imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato bhikkhu accantaniññho hoti, accantayogakkhemã, accantabrahmacàrã accantapariyosàno seññho devamanussànaü.

[BJT Page 616]

Dvãhi bhikkhave dhammehi samannàgato bhikkhu accantaniññho hoti accantayogakkhemã accantabrahmacàrã accantapariyosàno seññho devamanussànaü. Katamehi dvãhi: vijjàya ca caraõena ca. Imehi kho bhikkhave dhammehi samannàgato bhikkhu accantaniññho hoti accantayogakkhemã accantabrahmacàrã accantapariyosàno seññho devamanussànaü.

Brahmuna pesà bhikkhave sanaükumàrena gàthà bhàsità:

Khattiyo seññho janetasmiü ye gottapañisàrino

Vijjàcaraõasampanno so seññho devamànuseti.

Sà kho panesà bhikkhave brahmunà sanaükumàrena gàthà sugãtà, no duggãtà subhàsità no dubbhàsità, [PTS Page 328] atthasaühità no anatthasaühità anumatà mayà. Ahampi bhikkhave evaü vadàmi.

Khattiyo seññho janetasmiü ye gottapañisàrino

Vijjàcaraõasampanno so seññho devamànuseti.

Nissayavaggo pañhamo.

Tatruddànaü:

Kimatthiyà cetanà tayo upanisà vyasanena ca

Dve sa¤¤à manasikàro sandho moranivàpakanti.