13-1

Jhàyiü virajamàsãnaü (iccàyasmà udayo)
Katakiccaü anàsavaü,
Pàraguü sabbadhammànaü,
Atthi pa¤hena àgamaü
A¤¤àvimokkhaü pabråhi
Avijjàya pabhedanaü.

Jhàyiü virajamàsãnanti: jhàyãti jhàyã bhagavà, pañhamenapi jhànena jhàyã, dutiyenapi jhànena jhàyã, tatiyenapi jhànena jhàyã, catutthenapi jhànena jhàyã, savitakkasavicàrenapi jhànena jhàyã, avitakkavicàramattenapi jhànena jhàyã, avitakkaavicàrenapi jhànena jhàyã, sapãtikenapi jhànena jhàyã, nippãtikenapi jhànena jhàyã, sàtasahagatenapi jhànena jhàyã, upekkhàsahagatenapi jhànena jhàyã, su¤¤atenapi jhànena jhàyã, animittenapi jhànena jhàyã, appaõihitenapi jhànena jhàyã, lokiyenapi jhànena jhàyã, lokuttarenapi jhànena jhàyã. Jhànarato ekattamanuyutto sadatthagarukoti jhàyã. Virajanti: ràgo rajo,
Doso rajo, moho rajo, kodho rajo, upanàho rajo, makkho rajo, paëàso rajo, issà rajo, macchariyaü rajo, màyà rajo, sàñheyyaü rajo, thambho rajo, sàrambho rajo, màno rajo, atimàno rajo, mado rajo, pamàdo rajo, sabbe kilesà rajà, sabbe duccarità rajà, sabbe darathà rajà, sabbe pariëàhà rajà, sabbe santàpà rajà, sabbàkusalàbhisaükhàrà rajà. Te rajà buddhassa bhagavato pahãnà ucchinnamålà tàlàvatthukatà anabhàvakatà àyatiü anuppàdadhammà. Tasmà buddho arajo virajo nirajo rajàpagato rajavippahãno rajavippamutto1 sabbarajavãtivatto.

1. ''Ràgo rajo na ca pana reõu vuccati
Ràgassetaü adhivacanaü rajoti,
Etaü rajaü vippajahitva2 cakkhumà
Tasmà jino vigatarajoti vuccati.

2. Doso rajo na ca pana reõu vuccati
Dosassetaü adhivacanaü rajoti,
Etaü rajaü vippajahitva cakkhumà
Tasmà jino vigatarajoti vuccati.

1. Vippamuttà - pa.
2. Vippajahitvà - machasaü.

[BJT Page 330] [\x 330/]

3. Moho rajo na ca pana reõu vuccati
Mohassetaü adhivacanaü rajoti,
Etaü rajaü vippajahitva cakkhumà
Tasmà jino vigatarajoti vuccatã''ti.

Virajaü.

âsãnanti: nisinno bhagavà pàsàõake cetiyeti1 àsãno.

4. ''Nagassa passe àsãnaü muniü dukkhassa pàraguü,
Sàvakà payirupàsanti tevijjà maccuhàyino''ti.

Evampi bhagavà àsãno, athavà bhagavà sabbossukkapañippassaddhattà àsãno, vutthavàso so vutthavàso ciõõacaraõo gataddho gatadiso gatakoñiko pàlitabrahmacariyo uttamadiññhippatto bhàvitamaggo pahãnakileso pañividdhàkuppo sacchikatanirodho. Dukkhaü tassa pari¤¤àya, samudayo pahãno, maggo bhàvito, nirodho sacchikato abhi¤¤eyyaü abhi¤¤àtaü, pari¤¤eyyaü pari¤¤àtaü, pahàtabbaü pahãnaü, bhàvetabbaü bhàvitaü, sacchikàtabbaü sacchikataü. So ukkhittapaligho saïkiõõaparikho abbåëhesiko niraggalo ariyo pannadhajo pannabhàro visa¤¤utto pa¤caïgavippahãno chaëaïgasamannàgato ekàrakkho caturapasseno panuõõapaccekasacco samavayasaññhesano anàvilasaïkappo passaddhakàyasaükhàro suvimuttacitto suvimuttapa¤¤o kevalã vusitvà uttamapuriso paramapuriso paramappattipatto.

So neva àcinàti, na apacinàti, apacinitvà ñhito, neva pajahati, na upàdiyati, pajahitvà ñhito, neva visineti, na ussineti, visinetvà ñhito. Neva dhåpeti, na sandhupeti, vidhupetvà ñhito. Asekhena sãlakkhandhena samannàgatattà ñhito. Asekhena samàdhikkhandhena samannàgatattà ñhito. Asekhena pa¤¤àkkhandhena samannàgatattà ñhito. Asekhena vimuttikkhandhena samannàgatattà ñhito. Asekhena vimutti¤àõadassanakkhandhena samannàgato ñhito. Saccaü sampañipàdiyitvà ñhito. Ejaü samatikkamitvà ñhito. Kilesaggiü pariyàdiyitvà ñhito. Aparigamanatàya ñhito, kathaü samàdàya ñhito, muttipañisevanatàya2 ñhito. Mettàya pàrisuddhiyà ñhito, karuõàya pàrisuddhiyà ñhito muditàya pàrisuddhiyà ñhito upekkhàya parisuddhiyà ñhito, accantapàrisuddhiyà ñhito, akammayatàya parisuddhiyà ñhito, vimuttattà ñhito, saütusitattà ñhito, khandhapariyante ñhito, dhàtupariyante ñhito, àyatanapariyante ñhito, gatipariyante ñhito, uppattipariyante ñhito, pañisandhipariyante ñhito, bhavapariyante ñhito, saüsàrapariyante ñhito, vaññapariyante ñhito, antime bhave ñhito, antime samussaye ñhito, antimadehadharo arahà.

14. ''Tassàyaü pacchimakoñi5 - carimoyaü samussayo,
Jàtimaraõasaüsàro - natthi tassa punabbhavo''ti

Evampi bhagavà àsãnoti jhàyiü virajamàsãnaü

Iccàyasmà udayo'ti padasandhi padasaüsaggo padapàripåri akkharasamavàyo bya¤janasiliññhatà padànupubbatàpetaü 'iccàti'. âyasmà'ti: piyavacanaü garuvacanaü sagàravasappatissàdhivacanametaü 'àyasmà'ti. Udayoti: tassa bràhmaõassa nàmaü saïkhà sama¤¤à pa¤¤atti vohàro nàmaü nàmakammaü nàmadheyyaü niruttibya¤janaü abhilàpo. Udayo'ti tassa bràhmaõassa gottaü saïkhà sama¤¤à pa¤¤atti vohàro'ti àyasmà udayo.

Katakiccaü anàsavanti: buddhassa bhagavato kiccàkiccaü karaõãyàkaraõãyaü pahãnaü ucchinnamålaü tàlàvatthukataü anabhàvakataü2 àyatiü anuppàdadhammaü, tasmà buddho katakicco.

5. ''Yassa ca visatà3 natthi chinnasotassa bhikkhuno.
Kiccàkiccapahãnassa4 pariëàbho na vijjatã''ti

Katakiccaü anàsavanti: 'àsavà'ti cattàro àsavà: kàmàsavo bhavàsavo diññhàsavo avijjàsavo. Te àsavà buddhassa bhagavato pahãnà ucchinnamålà tàlàvatthukatà anabhàvakatà àyatiü anuppàdadhammà tasmà buddho anàsavoti 'katakiccaü anàsavaü. '

Pàraguü sabbadhammànanti: bhagavà5 abhi¤¤àparagå, pari¤¤àpàragå pahànapàragå6, bhàvanàpàragå7, sacchikiriyàpàragå8, samàpattipàragå, abhi¤¤àpàragå, sabbadhammànaü, pari¤¤àpàragå, sabbadukkhànaü, pahànapàragå6 sabbakilesànaü, bhàvanàpàragå catunnaü maggànaü, sacchikiriyàpàragå8 nirodhassa,

1. Cetiye àsãno-va-vi-ka.
2. Anabhàvaügataü-va-vi-ka.
Anabhàvaükataü - machasaü.
3. Paripatà-syà.
4. Kiccàkiccaü pahãnassa-syà.
5. Bhagavà sabbadhammànaü - machasaü, syà.
6. Pahànàya pàragå-pa.
7. Bhàvanàya pàragå-vi.
8. Sacchikiriyàya pàragå-vi.

[BJT Page 332] [\x 332/]

Samàpattipàragå sabbasamàpattãnaü, so vasippatto pàramippatto ariyasmiü sãlasmiü vasippatto pàramippatto ariyasmiü samàdhismiü vasippatto pàramippatto ariyàya pa¤¤àya, vasippatto pàramippatto ariyàya vimuttiyà. So pàragato pàramippatto antagato antappatto, koñigato koñippatto, pariyantagato pariyantappatto, vosànagato vosànappatto, tàõagato tàõappatto, lenagato lenappatto, saraõagato saraõappatto, abhayagato abhayappatto, accutagato1 accutappatto, amatagato amatappatto, nibbànagato nibbànappatto. So vutthavàso ciõõacaraõo gataddho gatadiso gatakoñiko pàlitabrahmacariyo uttamadiññhippatto bhàvitamaggo pahãnakileso pañividdhàkuppo sacchikatanirodho. Dukkhaü tassa pari¤¤àya, samudayo pahãno, maggo bhàvito, nirodho sacchikato abhi¤¤eyyaü abhi¤¤àtaü, pari¤¤eyyaü pari¤¤àtaü, pahàtabbaü pahãnaü, bhàvetabbaü bhàvitaü, sacchikàtabbaü sacchikataü. So ukkhittapaligho saïkiõõaparikho abbåëhesiko niraggalo ariyo pannadhajo pannabhàro visa¤¤utto pa¤caïgavippahãno chaëaïgasamannàgato ekàrakkho caturapasseno panuõõapaccekasacco samavayasaññhesano anàvilasaïkappo passaddhakàyasaükhàro suvimuttacitto suvimuttapa¤¤o kevalã vusitvà uttamapuriso paramapuriso paramappattipatto.

So neva àcinàti, na apacinàti, apacinitvà ñhito, neva pajahati, na upàdiyati, pajahitvà ñhito, neva visineti, na ussineti, visinetvà ñhito. Neva dhåpeti, na sandhupeti, vidhupetvà ñhito. Asekhena sãlakkhandhena samannàgatattà ñhito. Asekhena samàdhikkhandhena samannàgato ñhito. Asekhena pa¤¤àkkhandhena samannàgato ñhito. Asekhena vimuttikkhandhena samannàgato ñhito. Asekhena vimutti¤àõadassanakkhandhena samannàgato ñhito. Saccaü sampañipàdiyitvà ñhito. Ejaü samatikkamitvà ñhito. Kilesaggiü pariyàdiyitvà ñhito. Aparigamanatàya ñhito, kathaü samàdàya ñhito, muttipañisevanatàya ñhito. Mettàya pàrisuddhiyà ñhito, karuõàya parisuddhiyà ñhito muditàya parisuddhiyà ñhito upekkhàya parisuddhiyà ñhito, accantapàrisuddhiyà ñhito, akammayatàya, parisuddhiyà ñhito, vimuttattà ñhito, saütusitattà ñhito, khandhapariyante ñhito, dhàtupariyante ñhito, àyatanapariyante ñhito, gatipariyante ñhito, uppattipariyante ñhito, pañisandhipariyante ñhito, bhavapariyante ñhito, saüsàrapariyante ñhito, vaññapariyante ñhito, antime bhave ñhito, antime samussaye ñhito, antimadehadharo arahà.

14. ''Tassàyaü pacchimakoñi5 - carimoyaü samussayo,
Jàtimaraõasaüsàro - natthi tassa punabbhavoti 'pàraguü sabbadhammànaü'.

Atthi pa¤hena àgamanti: pa¤hena atthikàmha2 àgatà, pa¤haü pucchitukàmamha àgatà3. Pa¤¤aü sotukàmà (àgatamhàti) 'evampi 'atthi pa¤hena àgamaü' athavà pa¤hatthikànaü pa¤haü pucchitukàmànaü pa¤haü sotukàmànaü. âgamanaü abhikkamanaü4 upasaïkamanaü payirupàsanaü atthi, evampi atthi pa¤hena àgamaü, athavà pa¤hàgamo tuyhaü atthi, tvampi pahå, tvamasi alamatto mayà pucchitaü kathetuü vissajjetuü, vahassetaü bhàranti evampi 'atthi pa¤hena àgamaü'.

A¤¤àvimokkhaü pabråhã ti: 'a¤¤àvimokkho' vuccati arahattavimokkho, arahattavimokkhaü pabråhi àcikkhàhi desehi pa¤¤apehi paññhapehi vivaràhi vibhajàhi uttànãkarohi pakàsehãti 'a¤¤àvimokkhaü pabråhi'

Avijjàya pabhedananti avijjàya bhedanaü pabhedanaü pahànaü våpasamo5 pañinissaggo6 pañippassaddhaü amataü nibbànanti 'avijjàya pabhedanaü'

Tenàha so bràhmaõo:

Jhàyiü virajamàsãnaü (iccàyasmà udayo)
Katakiccaü anàsavaü,
Pàraguü sabbadhammànaü
Atthi pa¤hena àgamaü
A¤¤àvimokkhaü pabråhi
Avijjàya pabhedana''nti

1. Accutigato-sa.
2. Atthiko àgatomhi - machasaü.
3. âgato - machasaü.
4. Akittamanaü-va-vi-ka.
5. Våpasamaü - machasaü.
6. Pañinissaññhaü-pana-pañinissaggaü - machasaü.

[BJT Page 334] [\x 334/]

13-2

Pahànaü kàmacchandànaü (udayàti bhagavà)
Domanassàna cåbhayaü,
Thãnassa ca1 panådanaü
Kukkuccànaü nivàraõaü.

Pahànaü kàmacchandànanti: 'chando'ti ''yo kàmesu kàmacchando kàmaràgo kàmanandi kàmataõhà kàmasineho kàmapipàsà kàmapariëàbho kàmajjhosànaü kàmogho kàmayogo kàmåpàdànaü kàmacchandanãvaraõaü. '' Pahànaü kàmacchandànanti: kàmacchandànaü pahànaü våpasamaü pañinissaggaü pañippassaddhiü amataü nibbànanti 'pahànaü kàmacchandànaü'.

Udayàti bhagavà taü bràhmaõaü gottena àlapati. Bhagavà'ti gàravàdhivacanametaü:
Apica, bhaggaràgoti bhagavà: bhaggadosoti bhagavà: bhaggamohoti bhagavà: bhaggamànoti bhagavà: bhaggadiññhãti bhagavà: bhaggakaõñakoti bhagavà: bhaggakilesoti bhagavà: bhaji vibhaji pavibhaji dhammaratananti bhagavà: bhavànaü antakaroti bhagavà : bhàvitakàyo bhàvitasãlo bhàvitacitto bhàvitapa¤¤oti bhagavà: bhaji và bhagavà ara¤¤e vanapatthàni pantàni senàsanàni appasaddàni appanigghosàni vijanavàtàni manussaràhaseyyakàni pañisallànasàruppànãti bhagavà: bhàgã và bhagavà cãvarapiõóapàtasenàsanagilànapaccayabhesajjaparikkhàrànanti bhagavà: bhàgã và bhagavà attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa adhisãlassa adhicittassa adhipa¤¤àyàti bhagavà.

Bhàgã và bhagavà catunnaü jhànànaü catunnaü appama¤¤ànaü catunnaü aråpasamàpattãnanti bhagavà, bhàgã và bhagavà aññhannaü vimokkhànaü aññhannaü abhibhàyatanànaü navannaü anupubbavihàrasamàpattãnanti bhagavà: bhàgã và bhagavà dasannaü sa¤¤àbhàvanànaü dasannaü kasiõasamàpattãnaü, ànàpànasatisamàdhissa asubhasamàpattiyàti bhagavà, bhàgã và bhagavà catunnaü satipaññhànànaü catunnaü sammappadhànànaü catunnaü iddhipàdànaü pa¤cannaü indriyànaü pa¤cannaü balànaü sattannaü bojjhaïgànaü ariyassa aññhaïgikassa maggassàti bhagavà: bhàgã và bhagavà dasannaü tathàgatabalànaü catunnaü vesàrajjànaü catunnaü pañisambhidànaü channaü abhi¤¤ànaü channaü buddhadhammànanti bhagavà: bhagavàti netaü nàmaü màtarà kataü, na pitarà kataü, na bhàtarà kataü, na bhaginiyà kataü, na mittàmaccehi kataü, na ¤àtisàlohitehi kataü, na samaõabràhmaõehi kataü, na devatàhi kataü, vimokkhantikametaü buddhànaü bhagavantànaü bodhiyà måle saha sabba¤¤uta¤àõassa pañilàbhà sacchikà pa¤¤atti yadidaü bhagavàti 'udayàti bhagavà. '

Domanassàna cåbhayanti: domanassa'nti2 ''yaü cetasikaü asàtaü cetasikaü dukkhaü cetosamphassajaü asàtaü dukkhaü vedayitaü, cetosamphassajà asàtà dukkhà vedanà. Domanassàna cåbhayanti: kàmacchandassa ca domanassassa ca ubhinnaü pahànaü våpasamo pañinissaggo pañippassaddhi amataü nibbànanti 'domanassàna cåbhayaü. '

Thãnassa ca panådananti: 'thãna'nti 'yà cittassa akallatà3 akamma¤¤atà olãyanà (sallãyanà) lãnà lãyanà lãyitattaü thãnaü thãyanà thãyitattaü cittassa. '' Thãnassa ca panådananti: thãnassa ca panådanaü pahànaü våpasamo4 pañinissaggo pañippassaddhi amataü nibbànanti thãnassa ca panådanaü.

Kukkuccànaü nivàraõanti: 'kukkucca'nti: hatthakukkuccampi kukkuccaü pàdakukkuccampi kukkuccaü, hatthapàdakukkuccampi kukkuccaü. Akappiye kappiyasa¤¤ità, kappiye akappiyasa¤¤ità, avajje vajjasa¤¤ità vajje avajjasa¤¤ità. ''Yaü evaråpaü kukkuccaü kukkuccàyanà kukkuccàyitattaü cetaso vippañisàro manovilekho. Idaü vuccati kukkuccaü'.

1. Thãnassa - machasaü
2. Domanassàti - machasaü, syà.
3. Akalapakà-pa-va-vi-ka, machasaü.
4. Våpasamaü - machasaü.

[BJT Page 336] [\x 336/]

Api ca dvãhi kàraõehi uppajjati kukkuccaü: cetaso vippañisàro manovilekho, katattà ca akatattà ca1. Kathaü katattà ca akatattà ca uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho: 'kataü me kàyaduccaritaü akataü me kàyasucarita'nti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho' 'kataü me vacãduccaritaü akataü me vacãsucarita'nti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho' 'kataü me manoduccaritaü akataü me manosucarita'nti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho' 'kato me pàõàtipàto akatà me pàõàtipàtà veramaõãti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho' 'kataü me adinnàdànaü akataü me adinnàdànà veramaõãti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho' 'kato me kàmesu micchàcàro akatà me kàmesu micchàcàrà veramaõãti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho' 'kato me musàvàdo akatà me musàvàdà veramaõãti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho' 'katà me pisunàvàcà akatà me pisunàya vàcàya veramaõãti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho' 'katà me pharusàvàcà akatà me pharusàya vàcàya veramaõãti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho' 'kato me samphappalàpo akatà me samphappalàpo veramaõãti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho' 'katà me abhijjhà akatà me anabhijjhàti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho' 'kato me vyàpàdo akatà me abyàpàdoti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho' 'katà me micchàdiññhi akatà me sammàdiññhãti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho. Evaü katattà ca akatattà ca uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho.

Athavà '(sãlesumhi) na paripårakàrã'ti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho. 'Indriyesumhi aguttadvàro'ti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho. Bhojane amatta¤¤umhãti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho. Jàgariyaü ananuyuttomhãti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho. Na satisampaja¤¤ena samannàgatomhãti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho. Abhàvità me cattàro satipaññhànàti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho. Abhàvità me cattàro sammappadhànàti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho. Abhàvità me cattàro iddhipàdàti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho. Abhàvitàni me pa¤cindriyànãti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho. Abhàvitàni me pa¤cabalànãti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho. Abhàvità me satta bojjhaïgàti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho. Abhàvito me ariyo aññhaïgiko maggoti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho. Dukkhaü me apari¤¤àtanti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho. Samudayo me appahãnoti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho. Maggo me abhàvitoti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho. Nirodho me asacchikato ti uppajjati kukkuccaü cetaso vippañisàro manovilekho. Kukkuccànaü nivàraõanti: kukkuccànaü àvaraõaü nãvaraõaü pahànaü våpasamo3 pañinissaggo pañippassaddhi4 amataü nibbànanti kukkuccànaü nivàraõaü.

Tenàha bhagavà:

''Pahànaü kàmacchandànaü (udayàti bhagavà. . . )
Domanassàna våbhayaü,
Thãnassa ca panådanaü
Kukkuccànaü nivàraõa''nti.

1. Kañattàca akañattàca - pana
2. Aparipårakàrãti - machasaü.
3. Upasamaü våpasamaü - machasaü.
4. Pañinissaggaü pañippassaddhiü - machasaü.

[BJT Page 338] [\x 338/]

13-3

Upekkhàsatisaüsuddhaü
Dhammatakkapurejavaü,
A¤¤àvimokkhaü pabråmi1
Avijjàya pabhedanaü.

Upekkhàsatisaüsuddhanti: 'upekkhà'ti yà catutthe jhàne2 upekkhà upekkhatà ajjhupekkhatà cittasamatho3 cittapassaddhatà4 majjhattatà cittassa. Satãti: ''yà catutthe jhàne upekkhaü àrabbha sati anussati pañissati sati saraõatà dhàraõatà apilàpanatà asammussanatà sati satindriyaü satibalaü sammàsati'. Upekkhàsatisaüsuddhanti: catutthe jhàne upekkhà ca sati ca suddhà honti visuddhà saüsuddhà parisuddhà pariyodàtà anaïgaõà vigatåpakkilesà mudubhåtà kammaniyà ñhità àne¤jappattàti 'upekkhàsati saüsuddhaü'.

Dhammatakkapurejavanti: 'dhammatakko' vuccati sammàsaükappo, so àdito hoti, purato hoti, pubbaïgamo hoti, a¤¤àvimokkhassàti evampi 'dhammatakkapurejavaü'. Athavà 'dhammatakko' vuccati sammàdiññhi, sà àdito hoti, purato hoti, pubbaïgamà5 hoti, a¤¤àvimokkhassàti evampi 'dhammatakkapurejavaü'. Athavà 'dhammatakko vuccati catunnaü maggànaü pubbabhàgavipassanà6, sà àdito hoti, purato hoti, pubbaïgamà hoti a¤¤àvimokkhassàti evampi 'dhammatakkapurejavaü'.

A¤¤àvimokkhaü pabråmãti: 'a¤¤àvimokkho' vuccati arahattavimokkho, arahattavimokkhaü pabråmi, àcikkhàmi desemi pa¤¤apemi paññhapemi vivaràmi vibhajàmi uttànãkaromi pakàsemãti 'a¤¤àvimokkhaü pabråmi'.

Avijjàya pabhedananti: 'avijjà'ti ''dukkhe a¤¤àõaü dukkhasamudaye a¤¤àõaü dukkhanirodhe a¤¤àõaü dukkhanirodhagàminiyà pañipadàya a¤¤àõaü pubbante a¤¤àõaü aparante a¤¤àõaü pubbantàparante a¤¤àõaü idappaccayatàpañiccasamuppannesu dhammesu a¤¤àõaü yaü evaråpaü a¤¤àõaü adassanaü anabhisamayo ananubodho asambodho appañivedho asaïgàhanà apariyogàhanà asamapekkhanà apaccavekkhanà apaccakkhakammaü dummejjhaü bàlyaü asampaja¤¤aü moho pamoho sampamoho avijjà avijjogho avijjàyogo avijjànusayo avijjàpariyuññhànaü avijjàlaïgã moho akusalamålaü. '' Avijjàya pabhedananti7: avijjà pabhedanaü pahànaü våpasamo pañinissaggo pañippassaddhi amataü nibbànanti 'avijjàya pabhedanaü'.

Tenàha bhagavà:

''Upekkhàsatisaüsuddhaü
Dhammatakkapurejavaü,
A¤¤àvimokkhaü pabråmi
Avijjàya pabhedananti. ''

1. Saübråmi - syà.
2. Catutthajhàne - sa.
3. Cittassa samatà - va, vi, ka,
Cittasamatà - machasaü.
4. Cittappasàdatà - syà.
Cittappassaddhatà - machasaü.
Cittappasañatà - saü
5. Pubbaïgamo - machasaü.
6. Vipassanà àdito hoti - pa.
7. Pabhedananti - va - vi - ka, machasaü

[BJT Page 340] [\x 340/]

13-4

Kiü su saüyojano loko
Kiü su tassa vivàraõaü,
Kissassa vippahànena
Nibbànaü iti vuccati.

Kiü su saüyojano lokoti: kiü lokassa saüyojanaü lagganaü bandhanaü upakkileso, kena loko yutto payutto àyutto samàyutto laggo laggito paëibuddhoti 'kiü su saüyojano loko. '

Kiü su tassa vivàraõanti: 'kiü tassa' càraõaü1 vicàraõaü pañivicàraõaü kena loko carati vicarati pañivicaratãti 'kiü su tassa vicàraõaü. '

Kissassa vippahànena nibbànaü iti vuccatãti: kissassa vippahànena våpasamena pañinissaggena pañippassaddhiyà, nibbànaü iti vuccati pavuccati kathãyati bhaõãyati dãpãyati voharãyatãti 'kissassa vippahànena nibbànaü iti vuccati'.

Tenàha so bràhmaõo:

''Kiü su saüyojano loko
Kiü su tassa vicàraõaü,
Kissassa vippahànena
Nibbànaü iti vuccatã''ti.

13-5

Nandisaüyojano loko
Vitakkassa vicàraõaü
Taõhàya vippahànena
Nibbànaü iti vuccati.

Nandisaüyojano lokoti: 'nandi' vuccati taõhà, yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü gedho paëigedho saïgo païko ejà màyà janikà sa¤janikà sa¤janinã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visañà àyåhanã dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkho pañibandhu àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà jappitattaü loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü pucchi¤cikatà sàdukamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà råpataõhà aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü, dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabalisaü màravisayo taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà lobho akusalamålaü. '' Ayaü vuccati nandi. Yà nandi lokassa saüyojanaü lagganaü bandhanaü upakkileso, imàya nandiyà loko yutto payutto àyutto samàyutto laggo laggito paëibuddhoti 'nandisaüyojano loko. '

1. Vivàraõà - machasaü, syà.
Kiü lokassa vicàraõaü - pa.

[BJT Page 342] [\x 342/]

Vitakkassa vicàraõanti 'vitakko'ti1 nava vitakkà: kàmavitakko vyàpàdavitakko vihiüsàvitakko ¤àtivitakko janapadavitakko amaravitakko2 parànuddayatàpañisaüyutto vitakko làbhasakkàrasilokapañisaüyutto vitakko anava¤¤attipañisaüyutto vitakko ime vuccanti nava vitakkà. Ime nava vitakkà lokassa càraõà vicàraõà pañivicàraõà. Imehi navahi vitakkehi loko carati vicarati pañivicaratãti 'vitakkassa vicàraõaü. '

Taõhàya vippahànena nibbànaü iti vuccatãti: 'taõhà'ti råpataõhà, saddataõhà, gandhataõhà, rasataõhà, phoññhabbataõhà, dhammataõhà, taõhàya vippahànena nibbànaü iti vuccatãti. Taõhàya vippahànena nibbànaü iti vuccatãti. Taõhàya vippahànena våpasamena pañinissaggena pañippassaddhiyà nibbànaü iti vuccati pavuccati kathãyati bhaõãyati dãpãyati voharãyatãti 'taõhàya vippahànena nibbànaü iti vuccati. '

Tenàha bhagavà:

''Nandisaüyojano loko
Vitakkassa vicàraõaü,
Taõhàya vippahànena
Nibbànaü iti vuccatã''ti.

13-6

Kathaü satassa carato
Vi¤¤àõaü uparujjhati,
Bhagavantaü puññhumàgamhà3
Taü suõoma vaco tava.

Kathaü satassa caratoti: kathaü satassa sampajànassa carato vicarato4 irãyato vattayato pàlayato yapayato yàpayatoti 'kathaü satassa carato'.

Vi¤¤àõaü uparujjhatãti vi¤¤àõaü nirujjhati våpasammati atthaü gacchati pañippasambhatãti 'vi¤¤àõaü uparujjhati'.

Bhagavantaü puññhumàgamhàti: buddhaü bhagavantaü puññhuü pucchituü yàcituü ajjhesituü pasàdetuü àgamhà àgatamhà upàgatamhà sampattamhà tayà saddhiü samàgatamhàti 'bhagavantaü puññhumàgamhà'.

1. Vitakkàti - machasaü, syà.
2. Amaràvitakko - machasaü.
3. Puññhumàgamà - machasaü.
Puññhumàgamma - su.
4. Viharato - va - vi - ka, syà, machasaü

[BJT Page 344] [\x 344/]

Taü suõoma vaco tavàti: 'ta'nti tuyhaü vacanaü byappathaü desanaü anusiññhiü1 suõoma uggaõhàma dhàrema upadhàrema upalakkhemàti 'taü suõoma vaco tava'.

Tenàha so bràhmaõo:

''Kathaü satassa carato
Vi¤¤àõaü uparujjhati,
Bhagavantaü puññhumàgamhà
Taü suõoma vaco tavà''ti.

13-7

(Ajjhatta¤ca) bahiddhà ca
Vedanaü nàbhinandato
Evaü satassa carato
Vi¤¤àõaü uparujjhati.

Ajjhatta¤ca bahiddhà ca vedanaü nàbhinandatoti: ajjhattaü vedanàsu vedanànupassã2 viharanto vedanaü nàbhinandati nàbhivadati na ajjhosàya tiññhati3 abhinandanaü abhivadanaü ajjhosànaü gàhaü paràmàsaü abhinivesaü pajahati vinodeti byantãkaroti anabhàvaügameti bahiddhà vedanàsu vedanànupassã viharanto vedanaü nàbhinandati nàbhivadati na ajjhosàya tiññhati abhinandanaü abhivadanaü ajjhosànaü gàhaü paràmàsaü abhinivesaü pajahati vinodeti byantãkaroti anabhàvaü gameti. Ajjhattabahiddhà vedanàsu vedanànupassã viharanto vedanaü nàbhinandati nàbhivadati na ajjhosàya tiññhati abhinandanaü abhivadanaü ajjhosànaü gàhaü paràmàsaü abhinivesaü pajahati vinodeti byantãkaroti anabhàvaü gameti.

Ajjhattaü samudayadhammànupassã vedanàsu vedanànupassã viharanto vedanaü nàbhinandati nàbhivadati nàjjhosàya tiññhati abhinandanaü abhivadanaü ajjhosànaü gàhaü paràmàsaü abhinivesaü pajahati vinodeti byantãkaroti anabhàvaü gameti, ajjhattaü vayadhammànupassã vedanàsu vedanànupassã viharanto vedanaü nàbhinandati nàbhivadati nàjjhosàya tiññhati abhinandanaü abhivadanaü ajjhosànaü gàhaü paràmàsaü abhinivesaü pajahati vinodeti byantãkaroti anabhàvaü gameti, ajjhattaü samudayavayadhammànupassã vedanàsu vedanànupassã viharanto vedanaü nàbhinandati nàbhivadati nàjjhosàya tiññhati abhinandanaü abhivadanaü ajjhosànaü gàhaü paràmàsaü abhinivesaü pajahati vinodeti byantãkaroti anabhàvaü gameti,
Bahiddhà samudayadhammànupassã vedanàsu vedanànupassã viharanto vedanaü nàbhinandati nàbhivadati

1. Anusandhiü - va - vi - ka, anusàsanaü - machasaü
2. Ajjhattaü vedanaü vedanànupassã - pa
Ajjhattavedanànupassã - vi.
3. Ajjhoseti - machasaü.

[BJT Page 346] [\x 346/]

Na ajjhosàya tiññhati abhinandanaü abhivadanaü ajjhosànaü gàhaü paràmàsaü abhinivesaü pajahati vinodeti byantãkaroti anabhàvaü gameti, bahiddhà vayadhammànupassã vedanàsu vedanànupassã viharanto vedanaü nàbhinandati nàbhivadati na ajjhosàya tiññhati abhinandanaü abhivadanaü ajjhosànaü gàhaü paràmàsaü abhinivesaü pajahati vinodeti byantãkaroti anabhàvaü gameti, bahiddhà samudayavayadhammànupassã vedanàsu vedanànupassã viharanto vedanaü nàbhinandati nàbhivadati na ajjhosàya tiññhati abhinandanaü abhivadanaü ajjhosànaü gàhaü paràmàsaü abhinivesaü pajahati vinodeti byantãkaroti anabhàvaü gameti, ajjhattabahiddhà samudayadhammànupassã vedanàsu vedanànupassã viharanto vedanaü nàbhinandati nàbhivadati na ajjhosàya tiññhati abhinandanaü abhivadanaü ajjhosànaü gàhaü paràmàsaü abhinivesaü pajahati vinodeti byantãkaroti anabhàvaü gameti, ajjhattabahiddhà vayadhammànupassã vedanàsu vedanànupassã viharanto vedanaü nàbhinandati nàbhivadati na ajjhosàya tiññhati abhinandanaü abhivadanaü ajjhosànaü gàhaü paràmàsaü abhinivesaü pajahati vinodeti byantãkaroti anabhàvaü gameti, ajjhattabahiddhà1 samudayavayadhammànupassã vedanàsu vedanànupassã viharanto vedanaü nàbhinandati nàbhivadati na ajjhosàya tiññhati abhinandanaü abhivadanaü ajjhosànaü gàhaü paràmàsaü abhinivesaü pajahati vinodeti byantãkaroti anabhàvaü gameti, imehi dvàdasahi àkàrehi vedanàsu vedanànupassã viharanto vedanaü nàbhinandati nàbhivadati na ajjhosàya tiññhati abhinandanaü abhivadanaü ajjhosànaü gàhaü paràmàsaü abhinivesaü pajahati vinodeti byantãkaroti anabhàvaü gameti.

Athavà vedanaü aniccato passanto vedanaü nàbhinandati nàbhivadati na ajjhosàya tiññhati abhinandanaü abhivadanaü ajjhosànaü gàhaü paràmàsaü abhinivesaü pajahati vinodeti byantãkaroti anabhàvaü gameti. Vedanaü dukkhato passanto vedanaü nàbhinandati nàbhivadati na ajjhosàya tiññhati abhinandanaü abhivadanaü ajjhosànaü gàhaü paràmàsaü abhinivesaü pajahati vinodeti byantãkaroti anabhàvaü gameti. Vedanaü rogato passanto vedanaü nàbhinandati nàbhivadati na ajjhosàya tiññhati abhinandanaü abhivadanaü ajjhosànaü gàhaü paràmàsaü abhinivesaü pajahati vinodeti byantãkaroti anabhàvaü gameti. Vedanaü gaõóato passanto vedanaü nàbhinandati nàbhivadati na ajjhosàya tiññhati abhinandanaü abhivadanaü ajjhosànaü gàhaü paràmàsaü abhinivesaü pajahati vinodeti byantãkaroti anabhàvaü gameti. Vedanaü sallato passanto vedanaü nàbhinandati nàbhivadati na ajjhosàya tiññhati abhinandanaü abhivadanaü ajjhosànaü gàhaü paràmàsaü abhinivesaü pajahati vinodeti byantãkaroti anabhàvaü gameti. Vedanaü aghato passanto vedanaü nàbhinandati nàbhivadati na ajjhosàya tiññhati abhinandanaü abhivadanaü ajjhosànaü gàhaü paràmàsaü abhinivesaü pajahati vinodeti byantãkaroti anabhàvaü gameti. Vedanaü àbàdhato passanto vedanaü nàbhinandati nàbhivadati na ajjhosàya tiññhati abhinandanaü abhivadanaü ajjhosànaü gàhaü paràmàsaü abhinivesaü pajahati vinodeti byantãkaroti anabhàvaü gameti. Vedanaü nissaraõato passanto vedanaü nàbhinandati nàbhivadati na ajjhosàya tiññhati abhinandanaü abhivadanaü ajjhosànaü gàhaü paràmàsaü abhinivesaü pajahati vinodeti byantãkaroti anabhàvaü gameti. Imehi catucattàlãsàya àkàrehi2 vedanàsu vedanànupassã viharanto vedanaü nàbhinandati nàbhivadati na ajjhosàya tiññhati abhinandanaü abhivadanaü ajjhosànaü gàhaü paràmàsaü abhinivesaü pajahati vinodeti byantãkaroti anabhàvaü gametãti 'ajjhatta¤ca bahiddhà ca vedanaü nàbhinandato'.

Evaü satassa caratoti: evaü satassa sampajànassa carato vicarato3 irãyato vattayato pàlayato yapayato yàpayatoti. 'Evaü satassa carato. '

Vi¤¤àõaü uparujjhatãti: pu¤¤àbhisaïkhàrasahagataü vi¤¤àõaü apu¤¤àbhisaïkhàrasahagataü vi¤¤àõaü àne¤jàbhisaïkhàrasahagataü vi¤¤àõaü nirujjhati våpasammati atthaü gacchati pañippassambhatãti 'vi¤¤àõaü uparujjhati. '

Tenàha bhagavà:

''Ajjhatta¤ca bahiddhà ca
Vedanaü nàbhinandato,
Evaü satassa carato
Vi¤¤àõaü uparujjhatãti.

Saha gàthàpariyosànà ye te bràhmaõena saddhiü ekacchandà ekapayogo ekàdhippàyà ekavàsanavàsità, tesaü anekapàõasahassànaü virajaü vãtamalaü dhammacakkhuü udapàdi. 'Yaü ki¤ci samudayadhammaü sabbaü taü nirodhadhamma'nti. Tassa bràhmaõassa anupàdàya àsavehi cittaü vimucci. Saha arahattappattà ajinajañàvàkacãratidaõóakamaõóalu kesà ca massu ca antarahità. Bhaõóu kàsàyavatthavasano saïghàñipattacãvaradharo anavatthapañipattiyà pa¤jaliko bhagavantaü namassamàno nisinno hoti: 'satthà me bhante, bhagavà sàvako hamasmã'ti.

1. Bahiddhàsamudaya vayadhammànupassã
Viharanto - pa - va - vi - ka.
2. Imehi cattàëãsàya àkàrehi - machasaü
Imehi dvàcattàëãsàya - syà.
3. Viharato - va - vi - ka, machasaü