Udànapàëi 8: Pàñaligàmiyavaggo
[BJT Page 290] [\x 290/]
[PTS Page 080] [\q 80/]
8-1: Pañhamanibbànasuttaü (71)
1. Evaü me sutaü: ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthiyaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tena kho pana samayena Bhagavà bhikkhå nibbànapañisaüyuttàya dhammiyà kathàya sandasseti samàdapeti samuttejeti sampahaüseti. Te ca bhikkhå aññhã katvà
1 manasikatvà sabbaü cetaso 2 samannàharitvà ohitasotà dhammaü suõanti.2. Atha kho Bhagavà etam-atthaü viditvà tàyaü velàyaü imaü udànaü udànesi:
ßAtthi bhikkhave tad-àyatanaü, yattha neva pañhavã, na àpo, na tejo, na vàyo, na àkàsàna¤càyatanaü, na vi¤¤àna¤càyatanaü, na àki¤ca¤¤àyatanaü, na nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanaü, nàyaü loko, na paraloko, na ubho candimasuriyà. Tatràpàhaü bhikkhave neva àgatiü vadàmi, na gatiü, na ñhitiü, na cutiü, na upapattiü. Appatiññhaü appavattaü anàrammaõam-evetaü, esevanto dukkhassàû-ti.
1. Evaü me sutaü: ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthiyaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tena kho pana samayena Bhagavà bhikkhå nibbànapañisaüyuttàya dhammiyà kathàya sandasseti samàdapeti samuttejeti sampahaüseti. Te ca bhikkhå aññhã katvà manasikatvà sabbaü cetaso samannàharitvà ohitasotà dhammaü suõanti.
2. Atha kho Bhagavà etam-atthaü viditvà tàyaü velàyaü imaü udànaü udànesi:
[BJT Page 292] [\x 292/]
1. Evaü me sutaü: ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthiyaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tena kho pana samayena Bhagavà bhikkhå nibbànapañisaüyuttàya dhammiyà kathàya sandasseti samàdapeti samuttejeti sampahaüseti. Te ca bhikkhå aññhã katvà manasikatvà sabbaü cetaso samannàharitvà ohitasotà dhammaü suõanti.
2. Atha kho Bhagavà etam-atthaü viditvà tàyaü velàyaü imaü udànaü udànesi:
ßatthi bhikkhave ajàtaü abhåtaü akataü asaïkhataü. No ce taü bhikkhave abhavissà ajàtaü abhåtaü akataü asaïkhataü, na-y-idha jàtassa bhåtassa katassa saïkhatassa nissaraõaü pa¤¤àyetha.
8-4: Catutthanibbànasuttaü (74)
1. Evaü me sutaü: ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthiyaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tena kho pana samayena Bhagavà bhikkhå nibbànapañisaüyuttàya dhammiyà kathàya sandasseti samàdapeti samuttejeti sampahaüseti. Te ca bhikkhå aññhã katvà manasikatvà sabbaü cetaso samannàharitvà ohitasotà dhammaü suõanti.
2. Atha kho Bhagavà etam-atthaü viditvà tàyaü velàyaü imaü udànaü udànesi:
[BJT Page 294] [\x 294/]
ßNissitassa calitaü, anissitassa calitaü natthi. Calite asati passaddhi, passaddhiyà sati nati na hoti. Natiyà asati àgati gati na hoti. âgati gatiyà asati cutupapàto na hoti. Cutupapàte asati nevidha na huraü na ubhayam-antare. Esevanto dukkhassàû-ti.
1. Evaü me sutaü: ekaü samayaü Bhagavà Mallesu càrikaü caramàno mahatà bhikkhusaïghena saddhiü yena Pàvà tad-avasari. Tatra sudaü Bhagavà Pàvàyaü viharati Cundassa kammàraputtassa Ambavane.
2. Assosi kho Cundo kammàraputto: ßBhagavà kira Mallesu càrikaü caramàno mahatà bhikkhusaïghena saddhiü Pàvaü anuppatto, Pàvàyaü viharati mayhaü ambavaneû ti. Atha kho Cundo kammàraputto yena Bhagavà tenupasaïkami, upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho Cundaü kammàraputtaü Bhagavà dhammiyà kathàya sandassesi samàdapesi samuttejesi sampahaüsesi.
3. Atha kho Cundo kammàraputto Bhagavatà dhammiyà kathàya sandassito samàdapito samuttejito sampahaüsito Bhagavantaü etad-avoca: ßadhivàsetu me bhante Bhagavà svàtanàya bhattaü saddhiü bhikkhusaïghenàû-ti. Adivàsesi Bhagavà tunhãbhàvena. Atha kho Cundo kammàraputto Bhagavato adhivàsanaü viditvà uññhàyàsanà Bhagavantaü abhivàdetvà padakkhiõaü katvà pakkàmi.
4. Atha kho Cundo kammàraputto tassà rattiyà accayena sake nivesane pañhitaü khàdanãyaü bhojanãyaü pañiyàdàpetvà pahåta¤-ca såkaramaddavaü, Bhagavato kàlaü àrocàpesi: ßkàlo bhante niññhitaü bhattanû-ti.
[PTS Page 082] [\q 82/] Atha kho Bhagavà pubbanhasamayaü nivàsetvà pattacãvaram-àdàya saddhiü bhikkhusaïghena yena Cundassa kammàraputtassa nivesanaü tenupasaïkami, upasaïkamitvà pa¤¤atte àsane nisãdi. Nisajja kho Bhagavà Cundaü kammàraputtaü àmantesi: ßyaü te Cunda såkaramaddavaü pañiyattaü, tena maü parivisa. Yaü pana¤¤aü khàdanãyaü bhojanãyaü pañiyattaü, tena bhikkhusaïghaü parivisàti.[BJT Page 296] [\x 296/]
5. ßEvaü bhanteû ti kho Cundo kammàraputto Bhagavantaü pañissutvà yaü ahosi såkaramaddavaü pañiyattaü, tena Bhagavantaü parivisi. Yaü pana¤¤aü khàdanãyaü bhojanãyaü pañiyattaü, tena bhikkhusaïghaü parivisi.
6. Atha kho Bhagavà Cundaü kammàraputtaü àmantesi: ßyaü te Cunda såkaramaddavaü avasiññhaü, taü sobbhe nikhaõàhi. Nàhaü taü Cunda passàmi sadevake loke samàrake sabrahmake sassamaõabràhmaõiyà pajàya sadevamanussàya, yassa taü paribhuttaü sammà pariõàmaü gaccheyya a¤¤atra Tathàgatenàû-ti. ßEvaü bhanteû ti kho Cundo kammàraputto Bhagavato pañissutvà yaü ahosi såkaramaddavaü avasiññhaü, taü sobbhe nikhaõitvà yena Bhagavà tenupasaïkami, upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho Cunda kammàraputtaü Bhagavà dhammiyà kathàya sandassetvà samàdapetvà samuttejetvà sampahaüsetvà uññhàyàsanà pakkàmi.
7. Atha kho Bhagavato Cundassa kammàraputtassa bhattaü bhuttàvissa kharo àbàdho uppajji lohitapakkhandikà. Bàëhà vedanà vattanti màraõantikà. Tatra sudaü Bhagavà sato sampajàno adhivàsesi aviha¤¤amàno.
8. Atha kho Bhagavà àyasmantaü ânandaü àmantesi: ßàyàmânanda yena Kusinàrà tenupasaïkamissàmàû-ti. ßEvaü bhanteû ti kho àyasmà ânando Bhagavato paccassosi.
ßCundassa bhattaü bhu¤jitvà ~ kammàrassà-ti me sutaü,
âbàdhaü saüphusã dhãro ~ pabàëhaü màraõantikaü.
Bhuttassa ca såkaramaddavena
Byàdhippabàëho udapàdi satthuno.
Viriccamàno Bhagavà avoca:
Gacchàmahaü Kusinàraü nagaranû-ti.
[BJT Page 298] [\x 298/]
[PTS Page 083] [\q 83/]
9. Atha kho Bhagavà maggà okkamma yena¤¤ataraü rukkhamålaü tenupasaïkami, upasaïkamitvà àyasmantaü ânandaü àmantesi: ßiïgha me tvaü ânanda catugguõaü saïghàñiü pa¤¤àpehi. Kilantosmi ânanda nisãdissàmãû-ti.ßEvaü bhanteû ti kho àyasmà ânando Bhagavato pañissutvà catuggunaü saïghàñiü pa¤¤àpesi. Nisãdi Bhagavà pa¤¤atte àsane.
Nisajja kho Bhagavà àyasmantaü ânandaü àmantesi: ßiïgha me tvaü ânanda pànãyaü àhara, pipàsitosmi ânanda pivissàmãû-ti. Evaü vutte àyasmà ânando Bhagavantaü etad-avoca: ßidàni bhante pa¤camattàni sakañasatàni atikkantàni. Taü cakkacchinnaü udakaü parittaü luëitaü àvulaü sandati. Ayaü bhante Kukutthà nadã avidåre acchodakà sàtodakà sãtodakà setodakà supatitthà ramaõãyà, ettha Bhagavà pànãya¤-ca pivissati gattàni ca sãtikarissatãû-ti. Dutiyam-pi kho Bhagavà àyasmantaü ânandaü àmantesi: ßiïgha me tvaü ânanda pànãyaü àhara, pipàsitosmi ânanda pivissàmãû-ti. Dutiyam-pi kho
àyasmà ânando Bhagavantaü etad-avoca: ßidàni bhante pa¤camattàni sakañasatàni atikkantàni. Taü cakkacchinnaü udakaü parittaü luëitaü àvulaü sandati. Ayaü bhante Kukutthà nadã avidåre acchodakà sàtodakà sãtodakà setodakà supatitthà ramaõãyà, ettha Bhagavà pànãya¤-ca pivissati gattàni ca sãtikarissatãû-ti. Tatiyam-pi kho Bhagavà àyasmantaü ânandaü àmantesi: ßiïgha me tvaü ânanda pànãyaü àhara, pipàsitosmi ânanda pivissàmãû-ti.ßEvaü bhanteû ti kho àyasmà ânando Bhagavato pañissutvà pattaü gahetvà yena sà nadã tenupasaïkami.10. Atha kho sà nadã cakkacchinnà parittà luëità àvilà sandamànà àyasmante ânande upasaïkamante acchà vippasannà anàvilà sandati. Atha kho àyasmato ânandassa etad-ahosi: ßacchariyaü vata bho, abbhutaü vata bho, Tathàgatassa mahiddhikatà mahànubhàvatà. Aya¤-hi sà nadã cakkacchinnà parittà luëità àvilà sandamànà mayi upasaïkamante acchà vippasannà anàvilà sandatãû-ti. Pattena pànãyaü àdàya yena Bhagavà tenupasaïkami, upasaïkamitvà Bhagavantaü etad-avoca: ßacchariyaü bhante, abbhutaü bhante, Tathàgatassa mahiddhikatà mahànubhàvatà. Aya¤-hi sà bhante nadã cakkacchinnà parittà luëità àvilà sandamànà mayi upasaïkamante acchà vippasannà anàvilà sandati. Pivatu Bhagavà pànãyaü,
[PTS Page 084] [\q 84/] pivatu Sugato pànãyanû-ti. Atha kho Bhagavà pànãyaü apàsi.11. Atha kho Bhagavà mahatà bhikkhusaïghena saddhiü yena Kukutthà nadã tenupasaïkami, upasaïkamitvà Kukutthaü nadiü ajjhogàhetvà nahàtvà ca pivitvà ca
5 paccuttaritvà yena Ambavanaü tenupasaïkami, upasaïkamitvà àyasmantaü Cundakaü àmantesi: ßiïgha me tvaü Cundaka catugguõaü saïghàñiü pa¤¤àpehi, kilantosmi Cundaka nipajjissàmãû-ti. ßEvaü bhanteû ti kho àyasmà Cundako Bhagavato pañissutvà catugguõaü saïghàñiü pa¤¤àpesi. Atha kho Bhagavà dakkhiõena passena sãhaseyyaü kappesi pàde pàdaü accàdhàya sato sampajàno uññhànasa¤¤aü manasikaritvà àyasmà pana Cundako tattheva Bhagavato purato nisãdi.ßGantvàna Buddho nadikaü Kukutthaü
Acchodakaü sàtodakaü vippasannaü,
Ogàhi satthà sukilantaråpo
Tathàgato appañimodha loke.
âmantayi Cundakaü nàma bhikkhuü
Catuggunaü patthara me nipajjaü
12. Atha kho Bhagavà àyasmantaü ânandaü àmantesi: ßsiyà kho panânanda, Cundassa kammàraputtassa koci vippañisàraü upadaheyya:
9 ßtassa te àvuso Cunda alàbhà, tassa te àvuso Cunda dulladdhaü, yassa te Tathàgato pacchimaü piõóapàtaü bhu¤jitvà parinibbutoû ti. Cundassa ânanda [PTS Page 085] [\q 85/] kammàraputtassa evaü vippañisàro pañivinodetabbo: ßtassa te àvuso Cunda làbhaü, tassa te àvuso Cunda suladdhaü, yassa te Tathàgato pacchimaü piõóapàtaü bhu¤jitvà parinibbuto. Sammukhà metaü àvuso Cunda Bhagavato sutaü, sammukhà pañiggahitaü. Dveme piõóapàtà samasamaphalà samasamavipàkà ativiya a¤¤ehi piõóapàtehi mahapphalatarà ca mahànisaüsatarà ca. Katame dve? Ya¤-ca piõóapàtaü bhu¤jitvà Tathàgato anuttaraü sammàsambodhiü abhisambujjhati, ya¤-ca piõóapàtaü bhu¤jitvà Tathàgato anupàdisesàya nibbànadhàtuyà parinibbàyati, 10 ime dve piõóapàtà samasamaphalà samasamavipàkà ativiya a¤¤ehi piõóapàtehi mahapphalatarà ca mahànisaüsatarà ca. âyusaüvattanikaü àyasmatà Cundena kammàraputtena kammaü upacitaü, vaõõasaüvattanikaü àyasmatà Cundena kammàraputtena kammaü upacitaü, sukhasaüvattanikaü àyasmatà Cundena kammàraputtena kammaü upacitaü. Yasasaüvattanikaü àyasmatà Cundena kammàraputtena kammaü upacitaü. Saggasaüvattanikaü àyasmatà Cundena kammàraputtena kammaü upacitaü. âdhipateyyasaüvattanikaü àyasmatà Cundena kammàraputtena kammaü upacitanû-ti. Cundassa ânanda kammàraputtassa evaü vippañisàro pañivinodetabboû ti.13. Atha kho Bhagavà etam-atthaü viditvà tàyaü velàyaü imaü udànaü udànesi:
ßDadato pu¤¤aü pavaóóhati
Sa¤¤amato veraü na cãyati,
Kusalo ca jahàti pàpakaü
Ràgadosamohakkhayà sa nibbutoû ti.
12 (76)
1. Evaü me sutaü: ekaü samayaü Bhagavà Magadhesu càrikaü càrikaü caramàno mahatà bhikkhusaïghena saddhiü, yena Pàñaligamo tad-avasari. Assosuü kho Pàñaligàmiyà upàsakà: ßBhagavà kira Magadhesu càrikaü caramàno mahatà bhikkhusaïghena saddhiü Pàñaligàmaü anuppattoû ti. Atha kho Pàñaligàmiyà upàsakà yena Bhagavà tenupasaïkamiüsu, upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinnà kho Pàñaligàmiyà upàsakà Bhagavantaü
[PTS Page 086] [\q 86/] etad-avocuü: ßadhivàsetu no bhante Bhagavà àvasathàgàranû-ti. Adhivàsesi Bhagavà tunhãbhàvena.2. Atha kho Pàñaligàmiyà upàsakà Bhagavato adhivàsanaü viditvà uññhàyàsanà Bhagavantaü abhivàdetvà padakkhiõaü katvà yena àvasathàgàraü tenupasaïkamiüsu, upasaïkamitvà sabbasatthariü àvasathàgàraü santharitvà, àsanàni pa¤¤àpetvà, udakamaõikaü patiññhàpetvà, telappadãpaü àropetvà, yena Bhagavà tenupasaïkamiüsu, upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü aññhaüsu. Ekamantaü ñhità kho Pàñaligàmiyà upàsakà Bhagavantaü etad-avocuü: ßsabbasantharisanthataü bhante àvasathàgàraü, àsanàni pa¤¤attàni, udakamaõiko patiññhàpito, telappadãpo àropito, yassa dàni bhante Bhagavà kàlaü ma¤¤atãû-ti.
13 pattacãvaram-àdàya saddhiü bhikkhusaïghena yena àvasathàgàraü tenupasaïkami, upasaïkamitvà pàde pakkhàletvà àvasathàgàraü pavisitvà majjhimaü thambhaü nissàya puratthàbhimukho nisãdi. Bhikkhusaïgho pi kho pàde pakkhàletvà àvasathàgàraü pavisitvà pacchimaü 14 bhittiü nissàya puratthàbhimukho nisãdi Bhagavantaü yeva purekkhatvà. Pàñaligàmiyà 15 pi kho upàsakà pàde pakkhaletvà àvasathàgàraü pavisitvà puratthimaü bhittiü nissàya pacchimàbhimukhà nisãdiüsu Bhagavantaü yeva purekkhatvà. 164. Atha kho Bhagavà Pàñaligàmiye upàsake àmantesi: ßpa¤cime gahapatayo àdãnavà dussãlassa sãlavipattiyà. Katame pa¤ca?
Idha gahapatayo dussãlo sãlavipanno pamàdàdhikaraõaü mahatiü bhogajàniü nigacchati. Ayaü pañhamo àdãnavo dussãlassa sãlavipattiyà.
Puna ca paraü gahapatayo dussãlassa sãlavipannassa pàpako kittisaddo abbhuggacchati. Ayaü dutiyo àdãnavo dussãlassa sãlavipattiyà.
[BJT Page 304] [\x 304/]
Puna ca paraü gahapatayo dussãlo sãlavipanno ya¤¤ad-eva parisaü upasaïkamati yadi khattiyaparisaü yadi bràhmaõaparisaü yadi gahapatiparisaü yadi samaõaparisaü, avisàrado upasaïkamati maïkubhåto. Ayaü tatiyo
[PTS Page 087] [\q 87/] àdãnavo dussãlassa sãlavipattiyà.Puna ca paraü gahapatayo dussãlo sãlavipanno sammåëho kàlaü karoti. Ayaü catuttho àdãnavo dussãlassa sãlavipattiyà.
Puna ca paraü gahapatayo dussãlo sãlavipanno kàyassa bhedà param-maraõà
17 apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü upapajjati. Ayaü pa¤camo àdãnavo dussãlassa sãlavipattiyà.Ime kho gahapatayo pa¤ca àdãnavà dussãlassa sãlavipattiyà-ti.
5. Pa¤cime gahapatayo ànisaüsà sãlavato sãlasampadàya. Katame pa¤ca?
Idha gahapatayo sãlavà sãlasampanno appamàdàdhikaraõaü mahantaü bhogakkhandhaü adhigacchati. Ayaü pañhamo ànisaüso sãlavato sãlasampadàya.
Puna ca paraü gahapatayo sãlavà sãlasampannassa kalyàõo kittisaddo abbhuggacchati. Ayaü dutiyo ànisaüso sãlavato sãlasampadàya.
Puna ca paraü gahapatayo sãlavà sãlasampanno ya¤¤ad-eva parisaü upasaïkamati yadi khattiyaparisaü yadi bràhmaõaparisaü yadi gahapatiparisaü yadi samaõaparisaü visàrado upasaïkamati amaïkubhåto. Ayaü tatiyo ànisaüso sãlavato sãlasampadàya.
Puna ca paraü gahapatayo sãlavà sãlasampanno asammåëho kàlaü karoti. Ayaü catuttho ànisaüso sãlavato sãlasampadàya.
Puna ca paraü gahapatayo sãlavà sãlasampanno kàyassa bhedà param-maraõà sugatiü saggaü lokaü upapajjati. Ayaü pa¤camo ànisaüso sãlavato sãlasampadàya.
Ime kho gahapatayo pa¤ca ànisaüsà sãlavato sãlasampadàyàû-ti.
6. Atha kho Bhagavà Pàñaligàmiye upàsake bahud-eva rattiü dhammiyà kathàya sandassetvà samàdapetvà samuttejetvà sampahaüsetvà uyyojesi: ßabhikkantà kho gahapatayo ratti, yassa dàni tumhe kàlaü ma¤¤athàû-ti.
18 Atha kho 19 Pàñaligàmiyà upàsakà Bhagavato bhàsitaü abhinanditvà anumoditvà uññhàyàsanà Bhagavantaü abhivàdetvà padakkhiõaü katvà pakkamiüsu. Atha kho Bhagavà acirapakkantesu Pàñaligàmiyesu upàsakesu su¤¤àgàraü pàvisi.[BJT Page 306] [\x 306/]
7. Tena kho pana samayena Sunãdhavassakàrà Magadhamahàmattà Pàñaligàme nagaraü
[PTS Page 088] [\q 88/] màpenti Vajjinaü pañibàhàya. Tena kho pana samayena sambahulà devatàyo sahassasahasseva 20 Pàñaligàme vatthåni pariggaõhanti. Yasmiü padese mahesakkhà devatà vatthåni pariggaõhanti, mahesakkhànaü tattha ra¤¤aü ràjamahàmattànaü cittàni namanti nivesanàni màpetuü. Yasmiü padese majjhimà devatà vatthåni pariggaõhanti, majjhimànaü tattha ra¤¤aü ràjamahàmattànaü cittàni namanti nivesanàni màpetuü. Yasmiü padese nãcà devatà vatthåni pariggaõhanti, nãcànaü tattha ra¤¤aü ràjamahàmattànaü cittàni namanti nivesanàni màpetuü.Addasà kho Bhagavà dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamànusakena tà devatàya sahassasahasseva Pàñaligàme vatthåni pariggaõhantiyo. Yasmiü padese mahesakkhà devatà vatthåni pariggaõhanti, mahesakkhànaü tattha ra¤¤aü ràjamahàmattànaü cittàni namanti nivesanàni màpetuü. Yasmiü padese majjhimà devatà vatthåni pariggaõhanti, majjhimànaü tattha ra¤¤aü ràjamahàmattànaü cittàni namanti nivesanàni màpetuü. Yasmiü padese nãcà devatà vatthåni pariggaõhanti, nãcànaü tattha ra¤¤aü ràjamahàmattànaü cittàni namanti nivesanàni màpetun-ti.
8. Atha kho Bhagavà tassà rattiyà paccusasamaye paccuññhàya àyasmantaü ânandaü àmantesi: ßko nu kho ânanda Pàñaligàme nagaraü màpetã?û-ti. ßSunãdhavassakàrà bhante Magadhamahàmattà Pàñaligàme nagaraü màpenti Vajjinaü pañibàhàyàû-ti. ßSeyyathàpi ânanda devehi Tàvatiüsehi saddhiü mantetvà, evam-eva kho ânanda Sunãdhavassakàrà Magadhamahàmattà Pàñaligàme nagaraü màpenti rajjinaü pañibàhàya.
9. Idhàhaü ânanda addasaü dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamànusakena sambahulà devatàyo sahassasahasseva Pàñaligàme vatthåni pariggaõhantiyo: yasmiü padese mahesakkhà devatà vatthåni pariggaõhanti, mahesakkhànaü tattha ra¤¤aü ràjamahàmattànaü cittàni namanti nivesanàni màpetuü. Yasmiü padese majjhimà devatà vatthåni pariggaõhanti, majjhimànaü tattha ra¤¤aü ràjamahàmattànaü cittàni namanti nivesanàni màpetuü. Yasmiü padese nãcà devatà vatthåni pariggaõhanti nãcànaü tattha ra¤¤aü ràjamahàmattànaü cittàni namanti nivesanàni màpetun-ti.
10. Yàvatà ânanda ariyaü àyatanaü, yàvatà vaõippatho, idaü agganagaraü bhavissati Pàñaliputtaü puñabhedanaü. Pàñaliputtassa kho ânanda tayo antaràyà bhavissanti aggito và udakato và mithubhedato vàû-ti
[BJT Page 308] [\x 308/]
11. Atha kho Sunãdhavassakàrà Magadhamahàmattà yena Bhagavà tenupasaïkamiüsu, upasaïkamitvà Bhagavatà saddhiü sammodiüsu, sammodanãyaü kathaü sàràõãyaü vãtisàretvà ekamantaü aññhaüsu. Ekamantaü ñhità kho Sunãdhavassakàrà
[PTS Page 089] [\q 89/] Magadhamahàmattà Bhagavantaü etad-avocuü: ßadhivàsetu no bhavaü Gotamo ajjatanàya bhattaü saddhiü bhikkhusaïghenàû'-ti. Adhivàsesi Bhagavà tunhãbhàvena.12. Atha kho Sunãdhavassakàrà Magadhamahàmattà Bhagavato adhivàsanaü viditvà yena sako àvasatho tenupasaïkamiüsu, upasaïkamitvà sake àvasathe paõãtaü khàdanãyaü bhojanãyaü pañiyàdàpetvà Bhagavato kàlaü àrocesuü: ßkàlo bho Gotama niññhitaü bhattanû-ti. Atha kho Bhagavà pubbanhasamayaü nivàsetvà pattacãvaram-àdàya saddhiü bhikkhusaïghena yena Sunãdhavassakàrànaü Magadhamahàmattànaü àvasatho tenupasaïkami, upasaïkamitvà pa¤¤atte àsane nisãdi. Atha kho Sunãdhavassakàrà Magadhamahàmattà Buddhapamukhaü bhikkhusaïghaü
21 panãtena khàdanãyena bhojanãyena sahatthà santappesuü sampavàresuü.13. Atha kho Sunãdhavassakàrà Magadhamahàmattà Bhagavantaü bhuttàviü onãtapattapàõiü a¤¤ataraü nãcaü àsanaü gahetvà ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinne kho Sunãdhavassakàre Magadhamahàmatte Bhagavà imàhi gàthàhi anumodi:
ßYasmiü padese kappeti ~ vàsaü paõóitajàtiyo,
Sãlavantettha bhojetvà ~ sa¤¤ate brahmacàrayo.
Yà tattha devatà àsuü ~ tàsaü dakkhiõam-àdise,
Tà påjità påjayanti ~ mànità mànayanti naü.
Tato naü anukampanti ~ màtà puttaü va orasaü,
Devatànukampito poso ~ sadà bhadràni passatãû-ti
14. Atha kho Bhagavà Sunãdhavassakàrànaü Magadhamahàmattànaü imàhi gàthàhi anumoditvà uññhàyàsanà pakkàmi. Tena kho pana samayena Sunãdhavassakàrà Magadhamahàmattà Bhagavantaü piññhito piññhito anubaddhà honti: ßyenajja samaõo Gotame dvàrena nikkhamissati taü Gotamadvàraü nàma bhavissati. Yena titthena Gaïgaü nadiü tarissati taü Gotamatitthaü nàma bhavissatãû-ti
[BJT Page 310] [\x 310/]
15. Atha kho Bhagavà yena dvàrena nikkhami, taü Gotamadvàraü
[PTS Page 090] [\q 90/] nàma ahosi, atha kho Bhagavà yena Gaïgà nadã tenupasaïkami. Tena kho pana samayena Gaïgà nadã pårà hoti samatittikà kàkapeyyà. Appekacce manussà nàvaü pariyesanti, appekacce uëumpaü pariyesanti, appekacce kullaü bandhanti apàràpàraü 23 gantukàmà. Atha kho Bhagavà seyyathàpi nàma balavà puriso sammi¤jitaü và bàhaü pasàreyya, pasàritaü và bàhaü sammi¤¤eyya evam-eva 24 Gaïgàya nadiyà orimatãre antarahito pàrimatãre paccuññhàsi saddhiü bhikkhusaïghena. Addasà kho Bhagavà te manusse appekacce nàvaü pariyesante, appekacce uëumpaü pariyesante, appekacce kullaü bandhante apàràpàraü gantukàme.16. Atha kho Bhagavà etam-atthaü viditvà tàyaü velàyaü imaü udànaü udànesi:
ßYe taranti aõõavaü saraü
Setuü katvàna visajja pallalàni,
Kullaü hi jano pabhandhati
Tiõõà medhàvino janàû-ti.
1. Evaü me sutaü: ekaü samàyaü Bhagavà Kosalesu addhànamaggapañipanno hoti àyasmatà Nàgasamàlena pacchàsamaõena. Addasà kho àyasmà Nàgasamàlo antaràmagge dvedhàpathaü, disvàna Bhagavantaü etad-avoca: ßayaü bhante Bhagavà pantho iminà gacchàmàû-ti. Evaü vutte Bhagavà àyasmantaü Nàgasamàlaü etad-avoca: ßayaü Nàgasamàla pantho iminà gacchàmàû-ti. Dutiyam-pi kho
àyasmà Nàgasamàlo Bhagavantaü etad-avoca: ßayaü bhante Bhagavà pantho iminà gacchàmàû-ti. Evaü vutte Bhagavà àyasmantaü Nàgasamàlaü etad-avoca: ßayaü Nàgasamàla pantho iminà gacchàmàû-ti. Tatiyam-pi kho àyasmà Nàgasamàlo Bhagavantaü etad-avoca: ßayaü bhante Bhagavà pantho iminà gacchàmàû-ti. Evaü vutte Bhagavà àyasmantaü Nàgasamàlaü etad-avoca: ßayaü Nàgasamàla pantho iminà gacchàmàû-ti. Atha kho àyasmà Nàgasamàlo Bhagavato pattacãvaraü tattheva chamàyaü nikkipitvà pakkàmi: ßidaü bhante Bhagavato pattacãvaranû-ti.2. Atha kho àyasmato Nàgasamàlassa tena patthena gacchantassa antaràmagge corà nikkhamitvà hatthehi ca pàdehi ca viheñhesuü, patta¤-ca bhindiüsu, saïghàñi¤-ca vipphàlesuü.
[PTS Page 091] [\q 91/] Atha kho àyasmà Nàgasamàlo bhinnena pattena vipphàlitàya saïghàñiyà yena Bhagavà tenupasaïkami, upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho àyasmà Nàgasamàlo Bhagavantaü etad-avoca: ßidha mayhaü bhante tena patthena gacchantassa antaràmagge corà nikkhamitvà hatthehi ca pàdehi ca viheñhesuü, patta¤-ca bhindiüsu, saïghàñi¤-ca vipphàlesunû-ti.3. Atha kho Bhagavà etam-atthaü viditvà tàyaü velàyaü imaü udànaü udànesi:
ßSaddhiü caram-ekato vasaü
Misso a¤¤ajanena vedagå,
Vidvà pajahàti pàpakaü
Ko¤co khãrapako va ninnaganû-ti.
[BJT Page 312] [\x 312/]
1. Evaü me sutaü: ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthiyaü viharati pubbàràme Migàramàtupàsàde. Tena kho pana samayena Visàkhàya Migàramàtuyà nattà kàlakatà hoti piyà manàpà. Atha kho Visàkhà Migàramàtà allavatthà allakesà divà divassa yena Bhagavà tenupasaïkami, upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho Visàkhaü Migàramàtaraü Bhagavà etad-avoca: ßhanda kuto nu tvaü Visàkhe àgacchasi allavatthà allakesà idhåpasaïkantà divà divassà?û-ti. ßNattà me bhante piyà manàpà kàlakatà. Tenàhaü allavatthà allakesà idhåpasaïkantà divà divassàû-ti. ßIccheyyàsi tvaü Visàkhe yàvatikà Sàvatthiyà manussà tàvatike putte ca nattàro cà?û-ti. ßIccheyyàmahaü Bhagavà yàvatikà Sàvatthiyà manussà tàvatike putte ca nattàro càû-ti.
2. ßKãvabahukà pana Visàkhe Sàvatthiyà manussà devasikaü kàlaü karontã?"-ti. ßDasa pi bhante Sàvatthiyà manussà devasikaü kàlaü karonti, nava pi bhante Sàvatthiyà manussà devasikaü kàlaü karonti, aññha pi bhante Sàvatthiyà manussà devasikaü kàlaü karonti, satta pi bhante Sàvatthiyà manussà devasikaü kàlaü karonti, cha pi bhante Sàvatthiyà manussà devasikaü kàlaü karonti, pa¤ca pi bhante Sàvatthiyà manussà devasikaü kàlaü karonti, cattàro pi bhante Sàvatthiyà manussà devasikaü kàlaü karonti, tãõi pi bhante Sàvatthiyà manussà devasikaü kàlaü karonti, dve pi bhante Sàvatthiyà manussà devasikaü kàlaü karonti, eko pi bhante Sàvatthiyà manusso devasikaü kàlaü karoti, avivittà bhante Sàvatthiyà
26 manussehi kàlaü karontehãû-ti. ßTaü kiü ma¤¤asi Visàkhe api nu tvaü kadàci karahaci anallavatthaü anallakesà và?"-ti.[PTS Page 092] [\q 92/]
3. ßNo hetaü bhante, alaü me bhante tàva bahukehi puttehi ca nattàrehi càû-ti. ßYesaü kho Visàkhe sataü piyàni, sataü tesaü dukkhàni, yesaü navuti piyàni, navuti tesaü dukkhàni, yesaü asãti piyàni, asãti tesaü dukkhàni, yesaü sattati piyàni, sattati tesaü dukkhàni, yesaü saññhi piyàni, saññhi tesaü dukkhàni, yesaü pa¤¤àsaü piyàni, pa¤¤àsaü tesaü dukkhàni.
[BJT Page 314] [\x 314/]
Yesaü cattàrãsaü piyàni, cattàrãsaü tesaü dukkhàni, yesaü tiüsaü piyàni tiüsaü tesaü dukkhàni, yesaü vãsaü piyàni, vãsaü
27 tesaü dukkhàni, yesaü dasa piyàni, dasa tesaü dukkhàni, yesaü nava piyàni, nava tesaü dukkhàni, yesaü aññha piyàni, aññha tesaü dukkhàni, yesaü satta piyàni, satta tesaü dukkhàni, yesaü cha piyàni, cha tesaü dukkhàni, yesaü pa¤ca piyàni, pa¤ca tesaü dukkhàni, yesaü cattàri piyàni, cattàri tesaü dukkhàni, yesaü tãõi piyàni, tãõi tesaü dukkhàni, yesaü dve piyàni, dve tesaü dukkhàni, yesaü ekaü piyaü, ekaü tesaü dukkhaü, yesaü natthi piyaü, natthi tesaü dukkhaü. Asokà te virajà anupàyàsà-ti vadàmãû-ti.4. Atha kho Bhagavà etam-atthaü viditvà tàyaü velàyaü imaü udànaü udànesi:
ßYe keci sokà paridevità và
Dukkhà ca lokasmiü anekaråpà,
Piyaü pañicca pabhavanti ete
Piye asante na bhavanti ete.
Tasmà hi te sukhino vãtasokà
Yesaü piyaü natthi kuhi¤ci loke,
Tasmà asokaü virajaü patthayàno
Piyaü na kayiràtha kuhi¤ci loke" ti.
1. Evaü me sutaü: ekaü samayaü Bhagavà Ràjagahe viharati Veëuvane Kalandakanivàpe. Atha kho àyasmà Dabbo Mallaputto yena Bhagavà tenupasaïkami, upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho àyasmà Dabbo Mallaputto Bhagavantaü etad-avoca: ßparinibbànakàlo me dàni Sugatàû-ti. ßYassa dàni tvaü Dabba kàlaü ma¤¤asãû-ti.
2. Atha kho àyasmà Dabbo Mallaputto uññhàyàsanà Bhagavantaü abhivàdetvà padakkhiõaü katvà vehàsaü abbhuggantvà
28 àkàse antaëikkhe pallaïkena nisãditvà tejodhàtuü samàpajjitvà vuññhahitvà parinibbàyi. Atha kho àyasmato Dabbassa Mallaputtassa vehàsaü abbhuggantvà àkàse antaëikkhe pallaïkena nisãditvà tejodhàtuü samàpajjitvà vuññhahitvà parinibbutassa sarãrassa jhàyamànassa óayhamànassa neva chàrikà pa¤¤àyittha na masi. Seyyathàpi nàma sappissa và telassa và jhàyamànassa óayhamànassa neva chàrikà pa¤¤àyati na masi, evam-eva kho àyasmato Dabbassa Mallaputtassa [PTS Page 093] [\q 93/] vehàsaü abbhuggantvà àkàse antaëikkhe pallaïkena nisãditvà tejodhàtuü samàpajjitvà vuññhahitvà parinibbutassa sarãrassa jhàyamànassa óayhamànassa neva chàrikà pa¤¤àyittha na masã-ti.[BJT Page 316] [\x 316/]
3. Atha kho Bhagavà etam-atthaü viditvà tàyaü velàyaü imaü udànaü udànesi:
1. Evaü me sutaü: ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthiyaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tatra kho Bhagavà bhikkhå àmantesi: ßbhikkhavoû ti. ßBhadanteû ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü, Bhagavà etad-avoca: ßDabbassa bhikkhave Mallaputtassa vehàsaü abbhuggantvà àkàse antaëikkhe pallaïkena nisãditvà tejodhàtuü samàpajjitvà vuññhahitvà parinibbutassa sarãrassa jhàyamànassa óayhamànassa neva chàrikà pa¤¤àyittha na masi. Seyyathàpi nàma sappissa và telassa và jhàyamànassa óayhamànassa neva chàrikà pa¤¤àyati na masi. Evam-eva kho bhikkhave Dabbassa Mallaputtassa vehàsaü abbhuggantvà àkàse antaëikkhe pallaïkena nisãditvà tejodhàtuü samàpajjitvà vuññhahitvà parinibbutassa sarãrassa jhàyamànassa neva chàrikà pa¤¤àyi na masãû-ti.
2. Atha kho Bhagavà etam-atthaü viditvà tàyaü velàyaü imaü udànaü udànesi:
ßAyoghanahatasseva ~ jalato jàtavedaso
Anupubbåpasantassa ~ yathà na ¤àyate gati.
Evaü sammà vimuttànaü ~ kàmabandhoghatàrinaü
Pa¤¤àpetuü gati natthi ~ pattànaü acalaü sukhanû-ti.
Pàñaligàmiyavaggo aññhamo
End Notes
1 BJT note: Aññhikatvà - palm leaf book. 2 BJT note: Sabbacetaso - is another reading. 3 BJT note: Anantaü - is the reading in the commentary. 4 BJT note: Verses recited by the elders at the 1st council. 5 BJT note: Pitvà ca - ChS. 6 BJT note: Pivitvà - seen somewhere. 7 BJT note: Nisajjaü - ChS. 8 BJT note: Verses recited by the elders at the 1st council. 9 BJT note: Uppàdeyya - ChS. 10 BJT note: Parinibbuto - in some books. 11 BJT note: Parinibbuto - in some books. 12 Editor's note: BJT; Pàñalãgàmiya- here, correct elsewhere. 13 BJT note: Sàyanhasamayaü nivàsetvà - Mahàparinibbànasutta (D 16). 14 BJT note: Sutta majjhimaü, PTS?? 15 Editor's note: BJT; Pañaligàmiyà printer's error. 16 BJT note: Purakkhatvà - palm leaf book; also seen somewhere else. 17 Editor's note: BJT, paraü maraõà here, but param-maraõà elsewhere. 18 BJT note: Bhagavato pañissutvà - palm leaf book. 19 BJT note: ßEvaü bhanteû ti kho - Mahàparinibbànasutta (D 16). 20 BJT note: Sahasseva - palm leaf book, here and below. 21 Editor's note: BJT; bhikkhåsaïghaü printer's error. 22 BJT note: ârocàcesuü - seen somewhere.
Yasmin prade÷e kalpate ~ vàsaü paõóitajàtikaþ
øãlavato bhojayanti ~ saüyatàn brahmacaryako
Yà satvatra devatà àsan ~ ku÷alàsatuùñamànayaþ
Tàþ påjitàþ påjayanti ~ mànayanti ca mànitàþ.
23 BJT note: Aparàparaü - in some books.
24 BJT note: Evam-evaü - printed book; variant reading noted in the commentary.
25 BJT note:
Ye tarantyarõavaü saraþ
Setuü kçtvà visçjya palvalàni
Kolaü hi janàþ prabandhità
Uttãrõà medhàvino janàþ
26 BJT: Sàvatthi.
27 BJT note: Vãsati - printed book; variant reading noted in the commentary.
28 Editor's note: BJT, abbhåggantvà, here and again below, but third time abbhuggantvà, which seems to be the correct form.
29 BJT note: Sãtibhaviüsu - printed edition of the commentary, Vãtirahiüsu - printed edition of the text.
30 Editor's note: BJT, attham-agamà, printer's error.