Atha attadaõóasuttaniddeso vuccate:

15 - 1
Attadaõóà bhayaü jàtaü
Janaü passatha medhagaü,
Saüvegaü kittayissàmi
Yathà saüvijitaü mayà.

Attadaõóà bhayaü jàtanti - ' daõóà'ti tayo daõóà: kàyadaõóo vacãdaõóe manodaõóo. Tividhaü kàyaduccaritaü kàyadaõóo. Catubbidhaü vacãduccaritaü vacãdaõóo, tividhaü manoduccaritaü manodaõóo. Bhayanti dve bhayàni: diññhadhammika¤ca bhayaü samparàyika¤ca bhayaü. Katamaü diññhadhammikaü bhayaü? Idhekacco kàyena duccaritaü carati, vàcàya duccaritaü carati, manasà duccaritaü carati. Pàõampi hanti, adinnampi àdiyati, sandhimpi chindati, nillopampi harati, ekàgàrikampi karoti, paripanthepi tiññhati, paradàrampi gacchati, musàpi bhaõati. Tamenaü gahetvà ra¤¤o dassenti: ' ayaü deva' coro àgucàrã. Imassa yaü icchati, taü daõóaü paõehãti. Tamenaü ràjà paribhàsati. So paribhàsapaccayà bhayaü uppàdeti, dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti. Etaü bhayaü dukkhaü domanassaü kuto tassa: attadaõóato jàtaü sa¤jàtaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü. Ettakenapi ràjà na tussati. Tamenaü ràjà bandhàpeti andubandhanena [PTS Page 403] [\q 403/]      và rajjubandhanena và saïkhalikabandhanena và vettabandhanena và latàbandhanena và pakkhepabandhanena và vettabandhanena và latàbandhanena và pakkhepabandhanena và parikkhepabandhanena và gàmabandhanena và nigamabandhanena và nagarabandhanena và raññhabandhanena và janapadabandhanena và antamaso savacanãyampi karoti 'na te labbhà ito pakkamitu'nti. So bandhanapaccayàpi dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti. Evaü bhayaü dukkhaü domanassaü kuto tassa: attadaõóato jàtaü sa¤jàtaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü. Ettakenapi ràjà na tussati. Ràjà tassa dhanaü àharàpeti: sataü và sahassaü và satasahassaü và. So dhanajànipaccayàpi dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti. Etaü bhayaü dukkhaü domanassaü kuto tassa: attadaõóato jàtaü sa¤jàtaü nibbattaü abinibbattaü pàtubhåtaü. Ettakenapi ràjà na tussati. Tamenaü ràjà vividhà kammakaraõà kàràpeti:

[BJT Page 560] [\x 560/]

Kasàhipi tàëeti vettehipi tàëeti. Addhadaõóakehipi tàëeti. Hatthampi chindati. Pàdampi chindati. Hatthapàdampi chindati. Kaõõampi chindati. Nàsampi chindati. Kaõõanàsampi chindati. Bilaïgathàlikampi karoti. Saïkhamuõóikampi karoti. Ràhumukhampi karoti. Jotimàlikampi karoti hatthapajjotikampi karoti. Erakavattikampi karoti. Cãrakavàsikampi karoti. Eõeyyakampi karoti. Balisamaüsikampi karoti. Kahàpaõikampi karoti. Khàràpatacchikampi karoti. Palighaparivattikampi karoti palàlapiññhikampi karoti. Tattenapi telena osi¤cati. Sunakhehipi khàdàpeti. Jãvantampi såle uttàseti. Asinàpi sãsaü chindati. So kammakàraõapaccayàpi. Dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti. Etaü bhayaü dukkhaü domanassaü kuto tassa? Attadaõóato jàtaü sa¤jàtaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü. Ràjà imesaü catuõõaü daõóànaü issaro.

So sakena kammena kàyassa bhedà parammaraõà [PTS Page 404] [\q 404/]      apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü upapajjati. Tamenaü nirayapàlà pa¤cavidhabandhanaü nàma kàraõaü kàrenti. Tattaü ayokhãlaü hatthe gamenti. Tattaü ayokhãlaü dutiye hatthe gamenti. Tattaü ayokhãlaü pàde gamenti. Tattaü ayokhãlaü dutiye pàde gamenti. Tattaü ayokhãlaü majjhe urasmiü gamenti. So tattha dukkhà kañukà tippà vedanà vedeti. Na ca tàva kàlaü karoti. Yàva na taü pàpaü kammaü byantãhoti. [A] etaü bhayaü dukkhaü domanassaü kuto tassa: attadaõóato jàtaü sa¤jàtaü nibbattaü abinibbattaü pàtubhåtaü. Tamenaü nirayapàlà saüvesetvà kuñhàrãhi tacchenti. So tattha dukkhà tippà kañukà vedanà vedeti. Na ca tàva kàlaü karoti. Yàva na taü pàpaü kammaü byantãhoti. Tamenaü nirayapàlà uddhapàdaü adhosiraü gahetvà vàsãhi tacchenti. Tamenaü nirayapàlà rathe yojetvà àdittàya pañhaviyà sampajjalitàya sajotibhåtàya sàrentipi paccàsàrentipi2 - pe -
Tamenaü nirayapàlà mahantaü aïgàrapabbataü àdittaü sampajjalitaü sajotibhåtaü àropentipi oropentipi - pe - tamenaü nirayapàlà uddhapàdaü adhosiraü gahetvà tattàya lohakumbhiyà pakkhipanti àdittàya sampajjalitàya sajotibhåtàya. So tattha pheõuddehakaü paccati. So tattha pheõuddehakaü paccamàno sakimpi uddhaü gacchati. Sakimpi adho gacchati. Sakimpi tiriyaü gacchati. So tattha dukkhà tippà kañukà vedanà vedeti. Na ca tàva kàlaü karoti. Yàva na taü pàpaü kammaü byantãhoti. Etaü bhayaü dukkhaü domanassaü kuto tassa: attadaõóato jàtaü sa¤jàtaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü. Tamenaü nirayapàlà mahàniraye pakkhipanti. So kho pana mahànirayo:

1. Karaõapaccayàpi - sãmu. 11 2. Bharentipi paccàbhàrentipi - sãmu11
[A.] Majjhimanikàya - devadåtasutta.

[BJT Page 562] [\x 562/]
1. Catukkaõõo [PTS Page 405] [\q 405/]      catudvàro
Vibhatto bhàgaso mito,
Ayopàkàrapariyanto
Ayasà pañikujjito.

2. Tassa ayomayà bhåmi
Jalità tejasà yutà,
Samantà yojanasataü
Pharitvà tiññhati sabbadà[a.]

3. Kadariyà tapanà1 ghorà accimanto duràsadà,
Lomahaüsanaråpà ca bhismà pañibhayà dukhà. [B]

4. Puratthimàya ca bhittiyà accikkhandho samuññhito,
Dahanto pàpakammante pacchimàya pañiha¤¤ati.

5. Pacchimàya ca bhittiyà accikkhandho samuññhito,
Dahanto pàpakammante puratthimàya pañiha¤¤ati.

6. Uttaràya ca bhittiyà accikkhandho samuññhito,
Dahanto pàpakammante dakkhiõàya pañiha¤¤ati.

7. Dakkhiõàya ca bhittiyà accikkhandho samuññhito.
Dahanto pàpakammante uttaràya pañiha¤¤ati.

8. Heññhato ca samuññhàya accikkhandho bhayànako,
Dahanto pàpakammante chadanasmiü pañiha¤¤ati.

9. Chadanamhà samuññhàya accikkhandho bhayànako,
Dahanto pàpakammante bhåmiyaü pañiha¤¤ati.

10. Ayokapàlamàdittaü santattaü jalitaü yathà,
Evaü avãcinirayo heññhà upari passato.

11. Tattha sattà mahàluddà mahàkibbisakàrino,
Accantapàpakammantà paccanti na ca miyyare.

12. Jàtavedasamo kàyo tesaü nirayavàsinaü.
Passa kammànaü daëhattaü na bhasmà hoti na masi.

13. Puratthimenapi dhàvanti tato dhàvanti pacchimaü,
Uttarenapi dhàvanti tato dhàvanti dakkhiõaü.

14. Yaü yaü disaü padhàvanti taü taü dvàraü pithãyati,
Abhinikkhamitàsà te sattà mokkhagavesino.

15. Na te tato nikkhamituü labhanti kammapaccayà,
Tesaü ca pàpakammantaü avipakkaü kataü bahu"nti.

1. Kadariyà tapasà - sãmu11.
[A.] Majjhimanikàya - uparipaõõàsaka devadåtasutta
[B.] Saïkiccajàtaka.

[BJT Page 564] [\x 564/]

Etaü bhayaü dukkhaü domanassaü kuto tassa: attadaõóato jàtaü sa¤jàtaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü. Yàni [PTS Page 406] [\q 406/]      ca nerayikàni dukkhàni yàni ca tiracchànayonikàni dukkhàni yàni ca pettivisayikàni dukkhàni yàni ca mànusikàni dukkhàni, tàni kuto jàtàni, kuto sa¤jàtàni, kuto nibbattàni, kuto abhinibbattàni, kuto pàtubhåtàni: attadaõóato jàtàni sa¤jàtàni nibbattàni abhinibbattàni pàtubhåtàni.

Attadaõóà bhayaü jàtaü janaü passatha medhaganti khattiyà ca bràhmaõà ca vessà ca suddà ca gahaññhà ca pabbajità ca devatà ca manussà ca medhagaü janaü kalahaü janaü viruddhaü janaü pañiviruddhaü janaü àhataü janaü paccàhataü janaü àghàtikaü 1 janaü paccàghàtitaü janaü passatha dakkhatha oloketha nijjhàyetha upaparikkhathàti - janaü passatha medhagaü.

Saüvegaü kittayissàmãti - saüvegaü ubbegaü utràsaü bhayaü pãëanaü ghaññanaü upaddavaü upassaggaü; kittayissàmi pakittayissàmi àcikkhissàmi desissàmi pa¤¤apissàmi paññhapissàmi vicarissàmi vibhajissàmi uttànãkarissàmi pakàsissamãti - saüvegaü kittayissàmi.

Yathà saüvijitaü mayàti - yathà mayà attanà yeva attà2 saüvejito ubbejito saüvegamàpàditoti - yathà saüvijitaü mayà.

Tenàha bhagavà:

"Attadaõóà bhayaü jàtaü
Janaü passatha medhagaü,
Saüvegaü kittayissàmi
Yathà saüvijitaü mayà"ti.

15 - 2

Phandamànaü pajaü disvà macche appodake yathà,
A¤¤ama¤¤ehi byàruddhe disvà maü bhayamàvisi.

Phandamànaü pajaü disvàti - ' pajà'ti sattàdhivacanaü; pajaü taõhàphandanàya phandamànaü, diññhiphandanàya phandamànaü, [PTS Page 407] [\q 407/]      kilesaphandanàya phandamànaü, duccaritaphandanàya phandamànaü, payogaphandanàya phandamànaü, vipàkaphandanàya phandamànaü, rattaü ràgena phandamànaü, duññhaü dosena phandamànaü, måëhaü mohena phandamànaü, vinibaddhaü mànena phandamànaü, vikkhepagataü uddhaccena phandamànaü, aniññhàgataü vicikicchàya phandamànaü, thàmagataü anusayehi phandamànaü, làbhena phandamànaü, alàbhena phandamànaü, yasena phandamànaü, ayasena phandamànaü, pasaüsàya phandamànaü. Nindàya phandamànaü, sukhena phandamànaü, dukkhena phandamànaü. Jàtiyà phandamànaü, jaràya phandamànaü, byàdhinà phandamànaü, maraõena phandamànaü, sokaparidevadukkhadomanassåpàyàsehi phandamànaü, nerayikena dukkhena phandamànaü, tiracchànayonikena dukkhena phandamànaü, pettivisayikena dukkhena phandamànaü, -

1. âghàñitaü, syà. 2. Saddà - sãmu11.

[BJT Page 566] [\x 566/]
Mànusikena dukkhena phandamànaü, gabbhokkantimålakena dukkhena gabbhaññhitimålakena dukkhena - gabbhavuññhànamålakena dukkhena - jàtassåpanibandhakena dukkhena - jàtassa paràdheyyakena dukkhena attåpakkamena dukkhena - paråpakkamena dukkhena - dukkhadukkhena saïkhàradukkhena - vipariõàmadukkhena - cakkhurogena dukkhena sotarogena - ghànarogena - jivhàrogena - sãsarogena kaõõarogena, mukharogena, dantarogena, kàsena, pinàso, óahena, jarena, kucchirogena, mucchàya, pakkhandikàya, sålàya visåcikàya kuññhena gaõóena kilàsena sosena, apamàrena, dadduyà kaõóuyà kacchuyà nakhasàya 1 vitacchikàya. Lohitena pittena madhumehena, aüsàya piëakàya bhagandalena, pittasamuññhànena àbàdhena sannipàtikena àbàdhena utupariõàmajena àbàdhena visamaparihàrajena àbàdhena opakkamikena [PTS Page 408] [\q 408/]      àbàdhena kammavipàkajena àbàdhena, sãtena uõhena jighacchàya pipàsàya uccàrena passàvena, óaüsamakasavàtàtapasiriüsapa3 samphassena dukkhena màtumaraõena dukkhena pitumaraõena dukkhena - dhãtumaraõena dukkhena - ¤àtimaraõena dukkhena - bhogavyasanena dukkhena - rogavyasanena dukkhena - sãlavyasanena dukkhena - diññhivyasanena dukkhena phandamànaü samphandamànaü viphandamànaü vedhamànaü pavedhamànaü sampavedhamànaü; disvàti disvà passitvà tulayitvà tãrayitvà vibhàvayitvà vibhåtaü katvàti - phandamànaü pajaü disvà.

Macche appodake yathàti - yathà macchà appodake udakapariyàdàne kàkehi và kulalehi và balàkàhi và paripàtiyamàni4 ukkhipiyamànà khajjamànà phandanti samphandanti vipphandanti vedhanti pavedhanti sampavedhanti; evamevaü pajà taõhàphandanàya phandanti - pe -
Diññhibyasanena dukkhena phandanti samphandanti vipphandanti vedhanti pavedhanti sampavedhantãti - macche appodake yathà.

A¤¤ama¤¤ehi byàruddheti - a¤¤ama¤¤aü sattà viruddhà pañiviruddhà abàhati5 paccàhatà àghàtitaü6 paccàghàtità ràjànopi ràjåhi vivadanti, khattiyàpi khattiyehi vivadanti, bràhmaõàpi bràhmaõehi vivadanti, gahapatãpi gahapatãhi vivadanti, màtàpi puttena vivadati, puttopi màtarà vivadati, pitàpi puttena vivadati, puttopi pitarà vivadati, bhàtàpi vivadati, bhaginãpi bhaginiyà vivadati, bhàtàpi bhaginiyà vivadati -

1. Rakhasàya - sa, rakkhasàya - pu. [PTS]. 2. Lohitena pittena - sãmu. 11 [PTS]. 3. Sarãsapa - machasaü 4. Paripàñiyamànà - sãmu. 11. Machasaü 5. âhatà - sãmu. 11 6. âghàñità - syà.

[BJT Page 568] [\x 568/]

Bhaginãpi bhàtarà vivadati, sahàyopi sahàyena vivadati te tattha kalahaviggahavivàdàpannà a¤¤ama¤¤aü pàõãhipi upakkamanti, leóóåhipi upakkamanti, daõóehipiupakkamanti, satthehipi upakkamanti. Te tattha maraõampi nigacchanti. Maraõamattampi dukkhanti - a¤¤ama¤¤ehi byàruddhe.

Disvà [PTS page 409] maü bhayamàvisãti - ' disvà'ti disvà passitvà tulayitvà tãrayitvà vibhàvayitvà vibhåtaü katvà bhayaü pãëanaü ghaññanaü upaddavo upassaggo àvisãti - disvà maü bhayamàvisi.

Tenàha bhagavà:

"Phandamànaü pajaü disvà
Macche appodake yathà,
A¤¤ama¤¤ehi byàruddhe
Disvà maü bhayamàvisã"ti.

15 - 3

Samantamasàro loko
Disà sabbà samerità,
Icchaü bhavanamattano
Nàddasàsiü1 anositaü.

Samantamasàro lokoti - ' loko'ti nirayaloko tiracchànayoniloko pettivisayaloko manussaloko devaloko khandhaloko dhàtuloko àyatanaloko ayaü loko paro loko brahmaloko devaloko; ayaü vuccati loko. Nirayaloko asàro nissàro sàràpagato niccasàrasàrena và sukhasàrasàrena và attasàrasàrena và niccena và dhuvena và sassatena và avipariõàmadhammena và. Tiracchànàyoniloko - pettivisayaloko - manussaloko - devaloko - khandhaloko - dhàtuloko - àyatanaloko - ayaü loko paro loko brahmaloko - devaloko2 asàro nissàro sàràpagato niccasàrasàrena và sukhasàrasàrena và attasàrasàrena và niccena và dhuvena và sassatena và avipariõàmadhammena và. Yathà panà naëo asàro nissàro sàràpagato, yathà eraõóo asàro nissàro sàràpagato, yathà udumbaro asàro nissàro sàràpagato, yathà setakaccho3 [PTS Page 410] [\q 410/]      asàro nissàro sàràpagato, yathà pàribhaddako asàro nissàro sàràpagato, yathà eõapiõóo asàro nissàro sàràpagato, yathà udakabubbuëakaü asàraü nissàraü sàràpagataü, yathà marãci asàro nissàro sàràpagato, yathà kadalikkhandho4 asàro nissàro sàràpagato, yathà màyà asàrà nissàrà sàràpagatà, evameva nirayaloko
Asàro nissàro sàràpagato niccasàrasàrena và sukhasàrasàrena và attasàrasàrena và niccena và dhuvena và sassatena và avipariõàmadhammena và; -

1. Nàddasàmi - sãmu. 11. 2. Sadevaloko - syà, [PTS]. 3. Setakacco - manupa. Setagaccho - [PTS] 4. Khadalikkhandho - sãmu11.

[BJT Page 570] [\x 570/]

Tiracchànayoniloko - pettivisayaloko manussaloko - devaloko asàro nissàro sàràpagato niccasàrasàrena và sukhasàrasàrena và attasàrasàrena và niccena và dhuvena và sassatena và avipariõàmadhammena và; -
Khandhaloko - dhàtuloko àyatanaloko - ayaü loko - paro loko - brahmaloko - devaloko asàro nissàro sàràpagato niccasàrasàrena và sukhasàrasàrena và attasàrasàrena và niccena và dhuvena và sassatena và avipariõàmadhammena vàti - samantamasàro loko.

Disà sabbà sameritàti - ye puratthimàya disàya saïkhàrà tepi erità samerità calità ghaññità aniccatàya, jàtiyà anugatà, jaràya anusañà, byàdhinà abhibhåtà, maraõena abbhàhatà, dukkhe patiññhità, atàõà alenà asaraõà asaraõãbhåtà. Ye pacchimàya disàya saïkhàrà ye uttaràya disàya saïkhàrà - ye dakkhiõàya disàya saïkhàrà - ye uttaràya anudisàya saïkhàrà - ye pacchimàya anudisàya saïkhàrà - ye puratthimàya anudisàya1 saïkhàrà - ye pacchimàya anudisàya saïkhàrà - ye uttaràya anudisàya saïkhàrà - ye dakkhiõàya anudisàya saïkhàrà - ye heññhimàya disàya saïkhàrà - ye uparimàya disàya saïkhàrà - ye dasasu disàsu saïkhàrà, tepi erità samerità calità ghaññità aniccatàya, jàtiyà anugatà, jaràya anusañà, byàdhinà abhibhåtà, maraõena abbhàhatà dukkhe patiññhità, atàõà alenà asaraõà asaraõãbhåtà.

Bhàsitampi cetaü:

1. "Ki¤càpi [PTS Page 411] [\q 411/]      te'taü2 jalate3 vimànaü
Obhàsayaü uttarassaü disàyaü, 4
Råpe raõaü disvà sadà pavedhitaü
Tasmà na råpe ramatã sumedho" [a]

2. "Maccunàbbhàhato loko jaràya parivàrito,
Taõhàsallena otiõõo icchàdhåmàyito sadà"[b]

3. "Sabbo àdãpito loko sabbo loko padhåpito,
Sabbo pajjalito loko sabbo loko pakampito"ti. [C]

Disà sabbà samerità

1. Disàya - sãmu11. 2. Cetaü - sãmu11 3. Jalati - sãmu. 11. 4. Uttariyaü disàya - sãmu. 11. Machasaü. [PTS]
A. Brahmasaüyutta - pañhamavagga. [B.] Devatàsaüyutta - andhavagga [c.] Bhikkhunãsaüyutta.

[BJT Page 572] [\x 572/]

Icchaü bhavanamattanoti - attano bhavanaü tàõaü lenaü saraõaü gatiü paràyanaü icchanto sàdiyato patthayanto pihayanto abhijappantoti - icchaü bhavanamattano.

Nàddasàsiü anositanti - ajjhositaü yeva addasaü; anajjhositaü nàddasaü. Sabbaü yobba¤¤aü jaràya ositaü. Sabbaü àrogyaü byàdhinà ositaü. Sabbaü jãvitaü maraõena ositaü. Sabbaü làbhaü alàbhena ositaü. Sabbaü yasaü ayasena ositaü. Sabbaü passaü nindàya ositaü. Sabbaü sukhaü dukkhena ositaü.

4. "Làbho alàbhe ayaso yaso ca nindà pasaüsà ca sukhaü dukha¤ca.
Ete aniccà manujesu dhammà asassatà vipariõàmadhammà"ti[a]

'Nàddasàsiü anositaü'.

Tenàha bhagavà:
"Samantamasàro loko disà sabbà samerità,
Icchaü bhavanamattano nàddasàsiü anosita"nti.

15 - 4
Osàne [PTS Page 412] [\q 412/]      tveva byàruddhe disvà me aratã ahu,
Athettha sallamaddakkhiü duddasaü hadayassitaü.

Osàne tveva byàruddheti - 'osànetvevà'ti sabbaü yobba¤¤aü jarà osàpeti; sabbaü àrogyaü byàdhi osàpeti; sabbaü jãvitaü maraõaü osàpeti; sabbaü làbhaü alàbho osàpeti; sabbaü yasaü ayaso osàpeti; sabbaü pasaüsaü nindà osàpeti; sabbaü sukhaü dukkhaü osàpetãti ' osànetveva;' byàruddheti yobba¤¤akàmà sattà jaràya pañiviruddhà; àrogyakàmà sattà byàdhinà pañiviruddhà; jãvitukàmà sattà maraõena pañiviruddhà; làbhakàmà sattà alàbhena pañiviruddhà; yasakàmà sattà ayasena pañiviruddhà; pasaüsàkàmà sattà nindàya pañiviruddhà; sukhakàmà sattà dukkhena pañiviruddhà àhatà paccàhatà àghàtità paccàghàtitàti ' osànetveva byàruddhe. '

[A.] Aññhakaïguttara - mettàvagga

[BJT Page 574] [\x 574/]

Disvà me arati ahåti - 'disvà'ti disvà passitvà tulayitvà tãrayitvà vibhàvayitvà vibhåtaü katvàti disvà; me aratãti yà arati yà anabhirati yà anabhiramaõà yà ukkaõñhitatà yà paritasità ahåti disvà me arati ahu.

Athettha sallamaddakkhinti - 'athà'ti padasandhi padasaüsaggo padapàripårã akkharasamavàye bya¤janasiliññhatà padànupubbatà nametaü athàti; etthàti sattesu; sallanti satta sallàni: ràgasallaü dosasallaü mohasallaü mànasallaü diññhisallaü sokasallaü kathaïkathàsallaü; addakkhinti addasaü adakkhiü apassiü pañivijjhinti - athettha sallamaddakkhiü.

Duddasaü hadayassitanti - 'duddasa'nti duddasaü duddakkhaü duppassaü dubbujjhaü duranubujjhaü duppañivijjhanti duddasaü; hadayassitanti hadayaü vuccati cittaü; " yaü cittaü mano mànasaü hadayaü paõóaraü mano manàyatanaü manindriyaü vi¤¤àõaü vi¤¤àõakkhandho tajjà manovi¤¤àõadhàtu;[A] hadayassitaü hadayanissitaü cittasitaü cittanissitaü cittena sahajàtaü sahagataü saüsaññhaü sampayuttaü ekuppàdaü ekanirodhaü ekavatthukaü ekàrammaõanti "duddasaü [PTS Page 413] [\q 413/]      hadayassitaü ".

Tenàha bhagavà:
"Osàne tveva byàruddhe disvà me aratã ahu,
Athettha sallamaddakkhiü duddasaü hadayassita"nti.
15 - 5
Yena sallena otiõõo disà sabbà vidhàvati,
Tameva sallamabbuyha na dhàvati na sãdati.

Yena sallena otiõõo disà sabbà vidhàvatãti - 'salla'nti satta sallàni: ràgasallaü dosasallaü mohasallaü mànasallaü diññhisallaü sokasallaü kathaïkathàsallaü.

Katamà ràgasallaü? Yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandiràgo cittassa sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü gedho paëigedho5 saïge païko ejà màyà janikà sa¤janikà sa¤jananã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visañà àyåhanã6 dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkhà pañibandhu 7 àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà jappitattaü loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü puccha¤cikatà sàdukamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà råpataõhà aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü, dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabalisaü màravisayo taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà visamalobho akusalamålaü. Idaü ràgasallaü.
Katamaü dosasallaü? Anatthaü me acarãti àghàto jàyati, anatthaü me carissatã'ti àghàto jàyati - pe - caõóikkaü asuropo1 anattamanatà cittassa, idaü dosasallaü.

1. Assuropo - pu sãmu. 11 [PTS. A.] Dhammasaïgaõi cittuppàdakaõóa.

[BJT Page 576] [\x 576/]
Katamaü mohasallaü? Dukkhe a¤¤àõaü - pe - dukkhanirodhagàminiyà pañipadàya a¤¤àõaü, pubbante a¤¤àõaü aparante - pubbantàparante a¤¤àõaü, idappaccayatàpañiccasamuppannesu dhammesu a¤¤àõaü, yaü evaråpaü adassanaü anabhisamayo ananubodho asambodho appañivedho asaïgàhanà1 apariyogàhanà asamapekkhanà apaccavekkhanà apaccakkhakammaü dummejjhaü bàlyaü moho pamoho sammoho avijjà avijjogho avijjàyogo avijjànusayo avijjàpariyuññhànaü avijjàlaïgã2moho akusalamålaü, idaü mohasallaü.

Katamaü mànasallaü? Seyyohamasmãti màno, sadisohamasmãti màno, hãnohamasmãti màno; yo evaråpo màno ma¤¤anà ma¤¤itattaü unnati unnamo dhajo sampaggàho ketukamyatà cittassa, idaü mànasallaü

Katamaü diññhisallaü? Vãsativatthukà sakkàyadiññhi, dasavatthukà [PTS Page 414] [\q 414/]      micchàdiññhi, dasavatthukà antaggàhikà diññhi; yà evaråpà diññhi diññhigataü diññhigahanaü diññhikantàro diññhivisåkàyikaü diññhivipphanditaü diññhisa¤¤ojanaü gàho patiññhàho abhiniveso paràmàso kummaggo micchàpatho micchattaü titthàyatanaü vipariyesagàho viparãtagàho vipallàsagàho micchàgàho ayàthàvatasmiü3 yàthàvatanti gàho yàvatà dvàsaññhi diññhigatàni, idaü diññhisallaü.

Katamaü sokasallaü? ¥àtibyasanena và phuññhassa bhogabyasanena và phuññhassa rogabyasanena và phuññhassa sãlabyasanena và phuññhassa diññhibyasanena và phuññhassa a¤¤atara¤¤atarena byasanena samannàgatassa a¤¤atara¤¤atarena dukkhadhammena phuññhassa soko socanà socitattaü antosoko antoparisoko antodàho antoparidàho cetaso parijjhàyanà domanassaü, idaü sokasallaü.

1. Asaïgahanà - sãmu11. 2. Laïghã - sãmu 11 3. Ayàthàvakasmiü - sãmu11

[BJT Page 578] [\x 578/]

Katamaü kathaïkathàsallaü? Dukkhe kaïkhà dukkhasamudaye kaïkhà dukkhanirodhe kaïkhà dukkhanirodhagàminiyà pañipadàya kaïkhà pubbante kaïkhà aparante kaïkhà pubbantàparante kaïkhà idappaccayatàpañiccasamuppannesu dhammesu kaïkhà, yà evaråpà kaïkhà kaïkhàyanà kaïkhàyitattaü vimati vicikicchà dveëhakaü dvedhàpatho saüsayo anekaüsagàho àsappanà parisappanà apariyogàhanà thambhitattaü cittassa manovilekho; idaü kathaïkathàsallaü.

Yena sallena otiõõo disà sabbà vidhàvatãti - ràgasallena otiõõo viddho phuññho pareto samohito samannàgato kàyena duccaritaü carati, vàcàya duccaritaü carati, manasà duccaritaü carati, pàõampi hanti, adinnampi àdiyati, sandhimpi chindati, nillopampi harati. Ekàgàrikampi karoti, paripanthepi tiññhati, paradàrampi gacchati, musàpi bhaõati, evampi ràgasallena otiõõo viddho phuññho pareto samohito samannàgato dhàvati vidhàvati saüdhàvati saüsarati, athavà ràgasallena otiõõo viddho puññho pareto samohito samannàgato bhoge pariyesanto nàvàya mahàsamuddaü pakkhandati: sãtassa purakkhato [PTS Page 415] [\q 415/]      uõhassa purakkhato óaüsamakasavàtàtapasiriüsapasamphassehi rissamàno khuppipàsàhi 1 mãyamàno2 nigumbaü gacchati, takkolaü gacchati, takkasilaü gacchati, kàlamukhaü gacchati, pahammukhaü3 gacchati, vesuïgaü gacchati, veràpathaü gacchati javaü gacchati, tàmaliü4 gacchati, vaïgaü5 gacchati, eëavaddhanaü6 gacchati, suvaõõakåñaü gacchati, suvaõõabhåmiü gacchati, tambapaõõiü gacchati, suppàrakaü7 gacchati, bharukacchaü8 gacchati, suraññhaü9 gacchati, aïgalokaü10 gacchati, gaïgaõaü11 gacchaü, paramagaïgaõaü12 gacchati, yonaü gacchati, paramayonaü gacchati, navakaü13 gacchati, målapadaü gacchati, marukantàraü gacchati, jaõõupathaü gacchati, ajapathaü gacchati, meõóapathaü gacchati, saïkupathaü gacchati, chattapathaü gacchati, vaüsapathaü14 gacchati, sakuõapathaü gacchati, måsikapathaü gacchati, darãpathaü gacchati, vettàdhàraü15 gacchati. Pariyesanto na labhati. Alàhamålakampi dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti. Pariyesanto labhati. Laddhà àrakkhamålakampi dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti, kinti me bhoge neva ràjàno hareyyuü, na corà hareyyuü, na aggi daheyya, na udakaü vaheyya, na appiyà dàyàdà hareyyunti. Tassa evaü àrakkhato gopayato te bhogà vippalujjanti. [PTS Page 416] [\q 416/]      so [PTS Page 416] [\q 416/]      vippayogamålakampi dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti. Evampi ràgasallena otiõõo viddho phuññho pareto samohito samannàgato dhàvati vidhàvati saüdhàvati saüsarati.

1. Khuppipàsàya - sãmu. 11. Machasaü[PTS] 2. Pãëiyamàno - sãmu11. 3, Maraõapàraü - sãmu11 purapuraü - machasaü. 4. Tamasiü - sãmu 11. Tambaliïgaü - siïgaü - sã. 5. Caïkaü - sã. 6. Eëabandhanaü - sãmu11. Machasaü jalavanaü - manupa. 7. Suppàdakaü - machasaü. Suppàraü - sãmu1. 8. Bhàrukacchaü - sãmu11, bharukacchiü - bharukaü - sã. 9. Suraddhaü - suraraññhaü - sã. 10. Bhaïgalokaü - machasaü. Saïgalokaü - sã. 11. Bhaïgaõaü - machasaü. Padapanaïgaü - sã. 12. Suramataïganaü machasaü. Padapataïgaü - sã. Padapataïgaõaü - sã 13. Vinakaü - machasaü vitakaü - musã1. 14. Aüsapathaü - sã 15. Vettàcàraü - sã.

[BJT Page 580] [\x 580/]

Dosasallena - mohasallena - mànasallena otiõõo viddho phuññho pareto samohito samannàgato kàyena duccaritaü carati, vàcàya duccaritaü carati, manasà duccaritaü carati, pàõampi hanti, adinnampi àdiyati, sandhimpi chindati, nillopampi harati, ekàgàrikampi karoti, paripanthepi tiññhati, paradàrampi gacchati, musàpi bhaõati. Evaü mànasallena otiõõo viddho phuññho pareto samohito samannàgato dhàvati vidhàvati sandhàvati saüsarati.

Diññhisallena otiõõo viddho phuññho pareto samohito samannàgato acelako hoti muttàcàro hatthàpalekhano, na ehibhadantiko, na tiññhabhadantiko, nàbhihañaü na uddissa kataü na nimantanaü sàdiyati. So na kumbhimukhà patigaõhàti. Na khaëopimukhà patigaõhàti na eëakamantaraü na daõóamantaraü na musalamantaraü na dvinnaü bhu¤jamànànaü na gabbhiniyà na pàyamànàya na purisantaragatàya na saükittãsu, na yattha sà upaññhito hoti, na yattha makkhikà saõóasaõóacàrinã. Na macchaü, na maüsaü, na suraü, merayaü, na thusodakaü pivati. So ekàgàriko và hoti. Ekàlopiko va. Dvàgàriko và hoti dvàlopiko - pe - sattàgàriko và hoti. Sattàlopiko. Ekissàpi dattiyà yàpeti. Dvãhipi dattãhi yàpeti - pe - sattahipi dattãhi yàpeti. Ekàhikampi àhàraü àhàreti. Dvàhikampi àhàraü àhàreti - pe - sattàhikampi àhàraü àhàreti. Iti evaråpaü aóóhamàkikampi pariyàyabhattabhojanànuyogamanuyutto viharati. Evampi diññhisallena otiõõo viddho phuññho pareto samohito samannàgato dhàvati vidhàvati sandhàvati saüsarati.

Athavà diññhisallena otiõõo viddho phuññho pareto samohito samannàgato so sàkabhakkho và hoti, sàmàkabhakkho và hoti, nãvàrabhakkho và hoti, daddulabhakkho và hoti, hañabhakkho và hoti, kaõabhakkho và hoti, àcàmabhakkho và hoti, pi¤¤àkabhakkho [PTS Page 417] [\q 417/]      và hoti, tilabhakkho và hoti, tiõabhakkho và hoti, gomayabhakkho và hoti, vanamålaphalàhàro vi yàpeti pavattaphalabhojano. So sàõànipi dhàreti, masàõànipi dhàreti, chavadussànipi dhàreti, paüsukålànipi dhàreti,
[BJT Page 582] [\x 582/]
Tirãñànipi dhàreti - ajinànipi dhàreti - ajinakkhipampi dhàreti, kusacãrampi dhàreti, vàkacãrampi dhàreti, phalakacãrampi dhàreti, kesakambalampi dhàreti, vàlakambalampi dhàreti, ulåkapakkhampi dhàreti, kesamassulocakopi hoti, kesamassulocanànuyogamanuyutto viharati. Ubbhaññhakopi hoti àsanapañikkhitto, ukkuñikopi hoti ukkuñikappadhànamanuyutto. Kaõñakàpassayikopi hoti kaõñakàpassaye seyyaü kappeti, phalakaseyyampi kappeti, thaõóilaseyyampi kappeti, ekàpassayiko hoti rajojalladharo, abbhokàsiko hoti yathàsanthatiko, vekañikopi hoti vikañabhojanànuyogamanuyutto, apànakopi hoti apànabhattamanuyutto, sàyatatiyakampi udakorohanànuyogamanuyutto viharati. Iti evaråpaü anekavihitaü kàyassa àtàpanaparitàpanànuyogamanuyutto viharati. Evampi diññhisallena otiõõo viddho phuññho pareto samohito samannàgato dhàvati vidhàvati sandhàvati saüsarati.

Sokasallena otiõõo viddho phuññho pareto samohito samannàgato socati, kilamati, paridevati, urattàëiü kandati sammohaü àpajjati. Vuttaü hetaü bhagavatà: "bhåtapubbaü bràhmaõa, imissàyeva sàvatthiyà a¤¤atarissà [PTS Page 418] [\q 418/]      itthiyà màtà kàlamakàsi. Sà tassà kàlakiriyàya ummattikà khittacittà rathiyàya rathiyaü siïghàñakena siïghàñakaü upasaïkamitvà evamàha: 'api me màtaraü addasatha? Api me màtaraü addasathà'ti[a] bhåtapubbaü bràhmaõa, imissàyeva sàvatthiyà a¤¤atarissà itthiyà pità kàlamakàsi - bhàtà kàlamakàsi - bhaginã kàlamakàsi putto kàlamakàsi - dhãtà kàlamakàsi - sàmiko kàlamakàsi. Sà tassa kàlakiriyàya ummattikà khittacittà rathiyàya rathiyaü siïghàñakena siïghàñakaü upasaïkamitvà evamàha: 'api me sàmikaü addasatha? Api me sàmikaü addasathà'ti. [A] bhåtapubbaü bràhmaõa, imissàyeva sàvatthiyà a¤¤atarassa purisassa màtà kàlamakàsi. So tassà kàlakiriyàya ummattako khittacitto rathiyàya rathiyaü siïghàñakena siïghàñakaü upasaïkamitvà evamàha: ' api me màtaraü addasatha? Api me màtaraü addasathà: ti. [A] bhåtapubbaü bràhmaõa, imissàyeva sàvatthiyà a¤¤atarassa purisassa pità kàlamakàsi - bhàtà kàlamakàsi - bhaginã kàlamakàsi - putto kàlamakàsi - dhãtà kàlamakàsi - pajàpati kàlamakàsi. So tassà kàlakiriyàya ummattako khittacitto rathiyàya rathiyaü siïghàñakena siïghàñakaü upasaïkamitvà evamàha: 'api me pajàpatiü addasatha? Api me pajàpatiü addasathà'ti[a] bhåtapubbaü bràhmaõa, imissàyeva sàvatthiyà a¤¤atarà itthã ¤àtikulaü agamàsi. Tassà te ¤àtakà sàmikaü acchinditvà a¤¤assa dàtukàmà. Sà ca naü na icchati. Atha kho sà itthã sàmikaü etadavoca: 'ime maü ayyaputta, ¤àtakà tava acchinditvà a¤¤assa dàtukàmà. Ubho mayaü marissàmà'ti. Atha kho so puriso taü itthiü dvidhà chetvà attànaü opàtesi1 ubho pecca bhavissàmà'ti. [A] evaü sokasallena otiõõo viddho puññho pareto samohito samannàgato dhàvati vidhàvati sandhàvati saüsarati.

1. Opàteti - sãmu. 11.
[A.] Majjhimanikàya - majjhimapaõõàsaka - piyajàtikasutta.

[BJT Page 584] [\x 584/]

Kathaïkathàsallena otiõõo viddho phuññho pareto samohito samannàgato saüsayapakkhanno hoti vimatipakkhanno dveëhakajàto: 'ahosiü nu kho ahaü atãtamaddhànaü? Na nu kho ahosiü atãtamaddhànaü? Kiü nu kho ahosiü atãtamaddhànaü? Kathaü nu kho ahosiü atãtamaddhànaü? Kiü hutvà kiü ahosiü nu kho atãtamaddhànaü? Bhavissàmi nu kho ahaü anàgatamaddhànaü? Na nu kho bhavissàmi [PTS Page 419] [\q 419/]      anàgatamaddhànaü? Kiü nu kho bhavissàmi anàgatamaddhànaü? Kathaü nu kho bhavissàmi anàgatamaddhànaü? Kiü hutvà kiü bhavissàmi nu kho anàgatamaddhànaü? Etarahi và paccuppannaü addhànaü àrabbha kathaïkathã hoti: ahaü nu khosmi? No nu khosmi? Kiü nu khosmi? Kathaü nu khosmi? Ayaü nu kho satto kuto àgato? So kuhiü gàmã bhavissatã'ti. Evaü kathaïkathàsallena otiõõo viddho phuññho pareto samohito samannàgato dhàvati vidhàvati sandhàvati saüsarati. Te salle abhisaïkharoti. Te salle abhisaïkharonto sallàbhisaïkhàravasena puratthimaü disaü dhàvati. Pacchimaü disaü dhàvati. Uttaraü disaü dhàvati. Dakkhiõaü disaü dhàvati. Te sallàbhisaïkhàrà appahãnà. Sallàbhisaïkhàrànaü appahãnattà gatiyà dhàvati niraye dhàvati. Tiracchànayoniyà dhàvati. Pettivisaye dhàvati. Manussaloke dhàvati. Devaloke dhàvati. Gatiyà gatiü uppattiyà upapattiü pañisandhiyà pañisandhiü bhavena bhavaü saüsàrena saüsàraü vaññena vaññaü dhàvati vidhàvati sandhàvati saüsaratãti - yena sallena otiõõo disà sabbà vidhàvati.

Tameva sallamabbuyha na dhàvati na sãdatãti - tameva ràgasallaü dosasallaü mohasallaü mànasallaü diññhisallaü sokasallaü kathaïkathàsallaü abbuyha abbuhitvà uddharitvà samuddharitvà uppàñayitvà samuppàñayitvà1 pajahitvà vinodetvà byantikaritvà anabhàvaü gametvà neva puratthimaü disaü dhàvati. Na pacchimaü disaü dhàvati. Na uttaraü disaü dhàvati. Na dakkhiõaü disaü dhàvati. Te sallàbhisaïkhàrà pahãnà. Sallàbhisaïkhàrànaü pahãnattà gatiyà na dhàvati. Niraye na dhàvati. Tiracchànayoniyà na dhàvati. Pettivisaye na dhàvati. Manussaloke na dhàvati. Devaloke na dhàvati. Na gatiyà gatiü - na upapattiyà upapattiü - na pañisandhiyà pañisandhiü - na bhavena bhavaü - na saüsàrena saüsàraü - na vaññena vaññaü dhàvati vidhàvati saüdhàvati saüsaratãti - tamevasallamabbuyha. Na dhàvati na sãdatãti [PTS Page 420] [\q 420/]      kàmoghe na sãdati. Bhavoghe na sãdati. Diññhoghe na sãdati. Avijjoghe na sãdati. Na saüsãdati na avasãdati na gacchati na avagacchatãti - tameva sallamabbuyha na dhàvati na sãdati.

Tenàha bhagavà:

" Yena sallena otiõõo
Disà sabbà vidhàvati.
Tameva sallamabbuyha
Na dhàvati na sãdatã"ti

1. Uppàdayitvà samuppàdayitvà - sayà. Machasaü [PTS.]

[BJT Page 586] [\x 586/]

15 - 6
Tattha sikkhànugãyanti
Yàni loke gathitàni. 1
Na tesu pasuto siyà
Nibbijjha sabbaso kàme,
Sikkhe nibbànamattano.

Tattha sikkhànugãyanti yàni loko gathitànãti - 'sikkhà'ti hatthisikkhà assasikkhà rathasikkhà sàlàkiyaü sallakattiyaü kàyatikicchaü bhåtiyaü komàrabhaccaü. 2 Gãyantãti niggãyanti kathiyanti bhaõãyanti dãpãyanti voharãyanti. Athavà gãyanti - gaõhãyanti uggaõhãyanti dhàrãyanti upadhàrãyanti upalakkhiyanti gathitapañilàbhàya. Gathità vuccanti pa¤ca kàmaguõà: cakkhuvi¤¤eyyà råpà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà. Kiü kàraõà gathità vuccanti pa¤ca kàmaguõà? Yebhuyyena devamanussà pa¤ca kàmaguõe icchanti sàdiyanti patthayanti pihayanti abhijappanti; taïkàraõà gathità vuccanti pa¤ca kàmaguõà. Loketi manussaloke devaloke khandhaloke dhàtuloke àyatanaloketi.

Na tesu pasuto siyàti - tàsu và sikkhàsu tesu và pa¤casu kàmaguõesu na pasuto siyà, na tanninno assa, na tappoõo na tappabbhàro na tadadhimutto na tadadhipateyyoti - na tesu pasuto siyà.

Nibbijjha sabbaso kàmeti - 'nibbijjhà'ti pañivijjhitvà; sabbe saïkhàrà aniccà ti pañivijjhitvà sabbe saïkhàrà dukkhà'ti pañivijjhitvà - pe - 'yaü ki¤ci samudayadhammaü sabbaü [PTS Page 421] [\q 421/]      taü nirodhadhamma'nti pañivijjhitvà; sabbasoti sabbena sabbaü sabbathà sabbaü asesaü nissesaü pariyàdiyanavacanametaü sabbasoti; kàmàti uddànato dve kàmà: vatthukàmà ca kilesakàmà ca katame vatthukàmà? Manàpikà råpà manàpikà saddà manàpikà gandhà manàpikà rasà manàpikà phoññhabbà, attharaõà pàpuraõà, dàsidàsà ajeëakà kukkuñasåkarà hatthigavàssavaëavà, khettaü vatthu2 hira¤¤aü suvaõõaü gàmanigamaràjadhàniyo raññhaü ca janapado ca koso ca koññhàgàraü ca, yaü ki¤ci rajanãyaü vattå3 vatthukàmà.

Api ca, atãtà kàmà, anàgatà kàmà, paccuppannà kàmà, ajjhattà kàmà, bahiddhà kàmà, ajjhattabahiddhà kàmà, hãnà kàmà, majjhimà kàmà, paõãtà kàmà, àpàyikà kàmà, mànusikà kàmà, dibbà kàmà, paccupaññhità kàmà, nimmità kàmà, paranimmità kàmà, animmità kàmà4, pariggahità kàmà, apariggahità kàmà, mamàyità kàmà, amamàyità kàmà, sabbe'pi kàmàvacarà dhammà, sabbe'pi råpàvacarà dhammà, sabbe'pi aråpàvacarà dhammà, taõhàvatthukà taõhàrammaõà kamanãyaññhena5 rajanãyaññhena madanãyaññhena kàmà. Ime vuccanti vatthukàmà.

Katame kilesakàmà? Chando kàmo, ràgo kàmo, chandaràgo kàmo: saïkappo kàmo, ràgo kàmo, saïkapparàgo kàmo, yo kàmesu kàmacchando, kàmaràgo, kàmanandi, kàmataõhà, kàmasineho, kàmapariëàho, kàmamucchà, kàmajjhosànaü, kàmogho, kàmayogo, kàmåpàdànaü, kàmacchandanãvaraõaü.
1. "Addasaü kàma te målaü saïkappà kàma jàyasi,
Na taü saïkappayissàmi evaü kàma na hehisã1"ti.

Ime vuccanti kilesakàmà. Nibbijjha sabbaso kàme.

Sikkhe nibbànamattanoti - ' sikkhà'ti tisso sikkhà: adhisãlasikkhà adhicittasikkhà adhipa¤¤àsikkhà - pe - ayaü adhipa¤¤àsikkhà. Nibbànamattanoti attano ràgassa nibbàpanàya dosassa nibbàpanàya mohassa nibbàpanàya - pe - sabbàkusalàbhisaïkhàrànaü samàya upasamàya våpasamàya nibbàpanàya pañinissaggàya pañippassaddhiyà adhisãlampi sikkheyya, adhicittampi sikkheyya, adhipa¤¤ampi sikkheyya.

1. Gadhitàni - sãmu11. 2. Komàratikicchaü - syà
[BJT Page 588] [\x 588/]
Imà tisso sikkhàyo àvajjanto sikkheyya jànanto sikkheyya, passanto sikkheyya, paccavekkhanto sikkheyya, cittaü adhiññhahanto sikkheyya, saddhàya adhimuccanto sikkheyya, viriyaü paggaõhanto sikkheyya, satiü upaññhapento sikkheyya, cittaü samàdahanto sikkheyya, pa¤¤àya pajànanto sikkheyya, abhi¤¤eyyaü abhijànanto sikkheyya, pari¤¤eyyaü parijànanto sikkheyya, pahàtabbaü pajahanto sikkheyya, bhàvetabbaü bhàvento sikkheyya, sacchikàtabbaü sacchikaronto sikkheyya àcareyya samàcareyya, samàdàya vatteyyà'ti ' sikkhe nibbànamattano. '

Tenàha bhagavà:

"Tattha sikkhànugãyanti
Yàni loke gathitàni,
Na tesu pasuto siyà
Nibbijjha sabbaso kàme,
Sikkhe nibbànamattano"ti.

15 - 7

Sacco siyà appagabbho amàyo rittapesuno,
Akkodhano lobhapàpaü vevicchaü vitare muni.

Sacco siyà appagabbhoti - ' sacco siyà'ti saccavàcàya samannàgato siyà, sammàdiññhiyà samannàgato siyà, ariyena aññhaïgikena maggena samannàgato siyàti sacco siyà; appagabbhoti tãõi pàgabbhiyàni: kàyikaü pàgabbhiyaü vàcasikaü pàgabbhiyaü cetasikaü pàgabbhiyaü. Katamaü kàyikaü pàgabbhiyaü? Idhekacco saïghagatopi kàyikaü pàgabbhiyaü dasseti. Gaõagatopi kàyikaü pàgabbhiyaü dasseti. Bhojanasàlàyampi kàyikaü pàgabbhiyaü dasseti. Jantàgharepi kàyikaü pàgabbhiyaü dasseti. Udakatitthepi kàyikaü pàgabbhiyaü dasseti. Antaragharaü pavisantopi kàyikaü pàgabbhiyaü dasseti. Antaragharaü paviññhopi kàyikaü pàgabbhiyaü dasseti.

Kathaü saïghagato kàyikaü pàgabbhiyaü dasseti? Idhekacco saïghagato acittãkàrakato there bhikkhå ghaññayantopi tiññhati. Ghaññayantopi nisãdati. Puratopi tiññhati. Puratopi nisãdati. Uccepi àsane nisãdati. Sasãsaü pàrupitvàpi nisãdati. òhitakopi bhaõati. Bàhàvikkhepako pi bhaõati. Evaü saïghagato kàyikaü pàgabbhiyaü dasseti.

Kathaü gaõagato kàyikaü pàgabbhiyaü dasseti? Idhekacco gaõagato acittikàrakato therànaü bhikkhånaü anupàhanànaü caïkamantànaü saupàhano caïkamati. Nãce caïkame caïkame caïkamantànaü ucce caïkame caïkamati. Chamàya3 caïkamantànaü caïkame caïkamati, ghaññayantopi tiññhati. Ghaññayantopi nisãdati. Puratopi tiññhati. Puratopi nisãdati. Uccepi àsane nisãdati. Sasãsaü pàrupitvàpi nisãdati. òhitakopi bhaõati. Bàhàvikkhepakopi bhaõati. Evaü gaõagato kàyikaü pàgabbhiyaü dasseti.

Kathaü bhojanasàlàya kàyikaü pàgabbhiyaü dasseti. ? Idhekacco bhojanasàlàyaü acittikàrakato there bhikkhå anupakhajja nisãdati. Navepi bhikkhå àsanena pañibàhati. Ghaññayantopi tiññhati. Ghaññayantopi nisãdati. Puratopi tiññhati. Puratopi nisãdati. Uccepi àsane nisãdati. Sasãsaü pàrupitvàpi nisãdati, ñhitakopi bhaõati. Bàhàvikkhepakopi bhaõati. Evaü bhojanasàlàyaü kàyikaü pàgabbhiyaü dasseti.

Kathaü jantàghare kàyikaü pàgabbhiyaü dasseti? Idhekacco jantàghare acittikàrakato there bhikkhå ghaññayantopi tiññhati ghaññayantopi nisãdati. Puratopi tiññhati. Puratopi nisãdati. Uccepi àsane nisãdati. Anàpucchàpi kaññhaü pakkhipati. Anàpucchà pi dvàraü1 pidahati. Bàhàvikkhepakopi bhaõati. Evaü jantàghare kàyikaü pàgabbhiyaü dasseti.
Kathaü udakatitthe kàyikaü pàgabbhiyaü dasseti? Idhekacco udakatitthe acittikàrakato there bhikkhå ghaññayantopi otarati. Puratopi otarati. Ghaññayantopi nahàyati2. Puratopi nahàyati. Uparitopi nahàyati. Ghaññayantopi uttarati. Puratopi uttarati. Uparitopi uttarati. Evaü udakatitthe kàyikaü pàgabbhiyaü dasseti.

Kathaü antaragharaü pavisanto kàyikaü pàgabbhiyaü dasseti? Idhekacco antaragharaü pavisanto acittikàrakato there bhikkhå ghaññayantopi gacchati. Puratopi gacchati. Vokkammàpi therànaü bhikkhånaü purato purato3 gacchati. Evaü antaragharaü pavisantopi kàyikaü pàgabbhiyaü dasseti.

Kathaü antaragharaü paviññho kàyikaü pàgabbhiyaü dasseti? Idhekacco antaragharaü paviññho 'na pavisatha4 bhante'ti vuccamàno pavisati. 'Na tiññhatha bhante'ti vuccamàno tiññhati. 'Na nisãdatha bhante'ti vuccamàno nisãdati. Anokàsampi pavisati. Anokàsepi tiññhati. Anokàsepi nisãdati. Yàni tànipi honti kulànaü ovarakàni gåëhàni ca pañicchannàni ca, yattha kulitthiyo kuladhãtaro5 kulasuõhàyo kulakumàrinãyo nisãdanti, tatthapi sahasà pavisati. Kumàrakassapi siraü paràmasati. Evaü antaragharaü paviññho kàyikaü pàgabbhiyaü dasseti.

Katamaü vàcasikaü pàgabbhiyaü? Idhekacco saïghagatopi vàcasikaü pàgabbhiyaü dasseti. Gaõagatopi vàcasikaü pàgabbhiyaü dasseti. Antaragharaü paviññhopi vàcasikaü pàgabbhiyaü dasseti.
Kathaü saïghagatopi vàcasikaü pàgabbhiyaü dasseti? Idhekacco saïghagato acittikàrakato there bhikkhå anàpucchà và anajjhiññho và dhammaü bhaõati. Pa¤haü vissajjeti pàtimokkhaü uddisati. òhitakopi bhaõati. Bàhàvikkhepakopi bhaõati. Evaü saïghagato vàcasikaü pàgabbhiyaü dasseti.

Kathaü gaõagato vàcasikaü pàgabbhiyaü dasseti? Idhekacco gaõagato acittikàrakato there bhikkhå anàpucchà và anajjhiññho và àràmagatànaü bhikkhånaü dhammaü bhaõati. Pa¤haü vissajjeti. òhitakopi bhaõati. Bàhàvikkhepakopi bhaõati. âràmagatànaü bhikkhåõãnaü upàsakànaü upàsikànaü dhammaü bhaõati. Pa¤haü vissajjeti. òhitakopi bhaõati. Bàhàvikkhepakopi bhaõati. Evaü gaõagato vàcasikaü pàgabbhiyaü dasseti.

Kathaü antaragharaü paviññho vàcasikaü pàgabbhiyaü dasseti? Idhekacco antaragharaü paviññho itthiü và kumàriü và evamàha: 'itthaünàme, itthaügotte, kiü atthi? Yàgu atthi? Bhattaü atthi? Khàdanãyaü atthi? Kiü pivissàma? Kiü bhu¤jissàma? Kiü khàdissàma, ? Kiü và atthi, ? Kiü và me dassathà'ti vippalapati. *Evaü antaragharaü paviññho vàcasikaü pàgabbhiyaü dasseti. Idaü vàcasikaü pàgabbhiyaü.

Katamaü cetasikaü pàgabbhiyaü? Idhekacco na uccàkulà pabbajito samàno uccàkulà pabbajitena saddhiü sadisaü attànaü dahati cittena. Na mahàkulà pabbajito samàno mahàkulà pabbajitena saddhiü sadisaü attànaü dahati cittena, na mahàbhogakulà pabbajito samàno mahàbhogakulà pabbajitena saddhiü sadisaü attànaü dahati cittena, na uëàrabhogakulà pabbajito samàno - na suttantiko samàno suttantikena saddhiü sadisaü attànaü dahati cittena. Na vinayadharo samàno - na dhammakathiko samàno - na àra¤¤iko samàno - na piõóapàtiko samàno - na paüsukåliko samàno - na tecãvariko samàno - na sapadànacàriko samàno - na khalupacchàbhattiko samàno - na nesajjiko samàno - na yathàsanthatiko samàno - na pañhamassa jhànassa làbhã samàno pañhamassa jhànassa làbhinà saddhiü sadisaü attànaü dahati cittena. Na uëàrabhogakulà pabbajito samàno uccàkulà pabbajitena saddhiü sadisaü attànaü dahati cittena na mahàkulà pabbajitena samàno - na suttantiko samàno suttantikena saddhiü sadisaü attànaü dahati cittena. Na vinayadharo pabbajitena saddhiü sadisaü attànaü dahati cittena, na mahàkulà pabbajito samàno - na dhammakathiko samàno mahàkulà pabbajitena saddhiü sadisaü attànaü dahati cittena, na àra¤¤iko pabbajito samàno uccàkulà pabbajitena saddhiü sadisaü attànaü dahati cittena, na mahàkulà pabbajito samàno mahàkulà pabbajitena saddhiü sadisaü attànaü dahati cittena, na piõóapàtiko pabbajitena samàno uccàkulà pabbajitena saddhiü sadisaü attànaü dahati cittena, na paüsukåliko pabbajito samàno mahàbhogakulà pabbajitena saddhiü sadisaü attànaü dahati cittena, na tecãvariko pabbajito samàno - na uccàkulà pabbajitena saddhiü sadisaü attànaü dahati cittena, na tecãvariko pabbajito samàno uccàkulà pabbajitena saddhiü sadisaü attànaü dahati cittena, na sapadànacàriko pabbajitena samàno uccàkulà pabbajitena saddhiü sadisaü attànaü dahati cittena, na khalupacchàbhattiko pabbajito samàno uccàkulà pabbajitena saddhiü sadisaü attànaü dahati cittena, na nesajjiko pabbajito samàno uccàkulà pabbajitena saddhiü sadisaü attànaü dahati cittena, na yathàsanthatiko pabbajitena samàno uccàkulà pabbajitena saddhiü sadisaü attànaü dahati cittena, na nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanasamàpattiyà làbhã samàno - na nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanasamàpattiyà làbhã samàno nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanasamàpattiyà làbhinà saddhiü sadisaü attànaü dahati cittena. Idaü cetasikaü pàgabbhiyaü.

Yassimàni tãõi pàgabbhiyàni pahãnàni samucchinnàni vupasantàni. Pañippassaddhàni abhabbuppattikàni [PTS Page 422] [\q 422/]      ¤àõagginà daóóhàni, so vuccati appagabbhoti - ' appagabbho. '
Amàyo rittapesunoti - màyà vuccati va¤canikà cariyà. Idhekacco kàyena duccaritaü caritvà vàcàya duccaritaü caritvà manasà duccaritaü caritvà tassa pañicchàdanahetu pàpikaü icchaü paõidahati: mà maü ja¤¤à: ti icchati, 'mà maü ja¤¤à'ti saïkappeti, 'mà maü ka¤¤à'ti vàcaü bhàsati, 'mà maü ja¤¤à'ti kàyena parakkamati. Yà evaråpà màyà màyàvità accàrà va¤canà nikati nikaraõà pariharaõà guhanà pariguhanà chàdanà pañicchàdanà1 anuttànãkammaü anàvãkammaü vocchadanà pàpakiriyà. Ayaü vuccati màyà. Yassesà màyà pahãnà samucchinnà våpasannà pañippassaddhà abhabbuppattikà ¤àõagginà daóóhà. So vuccati amàyo. Rittapesunoti 'pesu¤¤a'nti: idhekacco pisunavàco hoti - pe -

Evaü bhedàdhippàyo pesu¤¤aü upasaüharati; yassetaü pesu¤¤aü pahãnaü samucchinnaü våpasantaü pañippassaddhaü abhabbuppattikaü ¤àõagginà daóóhaü, so vuccati rittapesuno vivittapesuno pavivittapesunoti - amàyo rittapesuno.

1. Paricchàdanà - sa

[BJT Page 590] [\x 590/]
Akkodhano lobhapàpaü vevicchaü vitare munãti - akkodhanoti hi vuttaü. Api ca kodho tàva vattabbo. Dasahàkàrehi kodho jàyati: anatthaü me acarãti kodho jàyati 'anatthaü me caratã'ti kodho jàyati. 'Anatthamme carissatã'ti kodho jàyati. 'Piyassa me manàpassa anatthaü acari, anatthaü carati, anatthaü carissatã'ti kodho jàyati, 'appiyassa me amanàpassa atthaü acari, atthaü carati, atthaü carissatã'ti kodho jàyati. Aññhàne và pana kodho jàyati. Yo evaråpo cittassa àghàto pañighàto pañighaü pañivirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa vyàpatti manopadoso kodho kujjhanà kujjhitattaü doso dussanà dussitattaü vyàpatti vyàpajjanà vyàpajjitattaü virodho pañivirodho caõóikkaü asuropo4 anattamanatà cittassa; ayaü vuccati kodho.

Apica, kodhassa adhimattaparittatà veditabbà: atthi ka¤ci kàlaü5 kodho cittàvilakaraõamatto hoti, na ca tàva mukhakulànavikulàno hoti; atthi ka¤ci kàlaü kodho mukhakulànavikulànamatto hoti, na ca tàva hanusa¤copano hoti; atthi ka¤ci kàlaü kodho hanusa¤copanamatto hoti, na ca tàva pharusavàcànicchàraõo hoti; atthi ka¤ci kàlaü kodho pharusavàcànicchàraõamatto hoti, na ca tàva disàvidisànuvilokano hoti; atthi ka¤ci kàlaü kodho disàvidisànuvilokanamatto hoti, na ca tàva daõóasatthaparàmasano hoti; atthi ka¤ci kàlaü kodho daõóasetthaparàmasanamatto hoti, na ca tàva daõóasatthaabbhukkiraõo hoti; atthi ka¤ci kàlaü kodho daõóasatthaabbhukkiraõamatto hoti, na ca tàva daõóasattàibhinipàtano hoti; atthi ka¤ci kàlaü kodho daõóasatthaabhinipàtanamatto hoti, na ca tàva kinnavichinnakaraõo6 hoti, atthi ka¤ci kàlaü kodho chinnavichinnakaraõamatto hoti, na ca tàva sambha¤janapaëibha¤jano hoti; atthi ka¤ci kàlaü kodho sambha¤janapaëibha¤janamatto hoti, na ca tàva ïgamaïagàpakaóóhano hoti; atthi ka¤ci kàlaü kodho aïgamaïagàpakaóóhanamatto hoti, na ca tàva jãvità voropaõo7 hoti; atthi ka¤ci kàlaü kodho jãvità voropaõamatto hoti, na ca tàva sabbacàgapariccàgàya saõñhito hoti, yato kodho parapuggalaü ghàtetvà attànaü ghàteti, ettàvatà kodho paramussadagato paramavepullappatto hoti.

Yassa so kodho pahãno samucchinno våpasanto pañippassaddho abhabbuppattiko ¤àõagginà daóóho, so vuccati 'akkodhano. ' Kodhassa pahãnattà 'akkodhano. ' Kodhavatthussa pari¤¤àtattà 'akkodhano. ' Kodhahetussa upacchinnattà 'akkodhano'ti 'akkodhano, ' abhijjhà lobho akusalamålaü;" vevicchaü vuccati pa¤ca macchariyàni àvàsamacchariyaü kulamacchariyaü làbhamacchariyaü vaõõamacchariyaü dhammamacchariyaü. Yaü evaråpaü macchariyaü maccharàyanà maccharàyitattaü vevicchaü kadariyaü kañuka¤cukatà ggahitattaü cittassa, idaü vuccati macchariyaü[b] apica, khandhamacchariyampi macchariyaü, dhàtumacchariyampi macchariyaü, àyatanamacchariyampi macchariyaü, gàho vuccati macchariyaü. Munãti monaü vuccati ¤àõaü yà pa¤¤à pajànanà vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaõà upalakkhaõà paccupalakkhaõà paõóiccaü kosallaü nepu¤¤aü vebhavyà cintà upaparikkhà bhåri medhà pariõàyikà vipassanà sampaja¤¤aü patodo pa¤¤à pa¤¤indriyaü pa¤¤àbalaü pa¤¤àsatthaü pa¤¤àpàsàdo pa¤¤ààloko pa¤¤àobhàso pa¤¤àpajjoto pa¤¤àpàsàdo pa¤¤ààloko pa¤¤àobhàso pa¤¤àpajjoto pa¤¤àratanaü amoho dhammavicayo sammàdiññhi, tena ¤àõena samannàgato muni monappattoti.

Tãõi moneyyàni: kàyamoneyyaü vacãmoneyyaü manomoneyyaü. Katamaü kàyamoneyyaü? Tividhànaü kàyaduccaritànaü pahànaü kàyamoneyyaü. Tividhaü kàyasucaritaü kàyamoneyyaü, kàyàrammaõe ¤àõaü kàyamoneyyaü, kàyapari¤¤à kàyamoneyyaü, pari¤¤àsahagato maggo kàyamoneyyaü, kàye chandaràgassa pahànaü kàyamoneyyaü, kàyasaükhàrànirodho catutthajjhànasamàpatti kàyamoneyyaü. Idaü kàyamoneyyaü.

Katamaü vacãmoneyyaü? Catubbidhànaü vacãduccaritànaü pahànaü vacãmoneyyaü, vacãsucaritaü vacãmoneyyaü, vàcàrammaõe ¤àõaü vacãmoneyyaü, vàcàpari¤¤à vacãmoneyyaü, pari¤¤àsahagato maggo vacãmoneyyaü, vàcàya chandaràgassa pahànaü vacãmoneyyaü. Vacãsaükhàranirodho dutiyajjhànasamàpatti vacãmoneyyaü. Idaü vacãmoneyyaü.

Katamaü manomoneyyaü? Tividhànaü manoduccaritànaü pahànaü manomoneyyaü, tividhaü manosucaritaü manomoneyyaü, cittàrammaõe ¤àõaü manomoneyyaü,
Cittapari¤¤à manomoneyyaü, pari¤¤àsahagato maggo manomoneyyaü, citte chandaràgassa pahànaü manomoneyyaü, cittasaükhàranirodho sa¤¤àvedayitanirodhasamàpatti manomoneyyaü. Idaü manomoneyyaü.

5. ''Kàyamuniü vàcàmuniü manomunimanàsavaü,
Muniü moneyyasampannaü àhu sabbappahàyinaü.

6. Kàyamuniü vàcàmuniü manomunimanàsavaü
Muniü moneyyasampannaü àhu ninhàtapàpaka''nti.

Imehi tãhi moneyyehi dhammehi samannàgato cha munino: agàramunino anagàramunino sekhamunino asekhamunino paccekamunino munimuninoti.

[A.] Dhammasaïgaõi niddesavàra. [B.] Tikaïguttara - àpàyikavagga [c.] Itivuttaka - dutiyavagga.

Katame agàramunino? Ye te agàrikà diññhapadà vi¤¤àtasàsanà, ime agàramunino. Katame anagàramunino? Ye te pabbajità diññhapadà vi¤¤àtasàsanà, ime anagàramunino. Satta sekhà sekhamunino. Arahanto asekhamunino. Paccekabuddhà paccekamunino. Munimunino vuccanti tathàgatà arahanto sammàsambuddhà.

7. ''Na monena muni hoti måëharåpo aviddasu,
Yo ca tulaü va paggayha varamàdàya paõóito.

8. Pàpàni parivajjeti sa munã tena so munã,
Yo munàti ubho loke munã tena pavuccatã. ''

9. ''Asata¤ca sata¤ca ¤atvà dhammaü
Ajjhattaü bahiddhà ca sabbaloke,
Devamanussehi påjito yo
Saïgajàlamaticca so munã.

Akkodhano. Lobhapàpaü vevicchaü vitare munãti - muni lobhapàpa¤ca veviccha¤ca atari uttari patari samatikkami vãtikkami vãtivattayãti - akkodhano [PTS Page 423] [\q 423/]      lobhapàpaü vevicchaü vitare muni.

Tenàha bhagavà:
"Sacco siyà appagabbho amàyo rittapesuno,
Akkodhano lobhapàpaü vevicchaü vitare munã"ti.

15 - 8
Niddaü tandiü thãnaü pamàdena na saüvase,
Atimàne na tiññheyya nibbànamànaso naro.

Niddaü tandiü sahe thãnanti - 'niddà'ti yà kàyassa akalyatà akamma¤¤atà onàho pariyonàho antosamorodho middhaü soppaü1 pacalàyikà2 soppanà supanà supitattaü3 tandinti yà tandi tandiyanà tandimanakatà àlassaü àlasiyaü àlasyàyanà àlasàyitattaü[a]; thãnanti yà cittassa akalyatà akamma¤¤atà olãyanà sallãyanà lãnaü lãyanà layitattaü thãnaü thãyanà thãyitattaü cittassa;[A] niddaü tandiü sahe thãnanti nidda¤ca tandi¤ca thãna¤ca. Sahe - saheyya parisaheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyàdiyeyya maddeyyàti - niddaü tandiü sahe thãnaü.

1. Suppaü - sãmu 11 machasaü 2. Capalàyikà - [PTS] pacalàyikaü - sãmu11 3. Suppanà suppanattaü - sãmu1.
[A.] Jhànavibhaïga.

[BJT Page 592] [\x 592/]

Pamàdena na saüvaseti - pamàdo vattabbo: kàyaduccarite và vacãduccarite và manoduccarite và pa¤casu và kàmaguõesu cittassa vossaggo vossaggànuppadànaü1và, kusalànaü và dhammànaü bhàvanàya asakkaccakiriyatà asàtaccakiriyatà anaññhitakiriyatà2 olãnavuttità nikkittachandatà nikkittadhuratà anàsevanà abhàvanà abahulãkammaü anadhiññhànaü ananuyogo pamàdo, ye evaråpo pamàdo pama¤¤anà pama¤¤itattaü, ayaü vuccati pamàdo. Pamàdena na saüvaseti pamàdena na vaseyya na saüvaseyya na àvaseyya na parivaseyya, pamàdaü pajaheyya vinodeyya byantãkareyya anabhàvaü gameyya, pamàdà àrato assa virato pañivirato nikkhanto nissaño vippamutto visa¤¤utto vimariyàdãkatena cetasà vihareyyàti - pamàdena na saüvase.

Atimàne [PTS Page 424] [\q 424/]      na tiññheyyà'ti - atimànoti idhekacco paraü atima¤¤ati jàtiyà và gottena và gottena và kolaputtiyena và vaõõapokkharatàya. Và dhanena và ajjhenena 7và kammàyatanena và sippàyatanena và vijjàññhànena và8 sutena và pañibhànena và a¤¤atara¤¤atarena và vatthunà. Atimànoti idhekacco paraü atima¤¤ati jàtiyà và gottena và kolaputtiyena và vaõõapokkharatàya. Và dhanena và ajjhenena 7và kammàyatanena và sippàyatanena và vijjàññhànena và8 sutena và pañibhànena và a¤¤atara¤¤atarena và vatthunà. Yo evaråpo mano ma¤¤anà ma¤¤itattaü unnati unnamo dhajo sampaggàho ketukamyatà cittassa. Ayaü vuccati atimàno. Atimàne na tiññheyyà'ti. Atimàne na tiññheyya, na santiññheyya, atimànaü pajaheyya, vinodeyya, byantãkareyya, anabhàvaü gameyya, atimànà àrato assa, virato pañivirato nikkhanto nissaño vippamutto visa¤¤utto vimariyàdãkatena cetasà vihareyyàti - atimàne na tiññheyya.

Nibbànamànaso naroti - idhekacco dànaü dento sãlaü samàdiyanto uposathakammaü karonto pànãyaü paribhojanãyaü upaññhapento pariveõaü sammajjanto cetiyaü vandanto cetiye gandhamàlaü àropento cetiyaü padakkhiõaü karonto yaü ki¤ci tedhàtukaü kusalàbhisaïkhàraü abhisaïkharonto na gatihetu na upapattihetu na pañisandhihetu na bhavahetu na saüsàrahetu na vaññahetu sabbaü taü visaüyogàdhippàyo nibbànaninno nibbànapoõo nibbànapabbhàro abhisaïkharotãti evampi nibbànamànaso naro; athavà sabbasaïkàradhàtuyà cittaü pañivàpetvà3 amatàya dhàtuyà cittaü upasaüharati: etaü santaü etaü paõãtaü yadidaü sabbasaïkhàrasamatho sabbåpadhipañinissaggo taõhakkhayo viràgo nirodho nibbànanti evampi 'nibbànamànaso naro. '

1. Vossaggànupàdanaü - manupa vossaggànuppàdanaü - sãmu11. 2. Aniññhitakiriyatà - sãmu11. Machasaü. 3. Pañivàsetvà - machasaü.

[BJT Page 594] [\x 594/]

1. " Na paõóità upadhisukhassa hetu
Dadanti dànàni punabbhavàya,
Kàma¤ca te upadhiparikkhayàya
Dadanti dànaü apunabbhavàya.

2. Na paõóità upadhisukhassa hetu
Bhàventi jhànàni punabbhavàya,
Kàma¤ca te upadhiparikkhayàya
Bhàventi jhànaü apunabbhavàya.

3. Te [PTS Page 425] [\q 425/]      nibbutiü àsiüsamànà dadanti
Tanninnacittà tadàdhimuttà,
Najjo yathà sàgaramajjhupetà
Bhavanti nibbànaparàyaõà te"ti

'Nibbànamànaso naro. '

Tenàha bhagavà:
" Niddaü tandiü sahe thãnaü
Pamàdena na saüvase,
Atimàne na tiññheyya
Nibbànamànaso naro"ti

15 - 9

Mosavajje na niyyetha råpe snehaü na kubbaye,
Màna¤ca parijàneyya sàhasà virato care.

Mosavajje na niyyethàti - 'mosavajjaü ' vuccati musàvàdo. Idhekacco sabhaggato1 và parisaggato2 và ¤àtimajjhagato và pågamajjhagato và ràjakulamajjhagato và abhinãto sakkhipuññho 'ehambho purisa, yaü jànàsi taü vadehã'ti. So ajànaü và àha3 'jànàmã'ti. Jànaü và àha3 na jànàmã'ti, apassaü và àha3 ' passàmã'ti passaü và àha 'na passàmã'ti. Iti attahetu và parahetu và àmisaki¤cikkhahetu và sampajànamusà bhàsati. Idaü vuccati mosavajjaü. Api ca tihàkàrehi - catu - pa¤ca - cha - satta - aññhahàkàrehi pubbevassa hoti 'musà bhaõissa'nti. Bhaõantassa hoti 'musà bhaõàmã'ti bhaõitassa hoti ' musà mayà bhaõita'nti. Vinidhàya diññhiü, vinidhàya khantiü, vinidhàya ruciü, vinidhàya sa¤¤aü, vinidhàya bhàvaü. Imehi aññhahàkàrehi musàvàdo hoti, mosavajje na niyyethàti - mosavajje na yàyeyya na niyyayeyya na vuyheyya na saühareyya, mosavajjaü pajaheyya, vinodeyya, byantãkareyya, anabhàvaü gameyya. Mosavajjà àrato assa virato pañivirato nikkhanto nissaño vippamutto visa¤¤utto vimariyàdãkatena cetasà vihareyyàti - mosavajje na niyyetha.

1. Sabhàgato - sãmu11. 2. Parisagato - sãmu11 3. Ahaü - sãmu. 11

[BJT Page 596] [\x 596/]

Råpe snehaü na kubbayeti - 'råpa'nti: cattàro ca mahàbhåtà catunna¤ca [PTS Page 426] [\q 426/]      mahàbhåtànaü upàdàyaråpaü. Råpe snehaü na kubbayeti råpe snehaü na kareyya, chandaü na kareyya, pemaü na kareyya, ràgaü na kareyya, na janeyya, na sa¤janeyya. Na nibbatteyya nàbhinibbatteyyàti - råpe snehaü na kubbaye.
 

Màna¤ca parijàneyyàti - 'màno'ti ekavidhena màno: yà cittassa unnati; duvidhena màno: attukkaüsanamàno paravambhanamàno; tividhena màno: seyyohamasmãti màno sadisohamasmãti màno hãnohamasmãti màno; catubbidhena màno: làbhena mànaü janeti, yasena mànaü janeti, pasaüsàya mànaü janeti, sukhena mànaü janeti; pa¤cavidhena màno: làbhã'mhi manàpikànaü råpànanti mànaü janeti, làbhã'mhi manàpikànaü saddànaü - gandhànaü - rasànaü phoññhabbànanti mànaü janeti; chabbidhena màno: cakkhusampadàya mànaü janeti, sotasampadàya - ghànasampadàya - jivhàsampadàya kàyasampadàya - manosampadàya mànaü janeti; sattavidhena màno: màno atimàno mànàtimàno omàno adhimàno asmimàno micchàmàno; aññhavidhena màno: làbhena mànaü janeti, alàbhena omànaü janeti, yasena mànaü janeti, ayasena omànaü janeti, pasaüsàya mànaü janeti, nindàya omànaü janeti, sukhena mànaü janeti, dukkhena omànaü janeti; navavidhena màno: seyyassa seyyohamasmãti màno, seyyassa sadisohamasmãti màno, seyyassa hãnohamasmãti màno, sadisassa seyyohamasmãti màno, sadisassa sadisohamasmãti màno, sadisassa hãnohamasmãti màno, hãnassa seyyohamasmãti màno, hãnassa sadisohamasmãti màno, hãnassa hãnohamasmãti màno, dasavidhena màno: idhekacco mànaü janeti jàtiyà và gottena và kolaputtiyena và vaõõapokkharatàya và dhanena và ajjhenena và kammàyatanena và sippàyatanena và vijjàññhànena và sutena và pañibhàõena và a¤¤atara¤¤atarena và vatthunà. Yo evaråpo màno ma¤¤atà ma¤¤itattaü unnati unnàmo dhajo sampaggàho ketukamyatà cittassa, ayaü vuccati màno.
Màna¤ca parijàneyyàti - mànaü tãhi pari¤¤àhi parijàneyya: ¤àtapari¤¤àya tãraõapari¤¤àya pahànapari¤¤àya.

Katamà [PTS Page 427] [\q 427/]      ¤àtapari¤¤à? Mànaü jànàti: ayaü ekavidhena màno, yà cittassa unnati; ayaü duvidhena màno: attukkaüsanamàno paravambhanamàno duvidhena màno: attukkaüsanamàno paravambhanamàno; tividhena màno: seyyohamasmãti màno sadisohamasmãti màno hãnohamasmãti màno; catubbidhena màno: làbhena mànaü janeti, yasena mànaü janeti, pasaüsàya mànaü janeti, sukhena mànaü janeti; pa¤cavidhena màno: làbhã'mhi manàpikànaü råpànanti mànaü janeti, làbhã'mhi manàpikànaü saddànaü - gandhànaü - rasànaü phoññhabbànanti mànaü janeti; chabbidhena màno: cakkhusampadàya mànaü janeti, sotasampadàya ghànasampadàya - jivhàsampadàya kàyasampadàya - manosampadàya mànaü janeti; sattavidhena màno: màno atimàno mànàtimàno omàno adhimàno asmimàno micchàmàno; aññhavidhena màno: làbhena mànaü janeti, alàbhena omànaü janeti, yasena mànaü janeti, ayasena omànaü janeti, pasaüsàya mànaü janeti, nindàya omànaü janeti, sukhena mànaü janeti, dukkhena omànaü janeti; navavidhena màno: seyyassa seyyohamasmãti màno, seyyassa sadisohamasmãti màno, seyyassa hãnohamasmãti màno, sadisassa seyyohamasmãti màno, sadisassa sadisohamasmãti màno, sadisassa hãnohamasmãti màno, hãnassa seyyohamasmãti màno, hãnassa sadisohamasmãti màno, hãnassa hãnohamasmãti màno, ayaü dasavidhena màno: idhekacco mànaü janeti jàtiyà và gottena và kolaputtiyena và vaõõapokkharatàya và dhanena và ajjhenena và kammàyatanena và sippàyatanena và vijjàññhànena và sutena và pañibhàõena và a¤¤atara¤¤atarena và vatthunàti. Passati. Ayaü ¤àtapari¤¤à.

* 110 - Oloketabbaü.
[BJT Page 598] [\x 598/]

Katamà tãraõapari¤¤à? Etaü ¤àtaü katvà mànaü tãreti: aniccato dukkhato rogato gaõóato sallato aghato àbàdhato parato palokato ãtito upaddavato bhayato upassaggato calato pabhaïguto addhuvato attàõato aleõato (asaraõato) asaraõãbhåtato rittato tucchato su¤¤ato anattato àdãnavato vipariõàmadhammato asàrato aghamålato vadhakato vibhavato sàsavato saükhatato màràmisato jàtidhammato jaràdhammato vyàdhidhammato maraõadhammato sokaparidevadukkhadomanassupàyàsadhammato saükilesikadhammato samudayato atthaïgamato assàdato àdãnavato nissaraõato tãreti. Ayaü tãraõapari¤¤à.

Katamà pahàõapari¤¤à? Evaü ¤àtaü katvà evaü tãrayitvà sa¤¤àya chandaràgaü pajahati vinodeti vyantãkaroti anabhàvaü gameti. Vuttampi hetaü bhagavatà: " yo bhikkhave sa¤¤àya chandaràgo, taü pajahatha. Evaü sà sa¤¤à pahãnà bhavissati ucchinnamålà tàlàvatthukatà anabhàvaü gatà2 àyatiü anuppàdadhammà"ti[a.] Ayaü pahànapari¤¤à. 'Sa¤¤aü pari¤¤à'ti sa¤¤aü imàhi tãhi pari¤¤àhi parijàneyyàti - màna¤ca parijàneyya.

Sàhasà virato careti - katamà sàhasà cariyà? Rattassa ràgacariyà sàhasà cariyà, duññhassa dosacariyà sàhasà cariyà, måëhassa mohacariyà sàhasà cariyà; vinibaddhassa mànacariyà sàhasà cariyà, paràmaññhassa diññhicariyà sàhasà cariyà, vikkhepagatassa uddhaccacariyà sàhasà cariyà, aniññhàgatassa vicikicchà cariyà sàhasà cariyà, thàmagatassa anusayacariyà sàhasà cariyà, ayaü sàhasà cariyà. Sàhasà virato careti sàhasàcariyà àrato assa, virato pañivirato nikkhanto nissaño vippamutto visa¤¤utto vimariyàdãkatena cetasà vihareyya careyya vicareyya irãyeyya vatteyya pàleyya yapeyayya yàpeyyàti - sàhasà virato care.

Tenàha bhagavà:
"Mosavajje na niyyetha råpe snehaü na kubbaye,
Màna¤ca parijàneyya sàhasà virato care"ti.

15 - 10
Puràõaü nàbhinandeyya nave khantiü na kubbaye,
Hãyamàne na soceyya àkàsaü1 na sito siyà.

Puràõaü [PTS Page 428] [\q 428/]      nàbhinandeyyàti - 'puràõaü' vuccati atãtà råpà vedanà sa¤¤à saïkhàrà vi¤¤àõaü. Atãte saïkhàre taõhàvasena diññhivasena nàbhinandeyya, nàbhivadeyya, na ajjhoseyya, abhinandanaü abhivadanaü ajjhosànaü gàhaü paràmàsaü abhinivesaü pajaheyya vinodeyya byantãkareyya anabhàvaü gameyyàti - puràõaü nàbhinandeyya.

1. âkassaü - syà.

[BJT Page 600] [\x 600/]
Nave khantiü na kubbayeti - 'navà' vuccanti paccuppannà råpà vedanà sa¤¤à saïkhàrà vi¤¤àõaü. Paccuppanne saïkhàre taõhàvasena diññhivasena khantiü na kareyya, chandaü na kareyya, pemaü na kareyya, ràgaü na kareyya, na janeyya, na sa¤janeyya, na nibbatteyya, nàbhinibbatteyyàti - nave khantiü na kubbaye.

Hãyamàne na soceyyàti - hãyamàne parihàyamàne vemàne vigacchamàne antaradhàyamàne na soceyya, na kilameyya, na paràmaseyya, na parideveyya, na urattàëiü kandeyya, na sammohaü àpajjeyya. Cakkhusmiü hãyamàne hàyamàne parihàyamàne vemàne vigacchamàne antaradhàyamàne - sotasmiü ghànasmiü - jivhàya - kàyasmiü - råpasmiü - saddasmiü - gandhasmiü - rasasmiü - phoññhabbasmiü - kulasmiü gaõasmiü - àvàsasmiü - senàsanasmiü - gilànapaccayabhesajjaparikkhàrasmiü hãyamàne hàyamàne parihàyamàne vemàne vigacchamàne antaradhàyamàne na soceyya, na kilameyya, na paràmaseyya, na parideveyya, na urattàëiü kandeyya, na sammohaü àpajjeyyàti - hãyamàne na soceyya.

âkàsaü na sito siyàti - ' àkàsaü' vuccati taõhà: yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandiràgo cittassa sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü gedho paëigedho5 saïge païko ejà màyà janikà sa¤janikà sa¤jananã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visañà àyåhanã6 dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkhà pañibandhu 7 àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà jappitattaü loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü puccha¤cikatà sàdukamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà råpataõhà aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü, dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabalisaü màravisayo taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà lobho akusalamålaü. Idaü ràgasallaü. Kiükàraõà àkàsaü vuccati taõhà: yàya taõhàya råpaü àkassati samàkassati gaõhàti paràmasati abhinivisati, vedanaü - sa¤¤aü - saïkhàre - vi¤¤àõaü - gatiü - upapattiü - pañisandhiü - bhavaü - saüsàraü - vaññaü àkassati samàkassati gaõhàti paràmasati abhinivisati. Taükàraõà ' àkàsaü' vuccati taõhà.

âkàsaü na sito siyàti - taõhànissito na siyà, taõhaü pajaheyya [PTS Page 429] [\q 429/]      vinodeyya byantãkareyya anabhàvaü gameyya, taõhàya àrato assa virato pañivirato nikkhanto nissaño vippamutto visa¤¤utto vimariyàdãkatena cetasà vihareyyàti - àkàsaü na sito siyà.

Tenàha bhagavà:

"Puràõaü nàbhinandeyya nave khantiü na kubbaye,
Hãyamàne na soceyya àkàsaü na sito siyà"ti.

15 - 1
Gedhaü bråmi mahoghoti àjavaü1 bråmi jappanaü,
ârammaõaü pakampanaü2 kàmapaïko duraccayo.

1. âcamaü - [PTS]. 2. Pakappanaü - [PTS.]

[BJT Page 602] [\x 602/]
Gedhaü bråmi mahoghotãti - 'gedho' vuccati taõhà: yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandiràgo cittassa sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü gedho paëigedho5 saïge païko ejà màyà janikà sa¤janikà sa¤jananã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visañà àyåhanã6 dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkhà pañibandhu 7 àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà jappitattaü loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü puccha¤cikatà sàdukamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà råpataõhà aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü, dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabalisaü màravisayo taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà va lobho akusalamålaü. 'Mahogho' vuccati taõhà: yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandiràgo cittassa sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü gedho paëigedho5 saïge païko ejà màyà janikà sa¤janikà sa¤jananã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visañà àyåhanã6 dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkhà pañibandhu 7 àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà jappitattaü loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü puccha¤cikatà sàdukamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà råpataõhà aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü, dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabalisaü màravisayo taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà lobho akusalamålaü. ; Gedhaü bråmi mahoghotã'ti gedhaü mahoghoti bråmi àcikkhàmi desemi pa¤¤apemi (paññhapemi) vivaràmi vibhajàmi uttànãkaromi pakàsemãti - gedhaü bråmi mahoghoti.

âjavaü bråmi jappananti - 'àjavà: vuccati taõhà: yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandiràgo cittassa sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü gedho paëigedho5 saïge païko ejà màyà janikà sa¤janikà sa¤jananã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visañà àyåhanã6 dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkhà pañibandhu 7 àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà jappitattaü loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü puccha¤cikatà sàdukamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà råpataõhà aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü, dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabalisaü màravisayo taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà visamalobho akusalamålaü. 'Jappanà'pi vuccati taõhà, yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandiràgo cittassa sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü gedho paëigedho5 saïge païko ejà màyà janikà sa¤janikà sa¤jananã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visañà àyåhanã6 dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkhà pañibandhu 7 àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà jappitattaü loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü puccha¤cikatà sàdukamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà råpataõhà aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü, dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabalisaü màravisayo taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà lobho akusalamålaü. âjavaü (bråmi) jappananti àjavaü jappanàti bråmi, àcikkhàmi - pe -
Uttànãkaromi, pakàsemãti - àjavaü bråmi jappanaü.

ârammaõaü pakampananti - àrammaõampi vuccati taõhà: yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandiràgo cittassa sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü gedho paëigedho5 saïge païko ejà màyà janikà sa¤janikà sa¤jananã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visañà àyåhanã6 dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkhà pañibandhu 7 àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà jappitattaü loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü puccha¤cikatà sàdukamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà råpataõhà aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü, dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabalisaü màravisayo taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà lobho akusalamålaü. Pakampinampi vuccati taõhà yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandiràgo cittassa sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü gedho paëigedho5 saïge païko ejà màyà janikà sa¤janikà sa¤jananã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visañà àyåhanã6 dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkhà pañibandhu 7 àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà jappitattaü loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü puccha¤cikatà sàdukamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà råpataõhà aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü, dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabalisaü màravisayo taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà lobho akusalamålanti - àrammaõaü pakampanaü.

Kàmapaïko duraccayoti - kàmapaïko kàmakaddamo kàmakileso kàmapalipo kàmapaëirodho duraccayo durativatto duttaro duppataro dussamatikkamo dubbãtivattoti - kàmapaïko duraccayo.

Tenàha bhagavà:
"Gedhaü [PTS Page 430] [\q 430/]      bråmi mahoghoti àjavaü bråmi jappanaü,
ârammaõaü pakampanaü kàmapaïko duraccayo"ti.

15 - 12
Saccà avokkamaü1 muni thale tiññhati bràhmaõo,
Sabbaü so2 pañinissajja sa ve santo'ti vuccati.

Saccà avokkamaü munãti - saccavàcàya avokkamanto sammàdiññhiyà avokkamanto ariyà aññhaïgikà maggà avokkamanto munã'ti 'monaü 'vuccati ¤àõaü pa¤¤à pajànanà vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaõà upalakkhaõà paccupalakkhaõà paõóiccaü kosallaü nepu¤¤aü vebhavyà cintà upaparikkhà bhårã medhà pariõàyikà vipassanà sampaja¤¤aü patodo pa¤¤à pa¤¤indriyaü pa¤¤àbalaü pa¤¤àsatthaü pa¤¤àpàsàdo pa¤¤ààloko pa¤¤àobhàso pa¤¤àpajjoto pa¤¤àratanaü amoho dhammavicayo sammàdiññhi" [a] tena ¤àõena samannàgato muni monappatto.

Tãõi moneyyàni: kàyamoneyyaü, vacãmoneyyaü, manomoneyyaü katamaü kàyamoneyyaü" tividhànaü kàyaduccaritànaü pahànaü kàyamoneyyaü. Tividhakàyasucaritaü kàyamoneyyaü. Kàyàrammaõa¤àõaü kàyamoneyyaü. Kàyapari¤¤à kàyamoneyyaü. Pari¤¤àsahagato maggo kàyamoneyyaü. Kàye chandaràgassa pahànaü kàyamoneyyaü kàyasaïkhàranirodho catutthajjhànasamàpatti kàyamoneyyaü. Idaü kàyamoneyyaü.

Katamaü vacãmoneyyaü? Catubbidhànaü vacãduccaritànaü pahàõaü vacãmoneyyaü. Catubbidhaü vacãsucaritaü vacãmoneyyaü. Vàcàrammaõaü ¤àõaü vacãmoneyyaü. Vàcàpari¤¤à vacãmoneyyaü. Pari¤¤àsahagato maggo vacãmoneyyaü. Vàcàya chandaràgassa pahàõaü vacãmoneyyaü. Vacãsaïkhàranirodho dutiyajjhànasamàpatti vacãmoneyyaü. Idaü vacãmoneyyaü.

Katamaü manomoneyyaü? Tividhànaü manoduccaritànaü pahànaü manomoneyyaü. Tividhaü manosucaritaü manomoneyyaü. Cittàrammaõaü ¤àõaü manomoneyyaü. Cittapari¤¤à manomoneyyaü. Pari¤¤àsahagato maggo manomoneyyaü. Citte chandaràgassa pahànaü manomoneyyaü. Cittasaïkhàranirodho sa¤¤àvedayitanirodhasamàpatti manomoneyyaü. Idaü manomoneyyaü.

5. " Kàyamuniü vàcàmuniü manomunimanàsavaü,
Muniü moneyyasampannaü àhu sabbappahàyinaü. [B]

6. Kàyamuniü vàcàmuniü manomunimanàsavaü,
Muniü moneyyasampannaü àhu ninhàtapàpaka" nti[c]

Imehi tãhi moneyyehi dhammehi samannàgatà cha munayo: agàramunino anagàramunino sekhamunino asekhamunino paccekamunino munimunino.

Katame anagàramunino? Ye te agàrikà diññhapadà vi¤¤àtasàsanà; ime agàramunino katame agàramunino " ye te pabbajità diññhapadà vi¤¤àtasàsanà; ime anagàramunino. Satta sekhà sekhamunino arahanto asekhamunino paccekabuddhà paccekamunino. Munimunino vuccanti tathàgatà arahanto sammàsambuddhà.

7. " Na monena1 muni hoti måëharåpo aviddasu,
Yo ca tulaü va paggayha varamàdàya paõóito.

8. Pàpàni parivajjeti sa munã tena so muni,
Yo munàti ubho loke muni tena pavuccati[a.]

9. Asata¤ca sata¤ca ¤atvà dhammaü ajjhattaü bahiddhà ca sabbaloke
Devamanussehi påjito yo saïgajàlamaticca so munã'ti - saccà avokkamaü muni.
Thale tiññhati bràhmaõoti - 'thalaü 'vuccati amataü nibbànaü: yo so sabbasaïkhàrasamatho sabbåpadhipañinissaggo taõhakkhayo viràgo nirodho nibbànaü. Bràhmaõoti sattannaü dhammànaü bàhitattà bràhmaõo sakkàyadiññhi bàhità hoti, vicikicchà bàhità hoti, sãlabbataparàmàso bàhito hoti, ràgo bàhito hoti, doso bàhito hoti, moho bàhito hoti, màno bàhito hoti, bàhitàssa honti pàpakà akusalà dhammà saükilesikà ponobhavikà sadarà dukkhavipàkà àyatiü jàtijaràmaraõãyà.

1. " Bàhetvà sabbapàpakàni (sabhiyàti bhagavà)
Vimalo sàdhu samàhito ñhitatto,
Saüsàramaticca kevalã so
Asito tàdã pavuccate sa brahmà".

Thale tiññhati bràhmaõoti thale tiññhati, dãpe tiññhati, tàõe tiññhati, leõe tiññhati, saraõe tiññhati, abhaye tiññhati, accute tiññhati, amate tiññhati, nibbàne tiññhatãti - thale tiññhati bràhmaõo.

1. Avokkamma - su, sa. 2. Sabbaso - manupa.

[BJT Page 604] [\x 604/]

Sabbaü so pañinissajjàti - 'sabbaü' vuccati dvàdasàyatanàni: cakkhu¤ceva råpà ca sota¤ca saddà ca, ghàna¤ca gandhà ca, jivhà ca rasà ca, kàyo ca phoññhabbà ca, mano ceva dhammà ca; yato ajjhatthikabàhiresu àyatanesu chandaràgo pahãno hoti ucchinnamålo tàlàvatthukato anabhàvakato àyatiü anuppàdadhammo; ettàvatàpi sabbaü cattaü hoti vantaü muttaü pahãnaü pañinissaññhaü. Yato taõhà ca diññhi ca màno ca pahãnà honti acchinnamålà tàlàvatthukatà anabhàvakatà àyatiü anuppàdadhammà, ettàvatàpi sabbaü cattaü hoti vantaü muttaü pahãnaü pañinissaññhaü, yato pa¤¤àbhisaïkhàro ca apu¤¤àbhisaïkhàro ca àne¤jàbhisaïkhàro ca pahãnà honti ucchinnamålà tàlàvatthukatà anabhàvakatà àyatiü anuppàdadhammà. Ettàvatàpi [PTS Page 431] [\q 431/]      sabbaü cattaü hoti vantaü muttaü pahãnaü pañinissaññhanti - sabbaü so pañinissajja.

Sa ve santoti vuccatãti - so santo upasanto våpasanto nibbuto pañippassaddhoti vuccati kathiyati bhaõãyati dãpiyati voharãyatãti - sa ce santoti vuccati.

Tenàha bhagavà:
"Saccà avokkamaü muni thale tiññhati bràhmaõo,
Sabbaü so pañinissajja sa ve santoti vuccatã"ti.

15 - 13
Sa ve vidvà sa vedagu ¤atvà dhammaü anissito,
Sammà so loke irãyàno na pihetãdha kassaci.

Sa ve vidvà sa vedagåti - 'vidvà'ti vidvà vijjàgato ¤àõã vibhàvã medhàvã; 'vedagå'ti vedà vuccanti catusu maggesu ¤àõaü pa¤¤à pa¤¤indriyaü pa¤¤àbalaü dhammavicayasambojjhaïgo vãmaüsà vipassanà sammàdiññhi, tehi vedehi jàtijaràmaraõassa antagato antappatto koñigato koñippatto pariyantagato pariyantappatto vosànagato vosànappatto tàõagato tàõappatto lenagato lenappatto saraõagato saraõappatto abhayagato abhayappatto accutagato2 accutappatto3 amatagato amatappatto nibbànagato nibbànappatto; vedànaü và antagatoti vedagu, vedevi và antaü gatoti vedagu, sattannaü và dhammànaü viditattà vedagu: sakkàyadiññhi vidità hoti, vicikicchà vidità hoti, sãlabbataparàmàso vidito hoti, ràgo vidito hoti, doso vidito hoti, moho vidito hoti, màno vidito hoti, viditàssa honti pàpakà akusalà dhammà saïkilesikà ponobhavikà sadarà dukkhavipàkà àyatiü jàtijaràmaraõãyà.

1. " Vedàni viceyya kevalàni (sabhiyàti bhagavà)
Samaõànaü yànipatti4 bràhmaõànaü,
Sabbavedanàsu vãtaràgo
Sabbaü vedamaticca vedagu so"ti.
- Sa ve vidvà sa vedagu.
¥atvà dhammaü anissitoti - '¤atvà'ti ¤atvà jànitvà tulayitvà tãrayitvà vibhàvayitvà vibhåtaü katvà: 'sabbe saïkhàrà aniccà'ti ¤atvà jànitvà tulayitvà tãrayitvà vibhàvayitvà vibhåtaü katvà, 'sabbe saïkhàrà dukkhà'ti samecca abhisamecca dhammaü; 'avijjà paccayà saïkharà'ti samecca abhisamecca dhammaü; 'saïkhàrapaccayà vi¤¤àõa'nti samecca abhisamecca dhammaü; 'vi¤¤àõapaccayà nàmaråpanti - nàmaråpapaccayà saëàyatananti saëàyatanapaccayà phassoti phassapaccayà vedanàti vedanàpaccayà taõhàti - taõhàpaccayà upàdànanti upàdànapaccayà bhavoti - bhavapaccayà jàtãti jàtipaccayà jaràmaraõa'nti samecca abhisamecca dhammaü; 'avijjànirodhà saïkhàranirodho'ti samecca abhisamecca dhammaü; 'saïkhàranirodhà vi¤¤àõanirodho'ti samecca abhisamecca dhammaü; vi¤¤àõanirodhà nàmaråpanirodho'ti - nàmaråpanirodhà saëàyatananirodhoti saëàyatananirodhà phassanirodhoti phassanirodhà vedanànirodhoti vedanànirodhà taõhànirodhoti taõhànirodhà upàdànanirodhoti upàdànanirodhà bhavanirodhoti bhavanirodhà jàtinirodhoti jàtinirodhà jaràmaraõanirodho'ti samecca abhisamecca dhammaü; 'idaü dukkha'nti samecca abhisamecca dhammaü; 'ayaü dukkhasamudayo'ti - ayaü dukkhanirodhoti - ayaü dukkhanirodhagàminãpañipadàti samecca abhisamecca dhammaü; 'ime àsavà'ti samecca abhisamecca dhammaü; 'ayaü àsavasamudayo'ti - aya1 àsavanirodhoti - ayaü àsavanirodhagàminãpañipadàti samecca abhisamecca dhammaü, 'ime dhammà abhi¤¤eyyà'ti samecca abhisamecca dhammaü, ime dhammà pari¤¤eyyàti - ime dhammà pahàtabbàti - ime dhammà bhàvetabbàti ime dhammà sacchikàtabbà'ti samecca abhisamecca dhammaü; channaü phassàyatanànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca samecca abhisamecca dhammaü; pa¤cannaü upàdànakkhandhànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca samecca abhisamecca dhammaü; catunnaü mahàbhåtànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca samecca abhisamecca dhammaü; 'yaü ki¤ci samudayadhammaü, sabbaü taü nirodhadhamma'nti ¤atvà jànitvà tulayitvà tãrayitvà vibhàvayitvà vibhåtaü katvà; anissitoti dve nissayà: taõhànissayo ca diññhinissayo ca. Katamo taõhànissayo? Yàvatà taõhàsaïkhàtena sãmàkataü odhikataü pariyantakataü pariggahitaü mamàyitaü: 'idaü mama, etaü mama, ettakaü mama, ettàvatà mama, mama råpà saddà gandhà rasà phoññhabbà attharaõà pàpuraõà dàsidàsà ajeëakà kukkuñasåkarà hatthigavàssavaëavà khettaü vatthuü hira¤¤aü suvaõõaü gàmanigamaràjadhàniyo raññha¤ca janapado ca koso ca koññhàgàra¤ca - kevalampi mahàpañhaviü taõhàvasena mamàyati, yàvatà aññhasatataõhàvicaritaü, ayaü taõhànissayo.

Katamo diññhinissayo? Vãsativatthukà sakkàyadiññhi, dasavatthukà micchàdiññhi, dasavatthukà antaggàhikà diññhi; yà evaråpà diññhi diññhigataü diññhigahanaü diññhikantàro diññhivisåkàyikaü diññhivipphanditaü diññhisa¤¤ojanaü gàho pañiggàho abhiniveso paràmàso kummaggo micchàpatho micchattaü titthàyatanaü vipariyesagàho viparãtagàho vipallàsagàho micchàgàho ayàthàvatasmiü yàthàvatanti gàho, yàvatà dvàsaññhi diññhigatàni, ayaü diññhinissayo. Taõhànissayaü pahàya diññhinissayaü pañinissajitvà cakkhuü anissito sotaü anissito anallãno anupagato anajjhosito anadhimutto nikkhanto nissaño vippamutto visa¤¤utto vimariyàdãkatena cetasà viharatãti - ¤atvà dhammaü anissito.

[BJT Page 606] [\x 606/]

Sammà so loke irãyànoti - yato ajjhattikabàhiresu àyatanesu chandaràgo pahãno hoti ucchinnamålo tàlàvatthukato anabhàvakato àyatiü anuppàdadhammo, ettàvatàpi sammà [PTS Page 432] [\q 432/]      loke carati irãyati vattati pàleti yapeti yàpeti; yato pu¤¤àbhisaïkhàro ca apu¤¤àbhisaïkhàro ca àne¤jàbhisaïkhàro ca pahãnà honti acchinnamålà tàlàvatthukatà anabhàvakatà àyatiü anuppàdadhammà, ettàvatàpi sammà loke carati viharati irãyati vattati pàleti yapeti yàpetãti sammà so loke irãyàno,

Na pihetãdha kassacãti - 'pihà vuccati taõhà: yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandiràgo cittassa sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü gedho paëigedho5 saïge païko ejà màyà janikà sa¤janikà sa¤jananã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visañà àyåhanã6 dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkhà pañibandhu 7 àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà jappitattaü loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü puccha¤cikatà sàdukamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà råpataõhà aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü, dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabalisaü màravisayo taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà lobho akusalamålaü. ; Yassesà pihà taõhà pahãnà samucchinnà våpasantà pañippassaddhà abhabbuppattikà ¤àõagginà daóóhà; so kassaci na piheti khattiyassa và bràhmaõassa và vessassa và suddassa và gahaññhassa và pabbajitassa và devassa và manussassa vàti - na pihetãdha kassaci.

Tenàha bhagavà:

" Sa ce vidvà sa vedagu ¤atvà dhammaü anissito.
Sammà so loke irãyàno na pihetãdha kassacã"ti.

15 - 14
Yo dha1 kàme accatari saïgaü loke duraccayaü,
Na so socati nàjjheti chinnasoto abandhano.

Yo dha kàme accatari saïgaü loke duraccayanti - 'yo'ti yo sàdiso yathà yuto2 yathà vihito yathàpakàro yaüñhànaüpatto3 yaüdhammasamannàgato khattiyo và bràhmaõo và vesso và suddo và gahaññho và pabbajito và devo và manusso và; kàmàti uddànato4 dve kàmà vatthukàmà ca kilesakàmà ca katame vatthukàmà? Manàpikà råpà manàpikà saddà manàpikà gandhà manàpikà rasà manàpikà phoññhabbà, attharaõà pàpuraõà, dàsidàsà ajeëakà kukkuñasåkarà hatthigavàssavaëavà, khettaü vatthu2 hira¤¤aü suvaõõaü gàmanigamaràjadhàniyo raññhaü ca janapado ca koso ca koññhàgàraü ca, yaü ki¤ci rajanãyaü vattå3 vatthukàmà.

Api ca, atãtà kàmà, anàgatà kàmà, paccuppannà kàmà, ajjhattà kàmà, bahiddhà kàmà, ajjhattabahiddhà kàmà, hãnà kàmà, majjhimà kàmà, paõãtà kàmà, àpàyikà kàmà, mànusikà kàmà, dibbà kàmà, paccupaññhità kàmà, nimmità kàmà, paranimmità kàmà, animmità kàmà4, pariggahità kàmà, apariggahità kàmà, mamàyità kàmà, amamàyità kàmà, sabbe'pi kàmàvacarà dhammà, sabbe'pi råpàvacarà dhammà, sabbe'pi aråpàvacarà dhammà, taõhàvatthukà taõhàrammaõà kamanãyaññhena5 rajanãyaññhena madanãyaññhena kàmà. Ime vuccanti vatthukàmà.

Katame kilesakàmà? Chando kàmo, ràgo kàmo, chandaràgo kàmo: saïkappo kàmo, ràgo kàmo, saïkapparàgo kàmo, yo kàmesu kàmacchando, kàmaràgo, kàmanandi, kàmataõhà, kàmasineho, kàmapariëàho, kàmamucchà, kàmajjhosànaü, kàmogho, kàmayogo, kàmåpàdànaü, kàmacchandanãvaraõaü.
1. "Addasaü kàma te målaü saïkappà kàma jàyasi,
Na taü saïkappayissàmi evaü kàma na hehisã1"ti.

Ime vuccanti kilesakàmà.

Saïgàti satta saïgà: ràgasaïgo dosasaïgo mohasaïgo mànasaïgo diññhisaïgo kilesasaïgo duccaritasaïgo. Loketi apàyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhàtuloke àyatanaloke; saïgaü loke duraccayanti yo5 kàme ca saïge ca loke duraccaye durativatte duttare duppatare dussamatikkame dubbinivatte6 atari uttari patari samatikkami vinivattayãti - yo ca kàme accatari saïgaü loke duraccayaü.

1. Yo ca - måsã11. 2. Yathà vutto - sãmu 11 3. Yaõñhànappatto - sãmu11. 4. Udànato - sãmu11 5. So - sãmu11 6. Dubbinivatto - sãmu11. [PTS.]

[BJT Page 608] [\x 608/]

Na [PTS Page 433] [\q 433/]      so socati nàjjhetãti - vipariõataü vatthuü na socati; vipariõatasmiü và vatthusmiü na socati; 'cakkhuü me1 - viparaõata'nti na socati; sotaü me - ghànaü me - jivhà me - kàyo me - råpà me - saddà me - gandhà me - rasà me - phoññhabbà me - kulaü - me gaõo me àvàso me - làbho me - yaso me - pasaüsà me sukhaü me - cãvaraü me - piõóapàto me - senàsanaü me - gilànapaccayabhesajjaparikkhàrà me - màtà me - pità me - bhàtà me - bhaginã me - putto me - dhãtà me - mittà me - amaccà me - ¤àtã me - sàlohità me vipariõatàti ' na socati, ' na kilamati, na paridevati, na urattàëiü kandati, na sammohaü àpajjatãti na socati; nàjjhetãti - nàjjheti na ajjheti na upanijjhàyati, na nijjhàyati, na pajjhàyati, athavà na jàyati na jãyati na mãyati na cavati na upapajjatãti nàjjhetãti - ' na so socati nàjjheti.

Jinnasoto abandhanoti - 'sotà' vuccati taõhà: yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandiràgo cittassa sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü gedho paëigedho5 saïge païko ejà màyà janikà sa¤janikà sa¤jananã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visañà àyåhanã6 dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkhà pañibandhu 7 àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà jappitattaü loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü puccha¤cikatà sàdukamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà råpataõhà aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü, dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabalisaü màravisayo taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà lobho akusalamålaü. ;Yassesà sotà taõhà pahãnà succhinnà våpasantà pañippassaddhà abhabbuppattikà ¤àõagginà daóóhà; so vuccati chinnasoto; abandhanoti ràgabandhanaü dosabandhanaü mohabandhanaü mànabandhanaü diññhibandhanaü kilesabandhanaü duccaritabandhanaü, yassetàni bandhanàni pahãnàni samucchinnàni våpasantàni pañippassaddhàni abhabbuppattikàni ¤àõagginà daóóhàni; so vuccati abandhanoti chinnasoto abandhano.

Tenàha bhagavà:

"Yo' dha kàme accatari saïgaü loke duraccayaü,
Na so socati nàjjheti chinnasoto abandhano"ti.

15 - 15
Yaü pubbe taü visosehi pacchà te màhu ki¤canaü
Majjhe ce no gahessasi upasanto carissasi.

Yaü [PTS Page 434] [\q 434/]      pubbe taü visosehãti - atãte saïkhàre àrabbha ye kilesà uppajjeyyuü, te kilese sosehi, visosehi, sukkhàpehi, visukkhàpehi, abãjaü karohi, pajaha, vinodehi, byantãkarehi, anabhàvaü gamehãti evampi - yaü pubbe taü visosehi. Athavà ye atãtà kammàbhisaïkhàrà avipakkavipàkà, te kammàbhisaïkhàre sosehi, visosehi, sukkhàpehi, visukkhàpehi, abãjaü karohi, pajaha, vinodehi, byantãkarohi, anabhàvaü gamehãti evampi - yaü pubbe taü visosehi.

1. Cakkhu me - sãmu11 machasaü.

[BJT Page 610] [\x 610/]

Pacchà te màhu ki¤cananti - ' pacchà' vuccati anàgataü; anàgate saïkhàre àrabbha yàni uppajjeyyuü ràgaki¤canaü dosaki¤canaü mohaki¤canaü mànaki¤canaü diññhiki¤canaü kilesaki¤canaü duccaritaki¤canaü, imàni ki¤canàni tuyhaü mà ahu, mà pàturakàsi, mà janehi, mà sa¤janehi, mà nibbattehi, mà abhinibbattehi, pajaha, vinodehi, byantãkarohi, anabhàvaü gamehãti - pacchà te màhu ki¤canaü.

Majjhe ce no gahessasãti - 'majjhaü' vuccati paccuppannà råpà vedanà sa¤¤à saïkhàrà vi¤¤àõaü, paccuppanne saïkhàre taõhàvasena diññhivasena na gahessasi, na uggahessasi, na gaõhissasi, na paràmasissasi, nàbhivadissasi, na ajjhessasi, abhinandanaü abhivadanaü ajjhosànaü gàhaü paràmàsaü abhinivesaü pajahissasi, vinodessasi, byantãkarissasi, anabhàvaü gamessasãti - majjhe ce no gahessasi.

Upasanto carissasãti - ràgassa santattà samitattà upasamitattà dosassa santattà samitattà upasamitattà - pe -
Sabbàkusalàbhisaïkhàrànaü santattà samitattà upasamitattà våpasamitattà vijjhàtattà nibbutattà vigatattà pañippassaddhattà santo upasanto våpasanto nibbuto pañippassaddho carissasi viharissasi irãyissasi vattissasi pàlessasi [PTS Page 435] [\q 435/]      yapissasi yàpessasãti - upasanto carissasi.

Tenàha bhagavà:

"Yaü pubbe taü visosehi pacchà te mà'hu ki¤canaü,
Majjhe ce no gahessasã upasanto carissasã"ti.

15 - 16

Sabbaso nàmaråpasmiü yassa natthi mamàyitaü,
Asatà ca na socati sa ve loke na jãyati.

Sabbaso nàmaråpasmiü yassa natthi mamàyitanti - 'sabbaso'ti sabbena sabbaü sabbathà sabbaü asesaü nissesaü pariyàdiyanavacanametaü 'sabbaso'ti. Nàmanti cattàro aråpino khandhà; råpanti cattàro ca mahàbhåtà catunna¤ca mahàbhåtànaü upàdàya råpaü; yassàti arahato khãõàsavassa; mamàyitanti dve mamattà: taõhàmamatta¤ca diññhimamatta¤ca.

Katamaü taõhàmamattaü? Yàvatà taõhàsaükhàtena sãmakataü mariyàdikataü4 odhikataü pariyantakataü pariggahitaü mamàyitaü idaü mamaü etaü mamaü ettakaü mamaü ettàvatà mamaü mama råpà saddà gandhà rasà phoññhabbà attharaõà pàpuraõà dàsidàsà ajeëakà kukkuñasåkarà hatthigavàssavaëavà khettaü vatthu hira¤¤aü suvaõõaü gàmanigamaràjadhàniyo raññhaü janapado koso ca koññhàgàraü ca kevalampi mahàpañhaviü taõhàvasena mamàyati. Yàvatà5 aññhasatataõhàvicaritaü, idaü taõhàmamattaü.

Idaü diññhimamattaü? Vãsativatthukà sakkàyadiññhi, dasavatthukà micchàdiññhi, dasavatthukà antaggàhikà diññhi, yà evaråpà diññhi diññhigataü diññhigahanaü diññhikantàro diññhivisåkàyikaü diññhivipphanditaü6 diññhisa¤eyàjanaü gàho pañiggàho7 abhiniveso paràmàso kummaggo micchàpatho micchattaü titthàyatanaü vipariyesagàho viparãtagàho vipallàsagàho micchàgàho ayàthàvatasmiü ' yàthàvata'nti8 gàho yàvatà dvàsaññhi diññhigatàni, idaü diññhimamattaü. Sabbaso nàmaråpasmiü yassa natthi na santi na saüvijjanti nåpalabbhanti pahãnà samucchinnà våpasantà pañippassaddhà abhabbuppattikà ¤àõagginà daóóhàti - sabbaso nàmaråpasmiü yassa natthi mamàyitaü.

[BJT Page 612] [\x 612/]

Asatà ca na socatãti - vipariõataü và vatthuü na socati, vipariõatasmiü va vatthusmiü na socati: ' cakkhuü me vipariõata'nti na socati, sotaü me - ghànaü me - jivhà me - kàyo me - råpà me - saddà me - gandhà me - rasà me - phoññhabbà me - kulaü - me gaõo me - àvàso me - làbho me - yaso me - pasaüsà me sukhaü me - cãvaraü me - piõóapàto me - senàsanaü me - gilànapaccayabhesajjaparikkhàrà me - màtà me - pità me - bhàtà me - bhaginã me - putto me - dhãtà me - mittà me - amaccà me - ¤àtã sàlohità me vipariõatàti ' na socati, ' na kilamati, na paridevati, na urattàëiü kandati, na sammohaü àpajjatãti na evampi asati ca na socati. Athavà asatàya dukkhàya vedanàya phuññho pareto samohito samannàgato na socati. Na kilamati, na paridevati, na urattàëiü kandati, na sammohaü àpajjatãti evampi asatà ca na socati. Athavà cakkhurogena phuññho pareto samohito samannàgato na socati, na [PTS Page 436] [\q 436/]      kilamati, na paridevati, na urattàëiü kandati, na sammohaü àpajjatãti evampi asatà ca na socati. Athavà, asante asaüvijjamàne anupalabbhamàne 'ahu vata me, taü vata me natthi, siyà vata me, taü vatàhaü na labhàmã'ti na socati, na kilamati, na paridevati, na urattàëiü kandati, na sammohaü àpajjatãti evampi asatà ca na socati.

Sa ce loke na jãyatãti - yassa 'mayhaü và idaü, paresaü và ida'nti ki¤ci råpagataü vedanàgataü sa¤¤àgataü saïkhàragataü vi¤¤àõagataü gahitaü paràmaññhaü abhiniviññhaü ajjhositaü adhimuttaü atthi, tassa jàti atthi. Bhàsitampi hetaü:

1. " Jiõõe rathasse1 maõikuõóale ca
Putte ca dàre ca tatheva jiõõe, 2
Sabbesu bhogesu asevitesu
Kasmà na santappasi sokakàle?

2. Pubbe'va maccaü vijahanti bhogà
Macco va ne pubbataraü jahàti,
Asassatà bhogino3 kàmakàmã
Tasmà na socàmahaü sokakàle.

3. Udeti àpårati ti cando
Atthaü gamitvàna4 paleti såriyo,
Vidità mayà sattuka5 lokadhammà
Tasmà na sovàmahaü sokakàle"ti[a.]

1. Jino rathassaü - machasaü. Jino rathassaü - [PTS]. 2.) Jino - machasaü.
[A.] Jàtaka - pa¤cakanipàta - maõikuõóalajàtaka.
3. Asassakà bhàvino - sãmu11. Asassatà bhàgino - [PTS]. 4.) Andhaü tapetvàna - machasaü. 5. Aññhaka - sãmu11
[BJT Page 614] [\x 614/]

Yassa 'mayhaü và idaü, paresaü và ida'nti ki¤ci råpagataü vedanàgataü sa¤¤àgataü saïkhàragataü vi¤¤àõagataü gahitaü paràmaññhaü abhiniviññhaü ajjhositaü adhimuttaü natthi, tassa jàti natthi. Bhàsitampi hetaü: "nandasi samaõàti? Kiü laddhà àvusoti? Tena hi samaõa socasãti? Kiü jãyittha àvusoti? Tena hi samaõa neva nandasi, na socasãti? Evamàvusoti. [A.]

4. Cirassaü [PTS Page 437] [\q 437/]      vata passàma bràhmaõaü parinibbutaü.
Anandiü anãghaü bhikkhuü tiõõaü loke visattika"nti[a]

'Sa ve loke na jãyati. '

Tenàha bhagavà:
"Sabbaso nàmaråpasmiü yassa natthi mamàyitaü,
Asatà ca na socati sa ve loke na jãyatã"ti.

15 - 17
Yassa natthi idaü meti paresaü vàpi ki¤canaü,
Mamattaü so asaüvindaü natthi veti na socati,

Yassa natthi idaü meti paresaü vàpi ki¤cananti - 'yassà'ti arahato khãõàsavassa, yassa mayhaü và idaü paresaü và idanti ki¤ci råpagataü vedanàgataü sa¤¤àgataü saïkhàragataü vi¤¤àõagataü gahitaü paràmaññhaü abhiniviññhaü ajjhositaü adhimuttaü natthi, na santi, na saüvijjati, nåpalabbhati, pahãnaü samucchinnaü våpasantaü pañippassaddhaü abhabbuppattikaü ¤àõagginà daóóhanti evampi - yassa natthi idaü meti paresaü vàpi ki¤canaü. Vuttaü hetaü bhagavatà: "nàyaü bhikkhave kàyo tumhàkaü, napi a¤¤esaü. Puràõamidaü bhikkhave kammaü abhisaïkhataü abhisaücetayitaü vedanãyaü daññhabbaü. Tatra bhikkhave sutavà ariyasàvako pañiccasamuppàdaü yeva sàdhukaü yoniso manasikaroti: iti imasmiü sati idaü hoti, imassuppàdà idaü uppajjati. Imasmiü asati idaü na hoti, imassa nirodhà idaü nirujjhati. Yadidaü avijjàpaccayà saïkhàrà; saïkhàrapaccayà vi¤¤àõaü - pe -
Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. Avijjàya tveva asesaviràganirodhà saïkhàranirodho - pe -
Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotã"ti[b] evampi yassa natthi idaü meti paresaü vàpi ki¤canaü.

[A.] Devaputtasaüyutta - dutiyavagga. [B.] Saüyuttanikàya - kalàrakhattiyavagga.

[BJT Page 616] [\x 616/]

Vuttampi hetaü bhagavatà:
1. "Su¤¤ato [PTS Page 438] [\q 438/]      lokaü avekkhassu
Mogharàja sadà sato,
Attànudiññhiü åhacca
Evaü maccutaro siyà.
Evaü lokaü avekkhantaü
Maccuràjà na passatã"ti[a]

Evampi - yassa natthi idaü meti paresaü vàpi ki¤canaü. Vuttampi hetaü bhagavatà: "yaü bhikkhave na tumhàkaü, taü pajahatha. Taü vo pahãnaü dãgharattaü hitàya sukhàya bhavissati1 ki¤ca bhikkhave na tumhàkaü? Råpaü bhikkhave na tumhàkaü, taü pajahatha, taü vo pahãnaü dãgharattaü hitàya sukhàya bhavissati. Vedanà - sa¤¤à - saïkhàrà - vi¤¤àõaü na tumhàkaü, taü pajahatha, taü vo pahãnaü dãgharattaü hitàya sukhàya bhavissati. Taü kiü ma¤¤atha bhikkhave yaü imasmiü jetavane tiõakaññhasàkhàpalàsaü taü jano hareyya và, daheyya và, yathà paccayaü và kareyya; api nu tumhàkaü evamassa: ' amhe jano harati và, dahati và, yathà paccayaü và karotã'ti? No hetaü bhante. Taü kissa hetu? Na hi no etaü bhante attà và attaniyaü và'ti. Evameva kho bhikkhave yaü na tumhàkaü, taü pajahatha. Taü vo pahãnaü dãgharattaü hitàya sukhàya bhavissati1. Ki¤ca bhikkhave na tumhàkaü? Råpaü bhikkhave na tumhàkaü, taü pajahatha; taü vo pahãnaü dãgharattaü hitàya sukhàya bhavissati. Vedanà sa¤¤à - saïkhàrà - vi¤¤àõaü na tumhàkaü, taü pajahatha; taü vo pahãnaü dãgharattaü hitàya sukhàya bhavissatã"ti[b] evampi - yassa natthi idaü meti paresaü vàpi ki¤canaü.

Bhàsitampi hetaü:
2. " Suddhadhamma2 samuppàdaü suddhasaïkhàrasantatiü.
Passantassa yathàbhåtaü na bhayaü hoti gàmaõi.

3. Tiõakaññhasamaü lokaü yadà pa¤¤àya passati.
Nतà patthayate ki¤ci a¤¤atra3 pañisandhiyà"ti [c]

Evampi - yassa natthi idaü meti paresaü vàpi ki¤canaü. Vajirà [PTS Page 439] [\q 439/]      bhikkhunã màraü pàpimantaü etadavoca:

4. "Kinnu4 satto'ti paccesi màra diññhigataü nu te,
Suddhasaïkhàrapu¤jo'yaü nayidha sattopalabbhati. 5

5. Yathàpi aïgasambhàrà hoti saddo ratho iti,
Evaü khandhesu santesu hoti sattoti sammuti.

1. Bhavissatãti - sãmu11 2. Suddhàgama - syà. [PTS] 3. Na a¤¤atra; - sa. Pu 4. Kaü nu - sãmu1 11 5. Sattupalabbhati - saü [PTS].
A. Suttanipàta - mogharàjasutta. [B.] Khandhasaüyutta - natumhàkavagga. [C.] Adhimuttattheragàthà.

[BJT Page 618] [\x 618/]

6. Dukkhameva hi sambhoti dukkhaü tiññhati venti ca,
Nतatra; dukkhà sambhoti nतaü dukkhà nirujjhatã"ti [a]

Evampi - yassa natthi idaü meti paresaü vàpi ki¤canaü. "Evameva kho bhikkhave bhikkhu råpaü samannesati, yàvatà råpassa gati. Vedanaü sa¤¤aü - saïkhàre - vi¤¤àõaü samannesati, yàvatà vi¤¤àõassa gati. Tassa råpaü samannesato yàvatà råpassa gati, vedanaü - sa¤¤aü - saïkhàre - vi¤¤àõaü samannesato yàvatà vi¤¤àõassa gati, yampissa hoti ahanti và mamanti và asmãti và, tampi tassa na hotã"ti[a.] Evampi - yassa natthi idaü meti paresaü vàpi ki¤canaü. âyasmà ànando bhagavantaü etadavoca: "su¤¤o loko su¤¤o lokoti bhante vuccati, kittàvatà nu kho bhante su¤¤o loko'ti vuccatã'ti? Yasmà kho ànanda, su¤¤aü attena và attaniyena và, tasmà su¤¤o loko'ti vuccati. Ki¤cànanda su¤¤aü attena và attaniyena và? Cakkhuü kho ànanda su¤¤aü attena và attaniyena và. Råpà su¤¤à - cakkhuvi¤¤àõaü su¤¤aü - cakkhusamphasso su¤¤o - yadidaü cakkhusamphassapaccayà uppajjati vedayitaü sukhaü và dukkhaü và adukkhamasukhaü và, tampi su¤¤aü - sotaü su¤¤aü - saddà su¤¤à - ghànaü su¤¤aü - gandhà su¤¤à - jivhà su¤¤à - rasà su¤¤à - kàyo su¤¤o - phoññhabbà su¤¤à - mano su¤¤o - dhammà su¤¤à - mano - vi¤¤àõaü su¤¤aü - manosamphasso su¤¤o - yadidaü manosamphassapaccayà uppajjati vedayitaü sukhaü và dukkhaü và adukkhamasukhaü [PTS Page 440] [\q 440/]      và, tampi su¤¤aü attena và attaniyena và. Yasmà kho ànanda, su¤¤aü attena và attaniyena và tasmà su¤¤o loko'ti vuccatã"ti [c] evampi - yassa natthi idaü meti paresaü vàpi ki¤canaü.

Mamattaü so asaüvindanti - ' mamattà'ti dve mamattà: taõhàmamattaü diññhimamatta¤ca katamaü taõhàmamattaü? Yàvatà taõhàsaükhàtena sãmakataü mariyàdãkataü odhikataü pariyantakataü pariggahitaü mamàyitaü idaü mamaü etaü mamaü ettakaü mamaü ettàvatà mamaü mamaråpà saddà gandhà rasà phoññhabbà attharanà pàpuraõà dàsidàsà ajeëakà kukkuñasåkarà hatthigavàssavaëavà khettaü vatthu hira¤¤aü suvaõõaü gàmanigamaràjadhàniyo raññhaü janapado koso ca koññhàgàraü ca kevalampi mahàpañhaviü taõhàvasena mamàyati. Yàvatà aññhasatataõhàvicaritaü. Idaü taõhàmamattaü.

Katamaü diññhimamattaü? Vãsativatthukà sakkàyadiññhi, dasavatthukà micchàdiññhi, dasavatthukà antaggàhikà diññhi, yà evaråpà diññhi diññhigataü diññhigahanaü diññhikantàro diññhivisåkàyikaü diññhivipphanditaü diññhisa¤¤ojanaü gàho pañiggàho abhiniveso paràmàso kummaggo micchàpatho micchattaü titthàyatanaü vipariyesagàho viparãtagàho vipallàsagàho micchàgàho ayàthàvatasmiü 'yàthàvata'nti gàho yàvatà dvàsaññhi diññhigatàni, idaü diññhimamattaü. Taõhàmamattaü pahàya diññhimamattaü pañinissajitvà mamattaü avindanto asaüvindanto anadhigacchanto appañilabhantoti - mamattaü so asaüvindaü.

Natthi meti na socatãti = vipariõataü và vatthuü na socati; vipariõatasmiü và vatthusmiü na socati. Cakkhu me vipariõatanti na socati. Sotaü me - ghànaü me - jivhà me - kàyo me - råpà me - saddà me - gandhà me - rasà me - phoññhabbà me - kulaü me - gaõo me - àvàso me làbho me - yaso me - pasaüsà me sukhaü me - cãvaraü me - piõóapato me - senàsanaü me - gilànapaccayabhesajjaparikkhàro me - màtà me - pità me - bhàtà me - bhaginã me putto me - dhãtà me - mittà me - amaccà me - ¤àtakà me - sàlohità me vipariõatà'ti na socati; na kilamati; na paridevati; na urattàëiü kandati; sammohaü àpajjatãti - natthi meti na socati.

Tenàha bhagavà:

"Yassa natthi idaü meti paresaü vàpi ki¤canaü,
Mamattaü so asaüvindaü natthi meti na socatã"ti.

[A.] Bhikkhånãsaüyutta. [B.] Saüyuttanikàya - àsãvisavagga. [C.] Saüyuttanikàya - chantavagga.

[BJT Page 620] [\x 620/]
15 - 18
Aniññhårã1 ananugiddho anejo sabbadhã samo,
Tamànisaüsaü pabråmi pucchito avikampinaü.

Aniññhurã ananugiddho anejo sabbadhi samoti - katamaü niññhuriyaü? Idhekacco niññhuriyo hoti paralàbhasakkàragarukàramànanavandanapåjanàsu, issati usåyati issaü bandhati; yaü evaråpaü niññhuriyaü niññhuriyakammaü issà issàyanà issàyitattaü usåyà usåyanà usåyàyitattaü, idaü vuccati niññhuriyaü. Yassetaü niññhuriyaü pahãnaü samucchinnaü våpasantaü pañippassaddhaü abhabbuppattikaü ¤àõagginà daóóhaü; so vuccati aniññhurãti. Ananugiddhoti 'gedho vuccati taõhà, yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo, cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü, gedho paëigedho saïgo païko ejà màyà janikà sa¤jananã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visatà àyåhanã dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkhà pañibandhu àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà jappitattaü, loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü, puccha¤cikatà sà kamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà, råpataõhà aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabaëisaü màraviso, taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà lobho akusalamålaü' yasseso [PTS Page 441] [\q 441/]      gedho pahãno samucchinno våpasantaü pañippassaddhaü abhabbuppattikaü ¤àõagginà daóóho, so vuccati ananugiddho. So råpe agiddho sadde agiddho gandhe agiddho, rase agiddho, phoññhabbe agiddho, kule gaõe àvàse làbhe yase passàyaü sukho, cãvare piõóapàte senàsane gilànapaccayabhesajjaparikkhàre, kàmadhàtuyà råpadhàtuyà aråpadhàtuyà, kàmabhave råpabhave aråpabhave sa¤¤àbhave asa¤¤àbhave nevasa¤¤ànàsa¤¤àbhave ekavokàrabhave catuvokàrabhave pa¤cavokàrabhave, atãte anàgate paccuppanne, diññhasutamutavi¤¤àtabbesu dhammesu agiddho agathito2 amucchito anajjhopanno vãtagedho vigatagedho cattagedho vantagedho muttagedho pahãnagedho pañinissaññhagedho vãtaràgo vigataràgo cattaràgo vantaràgo muttaràgo pahãnaràgo pañinissaññharàgo nicchàto nibbuto sãtãbhåto sukhapañisaüvedã brahmabhåtena attanà viharatãti aniññhurã ananugiddho.

Anejo sabbadhi samoti - 'ejà 'vuccati taõhà; yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo, cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü, gedho paëigedho saïgo païko ejà màyà janikà sa¤jananã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visatà àyåhanã dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkhà pañibandhu àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà jappitattaü, loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü, puccha¤cikatà sà kamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà, råpataõhà aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabaëisaü màraviso, taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà lobho akusalamålaü' yasse'sà ejà taõhà pahãnà samucchinnà våpasanto pañippassaddho abhabbuppattiko ¤àõagginà daóóhà, so vuccati anejo. Ejàya pahãnattà anejo. Ejàya pahãnattà anejo. So làbhe'pi na i¤jati, alàbhepi na i¤jati yasepi na i¤jati, ayasepi na i¤jati, pasaüsàyapi na i¤jati, nindàyapi na i¤jati, sukhepi na i¤jati, dukkhepi na i¤jati, na calati, na vedhati, nappavedhati, na sampavedhatãti - anejo. Sabbadhi samoti sabbaü vuccati dvàdasàyatanàni: cakkhu ce va3 råpà ca saddhà ca gandhà ca rasà ca phoññhabbà ca mano ceva dhammà ca. Yato ajjhattikabàhiresu àyatanesu chandaràgo pahãno hoti ucchinnamålo tàlàvatthukato àyatiü anuppàdadhammo, so vuccati sabbadhi samo. So sabbattha tàdã sabbattha majjhatto sabbattha upekkhakoti - anejo sabbadhi samo.

1. Anuddhari - pu. 2. Agadhito - sãmu11. Machasaü 3. Cakkhu¤ceva - sãmu.

[BJT Page 622] [\x 622/]
Tamànisaüsaü pabråmi pucchito avikampinanti - avikampinaü puggalaü puññho pucchito yàcito ajjhesito pasàdito ime cattàro ànisaüse pabråmi: so aniññhurã ananugiddho anejo sabbadhi samoti bråmi àcikkhàmi desehi pa¤¤apehi paññhapehi vivara vibhaja uttànãkarohi pakàsemãti - tamànisaüsaü pabråmi pucchito avikampinaü.

Tenàha bhagavà:

"Aniññhurã ananugiddho anejo sabbadhi samo,
Tamànisaüsaü pabråmi pucchito avikampina"nti.

15 - 19

Anejassa [PTS Page 442] [\q 442/]      vijànato natthi kàci nisaïkiti, 1
Virato so viyàrambhà 2 khemaü passati sabbadhi.

Anejassa vijànatoti - 'ejà' vuccati taõhà; yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo, cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü, gedho paëigedho saïgo païko ejà màyà janikà sa¤jananã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visatà àyåhanã dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkhà pañibandhu àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà jappitattaü, loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü, puccha¤cikatà sà kamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà, råpataõhà aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabaëisaü màraviso, taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà lobho akusalamålaü' yasse'sà evaü taõhà pahãnà samucchinnà våpasantaü pañippassaddhaü abhabbuppattikaü ¤àõagginà daóóhà; so vuccati anejo. Ejàya pahãnattà anejo. So làbhepi na i¤jati. Alàbhepi na i¤jati. Yasepi na i¤jati. Ayasepi na i¤jati. Pasaüsàyapi na i¤jati. Nindàyapi na i¤jati. Sukhepi na i¤jati. Dukkhepi na i¤jati. Na calati na vedhati. Na sampavedhati. Anejassa vijànatoti - vijànato pañivijànato pañivijjhato, "sabbe saïkhàrà dukkhà'ti samecca abhisamecca dhammaü; ' sabbe dhammà anattà'ti samecca abhisamecca dhammaü; ' avijjàpaccayà saïkhàrà'ti samecca abhisamecca dhammaü; ' saïkhàrapaccayà vi¤¤àõa'nti samecca abhisamecca dhammaü; ' vi¤¤àõapaccayà nàmaråpanti - nàmaråpapaccayà saëàyatananti - saëàyatanapaccayà phassoti - phassapaccayà vedanàti - vedanàpaccayà taõhàti - taõhàpaccayà upàdànanti - upàdànapaccayà bhavoti - bhavapaccayà jàtãti - jàtipaccayà jaràmaraõa'nti samecca abhisamecca dhammaü; 'avijjànirodhà saïkhàranirodho'ti samecca abhisamecca dhammaü; 'saïkhàranirodhà vi¤¤àõanirodho'ti samecca abhisamecca dhammaü; vi¤¤àõanirodhà nàmaråpanirodho'ti - nàmaråpanirodhà saëàyatananirodhoti saëàyatananirodho phassanirodhoti - phassanirodhà vedanànirodhoti vedanànirodhà taõhànirodhoti taõhànirodhà upàdànanirodhoti - upàdànanirodhà bhavanirodhoti - bhavanirodhà jàtinirodhoti - jàtinirodhà jaràmaraõanirodho'ti samecca abhisamecca dhammaü; ' idaü dukkha'nti samecca abhisamecca dhammaü; 'ayaü dukkhasamudayo'ti - ayaü dukkhanirodhoti - ayaü dukkhanirodhagàminãpañipadàti samecca abhisamecca dhammaü; 'ime àsavà'ti samecca abhisamecca dhammaü; ' ayaü àsavasamudayo'ti - ayaü àsavanirodhoti - ayaü àsavanirodhagàminãpañipadàti samecca abhisamecca dhammaü, 'ime dhammà abhi¤¤eyyà'ti samecca abhisamecca dhammaü, ime dhammà pari¤¤eyyàti - ime dhammà pahàtabbàti - ime dhammà bhàvetabbàti - ime dhammà sacchikàtabbà'ti samecca abhisamecca dhammaü; channaü phassàyatanànaü samudaya¤ca atthaügama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca samecca abhisamecca dhammaü; pa¤cannaü upàdànakkhandhànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca samecca abhisamecca dhammaü; catunnaü mahàbhåtànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca samecca abhisamecca dhammaü; ' yaü ki¤ci samudayadhammaü; sabbaü taü nirodhadhamma'nti jànato àjànato vijànato pañivijànato pañivijjhatoti - anejassa vijànato.

Natthi kàci nisaükhitãti - ' nisaükhitiyo' vuccanti pu¤¤àbhisaïkhàro apu¤¤àbhisaïkhàro àne¤jàbhisaïkhàro; yato pu¤¤àbhisaïkhàro ca apu¤¤àbhisaïkhàro ca àne¤jàbhisaïkhàro ca pahãnà honti ucchinnamålà tàlàvatthukatà anabhàvakatà àyatiü anuppàdadhammà, ettàvatà nisaükhitiyo natthi, na santi, na saüvijjanti, nåpalabbhanti; pahãnà samucchinnà våpasantà pañippassaddhà abhabbuppattikà ¤àõagginà daóóhàtinatthi kàci nisaükhiti.

1. Visaükhiti - saü tisaükhati - machasaü 2. Viriyàrambhà - machasaü [a.] Dhammasaïgaõi - nikkhepakaõóa, khuddakavatthuvibhaïga.
[BJT Page 624] [\x 624/]
[Half page missing]
Anejassa vijànato natthã kàci nisaükhiti,
Virato so viyàrambhà khemaü passati sabbadhãti.

15 - 20
Na samesu na omesu na ussesu vadate2 muni,
Santo so vãtamacchero nàdeti na nirassatã'ti (bhagavà).

Na samesu na omesu na ussesu vadate munãti - 'monaü' vuccati ¤àõaü, yà pa¤¤à pajànanà vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaõà upalakkhaõà paccupalakkhaõà paõóiccaü kosallaü nepu¤¤aü vebhavyà cintà upaparikkhà bhåri medhà pariõàyikà vipassanà sampaja¤¤aü patodo pa¤¤à pa¤¤indriyaü pa¤¤àbalaü pa¤¤àsatthaü pa¤¤àpàsàdo pa¤¤ààloko pa¤¤àobhàso pa¤¤àpajjoto pa¤¤àpàsàdo pa¤¤ààloko pa¤¤àobhàso pa¤¤àpajjoto pa¤¤àratanaü amoho dhammavicayo sammàdiññhi, tena ¤àõena samannàgato muni monappattoti.

Tãõi moneyyàni: kàyamoneyyaü vacãmoneyyaü manomoneyyaü. Katamaü kàyamoneyyaü? Tividhànaü kàyaduccaritànaü pahànaü kàyamoneyyaü. Tividhaü kàyasucaritaü kàyamoneyyaü, kàyàrammaõe ¤àõaü kàyamoneyyaü, kàyapari¤¤à kàyamoneyyaü, pari¤¤àsahagato maggo kàyamoneyyaü, kàye chandaràgassa pahànaü kàyamoneyyaü, kàyasaükhàrànirodho catutthajjhànasamàpatti kàyamoneyyaü. Idaü kàyamoneyyaü.

Katamaü vacãmoneyyaü? Catubbidhànaü vacãduccaritànaü pahànaü vacãmoneyyaü, vacãsucaritaü vacãmoneyyaü, vàcàrammaõe ¤àõaü vacãmoneyyaü, vàcàpari¤¤à vacãmoneyyaü, pari¤¤àsahagato maggo vacãmoneyyaü, vàcàya chandaràgassa pahànaü vacãmoneyyaü. Vacãsaükhàranirodho dutiyajjhànasamàpatti vacãmoneyyaü. Idaü vacãmoneyyaü.

Katamaü manomoneyyaü? Tividhànaü manoduccaritànaü pahànaü manomoneyyaü, tividhaü manosucaritaü manomoneyyaü, cittàrammaõe ¤àõaü manomoneyyaü, cittapari¤¤à manomoneyyaü, pari¤¤àsahagato maggo manomoneyyaü, citte chandaràgassa pahànaü manomoneyyaü, cittasaükhàranirodho sa¤¤àvedayitanirodhasamàpatti manomoneyyaü. Idaü manomoneyyaü.

5. ''Kàyamuniü vàcàmuniü manomunimanàsavaü,
Muniü moneyyasampannaü àhu sabbappahàyinaü.

6. Kàyamuniü vàcàmuniü manomunimanàsavaü
Muniü moneyyasampannaü àhu ninhàtapàpaka''nti.

Imehi tãhi moneyyehi dhammehi samannàgato cha munino: agàramunino anagàramunino sekhamunino asekhamunino paccekamunino munimuninoti.
[A.] Dhammasaïgaõi niddesavàra. [B.] Tikaïguttara - àpàyikavagga [c.] Itivuttaka - dutiyavagga.

Katame agàramunino? Ye te agàrikà diññhapadà vi¤¤àtasàsanà, ime agàramunino. Katame anagàramunino? Ye te pabbajità diññhapadà vi¤¤àtasàsanà, ime anagàramunino. Satta sekhà sekhamunino. Arahanto asekhamunino. Paccekabuddhà paccekamunino. Munimunino vuccanti tathàgatà arahanto sammàsambuddhà.

7. ''Na monena muni hoti måëharåpo aviddasu,
Yo ca tulaü va paggayha varamàdàya paõóito.

8. Pàpàni parivajjeti sa munã tena so munã,
Yo munàti ubho loke munã tena pavuccatã. ''

9. ''Asata¤ca sata¤ca ¤atvà dhammaü
Ajjhattaü bahiddhà ca sabbaloke,
[PTS Page 443] [\q 443/]      påjito yo
Saïgajàlamaticca so munã.

Muni seyyohamasmãti và, sadisohamasmãti và, hãnohamasmãti và na vadati, na katheti, na bhaõati, na dãpayati, na voharatãti - na samesu na omesu na ussesu vadate muni.

Santo so vãtamaccheroti - 'santo'ti ràgassa santattà samitattà santo, dosassa - mohassa santo kodhassa - upanàhassa - makkhassa - paëàsassa - issàya macchariyassa - màyàya - sàñheyyassa - thambhassa - sàrambhassa - mànassa - atimànassa madassa - pamàdassa - sabbakilesànaü - sabbaduccaritànaü - sabbadarathànaü sabbapariëàhànaü - sabbasantàpànaü - sabbàkusalàbhisaïkhàrànaü santattà samitattà våpasamitattà vijjhàtattà nibbuto pañippassaddhoti [PTS Page 444  [\q 444/]     ']santo so; vãtamaccheroti pa¤ca macchariyàni: àvàsamacchariyaü våpasantà pañippassaddhà abhabbuppattikà ¤àõagginà daóóhàti gàho. Idaü vuccati macchariyaü; yassetaü macchariyaü pahãnaü samucchinnaü våpasantipañippassaddhà abhabbuppattikà ¤àõagginà daóóhaü; so vuccati vãtamaccharo vigatamaccharo cattamaccharo vantamaccharo muttamaccharo pahãnamaccharo pañinissaññhamaccharoti - santo so vãtamacchero.

1. Ma¤jussaro - syà 2 pana - sãmu 11

[BJT Page 626] [\x 626/]

Nàdeti na nirassatãti bhagavàti - 'nàdetã'ti råpaü nàdiyati, na upàdiyati, na gaõhàti, na paràmasati, nàbhinivisati. Vedanaü - sa¤¤aü - saïkhàre - vi¤¤àõaü - gatiü - uppattiü pañisandhiü - bhavaü - saüsàraü - vaññaü nàdiyati, na upàdiyati, na gaõhàti, na paràmasati, nàbhinivisatãti - nàdeti; na nirassatãti råpaü na pajahati, na vinodeti, na byantãkaroti, na anabhàvaü gameti. Vedanaü - sa¤¤aü - saïkhàre - vi¤¤àõaü - gatiü uppattiü - pañisandhiü - bhavaü - saüsàraü - vaññaü na pajahati, na vinodeti na byantãkaroti, anabhàvaü gameti; bhagavàti gàravàdhivacanaü; apica, bhaggaràgoti bhagavà; bhaggadosoti bhagavà; bhaggamohoti bhagavà; bhaggadiññhãti bhagavà; bhaggamànoti bhagavà; bhaggakaõñakoti1 bhagavà; bhaggakilesotã bhagavà; bhaji vibhaji pañivibhaji dhammaratananti bhagavà; bhavànaü antakaroti bhagavà; bhàvitakàyo bhàvitasãlo bhàvitacitto bhàvitapa¤¤oti bhagavà; bhaji và bhagavà ara¤¤e vanapatthàni pantàni senàsanàti appasaddàni appanigghosàni vijanàtàni manussaràhaseyyàni pañisallànasàruppànãti bhagavà; bhàgã và bhagavà vãvarapiõóapàtasenàsanagilànapaccayabhesajjaparikkhàrànanti bhagavà; bhàgã và bhagavà attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa adhisãlassa adhicittassa adhipa¤¤àyàti bhagavà; bhàgã và bhagavà catunnaü jhànànaü catunnaü appama¤¤ànaü catunnaü aråpasamàpattãnanti bhagavà; bhàgã và bhagavà aññhannaü vimokkhànaü aññhannaü abhibhàyatanànaü navannaü anupubbavihàrasamàpattãnanti bhagavà; bhàgã và bhagavà dasannaü sa¤¤àbhàvanànaü dasannaü kasiõasamàpattãnaü ànàpànasatisamàdhissa asubhasamàpattiyàti bhagavà; bhàgã và bhagavà catunnaü satipaññhànànaü catunnaü sammappadhànànaü catunnaü iddhipàdànaü pa¤cannaü indriyànaü pa¤cannaü balànaü sattannaü bojjhaïgànaü ariyassa aññhaïgikassa maggassàti bhagavà; bhàgã và bhagavà dasannaü tathàgatabalànaü catunnaü vesàrajjànaü catunnaü pañisambhidànaü channaü abhi¤¤ànaü channaü buddhadhammànanti bhagavà; 'bhagavà'ti netaü nàmaü màtarà kataü, na pitarà kataü, na bhàtarà kataü, na bhaginiyà kataü, na mittàmaccehi kataü, na ¤àtisàlohitehi kataü, na samaõabràhmaõehi kataü, na devatàhi kataü, vimokkhantikametaü buddhànaü bhagavantànaü bodhiyà måle saha sabba¤¤uta¤àõassa pañilàbhà sacchikà pa¤¤atti yadidaü 'bhagavà'ti - nàdeti na nirassatãti bhagavà'ti.

Tenàha bhagavà:
" Na samesu na omesu na ussesu vadate muni,
Santo so vãtamacchero nàdeti na nirassatã'ti bhagavà"ti