8 - 1

Atha pasårasuttaniddeso vuccati:

" Idheva      suddhiü iti vàdayanti4
Nतesu dhammesu visuddhimàhu,
Yannissità tattha subhaü vadànà
Paccekasaccesu puthå niviññhà.

1. Gadhità - manupa. Machasaü. [PTS] 2. Sabbasaïkhàrapathaü - sa 3. Pakkhandhà - sãmu 1 pakkhandà - machasaü. 4. Vàdiyanti - su [PTS.]

[BJT Page 222] [\x 222/]

Idheva suddhiü iti vàdayantãti - idheva suddhiü visuddhiü parisuddhiü muttiü vimuttiü parimuttiü vadanti kathenti bhaõanti dãpayanti voharanti; 'sassato loko, asassato loko, antavà loko, anantavà loko, taü jãvaü taü sarãraü, a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãraü, hoti tathàgato parammaraõà, na hoti tathàgato parammaraõà, hoti ca na ca hoti tathàgato parammaraõà, neva hoti na na hoti tathàgato parammaraõà, idameva saccaü moghama¤¤a'nti suddhiü visuddhiü parisuddhiü muttiü vimuttiü parimuttiü vadanti kathenti bhaõanti dãpayanti voharantãti 'idheva suddhiü iti vàdayanti. '

Nतesu dhammesu visuddhimàhåti - attano satthàraü dhammakkhànaü gaõaü diññhiü pañipadaü maggaü ñhapetvà sabbe paravàde khipanti ukkhipanti parikkhipanti: so satthà na sabba¤¤å, dhammo na svàkkhàto, gaõo na suppañipanno, diññhi na bhaddikà, pañipadà na supa¤¤attà, [PTS Page 162] [\q 162/]      maggo na niyyàõiko, na tattha suddhi và visuddhi và parisuddhi và mutti và vimutti và parimutti và; na tattha sujjhanti và visujjhanti và parisujjhanti và muccanti và vimuccanti và parimuccanti và; hãnà nihãnà omakà làmakà chattakà1 parittàti, evamàhaüsu evaü vadanti evaü kathenti evaü bhaõanti evaü dãpayanti evaü voharantãti 'nतesu dhammesu visuddhimàhu. '

Yannissità tattha subhaü vadànàti - 'yannissità'ti yaü satthàraü dhammakkhànaü gaõaü diññhiü pañipadaü maggaü nissità assità2 allãnà upàgatà ajjhosità adhimuttà; tatthàti sakàya diññhiyà sakàya khantiyà sakàya ruciyà sakàya laddhiyà; subhaü vadànàti subhavàdà sobhanavàdà paõóitavàdà thiravàdà ¤àyavàdà hetuvàdà lakkhaõavàdà kàraõavàdà ñhànavàdà sakàya laddhiyàti 'yannissità tattha subhaü vadànà. '

Paccekasaccesu puthu niviññhàti - puthu samaõabràhmaõà puthu paccekasaccesu niviññhà patiññhità allãnà upagatà (ajjhosità) adhimuttà 'sassato loko, idameva saccaü moghama¤¤a'nti niviññhà patiññhità allãnà upagatà ajjhosità adhimuttà; 'asassato loko antavà loko, anantavà loko, taü jãvaü taü sarãraü, a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãraü, hoti tathàgato parammaraõà, na hoti tathàgato parammaraõà, hoti ca na ca hoti tathàgato parammaraõà, neva hoti na na hoti tathàgato parammaraõà, idameva saccaü moghama¤¤a'nti niviññhà patiññhità allãnà upagatà ajjhosità adhimuttàti 'paccekasaccesu puthå niviññhà. '

Tenàha bhagavà:

" Idheva suddhiü iti vàdayanti
Nतesu dhammesu visuddhimàhu,
Yannissità tattha subhaü vadànà
Paccekasaccesu puthå niviññhà"ti.

1. Jatukkà - sãmu11 chatukkà - machasaü catukkà - manupa 2. ânissità - sã. Machasaü. Sannissità - [PTS] patiññhità - sãmu11.

[BJT Page 224] [\x 224/]

8 - 2

Te [PTS Page 163] [\q 163/]      vàdakàmà parisaü vigayha
Bàlaü dahanti mithu a¤¤ama¤¤aü,
Vadanti te a¤¤asità kathojjaü
Pasaüsakàmà kusalàvadànà.

Te vàdakàmà parisaü vigayhàti - 'te vàdakàmà'ti te vàdakàmà vàdatthikà vàdàdhippàyà vàdapurekkhàrà vàdapariyesanaü carantà; parisaü - khattiyaparisaü bràhmaõaparisaü gahapatiparisaü samaõaparisaü vigayha ogayha; vigayhàti ajjhogahetvà pavisitvàti 'te vàdakàmà parisaü vigayha. '

Bàlaü dahanti mithu a¤¤ama¤¤anti - 'mithå'ti dve janà dve kalahakàrakà dve bhaõóanakàrakà dve bhassakàrakà dve vivàdakàrakà dve adhikaraõakàrakà dve vàdino dve sallàpakà; te a¤¤ama¤¤aü hãnato nihãnato omakato làmakato chattakato parittato dahanti passanti dakkhanti olokenti nijjhàyanti1 upaparikkhantãti 'bàlaü dahanti mithu a¤¤ama¤¤aü. '

Vadanti te a¤¤asità kathojjanti - te a¤¤aü satthàraü dhammakkhànaü gaõaü diññhiü pañipadaü maggaü nissità assità2 allãnà upagatà ajjhosità adhimuttà; kathojjaü vuccati kalaho bhaõóanaü viggaho vivàdo medhagaü; athavà kathojjanti anojavantã3 sà kathà4 kathojjaü vadanti, kalahaü vadanti. Bhaõóanaü vadanti. Viggahaü vadanti. Vivàdaü vadanti. Medhagaü vadanti kathenti bhaõanti dãpayanti voharantãti 'vadanti te a¤¤asità kathojjaü. '

Pasaüsakàmà kusalàvadànàti - 'pasaüsakàmà'ti pasaüsakàmà pasaüsatthikà pasaüsàdhippàyà pasaüsàpurekkhàrà pasaüsàpariyesanaü carantà; kusalàvadànàti kusalavàdà [PTS Page 164] [\q 164/]      paõóitavàdà thiravàdà ¤àyavàdà hetuvàdà lakkhaõavàdà kàraõavàdà ñhànavàdà sakàya laddhiyàti 'pasaüsakàmà kusalàvadànà. '

Tenàha bhagavà:

" Te vàdakàmà parisaü vigayha
Bàlaü dahanti mithu a¤¤ama¤¤aü,
Vadanti te a¤¤asità kathojjaü
Pasaüsakàmà kusalàvadànà"ti.

8 - 3

Yutto kathàyaü parisàya majjhe
Pasaüsamicchaü vinighàti hoti,
Apàsadasmiü5 pana maïku hoti,
Nindàya so kuppati randhamesã.

1. Nigghàyanti - [PTS] 2. Patiññhità - sãmu. 11 Anissità - manupa. ânissità - machasaü sannissità - [PTS] 3. Anojavantãti - sãmu11. 4. Nisàkathà - machasaü 5. Apàhatasmiü - sãmu11. Avàsadasmiü - machasaü.

[BJT Page 226] [\x 226/]
Yutto kathàyaü parisàya majjheti - khattiyaparisàya và bràhmaõaparisàya và gahapatiparisàya và samaõaparisàya và majjhe attano kathàyaü yutto payutto àyutto samàyutto sampayutto kathetunti 'yutto kathàyaü parisàya majjhe'

Pasaüsamicchaü vinighàti hotãti - 'pasaüsamiccha'nti pasaüsaü thomanaü kittiü vaõõahàriyaü icchanto patthayanto pihayanto abhijappanto; vinighàti hotãti - pubbeva sallàpà kathaükathã vinighàti hoti: 'jayo nu kho me bhavissati, paràjayo nu kho me bhavissati, kathaü niggahaü karissàmi, kathaü pañikkammaü karissàmi, kathaü visesaü karissàmi, kathaü pañivisesaü karissàmi, kathaü àveñhiyaü karissàmi, kathaü maõóalaü karissàmã'ti. Evaü pubbeva sallàpà kathaïkathã vinighàti hotãti 'pasaüsamicchaü vinighàti hoti.'

Apàsadasmiü2 pana maïku hotãti - 'ye te pa¤havãmaüsakà parisà [PTS Page 165] [\q 165/]      pàrisajjà pàsàrikà3 te apasàdenti: 'atthàpagataü bhaõita'nti atthato apasàdenti. 'Bya¤janàpagataü bhaõita'nti bya¤janato apasàdenti. 4 'Atthabya¤janàpagataü bhaõita'nti atthabya¤janato apasàdenti. 'Attho te dunnãto. Bya¤janaü te duropitaü. Atthabya¤janaü te dunnãtaü duropitaü. Niggaho te akato. Pañikammaü te dukkataü. Viseso te akato. Pañiviseso te dukkato. âveñiyà te akatà, nibbeñiyà te dukkatà. Chedo te akato. Maõóalaü te dukkataü. Visamaü kathitaü5 dukkathitaü dubbhaõitaü dullapitaü duruttà dubbhàsita'nti apasàdenti. 6 Apàsadasmiü2 pana maïku hotãti apàhatasmiü maïku hoti pãëito ghaññito byàdhito domanassito hotãti apàsadasmiü pana maïku hoti. '

Nindàya so kuppati randhamesãti - 'nindàya garahàya akittiyà avaõõahàrikàya kuppati randhamesãti - 'nindàya garahàya akittiyà avaõõahàrikàya kuppati vyàpajjati patitthãyati. Kopa¤ca dosa¤ca appaccaya¤ca pàtukarotã'ti nindàya so kuppati randhamesãti 'nindàya garahàya akittiyà avaõõahàrikàya kuppati vyàpajjati patitthãyati. Kopa¤ca dosa¤ca appaccaya¤ca pàtukarotã'ti nindàya so kuppati. Randhamesãti randhamesã. '
Tenàha bhagavà:

" Yutto kathàyaü parisàya majjhe
Pasaüsamicchaü vinighàti hoti,
Apàsadasmiü2 pana maïku hoti
Nindàya so kuppati randhamesã"ti.

1. Chedanaü - sa 2 apàhatasmiü - sãmu11, [PTS] 3. Pàsanikà[PTS] Pàsàdanãyà - sa 4. Apaharanti - sãmu11. [PTS] 5. Visamakathaü - sãmu11. 6. Apaharanti - sãmu. 11.

[BJT Page 228] [\x 228/]
8 - 4
Yamassa [PTS Page 166] [\q 166/]      vàdaü parihãnamàhu
Apàsadaü1 pa¤havãmaüsakà se,
Paridevati socati hãnavàdo
Upaccagà manti anutthunàti.

Yamassa vàdaü parihãnamàhåti - yaü assa2 vàdaü hãnaü nihãnaü parihãnaü parihàpitaü na paripåritaü evamàhaüsu eü kathenti evaü bhaõanti evaü dãpayanti evaü voharantãti 'yamassa vàdaü parihãnamàhu. '

Apàsadaü pa¤havãmaüsakà seti - ye te pa¤havãmaüsakà parisà pàrisajjà pàsàrikà3 te apasàdenti: 'atthàpagataü bhaõita'nti atthato apasàdenti. 'Bya¤janàpagataü bhaõitanti' 'bya¤janato apasàdenti. 'Atthabya¤janàpagataü bhaõita'nti atthabya¤janato apasàdenti. 'Attho te dunnãto. Bya¤janaü te duropitaü. Atthabya¤janaü dunnãtaü duropitaü. Niggaho te akato. Pañikammaü te dukkataü. Viseso te akato. Pañiviseso te dukkato. âveñhiyà te akatà. Nibbeñhiyà te dukkatà, chedo te akato, maõóalaü te dukkataü, visamaü katitaü4 dukkathitaü dubbhaõitaü dullapitaü duruttaü dubbhàsitanti apaharantãti - 'apàsadaü pa¤havãmaüsakà se. '

Paridevati socati hãnavàdoti - 'paridevatãti' 'a¤¤aü mayà àvajjitaü, a¤¤aü cintitaü, a¤¤aü upadhàritaü, a¤¤aü upasikkhitaü, a¤¤aü upalakkhitaü. So mahàpakkho mahàpariso mahàparivàro. Parisà'yaü vaggà na samaggà. Samaggàya parisàya hetu kathàsallàpo. Puna bha¤ajissàmã'ti5 yà evaråpà vàcà palàpo vippalàpo làlappo làlappanà6 làlappitattanti7 paridevati. Socatãti 'tassa jayo'ti socati, 'mayhaü paràjayo'ti socati. 'Tassa làbho'ti socati. 'Mayhaü alàbho'ti socati. 'Tassa yaso'ti socati. 'Mayhaü ayaso'ti socati. 'Tassa pasaüsà'ti socati. 'Mayhaü nindà'ti socati; 'tassa sukha'nti socati; 'mayhaü dukkha'nti socati. 'So sakkato garukato mànito påjito apacito làbhã cãvarapiõóapàtasenàsanagilànappaccayahesajjaparikkhàrànaü. Ahamasmi asakkato agarukato amànito [PTS Page 167] [\q 167/]      apåjito anapacito na làbhã cãvarapiõóapàtasenàsanagilànappaccayabhesajjaparikkharàna'nti socati kilamati paridevati urattàëiü kandati sammohaü àpajjatãti paridevati socati. ' Hãnavàdoti - hãõavàdo parihãnavàdo parihàpitavàdo na paripåravàdoti 'paridevati socati hãnavàdo. '.
1. Apàhataü - sãmu11 machasaü, [PTS] 2. Tassa - manupa. 3. Pasàdanãyà - sa. 4. Visamakathaü - sãmu11 5. Ha¤¤issàmãti - sãmu. 11 Sajissàmãti - manupa. Hindissàmãti - sã 6. Làlappàyanà - sãmu11 machasaü [PTS] 7. Làlappàyitattanti - sãmu11. Maja

[BJT Page 230] [\x 230/]
Upaccagà manti anutthunàtãti - 'so maü vàdena vàdaü accagà upaccagà atikkanto samatikkanto vãtivatto'ti evampi upaccagà manti; athavà 'maü vàdena vàdaü abhibhavitvà ajjhottharitvà pariyàdiyitvà maddayitvà carati viharati irãyati vattati pàleti yapeti yàpetã'ti evampi upaccagà manti; anutthunàti vuccati vàcà palàpo vippalàpo làlappo làlappanà làlappitattanti 'upaccagà manti anutthunàti. '

Tenàha bhagavà:

" Yamassa vàdaü parihãnamàhu
Apàsadaü pa¤havãmaüsakà se,
Paridevati socati hãõavàdo
Upaccagà manti anutthunàtã"ti.

8 - 5
Ete vivàdà samaõesu jàtà
Etesu ugghàti nighàti hoti,
Etampi disvà virame kathojjaü
Na ha¤¤adattha'tthi pasaüsalàbhà.

Ete vivàdà samaõesu jàtàti - 'samaõà'ti ye keci ito bahiddhà paribbàjupagatà1 paribbàjasamàpannà2. Ete diññhikalahà diññhibhaõóanà diññhiviggahà diññhivivàdà diññhimedhagà samaõesu jàtà sa¤jàtà nibbattà abhinibbattà pàtubhåtàti 'ete vivàdà samaõesu jàtà. '

Etesu ugghàti nighàti hotãti - jayaparàjayo hoti, làbhà làbho hoti, yasàyaso hoti, nindàpasaüsà hoti, sukhadukkhaü [PTS Page 168] [\q 168/]      hoti, somanassadomanassaü hoti, iññhà niññhaü hoti, anunayapañighaü hoti, ugghàtitanighàtitaü3 hoti, anurodhavirodho hoti, jayena cittaü ugghàtitaü hoti, paràjayena cittaü nighàtitaü hoti, làbhena cittaü ugghàtitaü hoti, alàbhena cittaü nighàtitaü hoti, yasena cittaü ugghàtitaü hoti, alàbhena cittaü nighàtitaü hoti, yasena cittaü ugghàtitaü hoti, nindàya cittaü nighàtitaü hoti, sukhena cittaü ugghàtitaü hoti, dukkhena cittaü nighàtitaü hoti, somanassena cittaü ugghàtitaü hoti, domanassena cittaü nighàtitaü hoti, unnatiyà4 cittaü ugghàtitaü hoti, onatiyà cittaü nighàtitaü hotãti 'etesu ugghàti nighàti hoti. '

Etampi disvà virame kathojjanti - 'etampã'ti etaü àdãnavaü disvà passitvà tulayitvà tãrayitvà vibhàvayitvà vibhåtaü katvà diññhikalahesu diññhibhaõóanesu diññhiviggahesu diññhivivàdesu diññhimedhaghesåti etampi disvà; virame kathojjanti - 'kathojjaü' vuccati kalaho bhaõóanaü viggaho vivàdo medhagaü. Athavà, kathojjanti anojavantã sà kathà. Kathojjaü na kareyya, kalahaü na kareyya, bhaõóanaü na kareyya, viggahaü na kareyya, vivàdaü na kareyya, medhagaü na kareyya, kalahabhaõóanaviggahavivàdamedhagaü pajaheyya, vinodeyya byantiü kareyya anabhàvaü gameyya, kalahabhaõóanaviggahavivàdamedhagà àrato assa virato pañivirato nikkhanto nissaño vippayutto5 visa¤¤utto vimariyàdãkatena cetasà vihareyyàti 'etampi disvà virame kathojjaü. '

1. Paribbajupagatà - machasaü 2. Paribbajasamàpannà - machasaü. Paribbàjakasamàpannà - [PTS] 3. Ugghàtinigghàti - [PTS] 4. Uõõatiyà - syà 5. Vippamutto - sã.

[BJT Page 232] [\x 232/]

Naha¤¤adattha'tthi pasaüsalàbhàti - pasaüsalàbhà a¤¤o attho natthi attattho và parattho và ubhayattho và diññhadhammiko và attho samparàyiko và attho uttàno và attho [PTS Page 169] [\q 169/]      gambhãro và attho gåëho và attho pañicchanno và attho neyyo và attho nãto và attho anavajjo và attho nikkileso và attho vodàno và attho paramattho và natthi na santi na saüvajjanti nåpalabbhantã'ti 'na ha¤¤adattha'tthi pasaüsalàbhà. '

Tenàha bhagavà:

"Ete vivàdà samaõesu jàtà
Etesu ugghàtinighàti hoti,
Etampi disvà virame kathojjaü
Naha¤¤adattha'tthi pasaüsalàbhà"ti.

8 - 6

Pasaüsito và pana tattha hoti
Akkhàya vàdaü parisàya majjhe,
So taü hasati1 unnamaticca2 tena
Pappuyya3 tamattha1 yathàmano ahu.

Pasaüsito và pana tattha hotãti - 'tatthà'ti sakàya diññhiyà sakàya khantiyà sakàya ruciyà sakàya laddhiyà pasaüsito thomito kittito vaõõito hotãti 'pasaüsito và pana tattha hoti'.

Akkhàya vàdaü parisàya majjheti - khattiyaparisàya cà bràhmaõa parisàya và gahapatiparisàya và samaõaparisàya và majjhe attano vàdaü akkhàya àcikkhitvà anuvàdaü akkhàya àcikkhitvà thambhayitvà bruhayitvà dãpayitvà jotayitvà voharitvà parigaõhitvàti 'akkhàya vàdaü parisàya majjhe'.

So taü hasati unnamaticca tenàti - so tena jayatthena tuññho hoti haññho pahaññho attamano paripuõõasaükappo; athavà dantavidaüsakaü hasamàno so hasati. Unnamaticca tenàti - so tena jayatthena unnato hoti. Unnamo [PTS Page 170] [\q 170/]      dhajo sampaggàho ketukamyatà cittassàti 'so taü hasati unnamaticca tena. '

Pappuyya tamatthaü yathàmano ahåti - 'taü jayatthaü 'pappuyya pàpuõitvà adhigantvà vinditvà pañilabhitvà; yathàmano ahåti yathàmano ahu yathàcitto ahu yathàsaükappo ahu yathàvi¤¤àõo ahåti - pappuyya tamatthaü yathàmano ahu. '

Tenàha bhagavà:

"Pasaüsito và pana tattha hoti
Akkhàya vàdaü parisàya majjhe,
So taü hasati unnamaticca tena
Pappuyya3 tamattha1 yathàmano ahå"ti.

1. So hassati - machasaü, [PTS] 2. Unnatã ca - machasaü 3. Samapuyya - katthaci.

[BJT Page 234] [\x 234/]
8 - 7
Yà unnati sàssa vighàtabhåmi
Mànàtimànaü vadake1 paneso,
Etampi disvà na vivàdiyetha
Na hã tena suddhiü kusalà vadanti,

Yà unnati sàssa vighàtabhåmãti - "yà, ti yà unnamo dhajo sampaggàho ketukamyatà cittassàti yà unnati; sàssa vighàtabhåmãti sà tassa vighàtabhåmi upaghàtabhåmi pãëanabhåmi ghaññanabhåmi upaddavabhåmi upassaggabhåmãti - 'unnati sàssa vighàtabhåmi. '

Mànàtimànaü vadate2 panesoti - so puggalo mànaü ca vadati, atimànaü ca vadatãti - 'mànàtimànaü vadate paneso. '

Etampi disvà na vivàdiyethàti - etaü àdãnavaü disvà passitvà tulayitvà tãrayitvà vibhàvayitvà vibhåtaü katvà diññhikalahesu diññhibhaõóanesu diññhiviggahesu diññhivivàdesu diññhimedhagesåti - etampi disvà; na vivàdiyethàti - [PTS Page 171] [\q 171/]      na kalahaü kareyya, na bhaõóanaü kareyya, na viggahaü kareyya, na vivàdaü kareyya, na medhagaü kareyya, kalahabhaõóanaviggahavivàdamedhagaü jaheyya vinodeyya byantiü kareyya anabhàvaü gameyya. Kalahabhaõóanaviggavivàdamedhagà àrato assa virato pañivirato nikkhanto nissaño vippayutto3 visa¤¤utto vimariyàdãkatena cetasà vihareyyàti 'etampi disvà na vivàdiyetha. '

Na hi tena suddhiü kusalà vadantãti - 'kusalà'ti ye te khandhakusalà dhàtukusalà àyatanakusalà pañiccasamuppàdakusalà satipaññhànakusalà sammappadhànakusalà iddhipàdakusalà indriyakusalà balakusalà bojjhaïgakusalà maggakusalà phalakusalà nibbànakusalà diññhikalahena diññhibhaõóanena diññhiviggahena diññhivivàdena diññhimedhagena suddhiü visuddhiü parisuddhiü vimuttiü parimuttiü na vadanti, na kathenti, na bhaõanti na dãpayanti, na voharantãti 'na hi tena suddhiü kusalà vadanti. '

Tenàha bhagavà:

"Yà unnati sàssa vighàtabhåmi
Mànàtimànaü vadate paneso,
Etampi disvà na vivàdiyetha
Na hi tena suddhiü kusalà vadantã"ti.

8 - 8
Såro yathà ràjakhàdàya phuññho
Abhigajjameti pañisåramicchaü,
Yeneva so tena palehi såra4
Pubbeva natthi yadidaü yudhàya.
1Carate - sãmu. 11 Manupa. 2. Carate - manupa. 3. Vippamutto - sãmu 11 [PTS] 4. Såraü - manupa.

[BJT Page 236] [\x 236/]
Såro yathà ràjakhàdàya phuññhoti - 'såro'ti såro vãro vikkanto abhãru acchambhã anutràsi apalàyã; ràjakhàdàya phuññhoti ràjakhàdanãyena ràjabhojanãyena phuññho posito [PTS Page 172] [\q 172/]      àpàdito1 vaóóhitoti 'såro yathà ràjakhàdàya phuññho. '

Abhigajjameti pañisåramicchanti - so gajjanto uggajjanto abhigajjanto eti upeti apagacchati pañisåraü pañipurisaü pañisattuü pañimallaü icchanto sàdiyanto patthayante pihayanto abhigajjantoti ' abhigajjameti pañisåramicchaü. '

Yeneva so tena palehi såràti - yeneva so diññhigatiko tena palehi, tena vaja2, tena gaccha, tena abhikkama. So tuyhaü pañisåro pañipuriso pañisattu pañimalloti 'yeneva so tena palehi såra. '

Pubbeva natthi yadidaü yudhàyàti - 'pubbeva bodhiyà måle ye pañisenikarà kilesà pañilomakarà pañikaõañanarà3 pañipakkhakarà, te natthi na santi na saüvijjanti nåpalabbhanti, pahãnà samucchinnà våpasantà pañippassaddhà abhabbuppattikà ¤àõagginà daóóhà; yadidaü yudhàyàti yadidaü yuddhatthàya kalahatthàya bhaõóanatthàyu viggahatthàya vivàdatthàya medhagatthàyàti ' pubbeva natthi yadidaü yudhàya. '

Tenàha bhagavà:

"Såro yathà ràjakhàdàya phuññho
Abhigajjameti pañisåramicchaü,
Yeneva so tena palehi såra
Pubbeva natthi yadidaü yudhàyà"ti.

8 - 9
Ye diññhimuggayha vivàdayanti4
Idameva saccanti ca vàdayanti, 5
Te tvaü vadassu na hi te'dha atthi
Vàdamhi jàte pañisenikattà.

Ye [PTS Page 173] [\q 173/]      diññhimuggayha vivàdayantãti - ye dvàsaññhidiññhigatànaü a¤¤atara¤¤ataraü diññhigataü gahetvà gaõhitvà uggaõhitvà paràmasitvà abhinivisitvà vivàdayanti, kalahaü karonti, bhaõóanaü karonti, viggahaü karonti, vivàdaü karonti, medhagaü karonti:
'Na tvaü imaü dhammavinayaü àjànàsi. Ahaü imaü dhammavinayaü àjànàmi. Kiü tvaü imaü dhammavinayaü àjànissasi? Micchàpañipanno tvamasi. Ahamasmi sammàpañipanno. Sahitaü me. Asahitaü te. Pure vacanãyaü pacchà avaca pacchà vacanãyaü pure avaca. âciõõaü6 te vipàravantaü. âropito te vàdo. Niggahãtosi. Cara vàdappamokkhàya. Nibbeñhehi7 và sace pahosã'ti 'ye diññhimuggayha vivàdayanti. ,
1. Apàdito - machasaü. 2. Vada - sãmu 1. 3. Pañibhaõóakaràsãmu11 pañikaõóakarà - manupa
Pañikaõóakakarà - machasaü. 4. Vivàdiyanti - samã11. [PTS]. 5. Vàdiyanti [PTS] 6. Adhiciõõaü - sãmu11. Machasaü [PTS.] Avacinnaü - manupa. 7. Nibbeññhehi - sãmu11. Nibbedhehi - machasaü. [PTS]

[BJT Page 238] [\x 238/]

Idameva saccanti ca vàdayantãti - 'sassato loko, idameva saccaü, moghama¤¤a'nti vàdayanti kathenti bhaõanti dãpayanti voharanti; 'asassato loko, antavà loko, anantavà loko, taü jãvaü taü sarãraü, a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãraü, hoti tathàgato parammaraõà, na hoti tathàgato parammaraõà, hoti ca na va hoti tathàgato parammaraõà, neva hoti, na na hoti tathàgato parammaraõà idameva saccaü, mogha¤¤a'nti vàdayanti kathenti bhaõanti dãpayanti voharantãti ' idameva saccanti ca vàdayanti. '

Te tvaü vadassu na hi te'dha atthi vàdamhi jàte pañisenikattàti - te tvaü diññhigatike vadassu và vàdena vàdaü viggahena viggahaü pañikammena pañikammaü visesena visesaü pañivisesena pañivisesaü àveñhiyàya àveñhiyaü nibbeñhiyàya nibbeñhiyaü chedena chedaü maõóalena maõóalaü. Te tuyhaü pañisåra pañipurisa pañisattu pañimallàti te tvaü vadassu; na hi te'dha atthi vàdamhi jàte pañisenikattàti - vàde jàte sa¤jàte nibbatte abhinibbatte pàtubhåte yeva pañisenikattà pañilomakattà [PTS Page 174] [\q 174/]      pañikaõñakattà pañipakkhakattà kalahaü kareyya, bhaõóanaü kareyya, viggahaü kareyya, vivàdaü kareyya, medhagaü kareyya.
Te natthi na santi na saüvijjanti nåpalabbhanti, pahãnà samucchinnà våpasantà pañippassaddhà abhabbuppattikà ¤àõagginà daóóhàti 'te tvaü vadassu na hi te'dha atthi vàdamhi jàte pañisenikattà.

Tenàha bhagavà:

" Ye diññhimuggayha vivàdayanti
Idameva saccanti ca vàdayanti,
Te tvaü vadassu na hi te'dha atthi
Vàdamhi jàte pañisenikattà"ti.

8 - 10

Visenikatvà pana ye caranti
Diññhãhi diññhiü avirujjhamànà,
Tesu tvaü kiü labhetho1pasåra
Yesã'dha natthi paramuggahãtaü.

Visenikatvà pana ye carantãti - 'senà vuccati màrasenà: kàyaduccaritaü màrasenà, vacãduccaritaü màrasenà, manoduccaritaü màrasenà, lobho2 màrasenà, doso màrasenà, moho màrasenà, kodho màrasenà, upanàho màrasenà, makkho paëàso issà macchariyaü màyà sàñheyyaü thambho sàrambho màno atimàno mado pamàdo, sabbe kilesà sabbe duccarità sabbe darathà sabbe pariëàhà sabbe santàpà sabbàkusalàbhisaïkhàrà màrasenà. Vuttaü hetaü bhagavatà:

1. Ki¤ca labhetha - sãmu 1. Kiü labhetha - machasaü. 2. Ràgo[PTS]

[BJT Page 240] [\x 240/]
1. " Kàmà te pañhamà senà dutiyà arati vuccati
Tatiyà khuppipàsà te catutthã taõhà pavuccati,
Pa¤camã thãnamiddhaü te chaññhà bhãrå pavuccati,
Sattamã vicikicchà te makkho thambho te aññhamã. 1

Làbho siloko sakkàro micchàladdho ca yo yaso,
Yo cattànaü samukkaüse pare ca avajànati.

Esà namuci te senà kaõhassàbhippahàriõã,
Na taü asåro jinàti jetvà ca labhate sukhanti. "[A]

Yato catuhi ariyamaggehi sabbà ca màrasenà sabbe ca pañisenikarà kilesà jità ca parijità bhaggà vippaluggà1 parammukhà [PTS Page 175] [\q 175/]      tena vuccati " visenikatvà"ti. Yeti - arahanto khãõàsavà; carantãti caranti viharanti irãyanti vattenti pàlenti yapenti yàpentãti 'visenikatvà pana ye caranti. '

Diññhãhi diññhiü avirujjhamànàti - yesaü dvàsaññhi diññhigatàni pahãnàni samucchinnàni våpasantàni pañippassaddhàni abhabbuppattikàni ¤àõagginà daóóhàni, te diññhãhi diññhiü avirujjhamànà appañivirujjhamànà aghaññiyamànà appañiha¤¤amànà appañihanamànàti5 'diññhãhi diññhiü avirujjhamànà. '

Tesu tvaü kiü lahetho1 pasåràti - tesu arahantesu khãõàsavesu kiü labhetho pañisåraü pañipurisaü pañisattuü pañimallanti 'tesu tvaü kiü lahetho1 pasåra. '

Yesã'dha natthi paramuggahitanti - yesaü arahantànaü khãõàsavànaü idaü paramaü aggaü seññhaü visiññhaü2 pàmokkhaü uttamaü pavaranti gahitaü paràmaññhaü abhiniviññhaü ajjhositaü adhimuttaü natthi na santi na saüvijjanti nåpalabbhanti, pahãnaü samucchinnaü våpasantaü pañippassaddhaü abhabbuppattikaü ¤àõagginà daóóhanti'yesã'dha natthi paramuggahãtaü. '

Tenàha bhagavà:
" Visenikatvà na ye caranti
Diññhãhi diññhiü avirujjhamànà,
Tesu tvaü kiü labhetho1 pasåra
Yesã'dha natthi paramuggahãta"nti.

8 - 11
Atha tvaü pavitakkamàgamo3
Manasà diññhigatàni cintayanto,
Dhonena yugaü samàgamo4
Na hi tvaü sakkhasi sampayàtave.

1. Vippalaggà - manupa. 2. Viseññhaü - [PTS]. 3. Màgama - sãmu. 11 Màgamà - machasaü. [PTS]. 4. Samàgama - sãmu. 11 5. Sabbapotthakesu 'appañihatamànà'ti dissati.
[A.] Suttanipàta - padhànasutta.

[BJT Page 242] [\x 242/]
Atha [PTS Page 176] [\q 176/]      tvaü pavitakkamàgamoti - 'athà'ti padasandhi padasaüsaggo padapàripårã akkharasamavàyo bya¤janasiliññhatà padànupubbatà nàmetaü 'athà'ti. Pavitakkamàgamoti takkento vitakkento saükappento 'jayo nu kho me bhavissati paràjayo nu kho me bhavissati, kathaü niggahaü karissàmi? Kathaü pañikammaü karissàmi? Kathaü visesaü karissàmi? Kathaü pañivisesaü karissàmi? Kathaü àveñhiyaü karissàmi? Kathaü nibbeñhiyaü karissàmi? Kathaü chedaü karissàmi? Kathaü maõóalaü karissàmã'ti evaü takkento vitakkento saükappento àgatosi apàgatosi sampattosi mayà saddhiü samàgatosãti 'atha tvaü pavitakkamàgamo. '

Manasà diññhigatàni cintayantoti - 'mano'ti yaü cittaü mano mànasaü hadayaü paõóaraü mano manàyatanaü manindriyaü vi¤¤àõaü vi¤¤àõakkhandho tajjà manovi¤¤àõadhàtu[a,] cittena diññhiü cintento vicintento 'sassato loko'ti và, 'asassato loko'ti và, antavà loko, anantavà loko, taü jãvaü taü sarãraü, a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãraü, hoti tathàgato parammaraõà, na hoti tathàgato parammaraõà, hoti ca na va hoti tathàgato parammaraõà, neva hoti, na na hoti tathàgato parammaraõà'ti và'ti 'manasà diññhigatàni cintayanto. '

Dhonena yugaü samàgamo1 na hi tvaü sakkhasi sampayàtaveti dhonà vuccati pa¤¤à, yà pa¤¤à pajànanà - pe
Amoho dhammavicayo sammàdiññhi[a,] kiü kàraõà dhonà vuccati pa¤¤à? Tàya pa¤¤àya kàyaduccaritaü dhuta¤ca dhota¤ca sandhota¤ca niddhota¤ca, vacãduccaritaü - pe -
Sabbàkusalàbhisaükhàrà dhutà na dhotà ca sandhotà ca niddhotà ca. Athavà sammàdiññhiyà micchàdiññhi sammàsaïkappena micchàsaïkappo - pe -
Sammàvimuttiyà micchàvimutti dhutà ca dhotà ca sandhotà ca niddhotà ca. Athavà ariyena aññhaïgikena maggena sabbe kilesà sabbe duccarità sabbe darathà sabbe pariëàhà sabbe santàpà sabbàkusalàbhisaïkhàrà dhutà ca dhotà ca sandhotà ca niddhotà ca. Bhagavà imehi dhoneyyehi dhammehi upeto samupeto upàgato [PTS Page 177] [\q 177/]      samupàgato upapanno samupapanno samannàgato, tasmà bhagavà dhono. So dhutaràgo dhutapàpo dhutakileso dhutapariëàhoti - dhono.
1. Samàgama - sãmu11 samàgamà - machasaü. [PTS].
A. Dhammasaïgaõàcittuppàdakaõóa.
[BJT Page 244] [\x 244/]

Dhonena yugaü samàgamo na hi tvaü sakkhasi sampayàtaveti pasåro paribbàjako nappañibalo dhonena buddhena bhagavatà saddhiü yugasamàgamaü1 samàgantvà yugaggàhaü gaõhitvà sàkacchetuü2 sallapituü sàkacchaü samàpajjituü. Taü kissa hetu? Pasåro paribbàjako hãno nihãno omako làmako chattako3 paritto. So hi bhagavà aggo ca seññho ca visiññho ca pàmokkho ca uttamo ca pavaro ca. Yathà saso na pañibalo mattena màtaïgena saddhiü yugasamàgamaü samàgantvà yugaggàhaü gaõhituü, yathà kotthuko na pañibalo sãhena migara¤¤à saddhiü yugasamàgamaü samàgantvà yugaggàhaü gaõhituü, yathà vacchako taruõako dhenåpako na pañibalo usabhena calakkunà saddhiü yugasamàgamaü samàgantvà yugaggàhaü gaõhituü, yathà dhaïko na pañibalo garuëena venateyyena saddhiü yugasamàgamaü samàgantvà yugaggàhaü gaõhituü, yathà caõóàlo na pañibalo ra¤¤à cakkavattinà saddhiü yugasamàgamaü samàgantvà yugaggàhaü gaõhituü, yathà paüsupisàcako na pañibalo indena devara¤¤à saddhiü yugasamàgamaü samàgantvà yugaggàhaü gaõhituü, evamevaü pasåro paribbàjako na pañibalo dhonena buddhena bhagavatà saddhiü yugasamàgamaü samàgantvà yugaggàhaü gaõhitvà sàkacchetuü2 sallapituü sàkacchaü samàpajjituü. Taü kissa hetu? Pasåro paribbàjako hãnapa¤¤o nihãnapa¤¤o omakapa¤¤o làmakapa¤¤o chattakapa¤¤o parittapa¤¤à. So hi bhagavà mahàpa¤¤o puthupa¤¤o hàsupa¤¤o4 javanapa¤¤o tikkhapa¤¤o nibbedhikapa¤¤o pa¤¤àpabhedakusalo pabhinna¤àõo adhigatapañisambhido catuvesàrajjappatto dasabaladhàrã purisàsabho purisasãho purisanàgo purisàja¤¤o [PTS Page 178] [\q 178/]      purisadhorayho ananta¤àõo anantatejo anantayaso aóóho mahaddhano5 dhanavà netà vinetà anunetà pa¤¤apetà nijjhàpetà pekkhetà pasàdetà.

So hi bhagavà anuppannassa maggassa uppàdetà asa¤jàtassa maggassa sa¤janetà anakkhàtassa maggassa akkhàtà magga¤¤å maggavidå maggakovido. Maggànugà ca panassa etarahi sàvakà viharanti pacchàsamannàgatà.

1. Yugaü samàgamaü - sãmu. 11 Machasaü. [PTS] 2. Sàkacchituü - sa. 3. Chatukko - machasaü. [PTS] Jatukko - sãmu. 11 Chatukko - manupa. 4. Hàsapa¤¤o - machasaü. 5. Mahàdhano - pu.
[BJT Page 246] [\x 246/]
So hi bhagavà jànaü jànàti. Passaü passati. Cakkhubhåto dhammabhåto, vattà pavattà atthassa ninnetà amatassa dàtà dhammassàmi tathàgato. Natthi tassa bhagavato ana¤¤àtaü1 adiññhaü aviditaü asacchikataü athassitaü2 pa¤¤àya. Atãtaü anàgataü paccuppannaü upàdàya sabbe dhammà sabbàkàrena buddhassa bhagavato ¤àõamukhe àpàthaü àgacchanti. Yaü ki¤ci ¤eyyaü nàma atthi dhammaü jànitabbaü, attattho và parattho và ubhayattho và diññhadhammiko và attho samparàyiko và attho neyyo và attho nãto và attho anavajjo và attho nikkileso và attho vodàno và attho paramattho và attho sabbaü taü anto buddha¤àõe parivattati. Sabbaü kàyakammaü buddhassa bhagavato ¤àõànuparivatti. Sabbaü vacãkammaü ¤àõànuparivatti3. Sabbaü manokammaü ¤àõànuparivatti.

Atãte buddhassa bhagavato appañihataü ¤àõaü. Anàgate appañihataü ¤àõaü. Paccuppanne appañihataü4 ¤àõaü. Yàvatakaü ¤eyyaü, tàvatakaü ¤àõaü. Yàvatakaü ¤àõaü, tàvatakaü ¤eyyaü. ¥eyyapariyantikaü ¤àõaü. ¥àõapariyantikaü ¤eyyaü. ¥eyyaü atikkamitvà ¤àõaü nappavattati. ¥àõaü atikkamitvà ¤eyyapatho natthi. A¤¤ama¤¤apariyantaññhàyino te dhammà. Yathà dvinnaü samuggapañalànaü sammà phussitànaü heññhimaü samuggapañalaü uparimaü nàtivattati, uparimaü samuggapañalaü heññhimaü nàtivattati, a¤¤ama¤¤apariyantaññhàyino, evamevaü buddhassa bhagavato ¤eyya¤ca ¤àõa¤ca a¤¤ama¤¤apariyantaññhàyino. Yàvatakaü ¤eyyaü, tàvatakaü ¤àõaü. Yàvatakaü ¤àõaü, tàvatakaü ¤eyyaü. ¥eyyapariyantikaü ¤àõaü. ¥àõapariyantikaü ¤eyyaü. ¥eyyaü atikkamitvà ¤àõaü nappavattati. [PTS Page 179] [\q 179/]      ¤àõaü atikkamitvà ¤eyyapatho natthi. A¤¤ama¤¤apariyantaññhàyino te dhammà. Sabbadhammesu buddhassa bhagavato ¤àõaü pavattati.

Sabbe dhammà buddhassa bhagavato àvajjanapañibaddhà àkaïkhanapañibaddhà manasikàrapañibaddhà cittuppàdapañibaddhà. Sabbasattesu buddhassa bhagavato ¤àõaü pavattati. Sabbesa¤ca sattànaü bhagavà àsayaü jànàti. Anusayaü jànàti. Caritaü jànàti. Adhimuttiü jànàti. Apparajakkhe mahàrajakkhe tikkhindriye mudindriye svàkàre dvàkàre suvi¤¤àpaye duvi¤¤àpaye bhabbàbhabbe satte pajànàti. Sadevako loko samàrako sabrahmako sassamaõabràhmaõã pajà sadevamanussà anto buddha¤àõe parivattati. Yathà ye keci macchakacchapà antamaso timitimiïgalaü upàdàya anto mahàsamudde parivattanti, evameva sadevako loko samàrako sabrahmako sassamaõabràhmaõã pajà sadevamanussà anto buddha¤àõe parivattati.
1. A¤¤àtaü - sa, [PTS] 2. Aphusitaü - [PTS] 3. ¥àõànuparivattati - sãmu1 4. Appatihataü - sa.
[BJT Page 248] [\x 248/]
Yathà ye keci pakkhã antamaso garuëaü venateyyaü upàdàya àkàsassa padese parivattanti, evamevaü yepi te sàriputtasamà pa¤¤àya, tepi buddha¤àõassa [PTS Page 180] [\q 180/]      padese parivattanti. Buddha¤àõaü devamanussànaü pa¤¤aü pharitvà abhibhavitvà tiññhati yeva. Yepi tekhattiyapaõóità bràhmaõapaõóità gahapatipaõóità samaõapaõóità nipuõà kataparappavàdà vàlavedhiråpà vobhindantà ma¤¤e caranti pa¤¤àgatena diññhigatàni, te pa¤he abhisaïkharitvà tathàgataü upasaïkamitvà pucchanti gåëhàni ca pañicchannàni ca. Kathità vissajjitàva te pa¤hà bhagavatà honti niddiññhakàraõà. Apakkhittakàva te bhagavato sampajjanti. Atha kho bhagavàva tattha atirocati yadidaü pa¤¤àyàti - dhonena yugaü samàgamo na hi tvaü sakkhasi sampayàtave.

Tenàha bhagavà:
" Atha tvaü pavitakkamàgamo
Manasà diññhigatàni cintayanto,
Dhonena yugaü samàgamo
Na hi tvaü sakkhasi sampayàtave"ti.