2 - 1
Atha guhaññhakasuttaniddeso vuccati.

"Satto guhàyaü bahunàbhichanno
Tiññhaü naro mohanasmiü pagàëho,
Dåre vivekà hi tathàvidho so
Kàmà hi loke na hi suppahàyà1

Satto guhàyaü bahunàbhichannoti - 'satto'ti hi kho vuttaü. Api ca guhà tàva vattabbà: guhà vuccati kàyo. Kàyoti và guhàti và sandehoti và nàvàti và rathoti và dhajoti và vammikoti và nagaranti và nãóanti 2và kuñãti và gaõóoti và kumbhoti và3 kàyassetaü adhivacanaü.

"Satto guhàya"nti guhàyaü satto visatto àsatto laggo laggito paëibuddho. Yathà bhittikhãle và nàgadante và bhaõóaü sattaü visattaü àsattaü laggaü laggitaü paëibuddhaü, evamevaü guhàyaü satto visatto àsatto laggo laggito paëibuddho.

Vuttaü hetaü bhagavatà:

"Råpe kho ràdha, yo chando yo ràgo yà nandiyà taõhà ye upayåpàdànà4cetaso adhiññhànàbhinivesànusayà, [PTS Page 024] [\q  24/]      tatra satto tatra visatto, tasmà sattoti vuccati.

"Vedanàya kho ràdha, yo chando yo ràgo yà nandiyà taõhà ye upayåpàdànà4cetaso adhiññhànàbhinivesànusayà, tatra satto tatra visatto, tasmà sattoti vuccati.

"Sa¤¤àya kho ràdha, yo chando yo ràgo yà nandiyà taõhà ye upayåpàdànà4cetaso adhiññhànàbhinivesànusayà, tatra satto tatra visatto, tasmà sattoti vuccati.

"Saükhàresu kho ràdha, yo chando yo ràgo yà nandiyà taõhà ye upayåpàdànà4cetaso adhiññhànàbhinivesànusayà, tatra satto tatra visatto, tasmà sattoti vuccati.

"Vi¤¤àõe kho ràdha, yo chando yo ràgo yà nandiyà taõhà ye upayåpàdànà4cetaso adhiññhànàbhinivesànusayà, tatra satto tatra visatto, tasmà sattoti vuccati. Sattoti lagganàdhivacananti. "

1. Suppahàya - sa, suppajayhà - sãmu1, si. 1. 2. Niddanti - syà machasaü. Nãëaü sa. Nióóanti - mu 1, [PTS] 3. Kummoti và - sãmu1, 4. Upàyupàdànà, sãmu. 11. ( ) Lakkhaõantarito bhàgo syàmapotthake na dissati.

[BJT Page 34] [\x  34/]
Satto guhàyaü bahunàbhichannoti - bahukehi kilesehi channo: ràgena channo dosena channo mohena channo kodhena channo upanàhena channo makkhena channo paëàsena channo issàya channo macchariyena channo màyàya channo sàñheyyena channo thambhena channo sàrambhena channo mànena channo atimànena channo madena channo pamàdena channo, sabbakilesehi sabbaduccaritehi sabbadarathehi sabbapariëàhehi sabbasantàpehi sabbàkusalàbhisaükhàrehi channo1 ucchanno àvuto nivuto ovuto2 pihito pañicchanno pañikujjitoti 'satto guhàyaü bahunàbhichanno.
Tiññhaü naro mohanasmiü pagàëhoti - 'tiññhaü naro'ti tiññhanto naro ratto ràgavasena tiññhati. Duññho dosavasena tiññhati. Måëho mohavasena tiññhati vinibaddho3 mànavasena tiññhati. Paràmaññho diññhivasena tiññhati. Vikkhepagato uddhaccavasena tiññhati. Aniññhaü gato vicikicchàvasena tiññhati. Thàmagato anusayavasena tiññhati. Evampi tiññhaü naro.

Vuttaü hetaü bhagavatà:

" Santi bhikkhave, cakkhuvi¤¤eyyà råpà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà, ta¤ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosàya tiññhati. Santi bhikkhave, sotavi¤¤eyyà saddà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà, ta¤ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosàya tiññhati. Santi bhikkhave, ghànavi¤¤eyyà [PTS Page 025] [\q  25/]      gandhà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà, ta¤ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosàya tiññhati. Santi bhikkhave, jivhàvi¤¤eyyà rasà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà, ta¤ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosàya tiññhati. Santi bhikkhave, kàyavi¤¤eyyà phoññhabbà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà, ta¤ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosàya tiññhati. Santi bhikkhave, manovi¤¤eyyà dhammà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà, ta¤ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosàya tiññhatã" [a] ti. Evampi tiññhaü naro.

Vuttaü hetaü bhagavatà:

"Råpåpayaü4 và bhikkhave, vi¤¤àõaü tiññhamànaü tiññhati råpàrammaõaü råpapatiññhaü5. Nandåpasecanaü6 vuddhiü viråëhiü vepullaü àpajjati. Vedanåpayaü7 và bhikkhave, vi¤¤àõaü tiññhamànaü tiññhati vedanàrammaõaü vedanàpatiññhaü5. Nandåpasecanaü6 vuddhiü viråëhiü vepullaü àpajjati. Sa¤¤åpayaü7 và bhikkhave, vi¤¤àõaü tiññhamànaü tiññhati sa¤¤àrammaõaü sa¤¤àpatiññhaü5. Nandåpasecanaü6 vuddhiü viråëhiü vepullaü àpajjati. Saïkhàråpayaü7 và bhikkhave, vi¤¤àõaü tiññhamànaü tiññhati saïkhàràrammaõaü saïkhàråpatiññhaü5. Nandåpasecanaü6 vuddhiü viråëhiü vepullaü àpajjatã"[b]ti. Evampi tiññhaü naro.

1. Vicchanto - syà. Machasaü. 2. Ophuño - sã. Sa 3. Vinibandho - syà - sa. 4. Råpåpàyaü - sãmu. 11 Syà. [PTS] 5. Råpe patiññhaü - sãmu1. 6. Saüyutta - lokakàmaguõavagga - màrapàsasuttaü [b"] bràhmaõasaüyutta - upayavagga - upayasuttaü.
[BJT Page 36] [\x  36/]
Vuttaü hetaü bhagavatà:

" Kabalãkàre ce bhikkhave, àhàre atthi ràgo, atthi nandi, atthi taõhà. Patiññhitaü tattha vi¤¤àõaü viråëhaü. Yattha patiññhitaü vi¤¤àõaü viråëhaü, atthi tattha nàmaråpassàvakkanti. Yattha atthi nàmaråpassàvakkanti, atthi tattha saïkhàrànaü vuddhi. 1 Yattha atthi saïkhàrànaü vuddhi, atthi tattha àyatiü punabbhavàbhinibbatti. Yattha atthi àyatiü punabbhavàbhinibbatti, atthi tattha àyatiü jàtijaràmaraõaü. Yattha atthi àyatiü jàti jarà maraõaü, sasokaü taü bhikkhave, sadaraü2 saupàyàsanti vadàmã" [a] ti. Evampi tiññhaü naro.

" Phasse ce bhikkhave, àhàre atthi ràgo, atthi nandi, atthi taõhà. Patiññhitaü tattha vi¤¤àõaü viråëhaü. Yattha patiññhitaü vi¤¤àõaü viråëhaü, atthi tattha nàmaråpassàvakkanti. Yattha atthi nàmaråpassàvakkanti, atthi tattha saïkhàrànaü vuddhi. 1 Yattha atthi saïkhàrànaü vuddhi, atthi tattha àyatiü punabbhavàbhinibbatti. Yattha atthi àyatiü punabbhavàbhinibbatti, atthi tattha àyatiü jàtijaràmaraõaü. Yattha atthi àyatiü jàti jarà maraõaü, sasokaü taü bhikkhave, sadaraü2 saupàyàsanti vadàmã" [a] ti. Evampi tiññhaü naro.

"Mano sa¤cetanàya ce bhikkhave, àhàre atthi ràgo, atthi nandi, atthi taõhà. Patiññhitaü tattha vi¤¤àõaü viråëhaü. Yattha patiññhitaü vi¤¤àõaü viråëhaü, atthi tattha nàmaråpassàvakkanti. Yattha atthi nàmaråpassàvakkanti, atthi tattha saïkhàrànaü vuddhi. 1 Yattha atthi saïkhàrànaü vuddhi, atthi tattha àyatiü punabbhavàbhinibbatti. Yattha atthi àyatiü punabbhavàbhinibbatti, atthi tattha àyatiü jàtijaràmaraõaü. Yattha atthi àyatiü jàti jarà maraõaü, sasokaü taü bhikkhave, sadaraü2 saupàyàsanti vadàmã" [a] ti. Evampi tiññhaü naro.

" Vi¤¤àõe ce bhikkhave, àhàre atthi ràgo, atthi nandi, atthi taõhà. [PTS Page 026] [\q  26/]      patiññhitaü tattha vi¤¤àõaü viråëhaü. Yattha patiññhitaü vi¤¤àõaü viråëhaü, atthi tattha nàmaråpassàvakkanti. Yattha atthi nàmaråpassàvakkanti, atthi tattha saïkhàrànaü vuddhi. 1 Yattha atthi saïkhàrànaü vuddhi, atthi tattha àyatiü punabbhavàbhinibbatti. Yattha atthi àyatiü punabbhavàbhinibbatti, atthi tattha àyatiü jàtijaràmaraõaü. Yattha atthi àyatiü jàti jarà maraõaü, sasokaü taü bhikkhave, sadaraü2 saupàyàsanti vadàmã" [a] ti. Evampi tiññhaü naro.

Mohanasmiü pagàëhoti - mohanà vuccanti pa¤ca kàmaguõà: cakkhuvi¤¤eyyà råpà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà,
Sotavi¤¤eyyà saddà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà,
Ghànavi¤¤eyyà gandhà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà,
Jivhàvi¤¤eyyà rasà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà,
Kàyavi¤¤eyyà phoññhabbà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà,
Kiü kàraõà mohanà vuccanti pa¤ca kàmaguõà? Yebhuyyena devamanussà3 pa¤casu kàmaguõesu muyhanti pamuyhanti sampamuyhanti måëhà pamåëhà sampamåëhà avijjàya andhikatà àvutà nivutà ovutà pihità pañicchannà pañikujjità. 4 Taïkàraõà mohanà vuccanti pa¤ca kàmaguõà. Mohanasmiü pagàëhoti mohanasmiü pagàëho ajjhogàëho nimuggoti 'tiññhaü naro mohanasmiü pagàëho'.

1. Vuddhiü - machasaü, sãmu1. 2. Sarajaü - sãmu11, syà [PTS] 3. Devà manussà - sãmu1. 4. Taü pañikujjatà - sãmu 1. [A] nidànasaüyutta - mahàvagga - atthiràgasuttaü.

[BJT Page 38] [\x  38/]
Dåre vivekà hi tathàvidho soti - vivekàti tayo vivekà: kàyaviveko, cittaviveko, upadhiviveko.

Katamo kàyaviveko? Idha bhikkhu vicittaü senàsanaü bhajati ara¤¤aü rukkhamålaü pabbataü kandaraü giriguhaü susànaü vanapatthaü abbhokàsaü palàlapu¤jaü. Kàyena ca vicitto viharati: so eko gacchati eko tiññhati. Eko nisãdati eko seyya1 kappe1ti. Eko gàmaü piõóàya pavisati. Eko pañikkamati. Eko raho nisãdati. Eko caïkamaü adhiññhàti. Eko carati. Eko viharati irãyati vattati pàleti yapeti yàpeti. Ayaü kàyaviveko.

Katamo [PTS Page 027] [\q  27/]      cittaviveko? Pañhamajjhànaü samàpannassa nãvaraõehi cittaü vivittaü hoti dutiyajjhànaü samàpannassa vitakkavicàrehi cittaü vivittaü hoti. Tatiyajjhànaü samàpannassa pãtiyà cittaü vivittaü hoti. Catutthajjhànaü samàpannassa sukhadukkhehi cittaü vivittaü hoti. âkàsàna¤càyatanaü samàpannassa råpasa¤¤àya pañighasa¤¤àya nànattasa¤¤àya cittaü vivittaü hoti. Vi¤¤àõa¤càyatanaü samàpannassa àkàsàna¤càyatanasa¤¤àya cittaü vivittaü hoti. âki¤ca¤¤àyatanaü samàpannassa vi¤¤àõa¤càyatanasa¤¤àya cittaü vivittaü hoti. Nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanaü samàpannassa àki¤ca¤¤àyatanasa¤¤àya cittaü vivittaü hoti. Sotàpannassa sakkàyadiññhiyà vicikicchàya sãlabbataparàmàsà diññhànusayà vicikicchànusayà tadekaññhehi ca kilesehi cittaü vivittaü hoti. Sakadàgàmissa oëàrikà kàmaràgasa¤¤ojanà pañighasa¤¤ojanà oëàrikà kàmaràgànusayà pañighànusayà tadekaññhehi ca kilesehi cittaü vivittaü hoti. Anàgàmissa anusahagatà kàmaràgasa¤¤ojanà pañighasa¤¤ojanà anusahagatà kàmaràgànusayà pañighànusayà tadekaññhehi ca kilesehi cittaü vivittaü hoti. Arahato råparàgà aråparàgà mànà uddhaccà avijjàya2 mànànusayà avijjànusayà tadekaññhehi va3 kilesehi bahiddhà ca4 sabbanimittehi cittaü vivittaü hoti. Ayaü cittaviveko.
Katamo upadhiviveko? Upadhã vuccanti kilesà ca khandhà ca abhisaükhàrà ca. Upadhivivekoti vuccati amataü nibbàõaü: yo sabbasaïkhàrasamatho sabbåpadhipañinissaggo taõhakkhayo viràgo nirodho nibbàõaü. Ayaü upadhiviveko. Kàyaviveko ca vavakaññhakàyànaü nekkhammàbhiratànaü, cittaviveko ca parisuddhacittànaü paramavodànappattànaü, upadhiviveko ca nirupadhãnaü puggalànaü visaükhàragatànaü.
1. Kappati - sãmu1 2. Avijjà - sãmu1 sã1, 3. Và - sãmu1.

[BJT Page 40] [\x  40/]
Dåre [PTS Page 028] [\q  28/]      vivekà hãti - yo so evaü guhàyaü satto evaü bahu kehi ca kilesehi channo evaü mohanasmiü pagàëho, so kàyavivekàpi dåre cittavivekàpi dåre upadhivivekàpi dåre vidåre suvidåre na santike na sàmantà anàsanne vavakaññhe1. Tathàvidhoti tàdiso tassaõñhito tappakàro tappañibhàgo; yo so mohanasmiü pagàëhoti' dåre vivekà hi tathàvidho so'

Kàmà hi loke na hi suppahàyàti - kàmàti uddànato dve kàmà: vatthukàmà ca kilesakàmà ca. Katame vatthukàmà? Manàpikà råpà manàpikà saddà manàpikà gandhà manàpikà rasà manàpikà phoññhabbà attharaõà pàpuraõà dàsidàsà ajeëakà kukkuñasåkarà hatthigavàssavaëavà khettaü vatthu hira¤¤aü suvaõõaü gàmanigamaràjadhàniyo raññhaü ca janapado ca koso ca koññhàgàraü ca yaü ki¤ci rajanãyaü vatthu vatthukàmà.

Apica atãtà kàmà anàgatà kàmà paccuppannà kàmà ajjhattà kàmà bahiddhà kàmà ajjhattabahiddhà kàmà hãnà kàmà majjhimà kàmà paõãtà kàmà àpàyikà kàmà mànusikà kàmà dibbà kàmà paccupaññhità kàmà nimmità kàmà paranimmità kàmà animmità kàmà pariggahità kàmà apariggahità kàmà mamàyità kàmà amamàyità kàmà, sabbepi kàmàvacarà dhammà sabbepi råpàvacarà dhammà sabbepi aråpàvacarà dhammà taõhàvatthukà taõhàrammaõà kamanãyaññhena rajanãyaññhena madanãyaññhena kàmà, ime vuccanti vatthukàmà.

Katame kilesakàmà? Chando kàmo ràgo kàmo chandaràgo kàmo, saïkappo kàmo ràgà kàmo saïkapparàgo kàmo, yo kàmesu kàmachando kàmaràgo kàmanandi kàmataõhà kàmasineho kàmapariëàho kàmamucchà kàmajjhosànaü kàmogho kàmayogo kàmåpàdànaü kàmacchandanãvaraõaü -

1. Vivekaññhe - sãmu1, machasaü, upakaññhe - syà.

[BJT Page 42] [\x  42/]
1. " Addasaü kàma te målaü saükappà kàma jàyasi,
Na taü saükappayissàmi evaü kàma na hehisã" [a] ti.

Ime vuccanti kilesakàmà.

Loketi - [PTS Page 029] [\q  29/]      apàyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhàtuloke àyatanaloke. Kàmà hi loke na hi suppahàyàti - kàmà hi loke duppahàyà duccajà1 dupparicchajà2 dunnimmadayà3 dunniveñhayà dubbiniveñhayà duttarà duppatarà dussamatikkamà dubbinivattàti kàmà hã loke na hã suppahàyà.

Tenàha bhagavà:

" Satto guhàyaü bahunàbhichanno
Tiññhaü naro mohanasmiü pagàëho,
Dåre vivekà hi tathàvidho so
Kàmà hã loke na hi suppahàyà"ti.

2 - 2
Icchànidànà bhavasàtabaddhà
Te duppamu¤cà na hi a¤¤amokkhà,
Pacchà pure vàpi apekkhamànà
Imeva kàme purimeva jappaü.
Icchànidànà bhavasàtabaddhàti - icchà4 vuccati taõhà: yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü gedho paëigedho5 saïge païko ejà màyà janikà sa¤janikà sa¤jananã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visañà àyåhanã6 dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkhà pañibandhu 7 àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà jappitattaü loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü puccha¤cikatà sàdukamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti [PTS Page 030] [\q  30/]      nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà råpataõhà aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü, dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabalisaü màravisayo taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà visamalobho akusalamålaü.

1. Duccajjà - sãmu11 - machasaü, 2. Duppariccajjà - sãmu11 - machasaü
3. Dunnimmadà - sãmu1 - machasaü 4. Icchati - syà sãmu1. Sa.
5. Rodho palirodho - syà 6. âyuhinã - sãmu1 machasaü 7. Pañibandhà - sãmu1 - syà machasaü.
[A] jàtakapàëi - aññhakavagga - gaïgamàlajàtakaü.

[BJT Page 44] [\x  44/]
Icchànidànàti - icchànidànà icchàhetukà icchàpaccayà icchàkàraõà icchàpabhavàti icchànidànà.

Bhavasàtabaddhàti - ekaü bhavasàtaü: sukhà vedanà, dve bhavasàtàni: sukhà ca vedanà iññhaü ca vatthu. Tãõi bhavasàtàni: yobba¤¤aü àrogyaü jãvitaü. Cattàri bhavasàtàni: làbho yaso pasaüsà sukhaü. Pa¤ca bhavasàtàni: manàpikà råpà manàpikà saddà manàpikà gandhà manàpikà rasà manàpikà phoññhabbà. Cha bhavasàtàni: cakkhusampadà sotasampadà ghànasampadà jivhàsampadà kàyasampadà manosampadà. Bhavasàtabaddhàti sukhàya vedanàya sattà baddhà iññhasmiü vatthusmiü, yobba¤¤e baddhà, àrogye baddhà, jãvite baddhà, làbho baddhà, yase baddhà, pasaüsàyaü baddhà, sukhe baddhà, manàpikesu råpesu baddhà, manàpikesu saddesu - gandhesu - rasesu manàpikesu phoññhabbesu baddhà, cakkhusampadàya baddhà, sotasampadàya baddhà, ghàna - jivhà - kàya - manosampadàya baddhà, vibaddhà àbaddhà laggà laggità paëibaddhàti ' icchà nidànà bhavasàtabaddhà'.
Te duppamu¤cà [PTS Page 031] [\q  31/]      na hi a¤¤amokkhàti - te và bhavasàtavatthu duppamu¤cà, sattà1 và etto dummocayà. Kathaü te bhavasàtavatthu duppamu¤cà2? Sukhà vedanà duppamu¤cà, iññhaü vatthu duppamu¤caü, yobba¤¤aü duppamu¤caü, àrogyaü duppamu¤caü, jãvitaü duppamu¤caü, làbho duppamu¤co, yaso duppamu¤co, pasaüsà duppamu¤cà, sukhaü duppamu¤caü, manàpikà råpà duppamu¤cà, manàpikà saddà - gandhà - rasà phoññhabbà duppamu¤cà, cakkhusampadà duppamu¤cà, sota - ghàna - jivhà - kàya - manosampadà duppamu¤cà, dummocayà duppamocayà dunniveñhayà dubbiniveñhayà, duttarà duppatarà dussamatikkamà dubbinivattà. Evante bhavasàtavatthu duppamu¤cà.

Kathaü sattà etto dummocayà? Sukhàya vedanàya sattà dummocayà, iññhasmà vatthusmà dummocayà, yobba¤¤à dummocayà àrogyà dummocayà, jãvità dummocayà, làbhà dummocayà, yasà dummocayà, pasaüsàya dummocayà, sukhà dummocayà, manàpikehi råpehi dummocayà, manàpikehi saddehi - gandhehi - rasehi - phoññhabbehi dummocayà, cakkhusampadàya dummocayà, sota - ghàna - jivhà - kàya - manosampadàya dummocayà duppamocayà duruddharà3 dussamuddharà dubbuññhàpayà dussamuññhàpayà dunniveñhayà dubbiveñhayà duttarà duppatarà dussamatikkamà dubbinivattà. Evaü sattà etto4 dummocayàti 'te duppamu¤cà'

Na [PTS Page 032] [\q  32/]      hi a¤¤amokkhàti - te attanà palipapalipannà na sakkonti paraü palipapalipannaü uddharituü.

1. Satto - sãma1 2. ' Dummu¤cà' iti ãdisesu a¤¤atràpi - syà, machasaü 3.
[BJT Page 46] [\x  46/]
Vuttaü hetaü bhagavatà:

" So vata cunda, attanà palipapalipanno paraü palipapalipannaü uddharissatãti netaü ñhànaü vijjati. So vata cunda, attanà adanto avinãto aparinibbuto1 paraü damessati vinessati parinibbàpessatãti netaü ñhànaü vijjatã" [a] ti evampi na hi a¤¤amokkhà. Athavà nattha¤¤o koci mocetà. Te yadi2 mu¤ceyyuü, sakena thàmena sakena balena sakena viriyena sakena parakkamena sakena purisatthàmena sakena purisabalena sakena purisaviriyena sakena purisaparakkamena attanà sammàpañipadaü anulomapañipadaü apaccanãkaü pañipadaü anvatthapañipadaü dhammànudhammapañipadaü pañipajjamànà mu¤ceyyunti evampi na hi a¤¤amokkhà.

Vuttampi hetaü bhagavatà:
1. " Nàhaü sahissàmi pamocanàya
Kathaükatiü3 dhotaka ki¤ci loke,
Dhammaü ca seññhaü abhijànamàno
Evaü tuvaü oghamimaü taresã"[b]ti.

Evampi na hi a¤¤amokkhà.

Vuttaü hetaü bhagavatà:

2. "Attanàva kataü pàpaü attanà saükilissati,
Attanà akataü pàpaü attanàva visujjhati;
Suddhi asuddhi paccattaü nतama¤a¤e4 visodhaye"[c]ti.

Evampi na hã a¤¤amokkhà.

Vuttampi [PTS Page 033] [\q  33/]      hetaü bhagavatà:

" Evameva kho bràhmaõa tiññhateva nibbànaü tiññhati nibbànagàmi5 maggo, tiññhàmahaü samàdapetà. Atha ca pana mama sàvakà mayà evaü ovadiyamànà evaü anusàsiyamànà appekacce accantaniññhaü nibbànaü àràdhenti. Ekacce nàràdhenti. Ettha kyàhaü bràhmaõa karomi, maggakkhàyã bràhmaõa tathàgato. Maggaü buddho àcikkhati. Attanà pañipajjamànà mu¤ceyyu"óhanti. Evampi na hi a¤¤amokkhàti 'te duppamu¤cà na hi a¤¤amokkhà. '

1. Apirinibbutoca, - sãmu11, 2. Yadi paraü - sãmu1. 3. Kathaükathi - sãmu1 4. Na a¤¤o a¤¤aü sã. 1 - Sãmu1. Syà1. 5. Nibbànagàmini - sãmu1. [A] majjhimanikàya - sallekhasuttaü [b.] Suttanipàta - dhotakasuttaü [c] dhammapada - attavagga [d] majjhimanikàya - uparipaõõàsaka - gaõakamoggalànasuttaü.

[BJT Page 48] [\x  48/]
Pacchà pure vàpi apekkhàmànàti - pacchà vuccati anàgataü. Pure vuccati atãtaü. Api ca atãtaü upàdàya anàgata¤ca paccuppanna¤ca pacchà, anàgataü upàdàya atãta¤ca paccuppanna¤ca pure. Kathaü pure apekkhaü karoti? Evaüråpo1 ahosiü atãtamaddhànanti tattha nandiü samannàneti. Evaüvedano ahosiü atãtamaddhànanti tattha nandiü samannàneti. Evaüsa¤¤o ahosiü atãtamaddhànanti tattha nandiü samannàneti. Evaüsaükhàro ahosiü atãtamaddhànanti tattha nandiü samannàneti. Evaüvi¤¤àõo ahosiü atãtamaddhànanti tattha nandiü samannàneti. Evampi pure apekkhaü karoti. Atha và - iti me cakkhu ahosi atãtamaddhànaü iti råpàti, tattha chandaràgapañibaddhaü hoti vi¤¤àõaü. Chandaràgapañibaddhattà vi¤¤àõassa tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pure apekkhaü karoti. Atha và - iti me sotaü ahosi atãtamaddhànaü iti saddàti tattha chandaràgapañibaddhaü hoti vi¤¤àõaü. Chandaràgapañibaddhattà vi¤¤àõassa tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pure apekkhaü karoti iti me ghànaü ahosi atãtamaddhànaü iti gandhàti tattha chandaràgapañibaddhaü hoti vi¤¤àõaü. Chandaràgapañibaddhattà vi¤¤àõassa tadabhinandati. Tadabhinandanto evamapi pure apekkhaü karoti. Iti me jivhà ahosi atãtamaddhànaü iti rasàti tattha chandaràgapañibaddhaü hoti vi¤¤àõaü. Chandaràgapañibaddhattà vi¤¤àõassa tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pure apekkhaü karoti. Iti me kàyo ahosi atãtamaddhànaü iti phoññhabbàti tattha chandaràgapañibaddhaü hoti vi¤¤àõaü. Chandaràgapañibaddhattà vi¤¤àõassa tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pure apekkhaü karoti. Iti me mano ahosi atãtamaddhànaü iti dhammàti, tattha chandaràgapañibaddhaü hoti vi¤¤àõaü. Chandaràgapañibaddhattà vi¤¤àõassa tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pure apekkhaü karoti. Athavà [PTS Page 034] [\q  34/]      yànissa tàni pubbe màtugàmena saddhiü hasitalapitakãëitàni, tadassàdeti taü nikàmeti tena ca vittiü àpajjati. Evampi pure apekkhaü karoti.

Kathaü2 pacchà apekkhà karoti? Evaüråpo siyaü 3 anàgatamaddhànanti tattha nandiü samannàneti. Evaüvedano siyaü3 anàgatamaddhànanti tattha nandiü samannàneti. Evaüsa¤¤o siyaü3 anàgatamaddhànanti tattha nandiü samannàneti. Evaüsaükhàro4 siyaü3 anàgatamaddhànanti tattha nandiü samannàneti. Evaüvi¤¤àõo siyaü3 anàgatamaddhànanti tattha nandisamannàneti. Evampi pacchà apekkhaü karoti. Athavà - iti me cakkhu siyà anàgatamaddhànaü iti råpàti appañiladdhassa pañilàbhàya cittaü paõidahati. Cetaso paõidhànappaccayà tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pacchà apekkhaü karoti. Athavà - iti me sotaü siyà anàgatamaddhànaü iti saddàti appañiladdhassa pañilàbhàya cittaü paõidahati. Cetaso paõidhànappaccayà tadabhinandati. Iti me ghànaü siyà anàgatamaddhànaü iti gandhàti appañiladdhassa pañilàbhàya cittaü paõidahati. Cetaso paõidhànappaccayà tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pacchà apekkhaü karoti. Iti me jivhà siyà anàgatamaddhànaü iti rasàti appañiladdhassa pañilàbhàya cittaü paõidahati. Cetaso paõidhànappaccayà tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pacchà apekkhaü karoti. Iti me kàyo siyà anàgatamaddhànaü iti phoññhabbàti appañiladdhassa pañilàbhàya cittaü paõidahati. Cetaso paõidhànappaccayà tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pacchà apekkhaü karoti. Iti me mano siyà anàgatamaddhànaü iti dhammàti appañiladdhassa pañilàbhàya cittaü paõidahati. Cetaso paõidhànappaccayà tadabhinandati. Tadabhinandanto evampi pacchà apekkhaü karoti. Athavà - iminàhaü sãlena và vatena và tapena và brahmacariyena và devo và bhavissàmi deva¤¤ataro vàti appañiladdhassa pañilàbhàya cittaü paõidahati. Cetaso paõidhànappaccayà tadabhinandati. Tadabhinandanto evamapi pacchà apekkhaü karotãti pacchà pure càpi apekkhamànà.

1. Evaråpo - sa 2. Kathampana - sãmu1 3. Ahosiü - sãmu1 4. Evaü saükhàre - sãmu1.

[BJT Page 50] [\x  50/]

Imeva kàme purimeva jappanti - " imeva kàme"ti paccuppanne [PTS Page 035] [\q  35/]      pa¤cakàmaguõe icchantà sàdiyantà patthayantà abhijappantà. Purimeva jappanti - atãte pa¤cakàmaguõe jappantà pajappantà abhijappantàti 'imeva kàme purimeva jappaü'.

Tenàha bhagavà:
" Icchànidànà bhavasàtabaddhà
Te duppamu¤cà na hi a¤¤amokkhà,
Pacchà pure vàpi apekkhamànà
Imeva kàme purimeva jappa"nti.

2 - 3
Kàmesu giddhà pasutà pamåëhà1
Avadàniyà te visame niviññhà,
Dukkhåpanãtà paridevayanti
Kiü su bhavissàma ito cutà se.

Kàmesu giddhà pasutà pamåëhàti - 'kàmà'ti uddànato1 dve kàmà: vatthukàmà ca kilesakàmà ca. Katame vatthukàmà? Manàpikà råpà manàpikà saddà manàpikà gandhà manàpikà rasà manàpikà phoññhabbà, attharaõà pàpuraõà, dàsidàsà ajeëakà kukkuñasåkarà hatthigavàssavaëavà, khettaü vatthu2 hira¤¤aü suvaõõaü gàmanigamaràjadhàniyo raññhaü ca janapado ca koso ca koññhàgàraü ca, yaü ki¤ci rajanãyaü vattå3 vatthukàmà.

Api ca, atãtà kàmà, anàgatà kàmà, paccuppannà kàmà, ajjhattà kàmà, bahiddhà kàmà, ajjhattabahiddhà kàmà, hãnà kàmà, majjhimà kàmà, paõãtà kàmà, àpàyikà kàmà, mànusikà kàmà, dibbà kàmà, paccupaññhità kàmà, nimmità kàmà, paranimmità kàmà, animmità kàmà4, pariggahità kàmà, apariggahità kàmà, mamàyità kàmà, amamàyità kàmà, sabbe'pi kàmàvacarà dhammà, sabbe'pi råpàvacarà dhammà, sabbe'pi aråpàvacarà dhammà, taõhàvatthukà taõhàrammaõà kamanãyaññhena5 rajanãyaññhena madanãyaññhena kàmà. Ime vuccanti vatthukàmà.

Katame kilesakàmà? Chando kàmo, ràgo kàmo, chandaràgo kàmo: saïkappo kàmo, ràgo kàmo, saïkapparàgo kàmo, yo kàmesu kàmacchando, kàmaràgo, kàmanandi, kàmataõhà, kàmasineho, kàmapariëàho, kàmamucchà, kàmajjhosànaü, kàmogho, kàmayogo, kàmåpàdànaü, kàmacchandanãvaraõaü.

1. "Addasaü kàma te målaü saïkappà kàma jàyasi,
Na taü saïkappayissàmi evaü kàma na hehisã1"ti.

Ime vuccanti kilesakàmà. Gedho vuccati taõhà, yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü gedho paëigedho5 saïge païko ejà màyà janikà sa¤janikà sa¤jananã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visañà àyåhanã6 dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkhà pañibandhu 7 àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà jappitattaü loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü puccha¤cikatà sàdukamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà råpataõhà aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü, dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabalisaü màravisayo taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà lobho akusalamålaü; kilesakàme vatthukàmesu rattà giddhà gathità mucchità ajjhopannà laggà laggità paëibuddhàtikàmesu giddhà. Pasutàti yepi kàme esanti gavesanti pariyesanti taccarità tabbahulà taggarukà tanninnà tappoõà tappabbhàrà tadadhimuttà tadadhipateyyà, tepi kàmapasutà. Yepi taõhàvasena råpe esanti gavesanti pariyesanti, yepi taõhàvasena sadde esanti gavesanti pariyesanti. Yepi taõhàvasena gandhe esanti gavesanti pariyesanti . Yepi taõhàvasena rase esanti gavesanti pariyesanti yepi taõhàvasena phoññhabbe esanti gavesanti pariyesanti taccarità tabbahulà taggarukà tanninnà tappoõà tappabbhàrà tadadhimuttà tadadhipateyyà, tepi kàmapasutà. Yepi taõhàvasena råpe pañilabhanti yepi taõhàvasena sadde pañilabhanti. Yepi taõhàvasena gandhe pañilabhanti. Yepi taõhàvasena rase pañilabhanti. Yepi taõhàvasena phoññhabbe pañilabhanti taccarità tabbahulà taggarukà tanninnà tappoõà tappabbhàrà tadadhimuttà tadadhipateyyà, tepi kàmapasutà. Yepi taõhàvasena råpe paribhu¤janti. Yepi taõhàvasena sadde paribhu¤janti. Yepi taõhàvasena gandhe paribhu¤janti. Yepi taõhàvasena rase paribhu¤janti. Yepi taõhàvasena phoññhabbe [PTS Page 036] [\q  36/]      paribhu¤janti. Taccarità tabbahulà taggarukà tanninnà tappoõà tappabbhàrà tadadhimuttà tadadhipateyyà, tepi kàmapasutà. Yathà kalahakàrako kalahapasuto, kammakàrako kammapasuto, gocare caranto gocarapasuto, jhàyã jhànapasuto, evamevaü yepi kàme esanti gavesanti taccarità tabbahulà taggarukà tanninnà tappoõà tappabbhàrà tadadhimuttà tadadhipateyyà, tepi kàmapasutà.

1. Sammåëhà - sa.
[BJT Page 52] [\x  52/]

Yepi taõhàvasena råpe esanti gavesanti pariyesanti, yepi taõhàvasena sadde esanti gavesanti pariyesanti. Yepi taõhàvasena gandhe esanti gavesanti pariyesanti. Yepi taõhàvasena rase esanti gavesanti pariyesanti yepi taõhàvasena phoññhabbe esanti gavesanti pariyesanti taccarità tabbahulà taggarukà tanninnà tappoõà tappabbhàrà tadadhimuttà tadadhipateyyà, tepi kàmapasutà. Yepi taõhàvasena råpe pañilabhanti yepi taõhàvasena sadde pañilabhanti. Yepi taõhàvasena gandhe pañilabhanti. Yepi taõhàvasena rase pañilabhanti. Yepi taõhàvasena phoññhabbe pañilabhanti taccarità tabbahulà taggarukà tanninnà tappoõà tappabbhàrà tadadhimuttà tadadhipateyyà, tepi kàmapasutà. Yepi taõhàvasena råpe paribhu¤janti. Yepi taõhàvasena sadde paribhu¤janti. Yepi taõhàvasena gandhe paribhu¤janti. Yepi taõhàvasena rase paribhu¤janti. Yepi taõhàvasena phoññhabbe paribhu¤janti. Taccarità tabbahulà taggarukà tanninnà tappoõà tappabbhàrà tadadhimuttà tadadhipateyyà, tepi kàmapasutà.

Pamåëhàti - yebhuyyena devamanussà pa¤casu kàmaguõesu muyhanti pamuyhanti sammuyhanti sampamuyhanti, måëhà pamåëhà sammåëhà sampamåëhà, avijjàya andhikatà, àvutà ovutà pihità pañicchannà pañikujjitàni - kàmesu giddhà pasutà pamåëhà.

Avadàniyà te visame niviññhàti - ' avadàniyà'ti avaügacchantã1ti pi avadàniyà, maccharinopi vuccanti avadàniyà, buddhànaü buddhasàvakànaü vacanaü vyappathaü [PTS Page037] [\q  37/]      desanaü anusiññhiü nàdiyantãti avadàniyà. Kathaü avaügacchantãti avadàniyà? Avaügacchantãti nirayaü gacchanti, pettivisayaü gacchanti, evaü avaügacchantãti - avadàniyà. Kathaü maccharino vuccanti avadàniyà? Pa¤ca macchariyàni: àvàsamacchariyaü kulamacchariyaü làbhamacchariyaü vaõõamacchariyaü dhammamacchariyaü; yaü evaråpaü macchariyaü maccharàyanà maccharàyitattaü vevicchaü kadariyaü kañuka¤cukatà aggahitattaü cittassa, idaü vuccati macchariyaü. [A] api ca khandhamacchariyampi macchariyaü, dhàtumacchariyampi macchariyaü, àyatanamacchariyampi macchariyaü gàho, idaü vuccati macchariyaü. Iminà macchariyena avada¤¤utàya samannàgatà janà pamattà, evaü maccharino vuccanti avadàniyà. Kathaü buddhànaü buddhasàvakànaü vacanaü vyappathaü desanaü anusiññhiü nàdiyantãti avadàniyà? Buddhànaü buddhasàvakànaü vacanaü vyappathaü desanaü anusiññhiü nàdiyanti na sussåsanti na sotaü odahanti nतà cittaü upaññhapenti, anassavà avacanakarà pañilomavuttino a¤¤eneva mukhaü karonti. Evaü buddhànaü buddhasàvakànaü vacanaü vyappathaü desanaü anusiññhiü nàdiyantãti avadàniyàti avadàniyà.

1. Avagacchanti sãmu1. [A.] Vibhaïgapàëi - khuddakavatthuvibhaïga.

[BJT Page 54] [\x  54/]
Te visame niviññhàti - 'visame'ti visame kàyakamme niviññhà, visame vacãkamme niviññhà, visame manokamme niviññhà, visame pàõàtipàte niviññhà, visame adinnàdàne niviññhà, visame kàmesu micchàcàre niviññhà, visame musàvàde niviññhà, visamàya pisunàya vàcàya niviññhà, [PTS Page 038] [\q  38/]      visamàya pharusàya vàcàya niviññhà, visame samphappalàpe niviññhà, visamàya abhijjhàya niviññhà, visame vyàpàde niviññhà, visamàya micchàdiññhiyà niviññhà, visamesu saükhàresu niviññhà, visamesu pa¤casu kàmaguõesu niviññhà, visamesu pa¤casu nãvaraõesu niviññhà viniviññhà patiññhità allãnà upagatà ajjhosità adhimuttà laggà laggità palibuddhàti avadàniyà te visame niviññhà.

Dukkhåpanãtà paridevayantãti - 'dukkhåpanãtà'ti dukkhappattà dukkhasampattà dukkhåpagatà, màrappattà màrasampattà màråpagatà, maraõappattà maraõasampattà maraõåpagatà; paridevayantãti - lapanti1 sallapanti socanti kilamanti paridevanti urattàëiü kandanti sammohaü àpajjantãti 'dukkhåpanãtà paridevayanti'.

Kiü su bhavissàma ito cutà seti ito cutà kiü bhavissàma? Nerayikà bhavissàma? Tiracchànayonikà bhavissàma? Pettivisayikà bhavissàma? Manussà bhavissàma? Devà bhavissàma? Råpã bhavissàma? Aråpã bhavissàma? Sa¤¤ã bhavissàma? Asa¤¤ã bhavissàma? Nevasa¤¤ãnàsa¤¤ã bhavissàma? Bhavissàma nu kho mayaü anàgatamaddhànaü? Na nu kho bhavissàma anàgatamaddhànaü? Kinnu kho bhavissàma anàgatamaddhànaü? Kathannu kho bhavissàma anàgatamaddhànaü? Kiü hutvà kiü bhavissàma nu kho mayaü anàgatamaddhànanti saüsayapakkhannà2 vimatipakkhannà dveëhakajàtà lapanti sallapanti3 socanti kilamanti paridevanti urattàëiü kandanti sammohaü àpajjantãti' kiü su bhavissàma ito cutàse. '

Tenàha bhagavà:
"Kàmesu [PTS Page 039] [\q  39/]      giddhà pasutà pamåëhà
Avadàniyà te visame niviññhà,
Dukkhåpanãtà paridevayanti
Kiü su bhavissàma ito cutà se"ti.

2 - 4
Tasmà hã sikkhetha idheva jantu
Yaü ki¤ci ja¤¤à visamanti loke,
Na tassa hetu visamaü careyya
Appa¤hidaü jãvitaü àhu dhãrà.

Tasmà hi sikkhetha idheva jantåti - ' tasmà'ti tasmà ta1kàraõà taühetu tappaccayà tannidànà etaü àdãnavaü passamàno kàmesåti tasmà; sikkhethàti - tisso sikkhà: adhisãlasikkhà adhicittasikkhà adhipa¤¤àsikkhà.

1. Làlapanti - syà. Machasaü. 2. Pakkandantà - sãmu. 1 Pakkandà - machasaü, 3. Làlapanti - syà. Machasaü.
[BJT Page 56] [\x  56/]
Katamà adhisãlasikkhà? Idha bhikkhu sãlavà hoti pàtimokkhasaüvarasaüvuto viharati àcàragocarasampanno aõumattesu vajjesu bhayadassàvã samàdàya sikkhati sikkhàpadesu. Khuddako sãlakkhandho mahanto sãlakkhandho, sãlaü patiññhà àdi caraõaü saüyamo saüvaro mokkhaü kusalànaü dhammànaü samàpattiyà. Ayaü adhisãlasikkhà.

Katamà adhicittasikkhà? Idha bhikkhu vivicceva kàmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicàraü vivekajaü pãtisukhaü pañhamajjhànaü upasampajja viharati. Vitakkavicàrànaü våpasamà ajjhattaü sampasàdanaü cetaso ekodibhàvaü avitakkaü avicàraü samàdhijaü pãtisukhaü dutiyajjhànaü upasampajja viharati. Pãtiyà ca viràgà upekkhako ca viharati sato ca sampajàno sukhaü ca kàyena pañisaüvedeti, yaü taü ariyà àcikkhanti ' upekkhako satimà sukhavihàrã'ti taü tatiyajjhànaü1 upasampajja viharati. Sukhassa ca pahàõà dukkhassa ca pahàõà pubbeva somanassadomanassànaü atthaïgamà adukkhaü asukhaü2 upekkhàsatipàrisuddhiü catutthajjhànaü upasampajja viharati. Ayaü adhicittasikkhà.

Katamà [PTS Page 040] [\q  40/]      adhipa¤¤àsikkhà? Idha bhikkhu pa¤¤avà hoti udayatthagàminiyà pa¤¤àya samannàgato ariyàya nibbedhikàya sammàdukkhakkhayagàminiyà. So idaü dukkhanti yathàbhåtaü pajànàti, ayaü dukkhasamudayoti yathàbhåtaü pajànàti, ayaü dukkhanirodho'ti yathàbhåtaü pajànàti, ayaü dukkhanirodhagàminãpañipadà'ti yathàbhåtaü pajànàti. Ime àsavà'ti yathàbhåtaü pajànàti, ayaü àsavasamudayo'ti yathàbhåtaü pajànàti, ayaü àsavanirodho'ti yathàbhåtaü pajànàti, ayaü àsavanirodhagàminãpañipadà'ti yathàbhåtaü pajànàti. Ayaü adhipa¤¤àsikkhà.
1. Tatiyaü jhànaü - bahusu. 2. Adukkhamasukhaü - sa.

[BJT Page 58] [\x  58/]
Imàyo1 tisso sikkhàyo àvajjanto sikkheyya, jànanto sikkheyya, passanto sikkheyya, paccavekkhanto sikkheyya, cittaü adhiññhahanto sikkheyya, saddhàya adhimuccanto sikkheyya, viriyaü paggaõhanto sikkheyya, satiü upaññhapento sikkheyya, cittaü samàdahanto sikkheyya, pa¤¤àya pajànanto sikkheyya, abhi¤¤eyyaü abhijànanto sikkheyya, pari¤¤eyyaü parijànanto sikkheyya, pahàtabbaü pajahanto sikkheyya, bhàvetabbaü bhàvento sikkheyya, sacchikàtabbaü sacchikaronto sikkheyya, àcareyya, samàcareyya, samàdàya vatteyya

Idhàti - imissà diññhiyà, imissà, khantiyà, imissà ruciyà, imasmiü àdàye2, imasmiü dhamme, imasmiü vinaye, imasmiü dhammavinaye, imasmiü pàvacane, imasmiü brahmacariye, imasmiü satthusàsane, imasmiü attabhàve, imasmiü manussaloke, tena vuccati idhàti. Jantåti - satto naro mànavo poso puggalo jãvo jàgu jantu indagu manujo; tasmà hi sikkhetha idheva jantu. '

Yaü ki¤ci ja¤¤à visamanti loketi - yaü ki¤cãti sabbena sabbaü sabbathà sabbaü asesaü nissesaü pariyàdiyanavacanametaü [PTS Page 041  [\q  41/]     ']yaü ki¤cã'ti. Visamanti ja¤¤àti - visamaü kàyakammaü visamanti jàneyya, visamaü vacãkammaü visamanti jàneyya, visamaü manokammaü visamanti jàneyya, visamo pàõàtipàto visamoti jàneyya, visamaü adinnàdànaü visamanti jàneyya, visamo kàmesu micchàcàro visamoti jàneyya, visamo musàvàdo visamoti jàneyya, visamà pisunà vàcà visamàti jàneyya, visamà pharusà vàcà visamàti jàneyya, visamo samphappalàpo visamoti jàneyya, visamaü abhijjhaü visamanti jàneyya, visamo vyàpàdo visamoti jàneyya, visamà micchàdiññhi visamàti jàneyya, visamà saïkhàrà visamàti jàneyya, visamà pa¤ca kàmaguõà visamàti jàneyya, visamàni pa¤ca nãvaraõàni visamàti jàneyya àjàneyya vijàneyya pañijàneyya pañivijjheyya; loketi - apàyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhàtuloke àyatanaloketi' yaü ki¤ci ja¤¤à visamanti loke. ' Na tassa hetu visamaü careyyàti - visamassa kàyakammassa hetu visamaü na careyya, visamassa vacãkammassa hetu visamaü na careyya, visamassa manokammassa hetu visamaü na careyya, visamassa pàõàtipàtassa hetu visamaü na careyya, visamassa adinnàdànassa hetu visamaü na careyya, visamassa kàmesu micchàcàrassa hetu visamaü na careyya, visamassa kàmesu micchàcàrassa hetu visamaü na careyya, visamassa musàvàdassa hetu visamaü na careyya, visamàya pisunàya vàcàya hetu visamaü na careyya, visamàya pharusàya vàcàya hetu visamaü na careyya, visamassa samphappalàpassa hetu visamaü na careyya, visamàya abhijjhàya hetu visamaü na careyya, visamassa vyàpàdassa hetu visamaü na careyya, visamàya micchàdiññhiyà hetu visamaü na careyya, visamànaü saükhàrànaü hetu visamaü na careyya, visamànaü [PTS Page 042] [\q  42/]      pa¤cannaü kàmaguõànaü hetu visamaü na careyya, visamànaü pa¤cannaü nãvaraõànaü hetu visamaü na careyya, visamàya cetanàya hetu visamaü na careyya, visamàya patthanàya hetu visamaü na careyya, visamàya paõidhiyà hetu visamaü na careyya na àcareyya na samàcareyya na samàdàya vatteyyàti - 'na tassa hetu visamaü careyya.

1. Imà - sa. 2. âdàse - sãmu1.

[BJT Page 60] [\x  60/]
Appa¤hidaü jãvitaü àhu dhãràti - 'jãvita'nti àyu ñhiti yapanà yàpanà irãyanà vattanà pàlanà jãvitaü jãvitindriyaü; apica, dvãhi kàraõehi appakaü jãvitaü: ñhitiparittatàya và appakaü jãvitaü, sarasaparittatàya và appakaü jãvitaü. Kathaü ñhitiparittatàya và appakaü? Atãte cittakkhaõe jãvittha na jãvati na jãvissati, anàgate cittakkhaõe jãvissati1 na jãvatã na jãvittha2, paccuppanne cittakkhaõe jãvati na jãvittha na jãvissati.

1. "Jãvitaü attabhàvo ca sukhadukkhà ca kevalà,
Ekacittasamàyuttà lahuso vattate3 khaõo.

2. Cullàsãti sahassàni kappà4 tiññhanti ye marå,
Na tveva tepi jãvanti dvãhi cittehi saüyutà. 5

3. Ye niruddhà marantassa tiññhamànassa và idha,
Sabbeva6 sadisà khandhà gatà appañisandhikà. 7

4. Anantarà8 ca ye bhaggà ye ca bhaggà anàgatà,
Tadantare niruddhànaü vesamaü9 natthi lakkhaõe.

5. Anibbattena na jàto paccuppanne jãvati,
Cittabhaïgà mato loko pa¤¤atti paramatthiyà10.

6. Yathà ninnà pavattanti chandena pariõàmità,
Acchinnadhàrà11 vattanti saëàyatanapaccayà. *

7. Anidhànagatà [PTS Page 043] [\q  43/]      bhaggà pu¤jo natthi anàgate,
Nibbattà yeva tiññhanti àragge sàsapåpamà.

8. Nibbattàna¤ca dhammànaü bhaïgo tesaü purakkhato,
Palokadhammà tiññhanti puràõehi amissità.

9. Adassanàto àyanti bhaïgà gacchantyadassanaü, 12
Vijjuppàdova àkàse uppajjanti vayanti cà"ti.

Evaü ñhitiparittatàya appakaü jãvitaü.

1. Jãvittha1 sãmu1. 2. Jãvissa - sãmu. 1 3. Vattati - [PTS] 4. Kappaü - vi. 5. Samohità - sãmu1. Samàhità - [PTS] 6. Sabbepi - sãmu11 7. Appañisandhiyà - vi. 8. Na antarà - sa. 9. Vesammaü - sa, [PTS] 10. Paramaññhiti - sa, paramaññhiyà - vi. 11. Acchinnavàrà - [PTS. *] Ayaü gàthà visuddhimagge dissati.

12. Gacchanti adassanaü - sãmu11.

[BJT Page 62] [\x  62/]
Kathaü sarasaparittatàya appakaü jãvitaü? Assàsåpanibaddhaü jãvitaü, passàsupanibaddhaü jãvitaü, assàsapassàsåpanibaddhaü jãvitaü, mahàbhåtupanibaddhaü jãvitaü kabalãkàràhàråpanibaddhaü jãvitaü, usmåpanibaddhaü jãvitaü, vi¤¤àõåpanibaddhaü jãvitaü, målampi imesaü dubbalaü, pubbahetupi imesaü dubbalà, yepi paccayà tepi dubbalà, yàpi pabhavikà sàpi1 dubbalà, sahabhåpi2 imesaü dubbalà, sampayogàpi imesaü dubbalà, sahajàpi imesaü dubbalà, yàpi payojikà sàpi dubbalà, a¤¤ama¤¤aü niccadubbalà ime, a¤¤ama¤¤aü anavaññhità ime, a¤¤ama¤¤aü paripàtayanti ime, a¤¤ama¤¤assa hi natthi tàyità, na càpi ñhapenti a¤¤ama¤¤aü ime, yopi nibbattako so na vijjati.

10. " Na ca kenaci koci hàyati bhaïgabyà3 ca imehi sabbaso
Purimehi pabhàvità ime yepi pabhavakà4 te pure matà,
Purimàpi ca pacchimàpi ca a¤¤ama¤¤aü [PTS Page 044] [\q  44/]      na kadàcimaddasu"nti.

Evaü sarasaparittatàya appakaü jãvitaü.

Apica càtummahàràjikànaü devànaü jãvitaü upàdàya manussànaü appakaü jãvitaü parittaü jãvitaü thokaü jãvitaü khaõikaü jãvitaü lahukaü jãvitaü ittaraü jãvitaü anaddhaniyaü jãvitaü na ciraññhitikaü jãvitaü.

Apica càtummahàràjikànaü devànaü jãvitaü upàdàya manussànaü appakaü jãvitaü parittaü jãvitaü thokaü jãvitaü khaõikaü jãvitaü lahukaü jãvitaü ittaraü jãvitaü anaddhaniyaü jãvitaü na ciraññhitikaü jãvitaü.

Apica tàvatiüsànaü devànaü jãvitaü upàdàya manussànaü appakaü jãvitaü parittaü jãvitaü thokaü jãvitaü khaõikaü jãvitaü lahukaü jãvitaü ittaraü jãvitaü anaddhaniyaü jãvitaü na ciraññhitikaü jãvitaü.

Apica yàmànaü devànaü jãvitaü upàdàya manussànaü appakaü jãvitaü parittaü jãvitaü thokaü jãvitaü khaõikaü jãvitaü lahukaü jãvitaü ittaraü jãvitaü anaddhaniyaü jãvitaü na ciraññhitikaü jãvitaü.

Apica tusitànaü devànaü jãvitaü upàdàya manussànaü appakaü jãvitaü parittaü jãvitaü thokaü jãvitaü khaõikaü jãvitaü lahukaü jãvitaü ittaraü jãvitaü anaddhaniyaü jãvitaü na ciraññhitikaü jãvitaü.

Apica nimmàõaratãnaü devànaü jãvitaü upàdàya manussànaü appakaü jãvitaü parittaü jãvitaü thokaü jãvitaü khaõikaü jãvitaü lahukaü jãvitaü ittaraü jãvitaü anaddhaniyaü jãvitaü na ciraññhitikaü jãvitaü.

Apica paranimmitavasavattãnaü devànaü jãvitaü upàdàya manussànaü appakaü jãvitaü parittaü jãvitaü thokaü jãvitaü khaõikaü jãvitaü lahukaü jãvitaü ittaraü jãvitaü anaddhaniyaü jãvitaü na ciraññhitikaü jãvitaü.

Apica brahmakàyikànaü devànaü jãvitaü upàdàya manussànaü appakaü jãvitaü parittaü jãvitaü thokaü jãvitaü khaõikaü jãvitaü lahukaü jãvitaü ittaraü jãvitaü anaddhaniyaü jãvitaü na ciraññhitikaü jãvitaü. Vuttampi cetaü bhagavatà:

"Appamidaü bhikkhave manussànaü àyu, gamanãyo samparàyo, mantàya boddhabbaü, kattabbaü kusalaü, caritabbaü brahmacariyaü, natthi jàtassa amaraõaü, yo bhikkhave ciraü jãvati, so vassasataü appaü và bhiyyo và.

11. Appamàyu manussànaü hãëeyya naü suporiso,
Careyyàdittasãsova natthi maccussa nàgamo.

12. Accayanti ahorattà jãvitaü uparujjhati,
âyu khãyati maccànaü kunnadãnaüva odakaü. [A]"

1. Yopi. . . Tepi - sãmu11 [PTS] 2. Sahabhåmã pi - sãmu11. Sa. 3. Gandhabbà - sãmu11. Sa. Machasaü. 4. Pabhàvità. . . . Pabhàvikà - sãmu11. [PTS] Machasaü
[A.] Màrasaüyutta - pañhamavagga, mahàniddesa - jaràsuttaniddesa,

[BJT Page 64] [\x  64/]
Appa¤hidaü jãvitaü àhu dhãràti - 'dhãrà'ti1 dhitimàti dhãrà, dhitisampannà ti dhãrà, dhikkitapàpàti2 dhãrà. Dhã vuccati pa¤¤à yà pa¤¤à pajànanà vicayo pavicayo dhammavicayo [PTS Page 045] [\q  45/]      sallakkhaõà upalakkhaõà paccupalakkhaõà paõóiccaü kosallaü nepu¤¤aü vebhavyà cintà mantà upaparikkhà bhåri medhà pariõàyikà vipassanà sampaja¤¤aü patodo pa¤¤à pa¤¤indriyaü pa¤¤àbalaü pa¤¤àsatthaü pa¤¤àpàsàdo pa¤¤ààloko pa¤¤àobhàso pa¤¤àpajjoto pa¤¤àratanaü amoho dhammavicayo sammàdiññhi[a] tàya pa¤¤àya samannàgatattà dhãrà. Apica khandhadhãrà dhàtudhãrà àyatanadhãrà pañiccasamuppàdadhãrà satipaññhànadhãrà sammappadhànadhãrà indriyadhãrà bojjhaïgadhãrà maggadhãrà phaladhãrà nibbàõadhãrà. Te dhãrà evamàhu: manussànaü appaü jãvitaü parittaü jãvitaü thokaü jãvitaü lahukaü jãvitaü ittaraü jãvitaü anaddhaniyaü jãvitaü na ciraññhitikaü jãvitanti evamàhaüsu evaü kathenti evaü bhaõanti evaü dãpayanti evaü voharantãti ' appa¤hidaü jãvitaü àhu dhãrà'ti.

Tenàha bhagavà:

"Tasmà hi sikkhetha idheva jantu
Yaü ki¤ci ja¤¤à visamanti loke,
Na tassa hetu visamaü careyya
Appa¤hidaü jãvitaü àhu dhãrà"ti.

2 - 5

Passàmi loke pariphandamànaü
Pajaü imaü taõhàgataü bhavesu,
Hãnà narà maccumukhe lapanti
Avãtataõhà se bhavàbhavesu.

Passàmi loke pariphandamànanti - 'passàmã'ti maüsacakkhunàpi passàmi, dibbacakkhunàpi passàmi, pa¤¤àcakkhunàpi passàmi, buddhacakkhunàpi passàmi, samantacakkhunàpi passàmi, dakkhàmi olokemi nijjhàyàmi upaparikkhàmi. Loketi - apàyaloke manussaloke devaloke khandhaloke [PTS Page 046] [\q  46/]      dhàtuloke àyatanaloke.

1. 'Dhãrà' - sãmu11 2. Dhikkatapàpàti - sãmu11. [PTS a] dhammasaïgaõã - cittuppàdakaõóa.
[BJT Page 66] [\x  66/]
Pariphandamànanti - taõhàphandanàya phandamànaü diññhiphandanàya phandamànaü kilesaphandanàya phandamànaü payogaphandanàya phandamànaü vipàkaphandanàya phandamànaü duccaritaphandanàya phandamànaü, rattaü1 ràgena phandamànaü duññhaü2 dosena phandamànaü måëhaü3 mohena phandamànaü vinibaddhaü mànena phandamànaü paràmaññhaü diññhiyà phandamànaü vikkhepagataü uddhaccena phandamànaü aniññhàgataü vicikicchàya phandamànaü thàmagataü anusayehi phandamànaü, làbhena phandamànaü alàbhena phandamànaü yasena phandamànaü ayasena phandamànaü pasaüsàya phandamànaü nindàya phandamànaü sukhena phandamànaü dukkhena phandamànaü jàtiyà phandamànaü jaràya phandamànaü vyàdhinà phandamànaü maraõena phandamànaü sokaparidevadukkhadomanassupàyàsehi phandamànaü, nerayikena dukkhena phandamànaü tiracchànayonikena dukkhena phandamànaü pettivisayikena dukkhena phandamànaü mànusikena dukkhena phandamànaü gabbhokkanti4målakena dukkhena phandamànaü gabbhaññiti5målakena dukkhena phandamànaü gabbhavuññhànamålakena dukkhena phandamànaü jàtassupanibandhakena dukkhena phandamànaü jàtassa paràdheyyakena dukkhena phandamànaü attåpakkama6målakena dukkhena phandamànaü paråpakkama7målakena dukkhena phandamànaü dukkhadukkhena phandamànaü saükhàradukkhena phandamànaü vipariõàmadukkhena phandamànaü, cakkhurogena dukkhena phandamànaü sotarogena dukkhena phandamànaü ghànarogena [PTS Page 047] [\q  47/]      dukkhena jivhàrogena dukkhena kàyarogena dukkhena kaõõarogena dukkhena mukharogena dukkhena dantarogena dukkhena kàsena sàsena pinàsena óahena jarena kucchirogena mucchàya pakkhandikàya sålàya8 visåcikàya kuññhena gaõóena kilàsena sosena apamàrena dadduyà kaõóuyà kacchuyà rakhasàya9 vitacchikàya lohitena pittena madhumehena aüsàya piëakàya bhagandalena pittasamuññhànena àbàdhena semhasamuññhànena àbàdhena vàtasamuññhànena àbàdhena sannipàtikena àbàdhena utupariõàmajena àbàdhena visamaparihàrajena àbàdhena opakkamikena àbàdhena kammavipàkajena àbàdhena sãtena uõhena jighacchàya pipàsàya uccàrena passàvena óaüsamakasavàtàtapasiriüsapasamphassena dukkhena bhaginimaraõena dukkhena puttamaraõena dukkhena dhãtumaraõena dukkhena ¤àtivyasanena dukkhena bhogavyasanena dukkhena rogavyasanena dukkhena sãlavyasanena dukkhena diññhivyasanena dukkhena phandamànaü samphandamànaü vipphandamànaü vedhamànaü pavedhamànaü sampavedhamànaü passàmi dakkhàmi olokemi nijjhàyàmi upaparikkhàmãti - passàmi loke pariphandamànaü.

1. Ratta - syà. 2. Duññha - syà 3. Måëha. (Syàmapotthake ãdisesu samàso dissati. ) 4. Gabbhàvakkanti - sãmu1 5. Gabbhe ñhiti - syà. Machasaü 6. Attåpakkamenaü - syà. Machasaü. 7. Paråpakkamena - syà machasaü 8. Sålena - machasaü 9. Nakhasàya - sãmu11.

[BJT Page 68] [\x  68/]
Pajaü imaü taõhàgataü bhavesåti - 'pajà'ti sattàdhivacanaü, taõhàti råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà bhavataõhà vibhavataõhà taõhànugataü taõhànusañaü taõhàpattaü1 taõhàparipatitaü2 abhibhåtaü pariyàdinnacittaü; bhaveså'ti kàmabhave [PTS Page 048] [\q  48/]      råpabhave aråpabhaveti 'pajaü imaü taõhàgataü bhavesu'.

Hãnà narà maccumukhe lapantã'ti - 'hãnà narà'ti hãnena kàyakammena samannàgatàti hãnà narà, hãnena vacãkammena samannàgatàti hãnà narà, hãnena manokammena samannàgatà hãnena pàõàtipàtena samannàgatà - hãnena adinnàdànena - hãnena kàmesu micchàcàrena - hãnena musàvàdena - hãnàya pisunàya vàcàya - hãnàya pharusàya vàcàya - hãnena samphappalàpena - hãnàya abhijjhàya - hãnena vyàpàdena hãnàya micchàdiññhiyà - hãnehi saükhàrehi - hãnehi pa¤cahi kàmaguõehi hãnehi pa¤cahi nãvaraõehi hãnàya cetanàya - hãnàya patthanàya - hãnàya paõidhiyà samannàgatàti hãnà nihãnà omakà làmakà chattakà3 parittàti hãnà narà. Maccumukhe lapantãti - 'maccumukhe'ti màramukhe maraõamukhe maccuppattà maccusampattà maccåpagatà màrappattà màrasampattà màråpagatà maraõappattà maraõasampattà maraõåpagatà lapanti sallapanti socanti kilamanti paridevanti urattàëiü kandanti sammohaü àpajjantãti 'hãnà narà maccumukhe lapanti'.

Avãtataõhà se bhavàbhaveså'ti - 'taõhà'ti råpataõhà saddataõhà gandhataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà; bhavàbhavesåti - bhavàbhave kammabhave punabbhave, kàmabhave kammabhave kàmabhave punabbhave, råpabhave kammabhave råpabhave punabbhave, aråpabhave kammabhave aråpabhave punabbhave, punappunabhave punappunagatiyà punappunauppattiyà [PTS Page 049] [\q  49/]      punappunapañisandhiyà punappunaattabhàvàbhinibbattiyà avãtataõhà avigatataõhà acattataõhà avantataõhà amuttataõhà appahãnataõhà appañinissaññhataõhàti 'avãtataõhà se bhavàbhavesu'.

Tenàha bhagavà:

"Passàmi loke pariphandamànaü
Pajaü imaü taõhàgataü bhavesu,
Hãnà narà maccumukhe lapanti
Avãtataõhà se bhavàbhaveså"ti.

1. Taõhàdhipattaü - sa. 2. Pàtitaü - sa 3. Jatukkà - sãmu11.

[BJT Page 70] [\x  70/]
2 - 6
Mamàyite passatha phandamàne
Maccheva1 appodake2 khãõasote,
Etampi3 disvà ammo careyya
Bhavesu àsattimakubbamàno.

Mamàyite passatha phandamàne'ti - 'mamattà'ti dve mamattà: taõhàmamatta¤ca diññhimamatta¤ca.

Katamaü taõhàmamattaü? Yàvatà taõhàsaükhàtena sãmakataü mariyàdikataü4 odhikataü pariyantakataü pariggahitaü mamàyitaü idaü mamaü etaü mamaü ettakaü mamaü ettàvatà mamaü mama råpà saddà gandhà rasà phoññhabbà attharaõà pàpuraõà dàsidàsà ajeëakà kukkuñasåkarà hatthigavàssavaëavà khettaü vatthu hira¤¤aü suvaõõaü gàmanigamaràjadhàniyo raññhaü janapado koso ca koññhàgàraü ca kevalampi mahàpañhaviü taõhàvasena mamàyati. Yàvatà5 aññhasatataõhàvicaritaü, idaü taõhàmamattaü.

Katamaü diññhimamattaü? Vãsativatthukà sakkàyadiññhi, dasavatthukà micchàdiññhi, dasavatthukà antaggàhikà diññhi, yà evaråpà diññhi diññhigataü diññhigahanaü diññhikantàro [PTS Page 050] [\q  50/]      diññhivisåkàyikaü diññhivipphanditaü6 diññhisa¤eyàjanaü gàho pañiggàho7 abhiniveso paràmàso kummaggo micchàpatho micchattaü titthàyatanaü vipariyesagàho viparãtagàho vipallàsagàho micchàgàho ayàthàvatasmiü ' yàthàvata'nti8 gàho yàvatà dvàsaññhi diññhigatàni, idaü diññhimamattaü.

Mamàyite passatha phandamàne'ti mamàyitaü vatthuü acchedasaïkinopi phandanti, acchindantepi phandanti, acchinnepi phandanti, mamàyitaü ca vatthuü vipariõàmasaïkinopi phandanti, vipariõamantepi phandanti, vipariõatepi phandanti samphandanti vipphandanti vedhanti pavedhanti sampavedhanti. Evaü phandamàne samphandamàne vipphandamàne vedhamàne pavedhamàne sampavedhamàne passatha dakkhatha oloketha jhàyatha upaparikkhathàti 'mamàyite passatha phandamàne. '

1. Macchova - mu11, 2. Appodaka - syà 3. Evampi - mu11. 4. Sãmàkataü - mu11, mariyàdakataü - må1 machasaü. 5. 'Yàvatà'ti syàmapotthake natthi. 6. Vipphandikaü - sãmu1 machasaü. 7. Patiññhàho - sãmu1 machasaü. 8. Ayàthàvakasmiü yàthàvakanti - sãmu. 11 - Ayathàvatasmiü yathàvatanti - sa. 9. Acchijjantepi - sãmu. 11.
[BJT Page 72] [\x  72/]
Maccheva appodake khãõasote'ti - yathà macchà1 appodake parittodake udakapariyàdàne2 kàkehi và kulalehi và balàkàhi3 và yehi và tehi paripàtiyamànà ukkhipiyamànà khajjamànà phandanti samphandanti vipphandanti vedhanti pavedhanti sampavedhanti, evamevaü pajà mamàyitaü vatthuü acchedasaïkinopi phandanti, acchindantepi phandanti, acchinnepi phandanti, mamàyitaü vatthuü vipariõàmasaïkinopi phandanti, vipariõamantepi phandanti, vipariõatepi phandanti samphandanti vipphandanti vedhanti pavedhanti sampavedhantãti maccheva appodake khãõasote. '

Etampi4 disvà amamo careyyàti - etaü5 àdãnavaü disvà passitvà tulayitvà tãrayitvà vibhàvayitvà vibhåtaü katvà mamattesåti - [PTS Page 051] [\q  51/]      etampi disvà; amamo careyyà'ti - 'mamattà'ti dve mamattà: taõhàmamatta¤ca diññhimamatta¤ca. Katamaü taõhàmamattaü? Yàvatà taõhàsaükhàtena sãmakataü mariyàdikataü4 odhikataü pariyantakataü pariggahitaü mamàyitaü idaü mamaü etaü mamaü ettakaü mamaü ettàvatà mamaü mama råpà saddà gandhà rasà phoññhabbà attharaõà pàpuraõà dàsidàsà ajeëakà kukkuñasåkarà hatthigavàssavaëavà khettaü vatthu hira¤¤aü suvaõõaü gàmanigamaràjadhàniyo raññhaü janapado koso ca koññhàgàraü ca kevalampi mahàpañhaviü taõhàvasena mamàyati. Yàvatà5 aññhasatataõhàvicaritaü, idaü taõhàmamattaü.

Katamaü diññhimamattaü? Vãsativatthukà sakkàyadiññhi, dasavatthukà micchàdiññhi, dasavatthukà antaggàhikà diññhi, yà evaråpà diññhi diññhigataü diññhigahanaü diññhikantàro diññhivisåkàyikaü diññhivipphanditaü6 diññhisa¤eyàjanaü gàho pañiggàho7 abhiniveso paràmàso kummaggo micchàpatho micchattaü titthàyatanaü vipariyesagàho viparãtagàho vipallàsagàho micchàgàho ayàthàvatasmiü ' yàthàvata'nti8 gàho yàvatà dvàsaññhi diññhigatàni, idaü diññhimamattaü. Taõhàmamattaü pahàya diññhimamattaü pañinissajitvà cakkhuü amamàyanto sotaü amamàyanto ghànaü amamàyanto jivhaü amamàyanto kàyaü amamàyanto manaü amamàyanto råpe sadde gandhe rase phoññhabbe dhamme kulaü gaõaü àvàsaü làbhaü yasaü pasaüsaü sukhaü cãvaraü piõóapàtaü senàsanaü gilànapaccayabhesajjaparikkhàraü kàmadhàtuü råpadhàtuü aråpadhàtuü kàmabhavaü råpabhavaü aråpabhavaü sa¤¤àbhavaü asa¤¤àbhavaü nevasa¤¤ànàsa¤¤àbhavaü ekavokàrabhavaü catuvokàrabhavaü pa¤cavokàrabhavaü atãtaü anàgataü paccuppannaü diññhasutamutavi¤¤àtabbe dhamme amamàyanto agaõhanto aparàmasanto anabhinivisanto careyya vihareyya irãyeyya vatteyya pàleyya yapeyya yàpeyyàti 'etampi6 disvà amamo careyya. '
Bhavesu àsattimakubbamàno'ti - 'bhaveså'ti kàmabhave råpabhave aråpabhave; àsatti vuccati taõhà yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü gedho paëigedho5 saïge païko ejà màyà janikà sa¤janikà sa¤jananã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visañà àyåhanã6 dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkhà pañibandhu 7 àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà jappitattaü loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü puccha¤cikatà sàdukamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà råpataõhà aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü, dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabalisaü màravisayo taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà visamalobho akusalamålaü. 'Bhavesu àsattimakubbamànoti' - chandaü pemaü ràgaü khantiü akubbamàno ajanayamano asa¤janayamàno anibbattayamànoti 'bhavesu àsattimakubbamàno. '

Tenàha bhagavà:

"Mamàyite passatha phandamàne
Maccheva appodake khãõasote,
Etampi6 disvà ammo careyya
Bhavesu àsattimakubbamàno"ti.

2 - 7
Ubhosu antesu vineyya chandaü
Phassaü pari¤¤àya anànugiddho, 7
Yadattagarahã tadakubbamàno
Na lippati diññhasutesu dhãro.

1. Maccho - sãmu11. 2. Pariyàdànodake - sãmu1 3. Balàkehi - syà. 4. Evampi - sãmu11. 5. Evaü - sãmu. 11, 6. Evampi - sãmu. 1 7. Ananugiddho - sa.

[BJT Page 74] [\x  74/]
Ubhosu [PTS Page 052] [\q  52/]      antesu vineyya chandanti - 'antà'ti dve antà: phasso eko anto, phassasamudayo dutiyo anto. Atãto eko anto, anàgato dutiyo anto. Sukhà vedanà eko anto, dukkhà vedanà dutiyo anto. Nàmaü eko anto, råpaü dutiyo anto. Cha ajjhattikàni àyatanàni eko anto, cha bàhiràni àyatanàni dutiyo anto. Sakkàyo eko anto, sakkàyasamudayo dutiyo anto. Chando'ti yo kàmesu kàmacchando kàmaràgo kàmanandi kàmataõhà kàmasineho kàmapariëàho kàmamucchà kàmajjhosànaü kàmogho kàmayogo kàmåpàdànaü kàmacchandanãvaraõaü. [A] ubhosu antesu vineyya chandanti - ubhosu antesu chandaü vineyya pañivineyya pajaheyya vinodeyya vyantãkareyya anabhàvaü gameyyàti 'ubhosu antesu vineyya chandaü. '

Phassaü pari¤¤àya anànugiddhoti - 'phasso'ti cakkhusamphasso sotasamphasso ghànasamphasso jivhàsamphasso kàyasamphasso mano samphasso adhivacanasamphasso pañighasamphasso sukhavedanãyo samphasso dukkhavedanãyo samphasso adukkhamasukhavedanãyo samphasso kusalo phasso akusalo phasso avyàkato phasso kàmàvacaro phasso råpàvacaro phasso aråpàvacaro phasso su¤¤ato phasso animitto phasso appaõihito phasso lokiyo phasso lokuttaro phasso atãto phasso anàgato phasso paccuppanno phasso, yo evaråpo phasso phusanà samaphusanà1 samphusitattaü, ayaü vuccati phasso.
Phassaü pari¤¤àyà'ti - phassaü tãhi pari¤¤àhi parijànitvà ¤àtapari¤¤àya tãraõapari¤¤àya pahànapari¤¤àya.

Katamà ¤àtapari¤¤à? Phassaü jànàti: 'ayaü cakkhusamphasso, ayaü sotasamphasso, ayaü ghànasamphasso, ayaü jivhàsamphasso, ayaü kàyasamphasso, ayaü manosamphasso, ayaü adhivacanasamphasso, ayaü pañighasamphasso, ayaü sukhavedanãyo phasso, ayaü dukkhavedanãyo phasso, ayaü adukkhamasukhavedanãyo phasso, ayaü kusalo phasso, ayaü akusalo phasso, ayaü avyàkato phasso, ayaü kàmàvacaro phasso, ayaü råpàvacaro phasso, ayaü aråpàvacaro [PTS Page 053] [\q  53/]      phasso, ayaü su¤¤ato phasso, ayaü animitto phasso, ayaü appaõihito phasso, ayaü lokiyo phasso, ayaü lokuttaro phasso, ayaü atãto phasso, ayaü anàgato phasso, ayaü paccuppanno phasso'ti jànàti passati. Ayaü ¤àtapari¤¤à.

1. Phussanaü, samphussanà - sa
[A] dhammasaïgaõi - nikkhepakaõóa.

[BJT Page 76] [\x  76/]

Katamà tãraõapari¤¤à? Evaü ¤àtaü katvà phassaü tãreti aniccato dukkhato rogato gaõóato sallato aghato àbàdhato parato palokato ãtito upaddavato bhayato upassaggato calato pabhaïguto addhuvato attàõato aleõato (asaraõato) asaraõãbhåtato rittato tucchato su¤¤ato anattato àdãnavato vipariõàmadhammato asàrato aghamålato vadhakato vibhavato sàsavato saükhatato màràmisato jàtidhammato jaràdhammato vyàdhidhammato maraõadhammato sokaparidevadukkhadomanassupàyàsadhammato saükilesikadhammato samudayato atthaïgamato assàdato àdãnavato nissaraõato tãreti. Ayaü tãraõapari¤¤à.

Katamà pahànapari¤¤à? Evaü tãretvà phasse chandaràgaü pajahati vinodeti vyantiü karoti anabhàvaü gameti. Vuttaü hetaü bhagavatà: " yo bhikkhave phassesu chandaràgo, taü pajahatha. Evaü so phasso pahãno bhavissati ucchinnamålo tàlàvatthukato anabhàvaü gato1 àyatiü anuppàdadhammo"ti. [A] ayaü pahànapari¤¤à.
Phassaü pari¤¤àyà'ti - phassaü imàhi tãhi pari¤¤àhi parijànitvà; anànugiddho'ti - gedho vuccati taõhà " yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü gedho paëigedho5 saïge païko ejà màyà janikà sa¤janikà sa¤jananã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visañà àyåhanã6 dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkhà pañibandhu 7 àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà jappitattaü loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü puccha¤cikatà sàdukamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà råpataõhà aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü, dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabalisaü màravisayo taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà lobho akusalamålaü. "[B] yasseso gedho pahãõo samucchinno våpasanto pañippassaddho abhabbuppattiko ¤àõagginà daóóho, so vuccati agiddho. So råpe agiddho sadde agiddho gandhe agiddho rase agiddho phoññhabbe agiddho kule gaõe àvàse làbhe yase pasaüsàyaü sukhe cãvare piõóapàte senàsane gilànapaccayabhesajjaparikkhàre kàmadhàtuyà [PTS Page 054] [\q  54/]      råpadhàtuyà aråpadhàtuyà kàmabhave råpabhave aråpabhave sa¤¤àbhave asa¤¤àbhave nevasa¤¤ànàsa¤¤àbhave ekavokàrabhave catuvokàrabhave pa¤cavokàrabhave atãte anàgate paccuppanne diññhasutamutavi¤¤àtabbesu dhammesu agiddho agathito amucchito anajjhàpanno vãtagedho vigatagedho cattagedho vantagedho muttagedho* pahãnagedho pañinissaññhagedho vãtaràgo vigataràgo cattaràgo vantaràgo muttaràgo* pahãnaràgo pañinissaññharàgo nicchàto nibbuto sãtãbhåto sukhapañisaüvedã brahmabhåtena attanà viharatãti phassaü pari¤¤àya anànugiddho.

1. Anabhàvakato - sãmu1
[A] ayaü suttappadeso peyyàlamukhena khandhasaüyuttato gahito'ti ma¤¤àma.
[B.] Dhammasaïgani - nikkhepakaõóa, khuddakavatthu vibhaïga.
* Pupphalakkhaõantarito bhàgo sãmu. 1. Potthake na dissati.

[BJT Page 78] [\x  78/]
Yadattagarahã tadakubbamàno'ti - 'yadà'ti1 ya1; attagarahãti - dvãhi kàraõehi attànaü garahati: katattà ca akatattà ca. Kathaü katattà ca akatattà ca attànaü garahati? 'Kataü me kàyaduccaritaü, akataü me kàyasucarita'nti attànaü garahati. 'Kataü me vacãduccaritaü, akataü me vacãsucarita'nti attànaü garahati. 'Kataü me manoduccaritaü, akataü me manosucarita'nti attànaü garahati. 'Kataü me pàõàtipàto, akatà me pàõàtipàtà veramaõã'ti attànaü garahati. 'Kataü me adinnàdànaü, akatà me adinnàdànà veramaõã'ti attànaü garahati. 'Kato me kàmesu micchàcàro, akatà kàmesu micchàcàrà veramaõã'ti attànaü garahati. 'Kato me musàvàdo, akatà me musàvàdà veramaõã'ti attànaü garahati. ' Katà me pisunà vàcà, akatà me pisunàya vàcàya2 veramaõã'ti (attànaü) garahati. 'Katà me pharusà vàcà, akatà me pharusàya vàcàya 3 veramaõã'ti attànaü garahati. 'Kato me samphappalàpo, akatà me samphappalàpà veramaõã'ti attànaü garahati. 'Katà me abhijjhà, akatà me anabhijjhà'ti4 attànaü garahati. 'Kato me vyàpàdo, akato me avyàpàdo'ti5 attànaü garahati. 'Katà me micchàdiññhi, akatà me sammàdiññhã'ti6 attànaü garahati. Evaü katattà ca akatattà ca attànaü garahati. Athavà sãlesu'mhi na paripårakàrãti attànaü garahati. Indriyesu'mhi [PTS Page 055] [\q  55/]      aguttadvàroti attànaü garahati. Bhojane'mhi amatta¤¤åti attànaü garahati. Jàgariyaü ananuyuttomhãti attànaü garahati. Satisampaja¤¤ena asamannàgatoti attànaü garahati. Abhàvità me cattàro satipaññhànàti attànaü garahati. Abhàvità me cattàro sammappadhànàti attànaü garahati. Abhàvità me cattàro iddhipàdàti attànaü garahati. Abhàvitàni me pa¤cindriyànãti attànaü garahati. Abhàvitàni me pa¤ca balànãti attànaü garahati. Abhàvità me satta bojjhaïgàti attànaü garahati. Abhàvito me ariyo aññhaïgiko maggoti attànaü garahati. Dukkhaü me apari¤¤àtanti attànaü garahati. Samudayo me appahãnoti attànaü garahati. Maggo me abhàvitoti attànaü garahati. Nirodho me asacchikatoti attànaü garahati. Evaü katattà ca akatattà ca attànaü garahati. Evaü attagarahikaü kammaü akubbamàno ajanayamàno asa¤janayamàno anibbattayamàno anabhinibbattayamànoti 'yadattagarahã tadakubbamàno. '

Na lippati diññhasutesu dhãroti - 'lepo'ti dve lepà: taõhà lepo ca diññhilepo ca - pe -
Ayaü diññhilepo dhãroti dhãro paõóito pa¤¤avà buddhimà ¤àõã vibhàvã medhàvã. Dhãro taõhàlepaü pahàya diññhilepaü pañinissajitvà diññhena lippati sute na lippati mute na lippati vi¤¤àte na lippati na saülippati7 na upalippati. Alitto asaülitto anupalitto nikkhanto nissaño8 vippamutto visa¤¤utto vimariyàdãkatena cetasà viharatãti 'na lippati diññhasutesu dhãro'ti.

1. Yadanti - sãmu11. 2. Pisuõà vàcà - sãmu. 1. 3. Pharusavàcà - sãmu1. 4. Abhijjhà veramaõãti - sãmu1. 5. Vyàpàdà veramaõãti. 1 6. Micchàdiññhi veramaõãti - 1 7. Palippati - sãmu, 11. 8. Nissato - sa.

[BJT Page 80] [\x  80/]
Tenàha bhagavà:
"Ubhosu antesu vineyya chandaü
Phassaü pari¤¤àya anànugiddho
Yadattagarahã tadakubbamàno
Na lippati diññhasutesu dhãro"ti.

2 - 8
Sa¤¤aü [PTS Page 056] [\q  56/]      pari¤¤à vitareyya oghaü
Pariggahesu muni nopalitto,
Abbåëhasallo caramappamatto
Nàsiüsati lokamimaü paraü ca.

Sa¤¤aü pari¤¤à vitareyya oghanti - 'sa¤¤à'ti kàmasa¤¤à vyàpàdasa¤¤à vihiüsàsa¤¤à nekkhammasa¤¤à avyàpàdasa¤¤à avihiüsàsa¤¤à råpasa¤¤à saddasa¤¤à gandhasa¤¤à rasasa¤¤à phoññhabbasa¤¤à dhammasa¤¤à, yà evaråpà sa¤¤à saüjànanà saüjànitattaü, ayaü vuccati sa¤¤à. Sa¤¤aü pari¤¤àti - sa¤¤aü tãhi pari¤¤àhi parijànitvà ¤àtapari¤¤àya tãraõapari¤¤àya pahànapari¤¤àya. Katamà ¤àtapari¤¤à? Sa¤¤aü jànàti 'ayaü kàmasa¤¤à ayaü vyàpàdasa¤¤à ayaü vihiüsàsa¤¤à ayaü nekkhammasa¤¤à ayaü avyàpàdasa¤¤à ayaü avihiüsàsa¤¤à ayaü råpasa¤¤à ayaü saddasa¤¤à ayaü gandhasa¤¤à ayaü rasasa¤¤à ayaü phoññhabbasa¤¤à ayaü dhammasa¤¤à'ti jànàti passati. Ayaü ¤àtapari¤¤à.

Katamà tãraõapari¤¤à? Evaü ¤àtaü katvà sa¤¤aü tãreti aniccato dukkhato rogato gaõóato sallato aghato àbàdhato parato palokato ãtito upaddavato bhayato upassaggato calato pabhaïguto addhuvato attàõato aleõato (asaraõato) asaraõãbhåtato rittato tucchato su¤¤ato anattato àdãnavato vipariõàmadhammato asàrato aghamålato vadhakato vibhavato sàsavato saükhatato màràmisato jàtidhammato jaràdhammato vyàdhidhammato maraõadhammato sokaparidevadukkhadomanassupàyàsadhammato saükilesikadhammato samudayato atthaïgamato assàdato àdãnavato nissaraõato tãreti. Ayaü tãraõapari¤¤à.

Katamà pahàõapari¤¤à? Evaü ¤àtaü katvà evaü tãrayitvà sa¤¤àya chandaràgaü pajahati vinodeti vyantãkaroti anabhàvaü gameti. Vuttampi hetaü bhagavatà: " yo bhikkhave sa¤¤àya chandaràgo, taü pajahatha. Evaü sà sa¤¤à pahãnà bhavissati ucchinnamålà tàlàvatthukatà anabhàvaü gatà2 àyatiü anuppàdadhammà"ti[a.] Ayaü pahànapari¤¤à. 'Sa¤¤aü pari¤¤à'ti sa¤¤aü imàhi tãhi pari¤¤àhi parijànitvà; vitareyya [PTS Page 057] [\q  57/]      oghanti kàmoghaü bhavoghaü diññhoghaü avijjoghaü tareyya uttareyya patareyya samatikkameyya vãtivatteyyàti ' sa¤¤aü pari¤¤à vitareyya oghaü. '

Pariggahesu muni nopalittoti - 'pariggahà'ti dve pariggahà: taõhàpariggaho ca diññhipariggaho ca - pe -
Ayaü diññhipariggaho. Munãti - monaü3 vuccati ¤àõaü, yà pa¤¤à pajànanà - pe - amoho dhammavicayo sammàdiññhi, [b] tena ¤àõena samannàgato muni monappattoti.
1. Phalato - sãmu1, 2. Anabhàvakatà - sãmu1. Anabhàvaü katà - machasaü, anabhàvagatà - syà - sãmu. 11 [A] khandhasaüyutta - bhàravagga. 3. Monà - sãmu1
[B] dhammasaïgaõã - cittuppàdakaõóa. 1.

[BJT Page 82] [\x  82/]
Tãõi moneyyàti: kàyamoneyyaü vacãmoneyyaü manomoneyyaü. Katamaü kàyamoneyyaü? Tividhànaü kàyaduccaritànaü pahànaü kàyamoneyyaü. Tividhaü kàyasucaritaü kàyamoneyyaü, kàyàrammaõe ¤àõaü kàyamoneyyaü, kàyapari¤¤à kàyamoneyyaü, pari¤¤àsahagato maggo kàyamoneyyaü, kàye chandaràgassa pahànaü kàyamoneyyaü, kàyasaükhàranirodho catutthajjhànasamàpatti kàyamoneyyaü. Idaü kàyamoneyya1.

Katamaü vacãmoneyyaü? Catubbidhànaü1 vacãduccaritànaü pahànaü vacãmoneyyaü, vacãsucaritaü vacãmoneyyaü vàcàrammaõe ¤àõaü vacãmoneyyaü, vàcàpari¤¤à vacãmoneyyaü, pari¤¤àsahagato maggo vacãmoneyyaü, vàcàya chandaràgassa pahànaü vacãmoneyyaü. Vacãsaükhàranirodho dutiyajjhànasamàpatti vacãmoneyyaü. Idaü vacãmoneyyaü.

Katamaü manomoneyyaü? Tividhànaü manoduccaritànaü pahànaü manomoneyyaü, tividhaü manosucaritaü manomoneyyaü, cittàrammaõe ¤àõaü manomoneyyaü, cittapari¤¤à manomoneyyaü, pari¤¤àsahagato maggo manomoneyyaü, citte chandaràgassa pahànaü manomoneyyaü, cittasaükhàranirodho sa¤¤àvedayitanirodhasamàpatti manomoneyyaü [PTS P age 058.] Idaü manomoneyyaü.

1. "Kàyamuniü vàcàmuniü manomunimanàsavaü,
Muniü moneyyasampannaü àhu sabbappahàyinaü. [A]

2. Kàyamuniü vàcàmuniü manomunimanàsavaü
Muniü moneyyasampannaü àhu ninhàtapàpaka"nti. [B]

Imehi tãhi moneyyehi dhammehi samannàgatà cha munino: 2 agàramunino anagàramunino sekhamunino asekhamunino paccekamunino munimuninoti. Katame agàramunino? Ye te agàrikà diññhapadà vi¤¤àtasàsanà, ime agàramunino. Katame anagàramunino? Ye te pabbajità diññhapadà vi¤¤àtasàsanà, ime anagàramunino. Satta sekhà sekhamunino. Arahanto asekhamunino. Paccekabuddhà paccekamunino. Munimunino vuccanti tathàgatà arahanto sammàsambuddhà.

3. " Na monena3 muni hoti måëharåpo aviddasu,
Yo ca tulaüva paggayha varamàdàya paõóito.

4. Pàpàni parivajjeti sa munã tena so munã,
Yo munàti ubho loke munã tena pavuccati. "[C.]

1. Catubbidhà - sãmu1 2. Munayo - syà 3. Moneyyena - sa.
[A] tikaïguttara - àpàyikavagga. [B] itivuttaka - dutiyavagga. [C] dhammapada - dhammaññhavagga.

[BJT Page 84] [\x  84/]
5. "Asata¤ca sata¤ca ¤atvà dhammaü
Ajjhattaü bahiddhà ca sabbaloke,
Devamanussehi påjito yo
Saïgajàlamaticca so munã"ti [a]

Lepàti - dve lepà: taõhàlepo ca diññhilepo ca - pe -
Muni taõhàlepaü pahàya diññhilepaü pañinissajitvà pariggahesu [PTS Page 059] [\q  59/]      na lippati na saülippati1 na upalippati alitto asaülitto anupalitto nikkhanto nissaño2 vippamutto visa¤¤utto vimariyàdãkatena cetasà viharatãti 'pariggahesu muni nopalitto.

Abbåëhasallo caramappamattoti - 'salla'nti satta sallàni: ràgasallaü dosasallaü mohasallaü mànasallaü diññhisallaü sokasallaü duccaritasallaü3. Yassete sallà pahãnà samucchinnà våpasantà pañippassaddhà abhabbuppattikà ¤àõagginà daóóhà, so vuccati abbåëhasallo abbåhitasallo4 uddhatasallo samuddhatasallo uppàñitasallo samuppàñitasallo cattasallo vantasallo muttasallo pahãnasallo pañinissaññhasallo nicchàto nibbuto sãtibhåto sukhapañisaüvedã brahmabhåtena attanà viharatãti 'abbåëhasallo. ' Caranti - caranto viharanto irãyanto vattanto pàlento yapento yàpento. Appamattoti sakkaccakàrã sàtaccakàrã aññhitakàrã anolãnavuttiko anikkhittachando anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. 'Kathàhaü aparipåraü và sãlakkhandhaü paripåreyyaü, paripåraü và sãlakkhandhaü tattha tattha pa¤¤àya anugaõheyya'nti yo tattha chando ca vàyàmo ca ussàho ca ussoëhã ca appañivàni ca sati ca sampaja¤¤aü ca àtappaü padhànaü adhiññhànaü anuyogo appamàdo kusalesu dhammesu. 'Kathàhaü aparipåraü và samàdhikkhandhaü paripåreyyaü, paripåraü và samàdhikkhandhaü tattha tattha pa¤¤àya anugaõheyyaü yo tattha chando ca vàyàmo ca ussàho ca ussoëhã ca appañivàni ca sati ca sampaja¤¤aü ca àtappaü padhànaü adhiññhànaü anuyogo appamàdo kusalesu dhammesu. 'Kathàhaü aparipåraü và pa¤¤àkkhandhaü [PTS Page 060] [\q  60/]      paripåreyyaü paripåraü và vimuttikkhandhaü tattha tattha pa¤¤àya anugaõheyyaü yo tattha chando ca vàyàmo ca ussàho ca ussoëhã ca appañivàni ca sati ca sampaja¤¤aü ca àtappaü padhànaü adhiññhànaü anuyogo appamàdo kusalesu dhammesu. 'Kathàhaü aparipåraü và vimutti¤ànadassanakkhandhaü tattha tattha pa¤¤àya anugaõheyya'nti yo tattha chando ca vàyàmo ca ussàho ca ussoëhã ca appañivàni ca sati ca sampaja¤¤aü ca àtappaü padhànaü adhiññhànaü anuyogo appamàdo kusalesu dhammesu. 'Kathàhaü apari¤¤àtaü và dukkhaü parijàneyyaü, appahãne và kilese pajaheyyaü, abhàvitaü và maggaü bhàveyyaü, asacchikataü và nirodhaü sacchikareyyanti' yo tattha chando ca vàyàmo ca ussàho ca ussoëhã ca appañivàni ca sati ca sampaja¤¤aü ca àtappaü padhànaü adhiññhànaü anuyogo appamàdo kusalesu dhammesåti 'abbuëhasallo caramappamatto. '

1. Palippati - sãmu11
2. Nitthaññho - syà. Nissato - sa. 3. Kathaükathàsallaü - syà 4. Pahatasallo - syà
[A] suttanipàta - sahiyasutta.

[BJT Page 86] [\x  86/]

Nàsiüsatã lokamimaü paraü càti - imaü lokaü nàsiüsati sakattabhàvaü, paraü lokaü nàsiüsati parattabhàvaü, imaü lokaü nàsiüsati sakaråpavedanàsa¤¤àsaükhàravi¤¤àõaü, paraü lokaü nàsiüsati pararåpavedanàsa¤¤àsaükhàravi¤¤àõaü, imaü lokaü nàsiüsati cha ajjhattikàni àyatanàni, paraü lokaü nàsiüsati cha bàhiràni àyatanàni, imaü lokaü nàsiüsati manussalokaü, paraü lokaü nàsiüsati devalokaü, imaü lokaü nàsiüsati kàmadhàtu, paraü lokaü nàsiüsati råpadhàtuü aråpadhàtu, imaü lokaü nàsiüsati kàmadhàtu råpadhàtu, paraü lokaü nàsiüsati aråpadhàtuü, punagatiü và uppattiü và pañisandhiü và bhavaü và saüsàraü và vaññaü và nàsiüsati na icchati na sàdiyati na pattheti na piheti nàbhijappatãti 'nàsiüsatã lokamimaü paraü cà'ti.

Tenàha bhagavà:

" Sa¤¤aü [PTS Page 061] [\q  61/]      pari¤¤à vitareyya oghaü
Pariggahesu muni nopalitto,
Abbåëhasallo caramappamatto
Nàsiüsatã lokamimaü paraü cà"ti.