''Idamavoca bhagavà magadhesu viharanto pàsàõake cetiye paricàrakasoëasànaü bràhmaõànaü ajjhiññho puññho pa¤haü byàkàsi. ''

Idamavoca bhagavàti imaü pàràyànaü1 avoca. Bhagavàti gàravàdhivacanametaü:
Apica, bhaggaràgoti bhagavà: bhaggadosoti bhagavà: bhaggamohoti bhagavà: bhaggamànoti bhagavà: bhaggadiññhãti bhagavà: bhaggakaõñakoti bhagavà: bhaggakilesoti bhagavà: bhaji vibhaji pavibhaji dhammaratananti bhagavà: bhavànaü antakaroti bhagavà : bhàvitakàyo bhàvitasãlo bhàvitacitto bhàvitapa¤¤oti bhagavà: bhaji và bhagavà ara¤¤e vanapatthàni pantàni senàsanàni appasaddàni appanigghosàni vijanavàtàni manussaràhaseyyakàni pañisallànasàruppànãti bhagavà: bhàgã và bhagavà cãvarapiõóapàtasenàsanagilànapaccayabhesajjaparikkhàrànanti bhagavà: bhàgã và bhagavà attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa adhisãlassa adhicittassa adhipa¤¤àyàti bhagavà.

Bhàgã và bhagavà catunnaü jhànànaü catunnaü appama¤¤ànaü catunnaü aråpasamàpattãnanti bhagavà, bhàgã và bhagavà aññhannaü vimokkhànaü aññhannaü abhibhàyatanànaü navannaü anupubbavihàrasamàpattãnanti bhagavà: bhàgã và bhagavà dasannaü sa¤¤àbhàvanànaü dasannaü kasiõasamàpattãnaü, ànàpànasatisamàdhissa asubhasamàpattiyàti bhagavà, bhàgã và bhagavà catunnaü satipaññhànànaü catunnaü sammappadhànànaü catunnaü iddhipàdànaü pa¤cannaü indriyànaü pa¤cannaü balànaü sattannaü bojjhaïgànaü ariyassa aññhaïgikassa maggassàti bhagavà: bhàgã và bhagavà dasannaü tathàgatabalànaü catunnaü vesàrajjànaü catunnaü pañisambhidànaü channaü abhi¤¤ànaü channaü buddhadhammànanti bhagavà: bhagavàti netaü nàmaü màtarà kataü, na pitarà kataü, na bhàtarà kataü, na bhaginiyà kataü, na mittàmaccehi kataü, na ¤àtisàlohitehi kataü, na samaõabràhmaõehi kataü, na devatàhi kataü, vimokkhantikametaü buddhànaü bhagavantànaü bodhiyà måle saha sabba¤¤uta¤àõassa pañilàbhà sacchikà pa¤¤atti yadidaü ''bhagavàti idamavoca bhagavà. '

Magadhesu viharanto pàsàõake cetiyeti 'magadheså'ti magadhanàmake janapade viharantoti caranto viharanto irãyanto vattento pàlento yapento yàpento. Pàsàõake cetiyeti. Pàsàõakacetiyaü vuccati buddhàsananti magadhesu viharanto pàsàõake cetiye.

Paricàrakasoëasànaü bràhmaõànanti piïgiyo bràhmaõo bàvarissa bràhmaõassa paddho paddhacaro paricàrako sisso. Tena2 'te soëasàti evampi paricàrakasoëasànaü bràhmaõànaü. Athavà te soëasabràhmaõà buddhassa bhagavato paddhà paddhacarà paricàrikà sissàti evampi paricàrakasoëasànaü bràhmaõànaü.

Ajjhiññho puññho puññho pa¤haü byàkàsãti 'ajjhiññho'ti ajjhiññho ajjhesito. Puññho puññhoti puññho puññho pucchito pucchito yàcito yàcito ajjhesito ajjhesito pàsàdito pàsàdito. Pa¤haü byàkàsãti pa¤haü byàkàsi àcikkha desehi pa¤¤apesi paññhapesi vivari vibhaji uttànãakàsi pakàsesãti 'ajjhaññho puññho puññho pa¤haü byàkàsi. Tenetaü vuccati: ''idamavoca bhagavà magadhesu viharanto pàsàõake cetiye paricàrikasoëasànaü bràhmaõànaü ajjhaññho puññho puññho pa¤haü byàkàsã''ti.

''Ekamekassa cepi pa¤hassa atthama¤¤àya dhammama¤¤àya dhammànudhammaü pañipajjeyya, gaccheyyeva jaràmaraõassa paraü pàraü gamaniyà ime dhammàti tasmà imassa dhammapariyàyassa pàràyanaütveva adhivacanaü. ''

1. Idaü pàràyanaü - machasaü, va, vi, ka
2. Piïgiyena - machasaü

[BJT Page 414] [\x 414/]

Ekamekassa cepi pa¤hassàti: ekamekassa cepi ajita pa¤hassa, ekamekassa cepi tissametteyyapa¤hassa. Ekamekassa cepi puõõakapa¤hassa, ekamekassa cepi mettagupa¤hassa, ekamekassa cepi dhotakapa¤hassa, ekamekassa cepi upasãvapa¤hassa, ekamekassa cepi nandakapa¤hassa, ekamekassa cepi hemakapa¤hassa, ekamekassa cepi todeyyapa¤hassa, ekamekassa cepi kappapa¤hassa, ekamekassa cepi jatukaõõipa¤hassa, ekamekassa cepi bhadràvudhapa¤hassa, ekamekassa cepi udayapa¤hassa, ekamekassa cepi posàlapa¤hassa, ekamekassa cepi mogharàjapa¤hassa ekamekassa cepi piïgiyapa¤hassàti ekamekassa cepi pa¤hassa.

Atthama¤¤àya dhammama¤¤àyàti: sveva pa¤ho dhammo, vissajjanaü attho, atthama¤¤àyàti atthaü a¤¤àya jànitvà tulayitvà tãrayitvà vibhàvayitvà vibhåtaü katvàti atthama¤¤àya. Dhammama¤¤àyàti dhammaü a¤¤àya jànitvà tulayitvà tãrayitvà vibhàvayitvà vibhåtaü katvàti 'atthama¤¤àya dhammama¤¤àya'.

Dhammànudhammaü pañipajjeyyàti: sammàpañipadaü anulomapañipadaü apaccanãkapañipadaü anvatthapañipadaü dhammànudhammapañipadaü pañipajjeyyàti 'dhammànudhammaü pañipajjeyya'.

Gaccheyyeva jaràmaraõassa pàranti: jaràmaraõassa pàraü vuccati amataü nibbànaü ''yo so sabbasaïkhàrasamatho sabbåpadhipañinissaggo taõhakkhayo (viràgo) nirodho nibbànaü'' gaccheyyeva jaràmaraõassa pàranti jaràmaraõassa pàraü gaccheyya, pàraü adhigaccheyaü pàraü adhiphasseyya, pàraü sacchikareyyàti gaccheyyeva jaràmaraõassa pàraü.

Pàraü gamaniyà ime dhammàti: ime dhammà pàraü gamaniyà pàraü pàpenti pàraü saüpàpenti pàraü samanupàpenti jaràmaraõassa taraõàya saüvattantãti 'pàraü gamaniyà ime dhammà'ti.

Tasmà imassa dhammapariyàyassàti: 'tasmà'ti tasmà taükàraõà taühetu tappaccayà taünidànà. Imassa dhammapariyàyassàti imassa pàràyanassàti 'tasmà imassa dhammapariyàyassa. '

[BJT Page 416] [\x 416/]

Pàràyanaü tveva adhivacananti 'pàraü' vuccati amataü nibbànaü yo so sabbasaïkhàrasamatho sabbåpadhipañinissaggo taõhakkhayo viràgo nirodho nibbànaü, ayanaü vuccati maggo, seyyathãdaü: sammàdiññhi sammàsaïkappo sammàvàcà sammàkammanto sammààjãvo sammàvàyàmo sammàsati sammàsamàdhi. Adhivacananti saïkhà sama¤¤à pa¤¤atti vohàro nàmaü nàmakammaü nàmadheyyaü nirutti bya¤janaü abhilàpoti 'pàràyanaü tveva adhivacanaü.

Tenetaü vuccati:

''Ekamekassa cepi pa¤hassa atthama¤¤àya dhammama¤¤àya dhammànudhammaü pañipajjeyya gaccheyyeva jaràmaraõassa pàraü pàraïgamaniyà ime dhammà''ti tasmà imassa dhammapariyàyassa pàràyanaü tveva adhivacananti'.

1. ''Ajito tissametteyyo puõõako atha mettagu
Dhotako upasãvo ca nando ca atha hemako,

2. Todeyyakappà dubhayo jatukaõõã ca paõóito
Bhadràvudho udayo ca posàlo càpi bràhmaõo,
Mogharàjà ca medhàvã piïgiyo ca mahàisi

3. Ete buddhaü upàga¤chuü2 sampannacaraõaü isiü
Pucchantà nipuõe pa¤he buddhaseññhaü upàgamuü. ''

Ete buddhaü upàga¤chunti 'ete'ti soëasa pàràyaniyà bràhmaõà. Buddhoti ''yo so bhagavà sayambhå anàcariyako pubbe ananussutesu dhammesu sàmaü saccàni abhisambujjhi, tattha ca sabba¤¤utaü patto balesu ca vasãbhàvaü. Buddhoti kenaññhena buddho: bujjhità saccànãti buddho, bodhetà pajàyàti buddho, sabba¤¤utàya buddho, sabbadassàvitàya buddho, ana¤¤aneyyatàya buddho, visavitàya buddho, khãõàsavasaïkhàtena buddho, nirupakkilesasaïkhàtena buddho, ekantavãtaràgoti buddho ekantavãtadosoti buddho, ekantavãtamohoti buddho, ekantanikkilesoti buddho ekàyanamaggaü gatoti, buddho eko anuttaraü sammàsambodhiü abhisambuddhoti buddho. Abuddhivihatattà buddhipañilàbhàti buddho. Buddhoti netaü nàmaü màtarà kataü, na pitarà kataü na bhàtarà kataü, na bhaginiyà kataü, na mittàmaccehi kataü, na ¤àtisàlohitehi kataü, na samaõabràhmaõehi kataü, na devatàhi kataü, vimokkhantikametaü buddhànaü bhagavantànaü bodhiyà måle saha sabba¤¤uta¤àõassa pañilàbhà sacchikà pa¤¤atti yadidaü buddhoti. Ete buddhaü upàga¤chunti ete buddhaü upàgamiüsu, upasaïkamiüsu, payirupàsiüsu, paripucchiüsu: paripa¤hiüsåti 'ete buddhaü upàga¤chuü'.

1. Abhi¤¤ayyatàya - machasaü
2. Upàgacchiüsu - va vi ka

[BJT Page 418] [\x 418/]

Sampannacaraõaü isinti: caraõaü vuccati sãlapàramippatti, 1. Sãlasaüvaropi caraõaü, indriyasaüvaropi caraõaü, bhojane matta¤¤utàpi caraõaü, jàgariyànuyogopi caraõaü, sattapi saddhammà caraõaü cattàripi jhànàni caraõaü, sampannacaraõanti: sampannacaraõaü seññhacaraõaü viseññhacaraõaü pàmokkhacaraõaü uttamacaraõaü pavaracaraõaü. Isãti: isi bhagavà: mahantaü sãlakkhandhaü esi gavesi pariyesãti 'isi' mahantaü samàdhikkhandhaü mahantaü pa¤¤àkkhandhaü - mahantaü vimuttikkhandhaü - mahantaü vimutti¤àõadassanakkhandhaü esi gavesi pariyesãti 'isi' mahato tamokàyassa padàlanaü esi gavesi pariyesãti 'isi' mahato vipallàsassa pabhedanaü esi gavesi pariyesãti 'isi' mahato taõhàsallassa abbåhanaü esi gavesi pariyesãti 'isi' mahato diññhisaïghàñassa viniveñhanaü esi gavesi pariyesãti 'isi'. Mahato mànadhajassa pàtanaü esi gavesi pariyesãti 'isi'. Mahato abhisaükhàrassa våpasamaü esi gavesi pariyesãti 'isi'. Mahato oghassa nittharaõaü esi gavesi pariyesãti 'isi'. Mahato bhàrassa nikkhepanaü. Esi gavesi pariyesãti 'isi'. Mahato saüsàravaññassa ucchedaü esi gavesi pariyesãti 'isi'. Mahato santàpassa nibbàpanaü esi gavesi pariyesãti 'isi'. Mahato pariëàhassa pañippassaddhiü esi gavesi pariyesãti 'isi'. Mahato dhammadhajassa ussàpanaü esi gavesi pariyesãti 'isi'. Mahante satipaññhàne mahante sammappadhàne mahante iddhipàde - mahantàni indriyàni mahantàni balàni - mahante bojjhaïge - mahantaü ariyaü aññhaïgikaü maggaü - mahantaü paramatthaü amataü nibbànaü esi gavesi pariyesãti 'isi'. Mahesakkhehi6 và sattehi esito gavesito pariyesito kahaü buddho kahaü bhagavà, kahaü devadevo, kahaü naràsabho'ti isãti 'sampannacaraõaü isiü'.

Pucchantà nipuõe pa¤heti: 'pucchantà'ti pucchantà yàvantà ajjhesantà pasàdentà. Nipuõe pa¤heti: gambhãre duddase duranubodhe sante paõãte atakkàvacare nipuõe paõóitavedanãye pa¤heti 'pucchantà nipuõe pa¤he. '

Buddhaü seññhaü upàgamunti: 'buddhoti ''yo so bhagavà sayambhå anàcariyako pubbe ananussutesu dhammesu sàmaü saccàni abhisambujjhi, tattha ca sabba¤¤utaü patto balesu ca vasãbhàvaü. Buddhoti kenaññhena buddho: bujjhità saccànãti buddho, bodhetà pajàyàti buddho, sabba¤¤utàya buddho, sabbadassàvitàya buddho, ana¤¤aneyyatàya buddho, visavitàya buddho, khãõàsavasaïkhàtena buddho, nirupakkilesasaïkhàtena buddho, ekantavãtaràgoti buddho ekantavãtadosoti buddho, ekantavãtamohoti buddho, ekantanikkilesoti buddho ekàyanamaggaü gatoti, buddho eko anuttaraü sammàsambodhiü abhisambuddhoti buddho. Abuddhivihatattà buddhipañilàbhàti buddho. Buddhoti netaü nàmaü màtarà kataü, na pitarà kataü na bhàtarà kataü, na bhaginiyà kataü, na mittàmaccehi kataü, na ¤àtisàlohitehi kataü, na samaõabràhmaõehi kataü, na devatàhi kataü, vimokkhantikametaü buddhànaü bhagavantànaü bodhiyà måle saha sabba¤¤uta¤àõassa pañilàbhà sacchikà pa¤¤atti yadidaü buddho''ti. Seññhanti: aggaü seññhaü viseññhaü pàmokkhaü uttamaü pavaraü buddhaseññhaü. Upàgamunti: upàgamiüsu upasaïkamiüsu payirupàsiüsu paripucchiüsu paripa¤hiüsåti 'buddhaseññhaü upàgamuü'.

Tenetaü vuccati:

''Ete buddhaü upàga¤chuü sampannacaraõaü isiü
Pucchantà nipuõe pa¤he buddhaseññhaü upàgamu''nti.

4.

Tesaü buddho byàkàsi2 pa¤he3 puññho yathà tathaü
Pa¤hànaü veyyàkaraõena tosesi (bràhmaõe) muni.

Tesaü buddho byàkàsãti: 'tesa'nti soëasannaü4 pàràyaniyànaü bràhmaõànaü. Buddhoti: ''yo so bhagavà sayambhå anàcariyako pubbe ananussutesu dhammesu sàmaü saccàni abhisambujjhi, tattha ca sabba¤¤utaü patto balesu ca vasãbhàvaü. Buddhoti kenaññhena buddho: bujjhità saccànãti buddho, bodhetà pajàyàti buddho, sabba¤¤utàya buddho, sabbadassàvitàya buddho, ana¤¤aneyyatàya buddho, visavitàya buddho, khãõàsavasaïkhàtena buddho, nirupakkilesasaïkhàtena buddho, ekantavãtaràgoti buddho ekantavãtadosoti buddho, ekantavãtamohoti buddho, ekantanikkilesoti buddho ekàyanamaggaü gatoti, buddho eko anuttaraü sammàsambodhiü abhisambuddhoti buddho. Abuddhivihatattà buddhipañilàbhàti buddho. Buddhoti netaü nàmaü màtarà kataü, na pitarà kataü na bhàtarà kataü, na bhaginiyà kataü, na mittàmaccehi kataü, na ¤àtisàlohitehi kataü, na samaõabràhmaõehi kataü, na devatàhi kataü, vimokkhantikametaü buddhànaü bhagavantànaü bodhiyà måle saha sabba¤¤uta¤àõassa pañilàbhà sacchikà pa¤¤atti yadidaü buddho''ti. Byàkàsãti tesaü buddho byàkàsi àcãkkhi desesi pa¤¤apesi paññhapesi vivari vibhaji uttànãakàsi pakàsesãti ''tesaü buddho byàkàsi''

1. Sãlàcàranibbatti - machasaü
2. Pabyàkàsi - machasaü
3. Pa¤haü - machasaü
4. Soëasànaü - machasaü

[BJT Page 420] [\x 420/]

Pa¤he puññho yathàtathanti: 'pa¤he puññho'ti pa¤he puññho1 pucchito yàcito ajjhesito pasàdito. Yathàtathanti: yathà àcikkhitabbaü tathà àcikkhi, yathà desitabbaü tathà desesi, yathà pa¤¤àpetabbaü tathà pa¤¤àpesi, yathà paññhapetabbaü tathà paññhapesi, yathà vivaritabbaü tathà vivari, yathà vibhajitabbaü tathà vibhaji, yathà uttànãkàtabbaü tathà uttànãakàsi, yathà (pakàsitabbaü) tathà pakàsesãti 'pa¤he puññho1 yathà tathaü. '

Pa¤hànaü veyyàkaraõenàti: pa¤hànaü veyyàkaraõena àcikkhanena desenena2 pa¤¤àpanena paññhapanena vivaraõena vibhajanena uttànãkammena pakàsanenàti pa¤hànaü veyyàkaraõena'.

Tosesi bràhmaõe munãti 'tosesã'ti tosesi vitosesi pasàdesi àràdhesi attamane akàsi. Bràhmaõeti: soëasa pàràyaniye bràhmaõe. Munãti 'monaü' vuccati ¤àõaü, yà pa¤¤à pajànanà vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaõà upalakkhaõà paccupalakkhaõà paõóiccaü kosallaü nepu¤¤aü vebhavyà cintà upaparikkhà bhåri medhà pariõàyikà vipassanà sampaja¤¤aü patodo pa¤¤à pa¤¤indriyaü pa¤¤àbalaü pa¤¤àsatthaü pa¤¤àpàsàdo pa¤¤ààloko pa¤¤àobhàso pa¤¤àpajjoto pa¤¤àpàsàdo pa¤¤ààloko pa¤¤àobhàso pa¤¤àpajjoto pa¤¤àratanaü amoho dhammavicayo sammàdiññhi, tena ¤àõena samannàgato muni monappattoti.

Tãõi moneyyàni: kàyamoneyyaü vacãmoneyyaü manomoneyyaü. Katamaü kàyamoneyyaü? Tividhànaü kàyaduccaritànaü pahànaü kàyamoneyyaü. Tividhaü kàyasucaritaü kàyamoneyyaü, kàyàrammaõe ¤àõaü kàyamoneyyaü, kàyapari¤¤à kàyamoneyyaü, pari¤¤àsahagato maggo kàyamoneyyaü, kàye chandaràgassa pahànaü kàyamoneyyaü, kàyasaükhàrànirodho catutthajjhànasamàpatti kàyamoneyyaü. Idaü kàyamoneyyaü.

Katamaü vacãmoneyyaü? Catubbidhànaü vacãduccaritànaü pahànaü vacãmoneyyaü, vacãsucaritaü vacãmoneyyaü, vàcàrammaõe ¤àõaü vacãmoneyyaü, vàcàpari¤¤à vacãmoneyyaü, pari¤¤àsahagato maggo vacãmoneyyaü, vàcàya chandaràgassa pahànaü vacãmoneyyaü. Vacãsaükhàranirodho dutiyajjhànasamàpatti vacãmoneyyaü. Idaü vacãmoneyyaü.

Katamaü manomoneyyaü? Tividhànaü manoduccaritànaü pahànaü manomoneyyaü, tividhaü manosucaritaü manomoneyyaü, cittàrammaõe ¤àõaü manomoneyyaü, cittapari¤¤à manomoneyyaü, pari¤¤àsahagato maggo manomoneyyaü, citte chandaràgassa pahànaü manomoneyyaü, cittasaükhàranirodho sa¤¤àvedayitanirodhasamàpatti manomoneyyaü. Idaü manomoneyyaü.

1. ''Kàyamuniü vàcàmuniü manomunimanàsavaü,
Muniü moneyyasampannaü àhu sabbappahàyinaü.

2. Kàyamuniü vàcàmuniü manomunimanàsavaü
Muniü moneyyasampannaü àhu ninhàtapàpaka''nti.

Imehi tãhi moneyyehi dhammehi samannàgato cha munino: agàramunino anagàramunino sekhamunino asekhamunino paccekamunino munimuninoti. Katame agàramunino? Ye te agàrikà diññhapadà vi¤¤àtasàsanà, ime agàramunino. Katame anagàramunino? Ye te pabbajità diññhapadà vi¤¤àtasàsanà, ime anagàramunino. Satta sekhà sekhamunino. Arahanto asekhamunino. Paccekabuddhà paccekamunino. Munimunino vuccanti tathàgatà arahanto sammàsambuddhà.

3. ''Na monena muni hoti måëharåpo aviddasu,
Yo ca tulaüva paggayha varamàdàya paõóito.

4. Pàpàni parivajjeti sa munã tena so munã,
Yo munàti ubho loke munã tena pavuccatã. ''

5. ''Asata¤ca sata¤ca ¤atvà dhammaü
Ajjhattaü bahiddhà ca sabbaloke,
Devamanussehi påjito yo
Saïgajàlamaticca so munãti
'Tosesi bràhmaõe muni'.

Tenetaü vuccati:

''Tesaü buddho byàkàsi pa¤he puññho1 yathà tathaü
Pa¤hànaü veyyàkaraõena tosesi bràhmaõe munã''ti,

5

Te tosità cakkhumatà buddhenàdiccabandhunà
Brahmacariyamacariüsu varapa¤¤assa santike.

Te tosità cakkhumatàti: 'te'ti soëasapàràyanãyà bràhmaõà. Tositàti tosità vitosità pasàdità àràdhità attamanà katàti 'te tosità. ' Cakkhumatàti: bhagavà pa¤cahi cakkhåhi cakkhumà. Maüsacakkhunàpi cakkhumà, dibbacakkhunàpi cakkhumà pa¤¤àcakkhunàpi cakkhumà, buddhacakkhunàpi cakkhumà, samantacakkhunàpi
Cakkhumà.

Kathaü bhagavà maüsacakkhunàpi cakkhumà: 'maüsacakkhumhi bhagavato pa¤ca vaõõà saüvijjanti nãlo ca vaõõo pãtako ca vaõõo lohitako ca vaõõo kaõho ca vaõõo odàto ca vaõõo. Akkhilomàni ca bhagavato yattha ca akkhilomàni patiññhitàni taü nãlaü hoti sunãlaü pàsàdikaü dassaneyyaü ummàpupphasamànaü, tassa parato pãtakaü hoti supãkatakaü suvaõõavaõõaü pàsàdikaü dassaneyyaü kaõikàrapupphasamànaü, ubhato ca akkhikåñàni bhagavato lohitakàni honti sulohitakàni pàsàdikàni dassaneyyàni indagopakasamànàni, majjhe kaõhaü hoti sukaõhaü alåkhaü siniddhaü pàsàdikaü dassaneyyaü addàriññhakasamànaü, tassa parato odàtaü hoti suodàtaü3 setaü paõóaraü pàsàdikaü dassaneyyaü osadhãtàrakasamànaü, tena bhagavà pakatikena maüsacakkhunà attabhàvapariyàpannena purimasucaritakammàbhinibbattena samantà yojanaü passati divàceva ratti¤ca. Yadàhi caturaïgasamannàgato andhakàro hoti, suriyo ca atthaü gato hoti kàëapakkho ca uposatho hoti, tibbo ca vanasaõóo hoti, mahà ca kàëamegho abbhuññhito hoti. Evaråpe caturaïgasamannàgate andhakàre samantà yojanaü passati.

Kathaü bhagavà dibbena cakkhunàpi cakkhumà: bhagavà dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamànusakena satte passati cavamàne uppajjamàne hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate duggate yathàkammupage sante pajànàti, ime vata bhonto sattà kàyaduccaritena samannàgatà vacãduccaritena samannàgatà mano duccaritena samannàgatà ariyànaü upavàdakà micchàdiññhikà micchàdiññhikammasamàdànà te kàyassa bhedà parammaraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppannà. Ime và pana bhonto sattà kàyasucaritena samannàgatà vacãsucaritena samannàgatà manosucaritena samannàgatà ariyànaü anupavàdakà sammàdiññhikà sammàdiññhikammasamàdànà te kàyassa bhedà parammaraõà sugatiü saggaü lokaü upapannàti. Iti dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamànusakena satte passati cavamàne uppajjamàne hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate duggate yathàkammupage satte pajànàti, àkaïkhamàno ca bhagavà ekampi lokadhàtuü passeyya, dvepi lokadhàtuyo, passeyya tissopi lokadhàtuyo passeyya, catassopi lokadhàtuyo passeyya, pa¤capi lokadhàtuyo passeyya, dasapi lokadhàtuyo passeyya, vãsampi lokadhàtuyo passeyya, tiüsampi lokadhàtuyo passeyya, cattàlãsampi lokadhàtuyo passeyya, pa¤¤àsampi lokadhàtuyo passeyya, satampi lokadhàtuyo passeyya, sahassimpi culanikaü lokadhàtuü passeyya, dvisahassimpi majjhimikaü lokadhàtuü passeyya, tisahassampi mahàsahassiü lokadhàtuü passeyya, yàvatà pana àkaïkheyya tàvatakaü passeyya, evaü parisuddhaü bhagavato dibbacakkhu. Evaü bhagavà dibbena cakkhunàpi cakkhumà.

Kathaü bhagavà pa¤¤àcakkhunàpi cakkhumà: bhagavà mahàpa¤¤o puthupa¤¤o hàsapa¤¤o javanapa¤¤o. Tikkhapa¤¤o nibbedhikapa¤¤o pa¤¤àppabhedakusalo pabhinna¤àõo adhigatapañisambhido. Catuvesàrajjappatto dasabaladhàrã purisàsabho purisasãho purisanàgo purisàja¤¤o purisadhorayho ananta¤àõo anantatejo anantayaso aóóho mahaddhano dhanavà netà vinetà anunetà pa¤¤àpetà nijjhàpetà pekkhetà pasàdetà. So hi bhagavà anuppannassa maggassa uppàdetà, asa¤jàtassa, maggassa sa¤janetà, anakkhàtassa maggassa akkhàtà, magga¤¤å maggavidå maggakovido maggànugà ca pana etarahi sàvakà viharanti pacchà samannàgatà.

So hi bhagavà jànaü jànàti, passaü passati, cakkhubhåto ¤àõabhåto dhammabhåto brahmabhåto vattà pavattà atthassa ninnetà, amatassa dàtà dhammassàmi3 tathàgato, natthi tassa bhagavato a¤¤àtaü adiññhaü aviditaü asacchikataü aphassitaü pa¤¤àya, atãtaü anàgataü paccuppannaü upàdàya sabbe dhammà sabbàkàrena buddhassa bhagavato ¤àõamukhe àpàthaü àgacchanti. Yaü ki¤ci neyyaü nàma atthi dhammaü jànitabbaü attattho và parattho và ubhayattho và diññhadhammiko và attho samparàyiko và attho, uttàno và attho, gambhãro và attho, gåëho và attho, pañicchanno và attho, neyyo và attho, nãto và attho, anavajjo và attho, nikkileso và attho, vodàno và attho, paramattho và attho. Sabbaü taü antobuddha ¤àõe parivattati, sabbaü kàyakammaü buddhassa bhagavato ¤àõànuparivatti sabbaü vacãkammaü ¤àõànuparivatti, sabbaü manokammaü ¤àõànuparivatti, atãte buddhassa bhagavato appañihataü ¤àõaü, anàgate appañihataü ¤àõaü, paccuppanne appañihataü ¤àõaü, yàvatakaü neyyaü tàvatakaü ¤àõaü, yàvatakaü ¤àõaü tàvatakaü neyyaü, neyyapariyantikaü ¤àõaü, ¤àõapariyantikaü neyyaü, neyyaü atikkamitvà ¤àõaü nappavattati. ¥àõaü atikkamitvà neyyapatho natthi, a¤¤ama¤¤apariyantaññhàyino te dhammà, yatà dvinnaü samuggapañalànaü sammà phassitànaü. Heññhimaü samuggapañalaü uparimaü nàtivattati, uparimaü samuggapañalaü heññhimaü nàtivattati, a¤¤ama¤¤apariyantaññhàyino te. Evameva buddhassa bhagavato neyya¤ca ¤àõa¤ca a¤¤ama¤¤apariyantaññhàyino. Yàvatakaü neyyaü tàvatakaü ¤àõaü, yàvatakaü ¤àõaü tàvatakaü neyyaü, neyyapariyantikaü ¤àõaü, ¤àõapariyantikaü neyyaü, neyyaü atikkamitvà ¤àõaü nappavattati, ¤àõaü atikkamitvà neyyapatho natthi, a¤¤ama¤¤apariyantaññhàyino te dhammà.

Sabbadhammesu buddhassa bhagavato ¤àõaü pavattati, sabbe dhammà buddhassa bhagavato àvajjanapañibaddhà àkaïkhàpañibaddhà manasikàrapañibaddhà cittuppàdapañibaddhà sabbasattesu buddhassa bhagavato ¤àõaü pavattati, sabbesaü ca sattànaü bhagavà àsayaü jànàti, anusayaü jànàti, caritaü jànàti, adhimuttaü jànàti, apparajakkhe mahàrajakkhe tikkhindriye mudindriye svàkàre dvàkàre suvi¤¤àpaye duvi¤¤àpaye bhabbàbhabbe satte jànàti. Sadevako loko samàrako sabrahmako sassamaõabràhmaõã pajà sadevamanussà antobuddha¤àõe parivattati. Yathà ye keci macchakacchapà antamaso timitimiïgalaü upàdàya anto mahàsamudde parivattanti. Evameva sadevako loko samàrako sabrahmako sassamaõabràhmaõã pajà sadevamanussà anto buddha¤àõe parivattati. Yathà ye keci pakkhã antamaso garuëaü venateyyaü upàdàya àkàsassa padese parivattanti. Evameva yepi te sàriputtasamà pa¤¤àya samannàgatà, tepi buddha¤àõassa padese parivattanti. Buddha¤àõaü devamanussànaü pa¤¤aü pharitvà abhibhavitvà tiññhati. Yepi te khattiyà paõóità bràhmaõapaõóità gahapatipaõóità samaõapaõóità (nipuõakà) parappavàdà vàlavedhãråpà vobhindantà ma¤¤e caranti pa¤¤àgatena diññhigatàni. Te pa¤he abhisaïkharitvà abhisaïkharitvà tathàgataü upasaïkamitvà pucchanti gåëhàni ca pañicchannàni ca kathità vissajjitàva. Te pa¤hà bhagavatà honti niddiññhakàraõà. Upakkhittakà ca te bhagavato sampajjanti. Atha kho bhagavàva natthi, atirocati yadidaü pa¤¤àyàti. Evaü bhagavà pa¤¤àcakkhunàpi cakkhumà.

Kathaü bhagavà buddhacakkhunàpi cakkhumà: bhagavà buddhacakkhunà lokaü olokento addasa satte apparajakkhe mahàrajakkhe tikkhindriye mudindriye svàkàre dvàkàre suvi¤¤àpaye duvi¤¤àpaye appekacce paralokavajjabhayadassàvino viharante, appekacce na paralokavajjabhayadassàvino viharante. Seyyathàpi nàma uppaliniyaü và paduminiyaü và puõóarãkiniyaü và appekaccàni uppalàni và padumàni và puõóarãkàni và udake jàtàni udake saüvaddhàni udakànuggatàni antonimuggaposãni, appekaccàni uppalàni và padumàni và puõóarãkàni và udake jàtàni udake saüvaddhàni samodakaü ñhitàni, appekaccàni uppalàni và padumàni và puõóarikàni và udake jàtàni udake saüvaddhàni udakà accugamma tiññhanti anupalittàni udakena. Evameva bhagavà buddhacakkhunà lokaü olokento addasa satte apparajakkhe mahàrajakkhe tikkhindriye mudindriye svàkàre dvàkàre suvi¤¤àpaye duvi¤¤àpaye appekacce paralokavajjabhayadassàvino viharante, appekacce na paralokavajjabhayadassàvino viharante.

''Jànàti bhagavà'' ayaü puggalo ràgacarito ayaü dosacarito ayaü mohacarito, ayaü vitakkacarito ayaü saddhàcarito ayaü ¤àõacaritoti. Ràgacaritassa bhagavà puggalassa asubhakathaü katheti. Dosacaritassa bhagavà puggalassa mettàbhàvanaü àcikkhati, mohacaritaü bhagavà puggalaü uddese paripucchàya kàlena dhammasavane kàlena dhammasàkacchàya garusaüvàse niveseti, vitakkacaritassa bhagavà puggalassa ànàpànasatiü àcikkhati, saddhàcaritassa bhagavà puggalassa pasàdanãyaü nimittaü àcikkhati buddhasubodhiü dhammasudhammataü saïghasuppañipattiü sãlàni ca attano. ¥àõacaritassa bhagavà puggalassa vipassanànimittaü àcikkhati aniccàkàraü dukkhàkàraü anattàkàraü.

1. ''Selo yathà pabbatamuddhaniññhito
Yathàpi passe janataü samantato,
Tathåpamaü dhammamayaü sumedha,
Pàsàdamàruyha samantacakkhu
Sokàvatiõõaü janatamapetasoko
Avekkhassu jàtijaràbhibhåta''nti[a]

Evaü bhagavà buddhacakkhunàpi cakkhumà:

Kathaü bhagavà samantacakkhunàpi cakkhumà: 'samantacakkhu' vuccati sabba¤¤uta¤àõaü, bhagavà sabba¤¤uta¤àõena upeto samupeto upàgato samupàgato uppanno sampanno samannàgato.

2. ''Na tassa addiññhamidhatthi ki¤ci
Atho avi¤¤àtamajànitabbaü
Sabbaü abhi¤¤àsi yadatthi neyyaü
Tathàgato tena samantacakkhå''ti[b]

Evaü bhagavà samantacakkhunàpi cakkhumàti 'to tosità cakkhumatà. '

Buddhenàdiccabandhunàti buddhoti ''yo so bhagavà sayambhå anàcariyako pubbe ananussutesu dhammesu sàmaü saccàni abhisambujjhi, tattha ca sabba¤¤utaü patto balesu ca vasãbhàvaü. Buddhoti kenaññhena buddho: bujjhità saccànãti buddho, bodhetà pajàyàti buddho, sabba¤¤utàya buddho, sabbadassàvitàya buddho, ana¤¤aneyyatàya buddho, visavitàya buddho, khãõàsavasaïkhàtena buddho, nirupakkilesasaïkhàtena buddho, ekantavãtaràgoti buddho ekantavãtadosoti buddho, ekantavãtamohoti buddho, ekantanikkilesoti buddho ekàyanamaggaü gatoti, buddho eko anuttaraü sammàsambodhiü abhisambuddhoti buddho. Abuddhivihatattà buddhipañilàbhàti buddho. Buddhoti netaü nàmaü màtarà kataü, na pitarà kataü na bhàtarà kataü, na bhaginiyà kataü, na mittàmaccehi kataü, na ¤àtisàlohitehi kataü, na samaõabràhmaõehi kataü, na devatàhi kataü, vimokkhantikametaü buddhànaü bhagavantànaü bodhiyà måle saha sabba¤¤uta¤àõassa pañilàbhà sacchikà pa¤¤atti yadidaü buddhoti. âdiccabandhunàti: 'àdicco' vuccati suriyo so gotamo gottena bhagavàpi gotamo gottena, bhagavà suriyassa gotta¤àtako3 gottabandhu, tasmà buddho àdiccabandhåti buddhenàdiccabandhunà.

1. Pa¤haü - machasaü
2. Dassanena - va vi ka
3. Gottaü ¤ànato - pana

[BJT Page 422] [\x 422/]

Brahmacariyamacariüsåti 'brahmacariyaü' vuccati asaddhammasamàpattiyà àrati virati pañivirati veramaõi viramaõà1 akiriyà akaraõaü anajjhàpatti velàanatikkamo setughàto. Apica nippariyàyavasena brahmacariyà vuccati ariyo aññhaïgiko maggo, seyyathãdaü sammàdiññhi sammàsaükappo sammàvàcà sammàkammanto sammààjãvo sammàvàyàmo sammàsati sammàsamàdhi. Brahmacariyamacariüsåti brahmacariyaü àcariüsu2 samàdàya vattiüsåti 'brahmacariyamacariüsu. '

Varapa¤¤assa santiketi: varapa¤¤assa aggapa¤¤assa seññhapa¤¤assa viseññhapa¤¤assa pàmokkhapa¤¤assa uttamapa¤¤assa pavarapa¤¤assa. Santiketi: santike sàmantà àsanne avidåre upakaññheti varapa¤¤assa santike.

Tenetaü vuccati:

''Te tosità cakkhumatà buddhenàdiccabandhunà
Brahmacariyamacariüsu varapa¤¤assa santike''ti.

6.

Ekamekassassa pa¤hassa yathà buddhena desitaü
Tathà yo pañipajjeyya gacche pàraü apàrato3.

Ekamekassa pa¤hassàti: ekamekassa ajitapa¤hassa, ekamekassa tissametteyyapa¤hassa. Ekamekassa puõõakapa¤hassa, ekamekassa mettagupa¤hassa, ekamekassa dhotakapa¤hassa, ekamekassa upasãvapa¤hassa, ekamekassa nandakapa¤hassa, ekamekassa hemakapa¤hassa, ekamekassa todeyyapa¤hassa, ekamekassa kappapa¤hassa, ekamekassa jatukaõõipa¤hassa, ekamekassa bhadràvudhapa¤hassa, ekamekassa udayapa¤hassa, ekamekassa posàlapa¤hassa, ekamekassa mogharàjapa¤hassa ekamekassa piïgiyapa¤hassàti 'ekamekassa pa¤hassa'.

Yathà buddhena desitanti: buddho'ti ''yo so bhagavà sayambhå anàcariyako pubbe ananussutesu dhammesu sàmaü saccàni abhisambujjhi, tattha ca sabba¤¤utaü patto balesu ca vasãbhàvaü. Buddhoti kenaññhena buddho: bujjhità saccànãti buddho, bodhetà pajàyàti buddho, sabba¤¤utàya buddho, sabbadassàvitàya buddho, ana¤¤aneyyatàya buddho, visavitàya buddho, khãõàsavasaïkhàtena buddho, nirupakkilesasaïkhàtena buddho, ekantavãtaràgoti buddho ekantavãtadosoti buddho, ekantavãtamohoti buddho, ekantanikkilesoti buddho ekàyanamaggaü gatoti, buddho eko anuttaraü sammàsambodhiü abhisambuddhoti buddho. Abuddhivihatattà buddhipañilàbhàti buddho. Buddhoti netaü nàmaü màtarà kataü, na pitarà kataü na bhàtarà kataü, na bhaginiyà kataü, na mittàmaccehi kataü, na ¤àtisàlohitehi kataü, na samaõabràhmaõehi kataü, na devatàhi kataü, vimokkhantikametaü buddhànaü bhagavantànaü bodhiyà måle saha sabba¤¤uta¤àõassa pañilàbhà sacchikà pa¤¤atti yadidaü buddho'ti. Yathà buddhena desitanti: yathà buddhena àcikkhitaü desitaü pa¤¤apitaü paññhapitaü vivaritaü vibhajitaü4 uttànãkataü pakàsitanti yathà buddhena desitaü.

Tathà yo pañipajjeyyàti: sammàpañipadaü anulomapañipadaü apaccanãkapañipadaü anvatthapañipadaü dhammànudhammapañipadaü pañipajjeyyàti tathà yo pañipajjeyya.

1. Viramaõaü machasaü
2. Avariüsu - machasaü
3. Apàrago - pana
4. Vibhattaü - syà

[BJT Page 424] [\x 424/]

Gacche pàraü apàratoti: pàraü vuccati amataü nibbànaü yo so sabbasaïkhàrasamatho sabbåpadhipañinissaggo taõhakkhayo viràgo nirodho nibbànaü. 'Apàraü' vuccati kilesà ca khandhà ca abhisaïkhàrà ca. Gacche pàraü apàratoti: apàrato pàraü gaccheyya pàraü adhigaccheyya pàraü phasseyya pàraü sacchikareyyàti 'gacche pàraü apàrato. '

Tenetaü vuccati:

''Ekamekassa pa¤hassa yathà buddhena desitaü
Yathà yo pañipajjeyya gacche pàraü apàrato''ti.

7.

Apàrà paraü gaccheyya bhàvento maggamuttamaü
Maggo so pàraü gamanàya tasmà pàràyanaü iti

Apàrà pàraü gaccheyyàti: 'apàraü' vuccati kilesà ca khandhà ca abhisaïkhàrà ca 'pàraü' vuccati. Amataü nibbànaü yo so sabbasaïkhàrasamatho sabbåpadhipañinissaggo taõhakkhayo viràgo nirodho nibbànaü. Apàrà pàraü gaccheyyàti: apàrà pàraü gaccheyya, pàraü adhigaccheyya, pàraü phasseyya, pàraü sacchikareyyàti 'apàrà pàraü gaccheyya. '

Bhàvento maggamuttamanti: 'maggamuttamaü' vuccati ariyo aññhaïgiko maggo, seyyathãdaü: sammàdiññhi sammàsaükappo sammàvàcà sammàkammanto sammààjãvo sammàvàyàmo sammàsati sammàsamàdhi. Maggamuttamanti: maggaü aggaü seññhaü viseññhaü pàmokkhaü uttamaü pavaraü. Bhàventoti: bhàvento àsevanto bahulãkarontoti 'bhàvento maggamuttamaü'.

Maggo so pàraü gamanàyàti.

1. Maggo pattho patho pajjo1 a¤jasaü vañumàyanaü
Nàvà uttarasetu ca kullo ca bhisi saïkamo. 2

Pàraü gamanàyàti: pàraü gamanàya pàraü sampàpanàya pàraü samanupàpanàya jaràmaraõassa taraõàyàti 'maggo so pàraü gamanàya. '

Tasmà pàràyanaü itãti: 'tasmà'ti tasmà taükàraõà taühetu tappaccayà taünidànà. 'Pàraü' vuccati amataü nibbànaü yo so sabbasaïkhàrasamatho sabbåpadhipañinissaggo taõhakkhayo viràgo nirodho nibbànaü. 'Ayanaü' vuccati maggo, itã ti padasandhi padasaüsaggo padapàripårã akkharasamavàyo bya¤janasiliññhatà padànupubbatàpetaü itã'ti. 'Tasmà pàràyanaü 'iti'.

Tenetaü vuccati:

''Apàrà pàraü gaccheyya bhàvento maggamuttamaü
Maggo so pàraü gamanàya tasmà paràyanaü itãti.

1. Patho addho -va, vi
2. Uttarasetu pakullo saïkamo - syà

[BJT Page 426] [\x 426/]

8.

Pàràyanamanugàyissaü (iccàyasmà piïgiyo)
(Yathà addakkhi tathà akkhàsi) vimalo bhåri medhaso
Nikkàmo nibbano nàgo kissa hetu musà bhaõe.

Pàràyanamanugàyissanti: gãtamanugàyissaü kathitamanukathayissaü, 1 bhaõitamanubhaõissaü, lapitamanulapissaü, bhàsitamanubhàsissanti 'pàràyanamanugàyissaü'.

Iccàyasmà piïgiyoti 'iccà' ti padasandhi padasaüsaggo padapàripåri akkharasamavàyo bya¤janasiliññhatà padànupubbatàpetaü 'iccàti'. âyasmà'ti: piyavacanaü garuvacanaü sagàravasappatissàdhivacanametaü 'àyasmà'ti. Piïgiyoti: tassa therassa nàmaü saïkhà sama¤¤à pa¤¤atti vohàro nàmaü nàmakammaü nàmadheyyaü niruttibya¤janaü abhilàpoti 'iccàyasmà piïgiyo'.

Yathà addakkhi tathà akkhàsãti: yathà addakkhi tathà akkhàsi, àcikkhi desesi pa¤¤apesi paññhapesi vivari vibhaji uttànãakàsi pakàsesi. 'Sabbe saïkhàrà aniccà'ti yathà addakkhi tathà akkhàsi àcikkhi desesi pa¤¤apesi paññhapesi vivari vibhaji uttànãakàsi pakàsesi. 'Sabbe saïkhàrà dukkhà'ti yathà addakkhi tathà akkhàsi àcikkhi desesi pa¤¤apesi paññhapesi vivari vibhaji uttànãakàsi pakàsesi. 'Sabbe dhammà anattà'ti yathà addakkhi tathà akkhàsi àcikkhi desesi pa¤¤apesi paññhapesi vivari vibhaji uttànãakàsi pakàsesi. Yaü ki¤ci samudayadhammaü sabbaü taü nirodhadhamma'nti yathà addakkhi tathà akkhàsi, àcikkhi desesi pa¤¤apesi paññhapesi vivari vibhaji uttànãakàsi pakàsesãti 'yathà addakkhi tathà akkhàsi'.

Vimalo bhåri medhasoti: 'vimalo'ti ràgo malaü, doso malaü, moho malaü, kodho malaü, upanàho malaü, makkho malaü, paëàso malaü, issà malaü, macchariyaü malaü, màyà malaü, sàñheyyaü malaü, thambho malaü, sàrambho malaü, màno malaü, atimàno malaü, mado malaü, pamàdo malaü, sabbe kilesà malà, sabbe duccarità malà, sabbe darathà malà, sabbe pariëàhà malà, sabbe santàpà malà, sabbàkusalàbhisaükhàrà malà, te malà buddhassa bhagavato pahãnà ucchinnamålà tàlàvatthukatà anabhàvakatà2 àyatiü anuppàdadhammà. Tasmà buddho acalo3. Vimalo, nimmalo, malàpagato, malavippahãno malavippamutto4. Sabbamalavãtivatto. 'Bhåri' vuccati pañhavi5. Bhagavà tàya6 pañhavisamàya pa¤¤àya vipulàya vitthatàya samannàgato. 'Medhà' vuccati pa¤¤à, ''yà pa¤¤à pajànanà vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaõà upalakkhaõà paccupalakkhaõà paõóiccaü kosallaü nepu¤¤aü vebhavyà cintà upaparikkhà bhåri medhà pariõàyikà vipassanà sampaja¤¤aü patodo pa¤¤à pa¤¤indriyaü pa¤¤àbalaü pa¤¤àsatthaü pa¤¤àpàsàdo pa¤¤ààloko pa¤¤àobhàso pa¤¤àpajjoto pa¤¤àpàsàdo pa¤¤ààloko pa¤¤àobhàso pa¤¤àpajjoto pa¤¤àratanaü amoho dhammavicayo sammàdiññhi. '' Bhagavà imàya medhàya pa¤¤àya upeto samupeto upàgato samupàgato uppanno sampanno7 samannàgato tasmà buddho sumedhasoti 'vimalo bhåri medhaso. '

1. Kathitamanugàyissaü - syà
2. Anabhàvaü katà - machasaü
3. Amalo buddho - machasaü
4. Malavimutto - machasaü
5. Pathavi - machasaü
6. Bhagavà imàya - syà
7. Samuppanno - machasaü, syà

[BJT Page 428] [\x 428/]

Nikkàmo nibbano nàgoti: 'kàmà'ti: uddànato dve kàmà:
Vatthukàmà ca kilesakàmà ca.
Katame vatthukàmà? Manàpikà råpà manàpikà saddà manàpikà gandhà manàpikà rasà manàpikà phoññhabbà, attharaõà pàpuraõà, dàsidàsà ajeëakà kukkuñasåkarà hatthigavàssavaëavà, khettaü vatthu hira¤¤aü suvaõõaü gàmanigamaràjadhàniyo raññhaü ca janapado ca koso ca koññhàgàraü ca, yaü ki¤ci rajanãyaü vatthu vatthukàmà.

Api ca, atãtà kàmà, anàgatà kàmà, paccuppannà kàmà, ajjhattà kàmà, bahiddhà kàmà, ajjhattabahiddhà kàmà, hãnà kàmà, majjhimà kàmà, paõãtà kàmà, àpàyikà kàmà, mànusikà kàmà, dibbà kàmà, paccupaññhità kàmà, nimmità kàmà, parinimmità kàmà, animmità kàmà, pariggahità kàmà, apariggahità kàmà, mamàyità kàmà, amamàyità kàmà, sabbe'pi kàmàvacarà dhammà, sabbe'pi råpàvacarà dhammà, sabbe'pi aråpàvacarà dhammà, taõhàvatthukà taõhàrammaõà kamanãyaññhena rajanãyaññhena madanãyaññhena kàmà. Ime vuccanti vatthukàmà.

Katame kilesakàmà? Chando kàmo, ràgo kàmo, chandaràgo kàmo: saïkappo kàmo, ràgo kàmo, saïkapparàgo kàmo: yo kàmesu kàmacchando, kàmaràgo, kàmanandi, kàmataõhà, kàmasineho, kàmapariëàho, kàmamucchà, kàmajjhosànaü, kàmogho, kàmayogo, kàmåpàdànaü, kàmacchandanãvaraõaü.

''Addasaü kàmaü te målaü saïkappà kàma jàyasi,
Na taü saïkappayissàmi evaü kàme na hehisã''ti

Ime vuccanti kilesakàmà.

Buddhassa bhagavato vatthukàmà pari¤¤àtà kilesakàmà pahãnà, vatthukàmànaü pari¤¤àtattà kilesakàmànaü pahãnattà bhagavà na kàme kàmeti na kàme icchati na kàme pattheti na kàme piheti na kàme abhijappeti. Ye kàme kàmenti, kàme icchanti, kàme patthenti, kàme pihenti, kàme abhijappenti, te kàmakàmino ràgaràgino sa¤¤asa¤¤ino. Bhagavà na kàme kàmeti na kàme icchati, na kàme pattheti, na kàme piheti, na kàme abhijappeti, tasmà buddho akàmo nikkàmo cattakàmo vantakàmo muttakàmo pahãnakàmo pañinissaññhakàmo, vãtaràgo vigataràgo cattaràgo vantaràgo muttaràgo pahãnaràgo pañinissaññharàgo, nicchàto nibbuto sãtãbhåto sukhapañisaüvedã brahmabhåtena attanà viharatãti 'nikkàmo'. Nibbanoti: ràgo vanaü, doso vanaü, moho vanaü, kodho vanaü, upanàho vanaü, makkho vanaü, paëàso vanaü, issà vanaü, macchariyaü vanaü, màyà vanaü, sàñheyyaü vanaü, thambho vanaü, sàrambho vanaü, màno vanaü, atimàno vanaü, mado vanaü, pamàdo vanaü, sabbe kilesà vanà, sabbe duccarità vanà, sabbe darathà vanà, sabbe pariëàhà vanà, sabbe santàpà vanà, sabbàkusalàbhisaükhàrà vanà, te vanà buddhassa bhagavato pahãnà ucchinnamålà tàlàvatthukatà anabhàvakatà àyatiü anuppàdadhammà. Tasmà buddho avano vivano nibbano vanàpagato vanavippahãno vanavippamutto1 sabbavanavãtivattoti 'nibbano'. Nàgoti: nàgo bhagavà, àguü na karotãti nàgo, na gacchatãti nàgo, na àgacchatãti nàgo: bhagavà na chandàgatiü gacchati, na dosàgatiü gacchati, na mohàgatiü gacchati, na bhayàgatiü gacchati, na ràgavasena gacchati, na dosavasena gacchati, na mohavasena gacchati, na mànavasena gacchati, na diññhivasena gacchati, na uddhaccavasena gacchati, na vicikicchàvasena gacchati, na anusayavasena gacchati, na vaggehi dhammehi sàyati, nãyyati vuyhati saüharãyati. Eva bhagavà 'na àgacchatã'ti nàgoti' nikkàmo nibbano nàgo.

Kissa hetu musà bhaõeti: 'kissa hetå'ti kissa hetu, kiühetu, kiükàraõà kiünidànà, kiüpaccayàti 'kissa hetu. Musà bhaõeti musà bhaõeyya, katheyya dãpeyya vohareyya. Musà bhaõeti: mosavajjaü bhaõeyya musàvàdaü bhaõeyya, anariyavàdaü bhaõeyya, idhekacco sabhaggato2 và parisagato3 và ¤àtimajjhagato và pugamajjhagato và ràjakulamajjhagato và abhinãto sakkhipuññho ehamehà purisa, yaü jànàsi taü vadehã'ti so ajànaü và àha 'jànàmã'ti, jànaü và àha 'na jànàmãti, apassaü và àha 'passàmã'ti, passaü và àha 'na passàmã'ti. Iti attahetu và parahetu và àmisaki¤cikkhahetu và sampajànamusà bhàsati, [a] idaü vuccati mosavajjaü,

1. Vanavimutto - machasaü
2. Sabhàgato - machasaü
3. Parisàgato - machasaü
[A.] Majjhimanikàya - sàleyyasutta,
Tikaïguttara - puggalavagga

[BJT Page 430] [\x 430/]

Apica tãhàkàrehi musàvàdo hoti: pubbevassa hoti musà bhaõissanti bhaõantassa hoti 'musà bhaõàmãti bhaõitassa hoti 'musà mayà bhaõita'nti: imehi tãhàkàrehi musàvàdo hoti. Apica catuhàkàrehi musàvàdo hoti: pubbevassa hoti 'musàbhaõissa'nti bhaõantassa hoti 'musà bhaõàmã'ti bhaõitassa hoti 'musà mayà bhaõita'nti vinidhàya diññhiü. Imehi catuhàkàrehi musàvàdo hoti.

Apica pa¤cahàkàrehi musàvàdo hoti, chahàkàrehi musàvàdo hoti, sattahàkàrehi musàvàdo hoti, aññhahàkàrehi musàvàdo hoti: pubbevassa hoti 'musà bhaõissanti bhaõantassa hoti: 'musà bhaõàmã'ti bhaõitassa hoti 'musà (mayà) bhaõita'nti, vinidhàya diññhiü vinidhàya khantiü vinidhàya ruciü vinidhàya sa¤¤aü vinidhàya bhàvaü. Imehi aññhahàkàrehi musàvàdo hoti kissa hetu musà bhaõeti kissa hetu musà bhaõeyya katheyya dãpeyya vohareyyàti 'kissa hetu musà bhaõe':

Tenàha thero piïgiyo:

Pàràyanamanugàyissaü (iccàyasmà piïgiyo)
(Yathà addakkhi tathà akkhàsi) vimalo bhåri medhaso
Nikkàmo nibbano nàgo kissa hetu musà bhaõe''ti.

9.

Pahãnamalamohassa mànamakkhappahàyino
Bhandàhaü kittayissàmi giraü vaõõupasaühitaü.

Pahãnamalamohassàti 'mala'nti: ràgo malaü, doso malaü, moho malaü, mano malaü, diññhi malaü, kileso malaü, sabbaduccaritaü malaü, sabbabhavagàmãkammaü malaü, mohoti, ''yaü dukkhe a¤¤àõaü dukkhasamudaye a¤¤àõaü
Dukkhanirodhe a¤¤àõaü dukkhanirodhagàminiyà pañipadàya a¤¤àõaü pubbante a¤¤àõaü aparante a¤¤àõaü pubbantàparante a¤¤àõaü idappaccayatàpañiccasamuppannesu dhammesu a¤¤àõaü yaü evaråpaü a¤¤àõaü adassanaü anabhisamayo ananubodho asambodho appañivedho asaïgàhanà apariyogàhanà asamapekkhanà apaccavekkhanà apaccakkhakammaü dummejjhaü bàlyaü asampaja¤¤aü moho pamoho sampamoho avijjà avijjogho avijjàyogo avijjànusayo avijjàpariyuññhànaü avijjàlaïgã moho akusalamålaü, ayaü vuccati moho. Mala¤ca moho ca buddhassa bhagavato pahãnà ucchinnamålà tàlàvatthukatà anabhàvakatà àyatiü anuppàdadhammà, tasmà buddho pahãnamalamohoti 'pahãnamalamohassa'.

Mànamakkhappahàyinoti 'màno'ti ekavidhena màno: yà cittassa unnati.

Duvidhena màno: attukkaüsanamàno paravambhanamàno.

Tividhena màno: 'seyyohamasmã'ti màno, sadisohamasmã'ti màno, 'hãnohamasmã'ti màno.

[BJT Page 432] [\x 432/]

Catubbidhena màno: làbhena mànaü janeti, yasena mànaü janeti pasaüsàya mànaü janeti, sukhena mànaü janeti.

Pa¤cavidhena màno: làbhãmhi1 manàpikànaü råpànanti mànaü janeti, làbhãmhi manàpikànaü saddànaü - gandhànaü - rasànaü - phoññhabbànanti. Mànaü janeti.

Chabbidhena màno: cakkhusampadàya mànaü janeti, sotasampadàya mànaü janeti, ghànasampadàya mànaü janeti, jivhàsampadàya mànaü janeti, kàyasampadàya mànaü janeti. Manosampadàya mànaü janeti.

Sattavidhena màno: màno atimàno mànàtimàno omàno adhimàno asmãmàno micchàmàno. Aññhavidhena màno làbhena mànaü janeti, alàbhena omànaü janeti, yasena mànaü janeti, ayasena omànaü janeti, pasaüsàya mànaü janeti, nindàya omànaü janeti, sukhena mànaü janeti, dukkhena omànaü janeti.

Navavidhena màno: seyyassa seyyo hamasmã'ti màno, 'seyyassa sadisohamasmã'ti màno, 'seyyassa hãnohamasmãti màno, 'sadisassa seyyohamasmã'ti màno, 'sadisassa sadisohamasmãti màno, 'sadisassa hãnohamasmã'ti màno, 'hãnassa seyyohamasmã'ti màno, 'hãnassa sadisohamasmã'ti màno, 'hãnassa hãnohamasmã'ti màno. 2

Dasavidhena màno: idhekacco mànaü janeti jàtiyà và gottena và kolaputtiyena và vaõõapokkharatàya và dhanena và ajjhenena và kammàyatanena và sippàyatanena và vijjàññhànena và sutena và pañibhànena và a¤¤atara¤¤atarena và vatthunà.

'Yo evaråpo màno ma¤¤anà ma¤¤itattaü unnati unnamo dhajo sampaggàho ketukamyatà cittassa. Ayaü vuccati màno.

1. Làbhimbha - va, vi, ka
2. Avamàno asmimàno - va, vi, ka

[BJT Page 434] [\x 434/]

Makkhoti: 'yo makkho makkhàyanà makkhàyitattaü niññhuriyaü niññhuriyakammaü ayaü vuccati makkho. Buddhassa bhagavato màno ca makkho ca pahãnà, ucchinnamålà tàlàvatthukatà anabhàvakatà àyatiü anuppàdadhammà. Tasmà buddho mànamakkhappahàyãti 'mànamakkhappahàyino'.

Handàhaü kittayissàmi giraü vaõõupasaühitanti - 'handàha'nti: padasandhi padasaüsaggo padapàripåri akkharasamavàyo bya¤janasiliññhatà padànupubbatàpetaü1 'handàha'nti. Kittayissàmi giraü vaõõupasaühitanti: vaõõena upetaü samupetaü upagataü samupagataü uppannaü samuppannaü samannàgataü. Vàcaü giraü byappathaü udãraõaü kittayissàmi desissàmi2 pa¤¤apessàmi paññhapessàmi vivarissàmi vibhajissàmi uttànãkarissàmi pakàsissàmãti 'handàhaü kittayissàmi giraü vaõõupasaühitaü. '

Tenàha thero piïgiyo:

''Pahãnamalamohassa mànamakkhappahàyino
Handàhaü kittayissàmi giraü vaõõupasaühita''nti.

10

Tamonudo buddho samantacakkhu
Lokantagå sabbabhavàtivatto,
Anàsavo sabbadukkhappahãno
Saccabhayo brahme upàsito3 me.

Tamonudo buddho samantacakkhåti - 'tamonudo'ti: ràgatamaü dosatamaü mohatamaü mànatamaü diññhitamaü kilesatamaü duccaritatamaü andhakaraõaü acakkhukaraõaü4 a¤¤àõakaraõaü pa¤¤ànirodhikaü vighàtapakkhikaü anibbànasaüvattanikaü nudi panudi pajahi vinodesi byantiakàsi anabhàvaü gamesi. Buddhoti ''yo so bhagavà sayambhå anàcariyako pubbe ananussutesu dhammesu sàmaü saccàni abhisambujjhi, tattha ca sabba¤¤utaü patto balesu ca vasãbhàvaü. Buddhoti kenaññhena buddho: bujjhità saccànãti buddho, bodhetà pajàyàti buddho, sabba¤¤utàya buddho, sabbadassàvitàya buddho, ana¤¤aneyyatàya buddho, visavitàya buddho, khãõàsavasaïkhàtena buddho, nirupakkilesasaïkhàtena buddho, ekantavãtaràgoti buddho ekantavãtadosoti buddho, ekantavãtamohoti buddho, ekantanikkilesoti buddho ekàyanamaggaü gatoti, buddho eko anuttaraü sammàsambodhiü abhisambuddhoti buddho. Abuddhivihatattà buddhipañilàbhàti buddho. Buddhoti netaü nàmaü màtarà kataü, na pitarà kataü na bhàtarà kataü, na bhaginiyà kataü, na mittàmaccehi kataü, na ¤àtisàlohitehi kataü, na samaõabràhmaõehi kataü, na devatàhi kataü, vimokkhantikametaü buddhànaü bhagavantànaü bodhiyà måle saha sabba¤¤uta¤àõassa pañilàbhà sacchikà pa¤¤atti yadidaü buddhoti. 'Samantacakkhu' vuccati sabba¤¤uta¤àõaü, bhagavà tena sabba¤¤uta¤àõena upeto samupeto upagato samupagato upapanno sampanno samannàgato.

''Na tassa adiññhamidhatthi ki¤ci
Ato avi¤¤àtamajànitabbaü,
Sabbaü abhi¤¤àsi yadatthi neyyaü
Tathàgato tena samantacakkhå''ti.

'Tamonudo buddho samantacakkhu. '

1. Padànupubbatàmetaü -va-vi-ka
2. Sampannaü -va-vi-ka, machasaü
3. Brahmupàsito - syà
Potthakesu natthi
4. Accakkhukaraõaü - machasaü va-vi-ka

[BJT Page 436] [\x 436/]

Lokantagå sabbabhavàtivattoti - 'loko'ti: eko loko: bhavaloko.

Dve lokà: bhavaloko ca sambhavaloko ca, sampattibhavaloko ca sampattisambhavaloko ca, vipattibhavaloko vipattisambhavaloko ca.

Tayo lokà: tisso vedanà.
Cattàro lokà: cattàro àhàrà.
Pa¤ca lokà: pa¤cåpàdànakkhandhà.
Cha lokà: cha ajjhattikàni àyatanàni.
Satta lokà: satta vi¤¤àõaññhitiyo.
Aññha lokà: aññha lokadhammà.
Nava lokà: nava sattàvàsà.
Dasa lokà: dasa àyatanàni.
Dvàdasa lokà: dvàdasàyatanàni.
Aññhàrasa lokà: aññhàrasa dhàtuyo.

Lokantagåti: bhagavà lokassa antagato, antappatto, koñigato koñippatto, nibbànagato, nibbànappatto, so vutthavàso ciõõacaraõo gataddho gatadiso gatakoñiko pàlitabrahmacariyo uttamadiññhippatto bhàvitamaggo pahãnakileso pañividdhàkuppo sacchikatanirodho. Dukkhaü tassa pari¤¤àya, samudayo pahãno, maggo bhàvito, nirodho sacchikato abhi¤¤eyyaü abhi¤¤àtaü, pari¤¤eyyaü pari¤¤àtaü, pahàtabbaü pahãnaü, bhàvetabbaü bhàvitaü, sacchikàtabbaü sacchikataü. So ukkhittapaligho saïkiõõaparikho abbåëhesiko niraggalo ariyo pannadhajo pannabhàro visa¤¤utto pa¤caïgavippahãno chaëaïgasamannàgato ekàrakkho caturapasseno panuõõapaccekasacco samavayasaññhesano anàvilasaïkappo passaddhakàyasaükhàro suvimuttacitto suvimuttapa¤¤o kevalã vusitvà uttamapuriso paramapuriso paramappattipatto.

So neva àcinàti, na apacinàti, apacinitvà ñhito, neva pajahati, na upàdiyati, pajahitvà ñhito, neva visineti, na ussineti, visinetvà ñhito. Neva dhåpeti, na sandhupeti, vidhupetvà ñhito. Asekhena sãlakkhandhena samannàgatattà ñhito.

Asekhena samàdhikkhandhena samannàgato ñhito pa¤¤àkkhandhena samannàgato ñhito vimuttikkhandhena samannàgato ñhito. Vimutti¤àõadassanakkhandhena samannàgato ñhito. Saccaü sampañipàdiyitvà ñhito. Ejaü samatikkamitvà ñhito. Kilesaggiü pariyàdiyitvà ñhito. Aparigamanatàya ñhito, kathaü samàdàya ñhito, muttipañisevanatàya ñhito. Mettàya pàrisuddhiyà ñhito, karuõàya parisuddhiyà ñhito muditàya parisuddhiyà ñhito upekkhàya parisuddhiyà ñhito, accantapàrisuddhiyà ñhito, akammayatàya, parisuddhiyà ñhito, vimuttattà ñhito, saütusitattà ñhito, khandhapariyante ñhito, dhàtupariyante ñhito, àyatanapariyante ñhito, gatipariyante ñhito, uppattipariyante ñhito, pañisandhipariyante ñhito, bhavapariyante ñhito, saüsàrapariyante ñhito, vaññapariyante ñhito, antime bhave ñhito, antime samussaye ñhito, antimadehadharo arahà.

''Tassàyaü pacchimakoñi - carimoyaü samussayo,
Jàtimaraõa saüsàro - natthi tassa punabbhavo''ti

Lokantagå. Sabbabhavàtivattoti 'bhavà'ti dve bhavà: kammabhavo ca pañisandhiko ca punabbhavo. Katamo kammabhavo: pu¤¤àbhisaükhàro apu¤¤àbhisaükhàro àne¤jàbhisaükhàro, ayaü kammabhavo. Katamo pañisandhiko punabbhavo: pañisandhikà råpaü1 vedanà sa¤¤à saïkhàrà vi¤¤àõaü, ayaü pañisandhiko punabbhavo. Bhagavà kammabhavaü ca pañisandhikaü ca punabbhavaü ativatto atikkanto vãtivattoti lokantagå sabbabhavàti vatto. '

Anàsavo sabbadukkhappahãnoti 'anàsavo'ti: cattàro àsavà: kàmàsavo bhavàsavo diññhàsavo avijjàsavo. Te àsavà buddhassa bhagavato pahãnà ucchinnamålà tàlàvatthukatà anabhàvakatà àyatiü anuppàdadhammà. Tasmà buddho anàsavo. Sabbadukkhappahãnoti: sabbaü tassa pañisandhikaü
Jàtidukkhaü jaràdukkhaü vyàdhidukkhaü maraõadukkhaü sokaparidevadukkhadomanassupàyàsadukkhaü nerayikaü dukkhaü tiracchànadukkhaü pettivisayadukkhaü mànusikaü dukkhaü gabbhokkantimålakaü dukkhaü gabbhaññhitimålakaü dukkhaü gabbhavuññhànamålakaü dukkhaü jàtassupanibandhanaü dukkhaü jàtassa paràdheyyataü dukkhaü attåpakkamaü dukkhaü paråpakkamaü dukkhaü dukkhadukkhaü saïkhàradukkhaü viparinàmadukkhaü, cakkhurogo sotarogo ghànarogo jivhàrogo kàyarogo sãsarogo kaõõarogo mukharogo dantarogo kàso sàso pinàso óaho jaro kucchi rogo mucchà pakkhandikà sålà visåcikà kuññhaü gaõóo kilàso soso apamàro daddu kaõóu kacchu rakhasà vitacchikà lohitapittaü madhumeho aüsà piëakà bhagandalà pittasamuññhànà àbàdhà semhasamuññhànà àbàdhà vàtasamuññhànà àbàdhà sannipàtikà àbàdhà utuparinàmajà àbàdhà visamaparihàrajà àbàdhà opakkamikà àbàdhà kammavipàkajà àbàdhà sãtaü uõhaü jighacchà pipàsà uccàro passàvo óaüsamakasavàtàtapasiriüsapasamphassànaü dukkhaü, màtumaraõaü dukkhaü pitumaraõaü dukkhaü bhàtumaraõaü dukkhaü bhaginãmaraõaü dukkhaü puttamaraõaü dukkhaü dhãtumaraõaü dukkhaü ¤àtivyasanaü dukkhaü bhogavyasanaü dukkhaü sãlavyasanaü dukkhaü diññhibyasanaü dukkhaü pahãnaü samucchinnaü våpasantaü pañippassaddhaü abhabbuppattikaü ¤àõagginà daóóhaü, tasmà buddho sabbadukkhappahãnoti 'anàsavo sabbadukkhappahãno. '

1. Råpà - machasaü syà.

[BJT Page 438] [\x 438/]

Saccavhayo brahme upàsito meti - 'saccavhayo'ti: saccavhayo sadisanàmo sadisavhayo saccasadisavhayo, vipassã bhagavà sikhã bhagavà vessagå bhagavà kakusandho bhagavà konàgamano bhagavà kassapo bhagavà, te buddho bhagavanto sadisanàmà, sadisavhayà, bhagavàpi sakyamuni tesaü buddhànaü bhagavantànaü sadisanàmo sadisavhayo. Tasmà buddho saccavhayo. Brahme upàsito meti: so mayà bhagavà àsito upàsito payurupàsito paripucchito paripa¤hitoti 'saccavhayo brahme upàsito me'.

Tenàha thero piïgiyo:

''Tamonudo buddho samantacakkhu
Lokantagå sabbabhavàtivatto,
Anàsavo sabbadukkhappahãno
Saccavhayo brahme upàsito me''ti.

11.

Dvijo1 yathà kubbanakaü pahàya
Bahupphalaü kànanamàvaseyya,
Evampahaü2 appadasse pahàya
Mahodadhiü haüsoriva ajjhapatto, 3

Dvijo yathà kubbanakaü pahàya bahupphalaü kànanamàvaseyyàti - 'dvijo' vuccati pakkhi. Kiükàraõà dvijo vuccati pakkhi: dvikkhattuü jàyatãti dvijo màtukucchimhà ca aõóakosamhà ca, taükàraõà dvijo vuccati pakkhãti dvijo. Yathà kubbanakaü pahàyàti: yathà dvijo kubbanakaü rittavanakaü parittakaü vanaü4 appaphalaü appabhakkhaü appodakaü pahàya jahitvà atikkamitvà samatikkamitvà vãtivattetvà a¤¤aü bahupphalaü bahubhakkhaü bahurukkhaü bahådakaü mahantaü kànanaü vanasaõóaü adhigaccheyya vindeyya pañilabheyya, tasmiü ca vanasaõóe vàsaü kappeyyàti - dijo yathà kubbanakaü pahàya bahupphalaü kànanamàvaseyya'.

1. Dijo - ma. Cha. Saü syà
2. Evamahaü - machasaü -va-vi-ka.
3. Haüsorivajjhapatto - pana. Syà
4. Parittavahakaü appaphalaü - machasaü

[BJT Page 440] [\x 440/]

Evampahaü appadasse pahàya mahodadhiü haüsoriva ajjhapattoti - 'eva'nti opammasampañipàdanaü, appadasse pahàyàti: yo ca bàvari bràhmaõo ye ca¤¤e tassa àcariyà buddhaü bhagavantaü upàdàya appadassà, parittadassà thokadassà omakadassà làmakadassà chattakadassà và1 te appadasse parittadasse thokadasse omakadasse làmakadasse chattakadasse pahàya pajahitvà atikkamitvà samatikkamitvà vãtivattetvà buddhaü bhagavantaü (appamàõadassaü) aggadassaü seññhadassaü viseññhadassaü pàmokkhadassaü uttamadassaü pavaradassaü asamaü asamasamaü appañisamaü appañibhàgaü appañipuggalaü devàtidevaü naràsabhaü purisasãhaü purisanàgaü purisàja¤¤aü purisanisabhaü purisadhorayhaü dasabaladhàriü2 adhigacchiü vindiü pañilabhiü yathà và haüso mahantaü mànasakaü và3 saraü anotattaü và dahaü mahàsamuddaü và akkhobhaü amitodakaü jalaràsiü adhigaccheyya vindeyya pañilabheyya, evamevaü buddhaü bhagavantaü akkhobhaü amitatejaü pabhinna¤àõaü vivañacakkhuü4 pa¤¤àpabhedakusalaü adhigatapañisambhidaü catuvesàrajjappattaü saddhàdhimuttaü setapaccattaü(?) Advayabhàõiü tàdiü tathàpañi¤¤aü aparittaü mahantaü gambhãraü appameyyaü duppariyogàhaü (pahåtaratanaü sàgarasamaü chaëaïgupekkhàya samannàgataü atulaü vipulaü appameyyaü taü pavadataü maggavàdinaü merumiva nàgànaü garuëamiva dvijànaü sãhamiva migànaü udadhimiva aõõavànaü5 adhigacchiü taü satthàraü jinapavaraü mahesinti 'evampahaü appadasse pahàya mahodadhiü haüsoriva ajjhapatto'.

Tenàha thero piügiyo:

Dvijo yathà kubbanakaü pahàya
Bahupphalaü kànanaü àvaseyya,
Evampahaü appadasse pahàya
Mahodadhiü haüsoriva ajjhapatto'ti.

1. Jatukkadassà - machasaü.
Jatukkadassà - syà
Jatukadassà-sã
2. Dasabalaü tàdiü - syà.
3. Mànusakataü và - syà.
4. Vivatta cakkhuü - pana
5. Anvayabhàõiü - va vi ka

[BJT Page 442] [\x 442/]

12.

Ye me pubbe viyàkaüsu
Huraü gotamasàsanà
Iccàsi iti bhavissati
Sabbaü taü itihãtihaü
Sabbaü taü takkavaóóhanaü.

Ye me pubbe viyàkaüsåti 'ye'ti yo ca bàvari bràhmaõo ye ca¤¤e tassa àcariyà, te sakaü diññhiü sakaü khantiü sakaü ruciü sakaü laddhiü sakaü ajjhàsayaü sakaü adhippàyaü viyàkaüsu àcikkhiüsu desayiüsu pa¤¤apiüsu paññhapiüsu vivariüsu vibhajiüsu uttànãakaüsu pakàsesunti 'ye me pubbe viyàkaüsu. '

Huraü gotamasàsanàti: huraü gotamasàsanà paraü gotama sàsanà pure gotamasàsanà pañhamataraü gotamasàsanà buddhasàsanà jinasàsanà tathàgatasàsanà devàtidevasàsanà arahantasàsanàti 'huraü gotamasàsanà, '

Iccàsi iti bhavissatãti evaü kira àsi, evaü kira bhavissatãti 'iccàsi iti bhavissati, '

Sabbaü taü itihãtihanti: sabbaü taü itihãtihaü itikiràya paramparàya piñakasampadàya takkahetu nayahetu àkàraparivitakkena diññhinijjhànakkhantiyà na sàmaü sayaü abhi¤¤àtaü na attapaccakkhaü dhammaü kathayiüsåti 'sabbaü taü itihãtihaü':

Sabbaü taü takkavaóóhananti: sabbaü taü takkavaóóhanaü vitakkavaóóhanaü saükappavaóóhanaü kàmavitakkavaóóhanaü vyàpàdavitakkavaóóhanaü vihaüsàvitakkavaóóhanaü ¤àtivitakkavaóóhanaü janapadavitakkavaóóhanaü amaràvitakkavaóóhanaü parànuddayatàpañisaüyuttavitakkavaóóhanaü làbhasakkàrasilokapañisaüyuttavitakkavaóóhanaü anava¤¤attipañisaüyuttavitakkavaóóhananti 'sabbaü taü takkavaóóhanaü'

Tenàha thero piïgiyo:

Ye me pubbe viyàkaüsu
Huraü gotamasàsanà,
Iccàsi iti bhavissati
Sabbaü taü itihãtihaü
Sabbaü taü takkavaóóhananti.

1. Devasàsanà - syà, machasaü natthi

[BJT Page 444] [\x 444/]

13.

Eko tamonudàsino
Jutimà so pabhaïkaro
Gotamo bhåripa¤¤àõo
Gotamo bhårimedhaso.

Eko tamonudosinoti - 'eko'ti bhagavà pabbajjàsaïkhàtena eko, adutiyaññhena eko, taõhàya pahànaññhena eko, ekantavãtaràgoti eko, ekantavãtadosoti eko, ekantavãtamohoti eko, ekantanikkilesoti eko, ekàyanamaggagatoti eko, ekaü anuttaraü sammàsambodhiü abhisambuddhoti eko.

Kathaü bhagavà pabbajjàsaïkhàtena eko: bhagavà daharova samàno susu kàëakeso bhadrena yobbanena samannàgato pañhamena vayasà akàmakànaü màtàpitunnaü1 assumukhànaü rudantànaü vilapantànaü ¤àtisaïghaü pahàya sabbaü gharàvàsapaëibodhaü chinditvà puttadàrapaëibodhaü chinditvà ¤àtipaëibodhaü chinditvà mittàmaccapaëibodhaü chinditvà kesamassuü ohàretvà kàsàyàni vatthàni acchàdetvà agàrasmà anagàriyaü pabbajitvà aki¤canabhàvaü upagantvà eko carati viharati irãyati vatteti pàleti yapeti yàpetãti 'evaü bhagavà pabbajjàsaïkhàtena eko. '

Kathaü bhagavà adutiyaññhena eko: evaü pabbajito samàno eko ara¤¤e vanapatthàni pantàni senàsanàni pañisevati appasaddàni appanigghosàni vijanavàtàni manussaràhaseyyakàni2 pañisallànasàruppàni. So eko carati eko gacchati, eko tiññhati, eko seyyaü kappeti, eko gàmaü piõóàya pavisati, eko pañikkamati, eko raho nisãdati, eko caïkamaü adhiññhàti, eko carati, viharati irãyati vatteti pàleti yapeti yàpetãti evaü bhagavà adutiyaññhena eko.

Kathaü bhagavà taõhàya pahànaññhena eko: so evaü eko adutiyo appamatto àtàpã pahitatto viharanto najjà nera¤jaràya tãre bodhirukkhamåle mahàpadhànaü padahanto màraü sasenaü kaõhaü namuciü pamattabandhuü vidhametvà taõhàjàliniü visañaü3 visattikaü pajahi vinodesi byantãakàsi, anabhàvaü gamesi.

1. Màtàpitånaü - machasaü
2. Manussaràhasseyyakàni - machasaü
3. Saritaü - syà

[BJT Page 446] [\x 446/]

1. ''Taõhà dutiyo puriso dãghamaddhàna saüsaraü
Itthabhàva¤¤athàbhàvaü saüsàraü nàtivattati,

2. Etamàdãnavaü ¤atvà taõhaü dukkhassa sambhavaü
Vãtataõho anàdàno sato bhikkhu paribbaje''ti. [A]

Evaü bhagavà taõhàya pahànaññhena eko.

Kathaü bhagavà 'ekantavãtaràgo'ti eko: ràgassa pahãnattà ekantavãtaràgoti eko. Dosassa pahãnattà ekantavãtadosoti eko, mohassa pahãnattà ekantavãtamohoti eko, kilesànaü pahãnattà ekantanikkilesoti eko.

Kathaü bhagavà ekàyanamaggaü gatoti eko: ekàyanamaggo vuccati cattàro satipaññhànà cattàro sammappadhànà cattàro iddhipàdà pa¤cindriyàni pa¤cabalàni sattabojjhaïgà ariyo aññhaïgiko maggo.

3. ''Ekàyanaü jàtikhayantadassã
Maggaü pajànàti hitànukampã,
Etena maggena tariüsu pubbe
Tarissanti ye ca taranti ogha''nti. [B]

Evaü bhagavà ekàyanamaggaü gatoti eko.

Kathaü bhagavà eko anuttaraü sammàsambodhiü abhisambuddhoti eko: 'bodhi vuccati catusu maggesu ¤àõaü' pa¤¤à pa¤¤indriyaü pa¤¤àbalaü pa¤¤àsatthaü pa¤¤àpàsàdo pa¤¤ààloko pa¤¤àobhàso pa¤¤àpajjoto pa¤¤àratanaü amoho dhammavicayasambojjhaïgo vãmaüsà vipassanà sammàdiññhi. Bhagavà tena bodhi¤àõena 'sabbe saïkhàrà aniccà'ti a¤¤àya jànitvà tulayitvà tãrayitvà vibhàvayitvà vibhåtaü katvà, 'sabbe saïkhàrà dukkhà'ti a¤¤àya jànitvà tulayitvà tãrayitvà vibhàvayitvà vibhåtaü katvà, 'sabbe dhammà anattà'ti a¤¤àya jànitvà tulayitvà tãrayitvà vibhàvayitvà vibhåtaü katvà, yaü ki¤ci samudayadhammaü sabbaü taü nirodhadhamma'nti bujjha.

Athavà yaü bujjhitabbaü anubujjhitabbaü pañibujjhitabbaü sambujjhitabbaü adhigantabbaü phassitabbaü sacchikàtabbaü sabbaü taü tena bodhi ¤àõena bujjha anubujjha pañibujjha sambujjha adhigacchi phassi1 sacchàkàsi. Evaü bhagavà 'eko anuttaraü sammàsambodhiü abhisambuddho'ti eko.

1. Phassesi - machasaü
Phusesi - syà
[A] itivuttaka pàli
Catukkaïguttara bhaõóagàma vagga
Sutta nipàta davasatànupassanà sutta
[B] satipaññhàna saü nàlanda vagga

[BJT Page 448] [\x 448/]

Tamonudoti: bhagavà ràgatamaü dosatamaü mohatamaü diññhitamaü kilesatamaü duccaritatamaü andhakaraõaü acakkhukaraõaü a¤¤àõakaraõaü pa¤¤ànirodhikaü vighàtapakkhikaü anibbànasaüvattanikaü panudi nudi pajahi vinodesi byantãkàsi1 anabhàvaü gamesi. âsãnoti: nisinno bhagavà pàsàõake cetiyeti 'àsãno. '

4. Nagassa passe àsãnaü muniü dukkhassa pàraguü
Sàvakà (payirupàsanti) tevijjà maccuhàyino''ti[a]

Evampi bhagavà àsãno. Athavà bhagavà appossukkapañippassaddhattà àsãno,
So vutthavàso ciõõacaraõo gataddho gatadiso gatakoñiko pàlitabrahmacariyo uttamadiññhippatto bhàvitamaggo pahãnakileso pañividdhàkuppo sacchikatanirodho. Dukkhaü tassa pari¤¤àya, samudayo pahãno, maggo bhàvito, nirodho sacchikato abhi¤¤eyyaü abhi¤¤àtaü, pari¤¤eyyaü pari¤¤àtaü, pahàtabbaü pahãnaü, bhàvetabbaü bhàvitaü, sacchikàtabbaü sacchikataü. So ukkhittapaligho saïkiõõaparikho abbåëhesiko niraggalo ariyo pannadhajo pannabhàro visa¤¤utto pa¤caïgavippahãno chaëaïgasamannàgato ekàrakkho caturapasseno panuõõapaccekasacco samavayasaññhesano anàvilasaïkappo passaddhakàyasaükhàro suvimuttacitto suvimuttapa¤¤o kevalã vusitvà uttamapuriso paramapuriso paramappattipatto.

So neva àcinàti, na apacinàti, apacinitvà ñhito, neva pajahati, na upàdiyati, pajahitvà ñhito, neva visineti, na ussineti, visinetvà ñhito. Neva dhåpeti, na sandhupeti, vidhupetvà ñhito. Asekhena sãlakkhandhena samannàgatattà ñhito.

Asekhena samàdhikkhandhena samannàgato ñhito pa¤¤àkkhandhena samannàgato ñhito vimuttikkhandhena samannàgato ñhito. Vimutti¤àõadassanakkhandhena samannàgato ñhito. Saccaü sampañipàdiyitvà ñhito. Ejaü samatikkamitvà ñhito. Kilesaggiü pariyàdiyitvà ñhito. Aparigamanatàya ñhito, kathaü samàdàya ñhito, muttipañisevanatàya ñhito. Mettàya pàrisuddhiyà ñhito, karuõàya parisuddhiyà ñhito muditàya parisuddhiyà ñhito upekkhàya parisuddhiyà ñhito, accantapàrisuddhiyà ñhito, akammayatàya, parisuddhiyà ñhito, vimuttattà ñhito, saütusitattà ñhito, khandhapariyante ñhito, dhàtupariyante ñhito, àyatanapariyante ñhito, gatipariyante ñhito, uppattipariyante ñhito, pañisandhipariyante ñhito, bhavapariyante ñhito, saüsàrapariyante ñhito, vaññapariyante ñhito, antime bhave ñhito, antime samussaye ñhito, antimadehadharo arahà.

14. ''Tassàyaü pacchimakoñi5 - carimoyaü samussayo,
Jàtimaraõa saüsàro - natthi tassa punabbhavo''ti

Evampi bhagavà àsãnoti 'eko tamonudàsãno. '

Jutimà so pabhaïkaroti - 'jutimà'ti jutimà matimà paõóito pa¤¤avà buddhimà ¤àõã vibhàvã medhàvã. Pabhaïkaroti: pabhaïkaro àlokakaro obhàsakaro dãpaïkaro padãpaïkaro2 ujjotakaro3 pajjotakaro4ti 'jutimà so pabhaïkaro'.

Gotamo bhåripa¤¤àõoti: gotamo bhåripa¤¤àõo ¤àõapa¤¤àõo5 pa¤¤àdhajo pa¤¤àketu pa¤¤àdhipateyyo vicayabahulo pavicayabahulo pekkhàyanabahulo6 samekkhàyanabahulo7 vibhåtavihàrã taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhàro tadadhimutto tadadhipateyyo.

5. ''Dhajo rathassa pa¤¤àõaü dhåmo pa¤¤àõamaggino
Ràjà raññhassa pa¤¤àõaü bhattà pa¤¤àõamitthiyà''ti. [B]

Evameva gotamo bhåripa¤¤àõo ¤àõapa¤¤àõo pa¤¤àdhajo pa¤¤àketu pa¤¤àdhipateyyo vicayabahulo pañicayabahulo pekkhàyanabahulo samekkhàyanabahulo7 vibhåtavihàrã taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhàro tadadhimutto tadadhipateyyoti 'gotamo bhåripa¤¤àõo, .

1. Byantãmakàsã - syà
2. Padãpakaro - machasaü
3. Ujjotaükaro - pana
4. Pajjotaükaro - pana
5. ¥àõapa¤¤àto - su.
6. Okkhàyanabahulo - machasaü, syà.
7. Samokkhàyanadhammo - machasaü - syà.
[A.] Vaïgisasaüyutta - moggallànasutta
[B.] Devatàsaüyutta - rathasutta.

[BJT Page 450] [\x 450/]

Gotamo bhårimedhasoti - 'bhåri' vuccati pañhavã1 bhagavà tàya pañhavisamàya pa¤¤àya vipulàya vitthatàya samannàgato. 'Medhà' vuccati pa¤¤à. Yà pa¤¤à pajànanà vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaõà upalakkhaõà paccupalakkhaõà paõóiccaü kosallaü nepu¤¤aü vebhavyà cintà upaparikkhà bhåri medhà pariõàyikà vipassanà sampaja¤¤aü patodo pa¤¤à pa¤¤indriyaü pa¤¤àbalaü pa¤¤àsatthaü pa¤¤àpàsàdo pa¤¤ààloko pa¤¤àobhàso pa¤¤àpajjoto pa¤¤àpàsàdo pa¤¤ààloko pa¤¤àobhàso pa¤¤àpajjoto pa¤¤àratanaü amoho dhammavicayo sammàdiññhi'' bhagavà imàya medhàya upeto samupeto upàgato samupàgato uppanno sampanno2 samannàgato. Tasmà buddho sumedhasoti2 'gotamo bhårimedhaso'.

Tenàha thero piïgiyo:

''Eko tamonudàsãno
Jutimà so pabhaïkaro,
Gotamo bhåripa¤¤àõo
Gotamo bhårimedhaso''ti.

14

Yo me dhammamadesesi sandiññhikamakàlikaü,
Taõhakkhayamanãtikaü yassa natthi upamà kvaci.

Yo me dhammamadesesãti - 'yo'ti ''yo so bhagavà sayambhå anàcariyako pubbe ananussutesu dhammesu sàmaü saccàni abhisambujjhi, tattha ca sabba¤¤utaü patto balesu ca vasãbhàvaü. Dhammadesesãti 'dhamma'nti - àdikalyàõaü majjhekalyàõaü pariyosànakalyàõaü sàtthaü sabya¤janaü kevalaparipuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü, cattàro satipaññhàne cattàro sammappadhàne cattàro iddhipàde, pa¤cindriyàni pa¤ca balàni satta bojjhaïge ariyaü aññhaïgikaü maggaü nibbàna¤ca nibbànagàmini¤ca pañipadaü àcikkha, desehi pa¤¤apehi paññhapehi vivari vibhaji uttànãakàsi
Pakàsesãti 'yo me dhammamadesesi. '

Sandiññhikamakàlikanti: sandiññhikaü akàlikaü ehipassikaü opanayikaü4 paccattaü veditabbaü vi¤¤åhãti. Evampi5 sandiññhikaü. Athavà yo diññheva dhamme ariyaü aññhaïgikaü maggaü bhàveti, tassa maggassa anantarà samanantarà6 adhigacchateva7 phalaü vindati pañilabhatãti evampi sandiññhikamakàlikaü, yathà manussà kàlikaü dhanaü datvà anantarà na labhanti8 kàlaü àgamenti, nevàyaü dhammo. Yo diññheva dhamme ariyaü aññhaïgikaü maggaü bhàveti, tassa maggassa anantarà samanantarà6 adhigacchateva phalaü vindati pañilabhati na parattha na paraloke9 evaü akàlikanti 'sandiññhikamakàlikaü'.

1. Pathavi - machasaü.
2. Samuppanno - machasaü,
3. Buddho sumedhoti - pava - vi - ka, bhårimedhasoti - syà
4. Opaneyyakaü - machasaü.
5. Evaü - machasaü, syà.
6. Antarà samantarà - pana
7. Adhigaccheva va-vi-ka.
8. Antarà na labbhati. Va - vi - ka.
9. Na paratthe na paraloke - va - vi - ka

[BJT Page 452] [\x 452/]

Taõhakkhayamanãtikanti: 'taõhà'ti 'råpataõhà, saddataõhà, gandhataõhà, rasataõhà, phoññhabbataõhà, dhammataõhà' taõhakkhayanti: taõhakkhayaü ràgakkhayaü dosakkhayaü mohakkhayaü gatikkhayaü upapattikkhayaü pañisandhikkhayaü bhavakkhayaü saüsàrakkhayaü vaññakkhayaü. Anãtikanti 'ãti' vuccanti kilesà ca khandhà ca abhisaïkhàrà ca, ãtippahànaü ãtivåpasamaü ãtipañinissaggaü ãtipañippassaddhiü amataü nibbànanti 'taõhakkhayamanãtikaü'.

Yassa natthi upamà kvacãti: 'yassà'ti nibbànassa natthi upamàti, upamà natthi upanidhà natthi, sadisaü natthi1 pañibhàgo natthi na santi na saüvijjanti nåpalabbhati, kvacãti: kvaci kimhici katthaci ajjhattaü và bahiddhà và ajjhattabahiddhà và'ti 'yassa natthi upamà kvaci. '

Tenàha thero piïgiyo:

''Yo me dhammamadesesi sandiññhikamakàlikaü,
Taõhakkhayamanãtikaü yassa natthi upamà kvacãti.

15.

Kinnu tamhà vippavasasi2 muhuttampi piïgiya,
Gotamà bhåripa¤¤aõà gotamà bhårimedhasà.

Kinnu tamhà vippavasasãti: kinnu buddhamhà vippavasasi apesi apagacchasi3 vinà hosãti 'kinnu tamhà vippavasasi. '

Muhuttamapi piïgiyàti: muhuttamapi khaõamapi layamapi vayamapã addhampãti muhuttamapi' piïgiyàti bàvarã taü jàmàtaraü nàmena àlapati.

Gotamà bhåripa¤¤àõàti: gotamà bhåripa¤¤àõà ¤àõapa¤¤àõà pa¤¤àdhajà pa¤¤àketumhà pa¤¤àdhipateyyamhà vicayabahulà pavicayabahulà pekkhàyanabahulà samekkhàyanabahulà4 vibhåtavihàrimhà taccarità tabbahulà taggarukà tanninnà tapponà tappabbhàrà tadadhimuttà tadadhipateyyamhàti 'gotamà bhåripa¤¤àõà. '

Gotamà bhåri medhasàti 'bhåri' vuccati pañhavã, bhagavà tàya pañhavisamàya pa¤¤àya vipulàya vitthatàya samannàgato. 'Medhà' vuccati pa¤¤à ''yà pa¤¤à pajànanà vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaõà upalakkhaõà paccupalakkhaõà paõóiccaü kosallaü nepu¤¤aü vebhavyà cintà upaparikkhà bhåri medhà pariõàyikà vipassanà sampaja¤¤aü patodo pa¤¤à pa¤¤indriyaü pa¤¤àbalaü pa¤¤àsatthaü pa¤¤àpàsàdo pa¤¤ààloko pa¤¤àobhàso pa¤¤àpajjoto pa¤¤àpàsàdo pa¤¤ààloko pa¤¤àobhàso pa¤¤àpajjoto pa¤¤àratanaü amoho dhammavicayo sammàdiññhi'' bhagavà imàya medhàya pa¤¤àya upeto samupeto upagato samupagato upapanno sampanno samannàgato. Tasmà buddho sumedhasoti. 'Gotama bhårimedhasà'.

Tenàha so bràhmaõo:

15. ''Kinnu tamhà vippavasasi muhuttamapi piïgiya
Gotamà bhåripa¤¤àõà gotamà (bhårimedhasà''ti)

1. Sadisà natthi - va-vi-ka
2. Vippavasi - machasaü
3. Apagacchi - machasaü
4. Samokkhàyanadhammo - machasaü

[BJT Page 454] [\x 454/]

16.

Yo te dhammamadesesi sandiññhikamakàlikaü,
Taõhakkhayamanãtikaü yassa natthi upamà kvaci.

Yo te dhammamadesesãti - 'yo'ti ''yo so bhagavà sayambhå anàcariyako pubbe ananussutesu dhammesu sàmaü saccàni abhisambujjhi, tattha ca sabba¤¤utaü patto balesu ca vasãbhàvaü. Dhammadesesãti 'dhamma'nti - àdikalyàõaü majjhekalyàõaü pariyosànakalyàõaü sàtthaü sabya¤janaü kevalaparipuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü, cattàro satipaññhàne cattàro sammappadhàne cattàro iddhipàde, pa¤cindriyàni pa¤ca balàni satta bojjhaïge ariyaü aññhaïgikaü maggaü nibbàna¤ca nibbànagàmini¤ca pañipadaü àcikkha, desehi pa¤¤apehi paññhapehi vivari vibhaji uttànãakàsi
Pakàsesãti 'yo te dhammamadesesi. '

Sandiññhikamakàlikanti: sandiññhikaü akàlikaü ehipassikaü opanayikaü paccattaü veditabbaü vi¤¤åhãti evampi sandiññhikaü. Athavà yo diññheva dhamme ariyaü aññhaïgikaü maggaü bhàveti, tassa maggassa anantarà samanantarà (adhigacchateva) phalaü vindati pañilabhatãti evampi sandiññhikaü. Akàlikanti: yathà manussà kàlikaü dhanaü datvà anantarà na labbhanti kàlaü àgamenti, nevàyaü dhammo. Yo diññheva dhamme ariyaü aññhaïgikaü maggaü bhàveti, tassa maggassa anantarà samanantarà adhigacchateva phalaü, vindati pañilabhati na parattha na paraloke, evaü akàlikanti 'sandiññhikamakàlikaü'.

Taõhakkhayamanãtikanti. 'Taõhà'ti råpataõhà, saddataõhà, gandhataõhà, rasataõhà, phoññhabbataõhà, dhammataõhà. Taõhakkhayanti: taõhakkhayaü ràgakkhayaü dosakkhayaü mohakkhayaü gatikkhayaü upapattikkhayaü pañisandhikkhayaü bhavakkhayaü saüsàrakkhayaü vaññakkhayaü. Anãtikanti: 'ãti' vuccanti kilesà ca khandhà ca abhisaïkhàrà ca. ätippahànaü ãtivåpasamaü ãtipañinissaggaü ãtipañippassaddhiü amataü nibbànanti 'taõhakkhayamanãtikaü'

Yassa natthi upamà kvacãti - yassàti nibbànassa, natthi upamàti upamà natthi, upanidhà natthiü1 sadisaü natthi2 pañibhàgo natthi' na santi na saüvijjati nåpalabbhati kvacãti: kvaci kimhici katthaci ajjhattà và bahiddhà ajjhattabahiddhà vàti yassa natthi upamà kvaci. '
Tenàha so bàvari bràhmaõo:

''Yo te dhammamadesesi sandiññhikamakàlikaü,
Taõhakkhayamanãtikaü yassa natthi upamà kvacãti.

1. Upanidhi natthi - pana
2. Pàñibhàgo - pana

[BJT Page 456] [\x 456/]

17.

Nàhaü tamhà vippavasàmi muhuttampi bràhmaõa,
Gotamà bhåripa¤¤àõà gotamà bhårimedhasà.

Nàhaü tamhà vippavasàmãti: nàhaü buddhamhà vippavasàmi, apemi apagacchàmi vinà homãti 'nàhaü tamhà vippavasàmi'.

Muhuttampi bràhmaõàti: muhuttampi khaõampi layampi vayampi addhampãti 'muhuttampi'. Bràhmaõàti gàravena màtulaü àlapati.

Gotamà bhuripa¤¤àõàti: gotamà bhåripa¤¤àõà ¤àõapa¤¤àõà pa¤¤àdhajà (pa¤¤àketumhà) pa¤¤àdhipateyyamhà vicayabahulà pavicayabahulà pekkhàyanabahulà samekkhàyanabahulà vibhåtavihàrimhà taccarità tabbahulà taggarukà tanninnà tapponà tappabbhàrà tadadhimuttà tadadhipateyyamhàti gotamà bhuripa¤¤àõà.

Gotamà bhurimedhasàti: bhuri vuccati pañhavã. Bhagavà tàya pañhavisamàya pa¤¤àya vipulàya vitthatàya samannàgato. 'Medhà' vuccati pa¤¤à, yà pa¤¤à pajànanà vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaõà upalakkhaõà paccupalakkhaõà paõóiccaü kosallaü nepu¤¤aü vebhavyà cintà upaparikkhà bhåri medhà pariõàyikà vipassanà sampaja¤¤aü patodo pa¤¤à pa¤¤indriyaü pa¤¤àbalaü pa¤¤àsatthaü pa¤¤àpàsàdo pa¤¤ààloko pa¤¤àobhàso pa¤¤àpajjoto pa¤¤àpàsàdo pa¤¤ààloko pa¤¤àobhàso pa¤¤àpajjoto pa¤¤àratanaü amoho dhammavicayo sammàdiññhi. Bhagavà imàya medhàya pa¤¤àya upeto samupeto upagato samupagato upapanno sampanno samannàgato, tasmà buddho sumedhasoti 'gotamo bhurimedhasà'

Tenàha thero piïgiyo:

''Nàhaü tamhà vippavasàmi muhuttampi bràhmaõa,
Gotamà bhåripa¤¤àõà gotamà bhårimedhasà''ti.

18.

Yo me dhammamadesesi sandiññhikamakàlikaü,
Taõhakkhayamanãtikaü yassa natthi upamà kvaci.

Yo me dhammamadesesãti - yo so bhagavà sayambhå anàcariyako pubbe
Ananussutesu dhammesu sàmaü saccàni abhisambujjhi, tattha ca sabba¤¤utaü patto balesu ca vasãbhàvaü. Dhammadesesãti 'dhamma'nti - àdikalyàõaü majjhekalyàõaü pariyosànakalyàõaü sàtthaü sabya¤janaü kevalaparipuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü, cattàro satipaññhàne cattàro sammappadhàne cattàro iddhipàde, pa¤cindriyàni pa¤ca balàni satta bojjhaïge ariyaü aññhaïgikaü maggaü nibbàna¤ca nibbànagàmini¤ca pañipadaü àcikkha, desehi pa¤¤apehi paññhapehi vivari vibhaji uttànãakàsi
Pakàsesãti 'yo me dhammamadesesi. '

[BJT Page 458] [\x 458/]

Sandiññhikamakàlikanti: sandiññhikaü akàlikaü ehipassikaü opanayikaü paccattaü veditabbaü vi¤¤åhãti. Evampi sandiññhikaü, athavà yo diññheva dhamme ariyaü aññhaïgikaü maggaü bhàveti, tassa maggassa anantarà samanantarà adhigacchateva phalaü vindati pañilabhatãti evampi sandiññhikaü. Akàlikanti: yathà manussà kàlikaü dhanaü datvà anantarà na labhanti, kàlaü àgamenti, nevàyaü dhammo yo diññheva dhamme ariyaü aññhaïgikaü maggaü bhàveti. Tassa maggassa anantarà samanantarà adhigacchateva phalaü vindati pañilabhati na parattha na paraloketi 'evaü akàlikanti 'sandiññhikamakàlikaü'.

Taõhakkhayamanãtikanti. 'Taõhà'ti råpataõhà, saddataõhà, gandhataõhà, rasataõhà, phoññhabbataõhà, dhammataõhà. Taõhakkhayanti: taõhakkhayaü ràgakkhayaü dosakkhayaü mohakkhayaü gatikkhayaü upapattikkhayaü pañisandhikkhayaü bhavakkhayaü saüsàrakkhayaü vaññakkhayaü. Anãtikanti: 'ãti' vuccanti kilesà ca khandhà ca abhisaïkhàrà ca. ätippahànaü ãtivåpasamaü ãtipañinissaggaü ãtipañippassaddhiü amataü nibbànanti 'taõhakkhayamanãtikaü'

Yassa natthi upamà kvacãti - yassàti nibbànassa, natthi upamàti: upamà natthi, upanidhà natthi1 sadisaü natthi pañibhàgo natthi' na santi na saüvijjati nåpalabbhati kvacãti: kvaci kimhici katthaci ajjhattà và bahiddhà ajjhattabahiddhà vàti yassa natthi upamà kvaci. '
Tenàha thero piïgiyo:

''Yo me dhammamadesesi sandiññhikamakàlikaü,
Taõhakkhayamanãtikaü yassa natthi upamà kvacã''ti.

19.

Passàmi naü manasà cakkhunà và2.
Rattiü divaü bràhmaõa, appamatto,
Namassamàno vivasemi rattiü3.
Teneva ma¤¤àmi avippavàsaü.

Passàmi naü manasà cakkhunà vàti: yathà cakkhumà puriso àloke råpagatàni passeyya, dakkheyya olokeyya nijjhàyeyya upaparikkheyya evamevàhaü buddhaü bhagavantaü manasà passàmi, dakkhàmi olokemi nijjhàyàmi upaparikkhàmãti 'passàmi naü manasà cakkhunà và'.

1. Upanidhi natthi - pana
2. Cakkhunà ca-va-vi-ka
3. Namassamànova vasemi rattiü - sa

[BJT Page 460] [\x 460/]

Rattiü divaü bràhmaõa appamattoti - rattiü ca divà ca buddhànussatiü manasà bhàvento, appamattoti 'rattiü divaü bràhmaõa appamatto'.

Namassamàno vivasemi (rattinti) - 'namassamàno'ti kàyena và namassamàno, vàcàya và namassamàno, cittena và namassamàno, anvatthapañipattiyà và namassamàno, dhammànudhammapañipattiyà và namassamàno, sakkàrayamàno, 1. Garukàrayamàno2. Mànayamàno påjayamàno rattiü divaü vivasemi, atinàmemi atikkamàmãti 'namassamàno vivasemi rattiü'.

Teneva ma¤¤àmi avippavàsanti: tàya buddhànussatiyà bhàvento. Avippavàsoti taü ma¤¤àmi avippavutthoti3 'taü ma¤¤àmi jànàmi evaü jànàmi evaü (àjànàmi), evaü vijànàmi, evaü pañivijànàmi, evaü pañivijjhàmãti 'teneva ma¤¤àmi avippavàsaü. '

Tenàha thero piïgiyo:

''Passàmi naü manasà cakkhunà và
Rattiü divaü bràhmaõa appamatto,
Namassamàno vivasemi rattiü
Teneva ma¤¤àmi avippavàsa''nti.

20.

Saddhà ca pãtã ca mano satã ca4
Nàpenti me gotamasàsanamhà,
Yaü yaü disaü vajati5 bhåripa¤¤o
Sa te na teneva nato'hamasmi.

Saddhà ca pãtã ca mano satãcàti - 'saddhà'ti ''yà ca bhagavantaü àrabbha saddhà saddahanà okappanà abhippasàdo6 saddhà saddhindriyaü saddhàbalaü saddhàsatthaü saddhàpàsàdo saddhààloko saddhàobhàso saddhàpajjoto saddhàratanaü amoho dhammavicayo sammàdiññhi. Pãtãti: ''yà bhagavantaü àrabbha pãti pàmojjaü7 àmodanà8 pamodanà hàso pahàso vitti tuññhi odagyaü attamanatà cittassa''. Manoti ''yaü ca bhagavantaü àrabbha cittaü mano mànasaü hadayaü paõóaraü mano manàyatanaü manindriyaü vi¤¤àõaü vi¤¤àõakkhandho tajjàmanovi¤¤àõadhàtu''. Satãti: ''yà bhagavantaü àrabbha sati anussati patissati sati saraõatà dhàraõatà apilàpanatà asammussanatà sati satindriyaü satibalaü sammàsatãti'' saddhà ca pãtã ca mano satãca'.

1. Sakkàramàno: machasaü va-vi-ka
2. Garukàramàno - machasaü va-vi-ka
3. Avippavuññhoti - machasaü.
4. Satimatà - pana
5. Yaü yaü disaü bhajati - va-vi-ka
6. Atippasàdo - va-vi-ka
7. Pàmujjaü - sahà,
8. Modanà àmodanà - machasaü

[BJT Page 462] [\x 462/]

Nàpenti me gotamasàsanamhàti: ime cattàro dhammà gotamasàsanà buddhasàsanà jinasàsanà tathàgatasàsanà devadevasàsanà arahantasàsanà. Nàpentãti nàpenti na gacchanti na vijahanti na vinàsentãti 'nàpenti me gotamasàsanamhà'.

Yaü yaü disaü vajati bhåripa¤¤oti: 'yaü yaü disan'ti puratthimaü và disaü pacchimaü và disaü dakkhiõaü và disaü uttaraü và disaü vajati gacchati kamati abhikkamati, bhåripa¤¤oti: bhåripa¤¤o mahàpa¤¤o tikkhapa¤¤o puthupa¤¤o hàsapa¤¤o javanapa¤¤o nibbedhikapa¤¤o. 'Bhåri' vuccati pañhavã, tàya pañhavisamàya pa¤¤àya vipulàya vitthatàya samannàgatoti 'yaü yaü vajati bhuripa¤¤o'.

Sa tena teneva nato 'hamasmãti: so yena buddho tena teneva nato tantinno tappono tappabhàro tadadhimutto tadadhipateyyoti 'sa tena teneva nato 'hamasmi'.

Tenàha thero piïgiyo:

''Saddhà ca pãtã ca mano satã ca
Nàpenti me gotamasàsanamhà,
Yaü yaü disaü vajati bhåripa¤¤o
Sa tena teneva nato 'hamasmã''ti.

21.

(Jiõõassa) me dubbalathàmakassa
Teneva kàyo na paleti1 tattha,
Saïkappayattàya2 vajàmi niccaü
Mano hi me bràhmaõa tena yutto.

Jiõõassa me dubbalathàmakassàti - 'jiõõassà'ti jiõõassa vuddhassa mahallakassa addhagatassa vayo anupattassa dubbalathàmakassàti: dubbalathàmakassa appathàmakassa parittathàmakassàti 'jiõõassa me dubbalathàmakassa'.

Teneva kàyo na paleti tatthàti: kàyo yena buddho tena na paleti na vajati na gacchati nàbhikkamatãti 'teneva kàyo na paleti tattha'.

1. Pareti - sa
2. Saïkappayantàya - machasaü, syà

[BJT Page 464] [\x 464/]

Saïkappayattàya vajàmi niccanti - saïkappagamanena vitakkagamanena ¤àõagamanena pa¤¤àgamanena buddhigamanena vajàmi gacchàmi abhikkamàmãti 'saïkappayattàya vajàmi niccaü'.
Mano hi me bràhmaõa tena yuttoti 'mano'ti ''yaü cittaü mano mànasaü hadayaü paõóaraü mano manàyatanaü manindriyaü vi¤¤àõaü vi¤¤àõakkhandho tajjàmanovi¤¤àõadhàtu. Mano hi me bràhmaõa tena yuttoti: mano yena buddho tena yutto payutto saüyuttoti 'mano hi me bràhmaõa tena yutto:

Tenàha thero piïgiyo. '

''Jiõõassa me dubbalathàmakassa
Teneva kàyo na paleti tattha,
Saükappayattàya vajàmi niccaü
Mano hi me bràhmaõa tena yutto''ti.

22.

Païke sayàno pariphandamàno
Dãpà dãpaü1 upapalaviü, 2
Athaddasàsiü sambuddhaü
Oghatiõõamanàsavaü.

Païke sayàno pariphandamànoti - 'païke sayàno'ti kàmapaïke kàmakaddame kàmakilese kàmapalipe3 kàmapariëàhe kàmapaëibodhe semàno sayamàno vasamàno àvasamàno parivasamànoti païke sayàno. Pariphandamànoti: taõhàphandànàya phandamàno, diññhiphandanàya phandamàno, kilesaphandanàya phandamàno payogaphandanàya phandamàno, vipàkaphandanàya phandamàno, manoduccaritaphandanàya phandamàno, ratto ràgena phandamàno, duññho dosena phandamàno, (måëho) mohena phandamàno, vinibaddho4' mànena phandamàno, paràmaññho diññhiyà phandamàno, vikkhepagato uddhaccena phandamàno, aniññhaü gato vicikicchàya phandamàno, thàmagato anusayehi phandamàno, làbhena phandamàno, alàbhena phandamàno, yasena phandamàno, ayasena phandamàno, pasaüsàya phandamàno, nindàya phandamàno, sukhena phandamàno, dukkhena phandamàno,

1. Disàdisaü -va-vi-ka
2. Upallaviü - machasaü,
3. Kàmabaëise - machasaü, syà,
Kàmapalise - va-vi-ka
4. Vinibandho - machasaü, syà, va-vi-ka

[BJT Page 466] [\x 466/]

Jàtiyà phandamàno, jaràya phandamàno, byàdhinà phandamàno, maraõena phandamàno, (sokaparidevadukkhadomanassupàyàsehi) phandamàno, nerayikena dukkhena phandamàno, tiracchànayonikena dukkhena phandamàno, pettivisayikena1 dukkhena phandamàno, mànusakena2 dukkhena phandamàno, gabbhokkantimålakena dukkhena phandamàno, gabbhaññhitimålakena dukkhena phandamàno, gabbhavuññhànamålakena dukkhena phandamàno, jàtassupanibandhakena dukkhena phandamàno, jàtassa (paràdheyyakena) dukkhena phandamàno, (attåpakkamena) dukkhena phandamàno, paråpakkamena dukkhena phandamàno, saïkhàradukkhena phandamàno, viparinàmadukkhena phandamàno, cakkhurogena dukkhena phandamàno, sotarogena dukkhena phandamàno, ghànarogena dukkhena phandamàno, jivhàrogena dukkhena phandamàno, kàyarogena dukkhena phandamàno, sãsarogena dukkhena phandamàno, kaõõarogena dukkhena phandamàno, mukharogena dukkhena phandamàno, dantarogena dukkhena phandamàno, kàsena sàsena pinàsena óahena3 jarena kucchirogena mucchàya pakkandikàya sålàya visucãkàya kuññhena gaõóena kilàsena sosena apamàrena dadduyà kaõóuyà kacchuyà rakhasàya vitacchikàya lohitapittena4 madhumehena aüsàya piëakàya bhagandalena pittasamuññhànena àbàdhena semhasamuññhànena àbàdhena vàtasamuññhànena àbàdhena sannipàtikena àbàdhena utuparinàmajena àbàdhena visamaparihàrajena àbàdhena opakkamikena àbàdhena kammavipàkajena àbàdhena sãtena uõhena (jighacchàya) pipàsàya uccàrena passàvena óaüsamakasavàtàtapasiriüsapasamphassena dukkhena màtumaraõena dukkhena pitumaraõena dukkhena puttamaraõena dukkhena dhãtumaraõena dukkhena ¤àtivyasanena dukkhena bhogavyasanena dukkhena rogavyasanena dukkhena sãlavyasanena dukkhena diññhivyasanena dukkhena phandamàno samphandamàno vipphandamàno vedhamàno pavedhamàno sampavedhamànoti 'païke sayàno pariphandamàno'.

Dãpà dãpaü upapalavinti satthàrato satthàraü dhammakkhànato dhammakkhànaü gaõato gaõaü diññhiyà diññhiü pañipadàya pañipadaü maggato maggaü plaviü uplaviü upaplaviü samupaplavinti (dãpàdãpaü upaplaviü. )

1. Pittivisasikena - pana.
2. Manussakena - ma-va-vi-ka
Mànusikene machasaü
3. ôàhena -va-vi-ka, machasaü,
4. Lohitena pittena - pa-vi-ka, syà

[BJT Page 468] [\x 468/]

Athaddasàsiü sambuddhanti - 'athà'ti padasandhi padasaüsaggo padapàripuri akkharasamavàyo bya¤janasiliññhatà padànupubbatà1 petaü 'athà'ti, addasàsinti: addasaü addakkhiü apassiü pañivijjhaü buddhoti: yo so bhagavà sayambhå anàcariyako pubbe ananussutesu dhammesu sàmaü saccàni abhisambujjhi, tattha ca sabba¤¤utaü patto balesu ca vasãbhàvaü. Buddhoti kenaññhena buddho: bujjhità saccànãti buddho, bodhetà pajàyàti buddho, sabba¤¤utàya buddho, sabbadassàvitàya buddho, ana¤¤aneyyatàya buddho, visavitàya buddho, khãõàsavasaïkhàtena buddho, nirupakkilesasaïkhàtena buddho, ekantavãtaràgoti buddho ekantavãtadosoti buddho, ekantavãtamohoti buddho, ekantanikkilesoti buddho ekàyanamaggaü gatoti, buddho eko anuttaraü sammàsambodhiü abhisambuddhoti buddho. Abuddhivihatattà buddhipañilàbhàti buddho. Buddhoti netaü nàmaü màtarà kataü, na pitarà kataü na bhàtarà kataü, na bhaginiyà kataü, na mittàmaccehi kataü, na ¤àtisàlohitehi kataü, na samaõabràhmaõehi kataü, na devatàhi kataü, vimokkhantikametaü buddhànaü bhagavantànaü bodhiyà måle saha sabba¤¤uta¤àõassa pañilàbhà sacchikà pa¤¤atti yadidaü buddhoti, 'athaddasàsiü sambuddhaü'.

Oghatiõõamanàsavanti - 'oghatiõõa'nti bhagavà kàmoghaü tiõõo, bhavoghaü tiõõo, diññhoghaü tiõõo, avijjoghaü tiõõo, sabbasaüsàrapathaü tiõõo, uttiõõo nittiõõo atikkanto samatikkanto vãtivatto so vutthavàso ciõõacaraõo gataddho gatadiso gatakoñiko pàlitabrahmacariyo uttamadiññhippatto bhàvitamaggo pahãnakileso pañividdhàkuppo sacchikatanirodho. Dukkhaü tassa pari¤¤àya, samudayo pahãno, maggo bhàvito, nirodho sacchikato abhi¤¤eyyaü abhi¤¤àtaü, pari¤¤eyyaü pari¤¤àtaü, pahàtabbaü pahãnaü, bhàvetabbaü bhàvitaü, sacchikàtabbaü sacchikataü. So ukkhittapaligho saïkiõõaparikho abbåëhesiko niraggalo ariyo pannadhajo pannabhàro visa¤¤utto pa¤caïgavippahãno chaëaïgasamannàgato ekàrakkho caturapasseno panuõõapaccekasacco samavayasaññhesano anàvilasaïkappo passaddhakàyasaükhàro suvimuttacitto suvimuttapa¤¤o kevalã vusitvà uttamapuriso paramapuriso paramappattipatto.

So neva àcinàti, na apacinàti, apacinitvà ñhito, neva pajahati, na upàdiyati, pajahitvà ñhito, neva visineti, na ussineti, visinetvà ñhito. Neva dhåpeti, na sandhupeti, vidhupetvà ñhito. Asekhena sãlakkhandhena samannàgatattà ñhito.

Asekhena samàdhikkhandhena samannàgato ñhito pa¤¤àkkhandhena samannàgato ñhito vimuttikkhandhena samannàgato ñhito. Vimutti¤àõadassanakkhandhena samannàgato ñhito. Saccaü sampañipàdiyitvà ñhito. Ejaü samatikkamitvà ñhito. Kilesaggiü pariyàdiyitvà ñhito. Aparigamanatàya ñhito, kathaü samàdàya ñhito, muttipañisevanatàya ñhito. Mettàya pàrisuddhiyà ñhito, karuõàya parisuddhiyà ñhito muditàya parisuddhiyà ñhito upekkhàya parisuddhiyà ñhito, accantapàrisuddhiyà ñhito, akammayatàya, parisuddhiyà ñhito, vimuttattà ñhito, saütusitattà ñhito, khandhapariyante ñhito, dhàtupariyante ñhito, àyatanapariyante ñhito, gatipariyante ñhito, uppattipariyante ñhito, pañisandhipariyante ñhito, bhavapariyante ñhito, saüsàrapariyante ñhito, vaññapariyante ñhito, antime bhave ñhito, antime samussaye ñhito, antimadehadharo arahà.

''Tassàyaü pacchimakoñi - carimoyaü samussayo,
Jàtimaraõasaüsàro - natthi tassa punabbhavo''ti

'Oghatiõõaü'. Anàsavanti: cattàro àsavà: kàmàsavo bhavàsavo diññhàsavo avijjàsavo, te àsavà buddhassa bhagavato pahãnà ucchinnamålà tàlàvatthukatà anabhàvakatà àyatiü anuppàdadhammà, tasmà buddho anàsavo ti 'oghatiõõamanàsavaü'.
Tenàha thero piïgiyo:

''Païke sayàno pariphandamàno
Dãpàdãpaü upaplaviü, 2
Athaddasàsiü sambuddhaü
Oghatiõõamanàsava''nti. ''

23

Yathà ahu vakkali muttasaddho
Bhadràvudho àlavi gotamo ca,
Evameva tvampi pamu¤cassu saddhaü
Gamissasi tvaü piïgiya maccudheyyassa pàraü.

Yathà ahu vakkali muttasaddho bhadràvudho àlavigotamo càti yathà vakkalithero muttasaddho3 saddhàgaruko saddhàpubbaïgamo saddhàdhimutto4 saddhàdhipateyyo arahattappatto, yathà bhadràvudho thero muttasaddho saddhàgaruko saddhàpubbaïgamo saddhàdhimutto saddhàdhipateyyo arahattappatto. Yathà àlavigotamo thero muttasaddho saddhàgaruko saddhàpubbaïgamo saddhàdhimutto saddhàdhipateyyo arahattappattoti yathà ahu vakkali muttasaddho bhadràvudho àlavigotamo ca.

1. Pubbatà metaü athàti - - - va-vi-ka.
2. Pallaviü upallaviü sampallaviü - machasaü.
3. Saddho - machasaü
4. Saddhàvimutto - pana.

[BJT Page 470] [\x 470/]

Evameva tvampi pamu¤cassu saddhanti - evameva tvampi1 saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi. 'Sabbe saïkhàrà aniccà'ti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, 'sabbe saïkhàrà dukkhà'ti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, 'sabbe dhammà anattà'ti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, ''avijjàpaccayà saïkhàrà''ti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, ''saïkhàrapaccayà vi¤¤àõa''nti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, vi¤¤àõapaccayà nàmaråpanti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, nàmaråpapaccayà salàyatananti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, salàyatanapaccayà phasso'ti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, phassapaccayà vedanà'ti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, vedanàpaccayà taõhà'ti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, taõhàpaccayà upàdànanti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, bhavapaccayà jàtã'ti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, jàtipaccayà jaràmaraõanti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, avijjànirodhà saïkhàranirodho'ti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, saïkhàranirodhà vi¤¤àõanirodho'ti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, vi¤¤àõanirodhà nàmaråpanirodho'ti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, nàmaråpanirodhà salàyatananirodho'ti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, saëàyatananirodhà phassanirodho'ti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, phassanirodhà vedanànirodho'ti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, vedanànirodhà taõhànirodho'ti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, taõhànirodhà upàdànanirodho'ti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, upàdànanirodhà bhavanirodho'ti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, bhavanirodhà jàtinirodho'ti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, jàtinirodhà jaràmaraõanirodho'ti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, idaü dukkhanti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, ayaü dukkhasamudayoti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, ayaü dukkhanirodhoti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, ayaü dukkhanirodhagàminãpañipadàti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, ime àsavà'ti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, ayaü àsavanirodhoti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, ayaü àsavanirodhagàminãpañipadà'ti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, ime dhammà abhi¤¤eyyàti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, ime dhammà pari¤¤eyyàti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, ime dhammà pahàtabbàti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, ime dhammà bhàvetabbàti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, ime dhammà sacchikàtabbàti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, channaü phassàyatanànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, pa¤cannaü upàdànakkhandhànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, catunnaü mahàbhåtànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehi, 'yaü ki¤ci samudayadhammaü taü nirodhadhamma'nti saddhaü mu¤cassu pamu¤cassu sampamu¤cassu adhimu¤cassu okappehãti 'evameva tvampi' pamu¤cassu saddhaü'.
. 7
Gamissasi tvaü piïgiya maccudheyyassa pàranti: 'maccudheyyaü' vuccati kilesà ca khandhà ca abhisaïkhàrà ca. Maccudheyyassa pàraü vuccati amataü nibbànaü ''yo so sabbasaïkhàrasamatho sabbåpadhipañinissaggo taõhakkhayo viràgo nirodho nibbànaü. Gamissasi tvaü piïgiya maccudheyyassa pàranti: tvaü pàraü gamissasi pàraü adhigamissasi pàraü passissasi pàraü sacchikarissasãti 'gamissasi tvaü piïgiya maccudheyyassa pàraü'.
Tenàha bhagavà:

Yathà ahu vakkali muttasaddho
Bhadràvudho àlavigotamo ca,
Evameva tvampi pamu¤cassu saddhaü
Gamissasi tvaü piïgiya maccudheyyassa pàranti.

24

Esa bhãyo pasãdàmi sutvàna munito vaco,
Vivattacchado3 sambuddho akhilo pañibhànavà.

Esa bhãyo pasãdàmãti - esa bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi bhãyo bhãyo (okappemi), bhãyo bhãyo adhimuccàmi, 'sabbe saïkhàrà aniccà'ti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, 'sabbe saïkhàrà dukkhà'ti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, 'sabbe dhammà anattà'ti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, ''avijjàpaccayà saïkhàrà''ti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, ''saïkhàrapaccayà vi¤¤àõa''nti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, vi¤¤àõapaccayà nàmaråpanti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, nàmaråpapaccayà salàyatananti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, saëàyatanapaccayà phasso'ti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, phassapaccayà vedanà'ti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, vedanàpaccayà taõhà'ti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, taõhàpaccayà upàdànanti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, bhavapaccayà jàtã'ti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, jàtipaccayà jaràmaraõanti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, avijjànirodhà saïkhàranirodho'ti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, saïkhàranirodhà vi¤¤àõanirodho'ti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, vi¤¤àõanirodhà nàmaråpanirodho'ti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, nàmaråpanirodhà salàyatananirodho'ti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, saëàyatananirodhà phassanirodho'ti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, phassanirodhà vedanànirodho'ti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, vedanànirodhà taõhànirodho'ti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, taõhànirodhà upàdànanirodho'ti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, upàdànanirodhà bhavanirodho'ti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, bhavanirodhà jàtinirodho'ti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, jàtinirodhà jaràmaraõanirodho'ti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, idaü dukkhanti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, ayaü dukkhasamudayoti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, ayaü dukkhanirodhoti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, ayaü dukkhanirodhagàminãpañipadàti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, ime àsavà'ti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, ayaü àsavanirodhoti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, ayaü àsavanirodhagàminãpañipadà'ti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, ime dhammà abhi¤¤eyyàti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, ime dhammà pari¤¤eyyàti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, ime dhammà pahàtabbàti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, ime dhammà bhàvetabbàti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, ime dhammà sacchikàtabbàti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, channaü phassàyatanànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, pa¤cannaü upàdànakkhandhànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, catunnaü mahàbhåtànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmi, 'yaü ki¤ci samudayadhammaü taü nirodhadhamma'nti bhãyo bhãyo pasãdàmi, bhãyo bhãyo saddahàmi, bhãyo bhãyo okappemi, bhãyo bhãyo adhimuccàmãti 'esa bhãyo pasãdàmi'.

1. Tvaü - va-vi-ka, machasaü,
2. Tvaü - pa-va-vi-ka.
3. Vivattacchaddo - pana,
Vivaññacchado - machasaü.

[BJT Page 472] [\x 472/]

Sutvàna munino vacoti - 'munã'ti 'monaü' vuccati ¤àõaü, yà pa¤¤à pajànanà vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaõà upalakkhaõà paccupalakkhaõà paõóiccaü kosallaü nepu¤¤aü vebhavyà cintà upaparikkhà bhåri medhà pariõàyikà vipassanà sampaja¤¤aü patodo pa¤¤à pa¤¤indriyaü pa¤¤àbalaü pa¤¤àsatthaü pa¤¤àpàsàdo pa¤¤ààloko pa¤¤àobhàso pa¤¤àpajjoto pa¤¤àpàsàdo pa¤¤ààloko pa¤¤àobhàso pa¤¤àpajjoto pa¤¤àratanaü amoho dhammavicayo sammàdiññhi, tena ¤àõena samannàgato muni monappattoti.

Tãõi moneyyàni: kàyamoneyyaü vacãmoneyyaü manomoneyyaü. Katamaü kàyamoneyyaü? Tividhànaü kàyaduccaritànaü pahànaü kàyamoneyyaü. Tividhaü kàyasucaritaü kàyamoneyyaü, kàyàrammaõe ¤àõaü kàyamoneyyaü, kàyapari¤¤à kàyamoneyyaü, pari¤¤àsahagato maggo kàyamoneyyaü, kàye chandaràgassa pahànaü kàyamoneyyaü, kàyasaükhàrànirodho catutthajjhànasamàpatti kàyamoneyyaü. Idaü kàyamoneyyaü.

Katamaü vacãmoneyyaü? Catubbidhànaü vacãduccaritànaü pahànaü vacãmoneyyaü, vacãsucaritaü vacãmoneyyaü, vàcàrammaõe ¤àõaü vacãmoneyyaü, vàcàpari¤¤à vacãmoneyyaü, pari¤¤àsahagato maggo vacãmoneyyaü, vàcàya chandaràgassa pahànaü vacãmoneyyaü. Vacãsaükhàranirodho dutiyajjhànasamàpatti vacãmoneyyaü. Idaü vacãmoneyyaü.

Katamaü manomoneyyaü? Tividhànaü manoduccaritànaü pahànaü manomoneyyaü, tividhaü manosucaritaü manomoneyyaü, cittàrammaõe ¤àõaü manomoneyyaü, cittapari¤¤à manomoneyyaü, pari¤¤àsahagato maggo manomoneyyaü, citte chandaràgassa pahànaü manomoneyyaü, cittasaükhàranirodho sa¤¤àvedayitanirodhasamàpatti manomoneyyaü. Idaü manomoneyyaü.

1. ''Kàyamuniü vàcàmuniü manomunimanàsavaü,
Muniü moneyyasampannaü àhu sabbappahàyinaü.

2. Kàyamuniü vàcàmuniü manomunimanàsavaü
Muniü moneyyasampannaü àhu ninhàtapàpaka''nti.

Imehi tãhi moneyyehi dhammehi samannàgato cha munino: agàramunino anagàramunino sekhamunino asekhamunino paccekamunino munimuninoti. Katame agàramunino? Ye te agàrikà diññhapadà vi¤¤àtasàsanà, ime agàramunino. Katame anagàramunino? Ye te pabbajità diññhapadà vi¤¤àtasàsanà, ime anagàramunino. Satta sekhà sekhamunino. Arahanto asekhamunino. Paccekabuddhà paccekamunino. Munimunino vuccanti tathàgatà arahanto sammàsambuddhà.

3. ''Na monena muni hoti måëharåpo aviddasu,
Yo ca tulaüva paggayha varamàdàya paõóito.

4. Pàpàni parivajjeti sa munã tena so munã,
Yo munàti ubho loke munã tena pavuccatã. ''

5. ''Asata¤ca sata¤ca ¤atvà dhammaü
Ajjhattaü bahiddhà ca sabbaloke,
Devamanussehi påjito yo
Saïgajàlamaticca so munã.

Sutvàna munino vacoti tuyhaü vacanaü byappathaü desanaü anusàsanaü anusiññhiü1 sutvàna2 uggahetvàna upadhàrayitvàna upalakkhiyitvànàti 'sutvàna munino vaco'.

Vivattacchado sambuddhoti - 'chadana'nti pa¤ca chadanànãti: taõhàchadanaü diññhichadanaü kilesachadanaü duccaritachadanaü avijjàchadanaü tàni chadanàni buddhassa bhagavato vivañàni3 viddhaüsitàni ugghañitàni samugghañitàni pahãnàni samucchinnàni våpasannàni pañippassaddhàni abhabbuppattikàni ¤àõagginà daóóhàni, tasmà buddho vivattacchado. 'Buddho'ti yo so bhagavà sayambhå anàcariyako pubbe ananussutesu dhammesu sàmaü saccàni abhisambujjhi, tattha ca sabba¤¤utaü patto balesu ca vasãbhàvaü. Buddhoti kenaññhena buddho: bujjhità saccànãti buddho, bodhetà pajàyàti buddho, sabba¤¤utàya buddho, sabbadassàvitàya buddho, ana¤¤aneyyatàya buddho, visavitàya buddho, khãõàsavasaïkhàtena buddho, nirupakkilesasaïkhàtena buddho, ekantavãtaràgoti buddho ekantavãtadosoti buddho, ekantavãtamohoti buddho, ekantanikkilesoti buddho ekàyanamaggaü gatoti, buddho eko anuttaraü sammàsambodhiü abhisambuddhoti buddho. Abuddhivihatattà buddhipañilàbhàti buddho. Buddhoti netaü nàmaü màtarà kataü, na pitarà kataü na bhàtarà kataü, na bhaginiyà kataü, na mittàmaccehi kataü, na ¤àtisàlohitehi kataü, na samaõabràhmaõehi kataü, na devatàhi kataü, vimokkhantikametaü buddhànaü bhagavantànaü bodhiyà måle saha sabba¤¤uta¤àõassa pañilàbhà sacchikà pa¤¤atti yadidaü buddhoti 'vivattacchado sambuddho'.

Akhilo pañibhànavàti 'akhilo'ti ràgo khilo, doso khilo, moho khilo, kodho khilo, upanàho khilo, makkho khilo, paëàso khilo, issà khilo, macchariyaü khilo, màyà khilo, sàñheyyaü khilo, thambho khilo, sàrambho khilo, màno khilo, atimàno khilo, mado khilo, pamàdo khilo, sabbe kilesà khilà, sabbe duccarità khilà, sabbe darathà khilà, sabbe pariëàhà khilà, sabbe santàpà khilà, sabbàkusalàbhisaükhàrà khilà. Te khilà buddhassa bhagavato pahãnà ucchinnamålà tàlàvatthukatà anabhàvakatà4 àyatiü anuppàdadhammà, tasmà buddho akhilo. Pañibhànavàti: tayo pañibhànavanto: pariyattipañibhànavà paripucchàpañibhànavà. Adhigamapañibhànavà: katamo pariyatti pañibhànavà: idhekaccassa pakatiyà5 pariyàputaü6 'hoti: suttaü geyyaü vyàkaraõaü gàthaü udànaü itivuttakaü jàtakaü abbhutadhammaü vedallaü' tassa pariyattiü nissàya pañibhàti ayaü pariyattipañibhànavà.

Katamo paripucchà pañibhànavà: idhekacco paripucchito hoti atthe ca ¤àye ca lakkhaõe ca kàraõe ca ñhànàñhàne ca. Tassa paripucchaü nissàya pañibhàti ayaü paripucchàpañibhànavà. Katamo adhigamapañibhànavà: idhekaccassa adhigatà honti cattàro satipaññhànà cattàro sammappadhànà cattàro iddhipàdà pa¤cindriyàni pa¤ca balàni satta bojjhaïgà ariyo aññhaïgiko maggo cattàro ca ariyamaggà cattàri ca sàma¤¤aphalàti catasso pañisambhidàyo cha ca abhi¤¤àyo. Tassa attho ¤àto, dhammo ¤àto, nirutti ¤àtà. Atthe ¤àte attho pañibhàti, dhamme ¤àte dhammo pañibhàti, niruttiyà ¤àtàya nirutti pañibhàti. Imesu tãsu ¤àõesu ¤àõaü pañibhànapañisambhidà. Bhagavà imàya (pañibhànapañisambhidàya) upeto samupeto upagato samupagato upapanno sampanno samannàgato tasmà buddho pañibhànavà. Yassa pariyatti natthi, paripucchà natthi, adhigamo natthi, kiü tassa pañibhàyissatãti 'akhilo pañibhànavà'.

1. Anusandhiü - pa va vi ka
Anusiññhaü - machasaü
2. Sutvà sunitva uggahetvà upadhàretvà - pana
3. Vigatàni - va-vi-ka
4. Anabhàvaügatà - va-vi-ka, ma cha syà,
5. Buddhavacanaü pakatiyà - machasaü,
6. Pariyà sumaü - syà.

[BJT Page 474] [\x 474/]

Tenàha thero piïgiyo:

''Esa bhãyo pasãdàmi sutvàna munino vaco,
Vivattacchado sambuddho akhilo pañibhànavà''ti.

25

Adhideve abhi¤¤àya sabbaü vedi paroparaü,
Pa¤hànantakaro satthà kaïkhãnaü pañijànataü.

Adhideve abhi¤¤àyàti - devà'ti tayo devà sammutidevà uppattidevà visuddhidevà. Katame sammutidevà: 'sammutidevà' vuccanti ràjàno ca ràjakumàrà ca deviyo ca, ime vuccanti sammutidevà. Katame uppattidevà: 'uppattidevà' vuccanti càtummahàràjikà devà tàvatiüsà devà yàmà devà tusità devà nimmàõaratã devà paranimmitavasavattã devà brahmakàyikà devà ye ca devà taduttari ime vuccanti uppattidevà. Katame visuddhidevà: 'visuddhidevà' vuccanti tathàgatà tathàgatasàvakà arahanto khãõàsavà, ye ca paccekasambuddhà, ime vuccanti visuddhidevà. Bhagavà sammutideve adhidevàti1 abhi¤¤àya uppattideve adhidevàti1. Abhi¤¤àya visuddhideve adhidevàti abhi¤¤àya jànitvà tulayitvà tãrayitvà vibhàvayitvà katvàti adhideve abhi¤¤àya.

Sabbaü vedi paroparanti: bhagavà attano ca paresaü ca adhidevakare dhamme vedi a¤¤àsi apassi2. Pañivijjha. Katame attano adhidevakarà dhammà: sammàpañipadà anulomapañipadà apaccanãkapañipadà anvatthapañipadà dhammànudhammapañipadà sãlesu paripurikàrità indriyesu guttadvàratà bhojane matta¤¤utà jàgariyànuyogo satisampaja¤¤aü cattàro satipaññhànà cattàro sammappadhànà cattàro iddhipàdà pa¤cindriyàni pa¤cabalàni sattabojjhaïge ariyo aññhaïgiko maggo. Ime vuccanti attano adhidevakarà dhammà. Katame paresaü adhidevakarà dhammà: sammàpañipadà anulomapañipadà apaccanãkapañipadà anvatthapañipadà dhammànudhammapañipadà sãlesu paripurikàrità indriyesu guttadvàratà bhojane matta¤¤utà jàgariyànuyogo satisampaja¤¤aü cattàro satipaññhànà cattàro sammappadhànà cattàro iddhipàdà pa¤cindriyàni pa¤cabalàni sattabojjhaïge ariyo aññhaïgiko maggo. Ime vuccanti paresaü adhidevakarà dhammà. Evaü bhagavà attano ca paresaü ca adhidevakare dhamme vedi a¤¤àsi. Apassi2 pañivijjhati 'sabbaü vedi paroparaü'.

1. Atidevàti-va-vi-ka
2. Passi-va-vi-ka

[BJT Page 476] [\x 476/]

Pa¤hànantakaro satthàti: bhagavà pàràyanikapa¤hànaü antakaro pariyantakaro paricchedakaro parivañumakaro. Sabhiyapa¤hànaü (antakaro) pariyantakaro, paricchedakaro parivañumakaro sakkapa¤hànaü suyàmapa¤hànaü bhikkhupa¤hànaü bhikkhunãpa¤hànaü upàsakapa¤hànaü upàsikàpa¤hànaü ràjapa¤hànaü khattiyapa¤hànaü bràhmaõapa¤hànaü vessapa¤hànaü suddapa¤hànaü devapa¤hànaü brahmapa¤hànaü antakaro pariyantakaro paricchedakaro parivañumakaroti pa¤hànantakaro. Satthàti: bhagavà sattavàho yathà satthavàho satthe1. Kantàraü tàreti, corakantàraü tàreti, vàëakantàraü tàreti, dubbhikkhakantàraü tàreti, nirudakakantàraü tàreti, uttàreti nittàreti patàreti khemantabhåmiü2 saüpàpeti. Evameva bhagavà satthavàho satte kantàraü tàreti jàtikantàraü tàreti, jaràkantàraü tàreti, vyàdhikantàraü tàreti. Maraõakantàraü tàreti, sokaparidevadukkhadomanassupàyàsakantàraü tàreti, ràgakantàraü tàreti, dosakantàraü tàreti, mohakantàraü tàreti, mànakantàraü tàreti, diññhikantàraü tàreti, kilesakantàraü tàreti, duccaritakantàraü tàreti, ràgagahanaü tàreti, dosagahanaü tàreti, mohagahanaü tàreti, diññhigahaõaü tàreti, kilesagahanaü tàreti, duccaritagahanaü tàreti uttàreti nittàreti patàreti khemantabhåmiü amataü nibbànaü sampàpetãti evampi bhagavà satthavàho,

Athavà bhagavà netà vinetà anunetà pa¤¤àpetà nijjhàpetà pekkhetà3 pasàdetàti evampi bhagavà satthavàho. Athavà bhagavà anuppannassa maggassa uppàdetà asa¤jàtassa maggassa sa¤janetà. Anakkhàtassa maggassa akkhàtà, magga¤¤u maggavidå maggakovido maggànugà ca panassa4 etarahi sàvakà viharanti pacchà samannàgatàti evampi bhagavà satthavàhoti.

Kaïkhãnaü pañijànatanti: sakaïkhà àgantvà nikkaïkhà5 sampajjanti salekhà6 àgantvà nillekhà sampajjanti sadveëhakà àgantvà nidveëhakà sampajjanti savicikicchà àgantvà nibbicikicchà sampajjanti saràgà àgantvà vãtaràgà sampajjanti sadosà àgantvà vãtadosà sampajjanti samohà àgantvà vãtamohà sampajjanti sakilesà àgantvà nikkilesà sampajjantãti 'kaïkhãnaü pañijànataü'

Tenàha thero piïgiyo:

''Adhideve abhi¤¤àya sabbaü vedi paroparaü,
Pa¤hànantakaro satthà kaïkhãnaü pañijànata''nti.

1. Satthaü pana
2. Khemantaü - machasaü
3. Pekkhatà - machasaü
4. Maggànugàva pana - machasaü
5. Nissaïkà - pana
6. Sallekhà - machasaü
7. Saükãlesa - pana

[BJT Page 478] [\x 478/]

26.

Asaühãraü asaïkuppaü
Yassa natthi upamà kvaci,
Addhà gamissàmi na mettha kaïkhà
Evaü maü dhàrehi adhimuttacittaü.

Asaühãraü asaïkuppanti: asaühãraü vuccati amataü nibbànaü ''yo so sabbasaïkhàrasamatho sabbåpadhipañinissaggo taõhakkhayo viràgo nirodho nibbànaü. Asaühãranti: ràgena dosena mohena kodhena upanàhena makkhena palàsena issàya macchariyena màyàya sàñheyyena thambhena sàrambhena mànena atimànena madena pamàdena sabbakilesehi sabbaduccaritehi sabbapariëàhehi sabbàsavehi sabbadarathehi sabbasantàpehi sabbàkusalàbhisaükhàrehi asaühàriyaü nibbànaü niccaü dhuvaü sassataü aviparinàmadhammanti asaühãraü asaükuppanti: 'asaükuppaü' vuccati amataü nibbànaü, yo so sabbasaükhàrasamatho sabbåpadhipañinissaggo taõhakkhayo viràgo nirodho nibbànaü, yassa na uppàdo pa¤¤àyati, na vayo pa¤¤àyati, na tassa a¤¤athattaü pa¤¤àyati, nibbànaü niccaü dhuvaü sassataü aviparinàmadhammanti 'asaühãraü asaükuppaü'.

Yassa natthi upamà kvacãti - 'yassà'ti nibbànassa1 natthi upamà ti upamà natthi upanidhà natthi sadisaü natthi pañibhàgo natthi na santi na saüvijjati nåpalabbhati. Kvacãti. Kvaci kimhici katthaci ajjhattaü và bahiddhà va ajjhattabahiddhà vàti. 'Yassa natthi upamà kvaci'.

Addhà gamissàmi na mettha kaïkhàti 'addhà'ti ekaüsavacanaü nissaüsayavacanaü nikkaïkhàvacanaü advejjhavacanaü adveëhakavacanaü niyogavacanaü anvatthavacanaü apaõõakavacanaü aviruddhavacanaü avatthàpanavacanametaü 'addhà'ti. Gamissàmãti gamissàmi adhigamissàmi phassissàmi3 sacchikarissàmãti 'addhàgamissàmi'. Na mettha kaïkhàti 'etthà'ti nibbàne. Kaïkhà natthi vicikicchà natthi dveëhakaü natthi saüsayo natthi na santi na saüvijjati nåpalabbhati pahãno samucchinno våpasanto pañippassaddho abhabbuppattiko ¤àõagginà daóóhoti 'addhà gamissàmi na mettha kaïkhà'.

1. Nibbànassa - machasaü
2. Tassa a¤¤adatthu - syà,
3. Passissàmi - macce

[BJT Page 480] [\x 480/]

Evaü maü dhàrehi adhimuttacittanti - 'evaü maü dhàrehã'ti evaü maü upalakkhehi cittaü nibbànaninnaü nibbànaponaü nibbànapabbhàraü nibbànàdhimuttanti 'evaü maü dhàrehi adhimuttacittanti'.

Tenàha thero piïgiyo:

Asaühãraü asaükuppaü
Yassa natthi upamà kvaci
Addhà gamissàmi na mettha kaïkhà
Evaü maü dhàrehi adhimuttacittanti.

Piïgiyasuttantaü soëasi

Pàràyana vaggo niññhito