(1)

Sabbesu bhåtesu nidhàya daõóaü
Aviheñhayaü1 a¤¤atarampi tesaü,
Na puttamiccheyya kuto sahàyaü
Eko care khaggavisàõakappo.

Sabbesu bhåtesu nidhàya daõóanti - 'sabbeså'ti sabbena sabbaü, sabbathà sabbaü, asesaü nissesaü pariyàdiyanavacanametaü2 'sabbeså'ti. Bhåtesåti: 'bhåtà, vuccanti: tasà ca thàvarà ca. Tasàti yesaü tasinà taõhà3 appahãnà, yesaü ca bhayabheravà appahãnà, kiükàraõà vuccanti tasà: te4 tasanti uttasanti paritasanti bhàyanti saütàsaü5. âpajjanti, taükàraõà vuccanti tasà. Thàvaràti: yesaü tasinà taõhà3 pahãnà, yesaü ca bhayabheravà pahãnà. Kiükàraõà vuccanti thàvarà, te na tasanti na uttasanti na paritasanti na bhàyanti na santàsaü5 àpajjanti, taükàraõà vuccanti thàvarà. Daõóàti6: tayo daõóà: kàyadaõóo vacãdaõóo manodaõóo. Tividhaü kàyaduccaritaü kàyadaõóo, catubbidhaü vacãduccaritaü vacãdaõóo, tividhaü manoduccaritaü mano daõóo. Sabbesu bhåtesu nidhàya daõóanti sabbesu bhåtesu daõóaü nidhàya nidahitvà oropayitvà samoropayitvà nikkhipitvà pañippassambhitvàti 'sabbesu bhåtesu nidhàya daõóaü. '

Aviheñhayaü a¤¤atarampi tesanti ekamekampi sattaü pàõinà và leóóunà và daõóena và satthena và anduyà và7 rajjuyà và aviheñhayanto, sabbepi satte pàõinà và leóóunà và daõóena và satthena và anduyà và rajjuyà và, aviheñhayantoti 'aviheñhayaü a¤¤atarampi tesaü. '

1. Aheñhayaü - syà,
2. Pariyàdaya vacanametaü - syà,
3. Tasitataõhà - machasaü, taõhà - syà
4. Tena - pa-va-vi-ka.
5. Saütàpaü - syà
6. Daõóantã - machasaü.
7. Addayà và - va-vi-ka, aruyà và- syà

[BJT Page 484] [\x 484/]

Na puttamiccheyya kuto sahàyanti - nà'ti pañikkhepo, puttàti cattàro puttà: atrajo1 putto khettajo putto dinnako putto antevàsiko putto. Sahàyanti sahàyà vuccanti: yehi saha àgamanaü phàsu, gamanaü phàsu, gamanàgamanaü phàsu. òhànaü phàsu, nisajjà2 phàsu, sayanaü phàsu, àlapanaü phàsu, sallapanaü phàsu, ullapanaü phàsu, samullapanaü phàsu. Na puttamiccheyya kuto sahàyanti: puttamapi na iccheyya na sàdiyeyya na patthayeyya na pihayeyya nàbhijappeyya, kuto mittaü và sandiññhaü và sambhattaü và sahàyaü và iccheyya4 sàdiyeyya pattheyya pihayeyya abhijappeyyàti 'na puttamiccheyya kuto sahàyaü'.

[PTS Page 057] [\q  57/]
Eko care khaggavisàõakappoti 'eko'ti so paccekabuddho pabbajjàsaïkhàtena eko, adutiyaññhena eko, taõhàya pahànaññhena5. Eko, ekantavãtaràgoti eko, ekantavãtadosoti eko, ekantavãtamohoti eko, ekantanikkilesoti eko, ekàyanamaggaü gatoti eko, eko anuttaraü paccekasambodhiü abhisambuddhoti eko.

Kathaü so paccekasambuddho pabbajjàsaïkhàtena eko: so paccekasambuddho sabbaü gharàvàsapaëibodhaü chinditvà puttadàrapaëibodhaü chinditvà ¤àtipaëibodhaü chinditvà sannidhipaëibodhaü chinditvà kesamassuü ohàretvà kàsàyàti vattàni acchàdetvà agàrasmà anagàriyaü pabbajitvà aki¤canabhàvaü upagantvà eko carati viharati irãyati vattati pàleti yapeti yàpeti. Evaü so paccekasambuddho pabbajjàsaïkhàtena eko.

Kathaü so paccekasambuddho adutiyaññhena eko: so evaü pabbajito samàno eko ara¤¤e vanapatthàni pantàni6 senàsanàni pañisevati appasaddàni appanigghosàni vijanavàtàni manussaràhaseyyakàni pañisallànasàruppàni. So eko carati, eko gacchati, eko tiññhati, eko nisãdati, eko seyyaü kappeti, eko gàmaü piõóàya pavisati, eko abhikkamati, eko pañikkamati, eko raho nisãdati, eko caïkamaü adhiññhàti, eko carati, viharati irãyati vattati pàleti yapeti yàpetãti evaü so paccekasambuddho adutiyaññhena eko.

1. Attajo - syà.
2. Nisajjanaü - syà,
3. Nipajjanaü - sayà.
4. Icchissati syà
5. Taõhà pahànaññhena - pana, syà
6. Panthàni - pa vi, vi, ka

[BJT Page 486] [\x 486/]

Kathaü so paccekasambuddho taõhàya pahànaññhena eko, so evaü eko adutiyo appamatto àtàpã pahitatto viharanto mahàpadhànaü padahanto màraü sasenaü1 namuciü kaõhaü pamattabandhuü midhametva2 taõhàjàliniü3 saritaü visantikaü4 pajahi vinodehi byantiakàsi anabhàvaü gamesãti.

1. ''Taõhà dutiyo puriso dãghamaddhàna saüsaraü,
Itthabhàva¤¤athàbhàvaü saüsàraü nàtivattati.

2. Evamàdãnavaü5 ¤atvà taõhà6 dukkhassa sambhavaü,
Vãtataõho anàdàno sato bhikkhu paribbaje''ti. [A]

Evaü so paccekasambuddho taõhàya pahànaññhena eko.

Kathaü so paccekasambuddho ekantavãtaràgoti eko: ràgassa pahãnattà ekantavãtaràgoti eko dosassa pahãnattà ekantavãtadosoti eko, mohassa pahãnattà ekantavãtamohoti eko, kilesànaü pahãnattà ekantanikkilesoti eko, evaü so paccekasambuddho ekantavãtaràgoti eko.

Kathaü so paccekasambuddho ekàyanamaggaü gatoti eko: 'ekàyanamaggo' vuccati: cattàro satipaññhànà cattàro sammappadhànà cattàro iddhipàdà pa¤cindriyàni pa¤cabalàni satta bojjhaïgà ariyo aññhaïgiko maggo.

1. Sasenakanaü - pa-vi-ka, machasaü.
2. Vidhametvà ca - machasaü
3. Taõhaü jàliniü - syà,
4. Visaritaü visattikaü - machasaü
5. Etamàdinavaü - pa. Machasaü
6. Taõhaü - machasaü,
[A.] Catukkaïguttara - bhaõóagàmavagga
Suttanipàta - dvayatànupassanàsutta.
Itivuttaka anãyavagga

[BJT Page 488] [\x 488/]

3. Ekàyanaü jàti khayantadassã
Maggaü pajànàti hitànukampã
Etena maggena tariüsu pubbe
Tarissanti ye ca taranti oghaü'.

Evaü so paccekasambuddho ekàyanamaggaü gatoti eko. Kathaü so paccekasambuddho eko anuttaraü paccekasambodhiü1 abhisambuddhoti eko: 'bodhi' vuccati catusu maggesu ¤àõaü, ''pa¤¤à pa¤¤indriyaü pa¤¤àbalaü pa¤¤àsatthaü pa¤¤àpàsàdo pa¤¤ààloko pa¤¤àobhàso pa¤¤àpajjoto pa¤¤àratanaü amoho dhammavicayasambojjhaïgo vãmaüsà vipassanà sammàdiññhi'' so paccekasambuddho tena paccekabodhi¤àõena 'sabbe saïkhàrà aniccà'ti bujjha, 'sabbe saïkhàrà dukkhà'ti bujjha, 'sabbe dhammà anattà'ti bujjha, ''avijjàpaccayà saïkhàrà''ti bujjha, ''saïkhàrapaccayà vi¤¤àõa''nti bujjha, vi¤¤àõapaccayà nàmaråpanti bujjha, nàmaråpapaccayà salàyatananti bujjha, salàyatanapaccayà phasso'ti bujjha, phassapaccayà vedanà'ti bujjha, vedanàpaccayà taõhà'ti bujjha, taõhàpaccayà upàdànanti bujjha, bhavapaccayà jàtã'ti bujjha, jàtipaccayà jaràmaraõanti bujjha, avijjànirodhà saïkhàranirodho'ti bujjha, saïkhàranirodhà vi¤¤àõanirodho'ti bujjha, vi¤¤àõanirodhà nàmaråpanirodho'ti bujjha, nàmaråpanirodhà salàyatananirodho'ti bujjha, saëàyatananirodhà phassanirodho'ti bujjha, phassanirodhà vedanànirodho'ti bujjha, vedanànirodhà taõhànirodho'ti bujjha, taõhànirodhà upàdànanirodho'ti bujjha, upàdànanirodhà bhavanirodho'ti bujjha, bhavanirodhà jàtinirodho'ti bujjha, jàtinirodhà jaràmaraõanirodho'ti bujjha,
Idaü dukkhanti bujjha, ayaü dukkhasamudayoti bujjha, ayaü dukkhanirodhoti bujjha, ayaü dukkhanirodhagàminãpañipadàti bujjha, ime àsavà'ti bujjha, ayaü àsavanirodhoti bujjha, ayaü àsavanirodhagàminãpañipadà'ti bujjha, ime dhammà abhi¤¤eyyàti bujjha, ime dhammà pari¤¤eyyàti bujjha, ime dhammà pahàtabbàti bujjha, ime dhammà bhàvetabbàti bujjha, ime dhammà sacchikàtabbàti bujjha, channaü phassàyatanànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca bujjha, pa¤cannaü upàdànakkhandhànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca bujjha, catunnaü mahàbhåtànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca bujjha, 'yaü ki¤ci samudayadhammaü sabbaü taü nirodhadhammanti bujjha.

1. Paccekabuddha¤àõena - syà.
2. Atthagamaüca - va-vi-ka machasaü,
[A.] Satipaññhànasaüyutta - nàlandavagga.

[BJT Page 490] [\x 490/]

Athavà yaü bujjhitabbaü anubujjhitabbaü pañibujjhitabbaü sambujjhitabbaü adhigantabbaü phassitabbaü sacchikàtabbaü, sabbaü taü tena paccekabodhi¤àõena bujjha anubujjha pañibujjha sambujjha adhigacchi phassesi sacchàkàsãti evaü so paccekasambuddho eko anuttaraü paccekasambodhi abhisambuddhoti eko.

Careti: aññha cariyàyo: iriyàpathacariyà àyatanacariyà saticariyà samàdhicariyà ¤àõacariyà maggacariyà patticariyà1 lokatthacariyà. 'Iriyàpathacariyà'ti catusu iriyàpathesu. âyatanacariyàti: chasu ajjhattikabàhiresu2 àyatanesu. 'Saticariyà'ti catusu satipaññhànesu. 'Samàdhicariyà'ti catusu jhànesu. ¥àõàcariyàti catusu ariyasaccesu. 3 'Maggacariyà'ti catusu ariyamaggesu. 4 'Patticariyà'ti5 catusu sàma¤¤aphalesu, lokatthacariyàti tathàgatesu arahantesu sammàsambuddhesu, padese6 paccekasambuddhesu padese6 sàvakesu iriyàpathacariyà ca paõidhisampannànaü, àyatanacariyà ca indriyesu guttadvàrànaü, saticariyà ca appamàdavihàrinaü, samàdhicariyà ca, adhicittamanuyuttànaü ¤àõacariyà ca buddhisampannànaü maggacariyà ca sammàpañipannànaü, patticariyà ca5 adhigataphalànaü, lokatthacariyà ca tathàgatànaü arahantànaü sammàsambuddhànaü, padese paccekabuddhànaü, padese6 sàvakànaü, imà aññha cariyàyo.

Aparàpi aññha cariyàyo: adhimuccanto saddhàya carati, paggaõhanto viriyena carati, upaññhapento satiyà carati, avikkhepaü karonto samàdhinà carati, pajànanto7 pa¤¤àya carati, vijànanto vi¤¤àõena carati, 8 evaü pañipannassa kusalà dhammà àyàpentãti àyatanacariyàya carati. Evaü pañipanno visesamadhigacchatãti visesacariyàya carati imà aññha cariyàyo.

Aparàpi aññha cariyàyo: dassanacariyà ca9 sammàdiññhiyà, abhiniropanacariyà ca10 sammàsaïkappassa, pariggahacariyà ca sammàvàcàya, samuññhànacariyà ca sammàkammantassa, vodànacariyà ca sammààjãvassa, paggahacariyà ca sammàvàyàmassa, upaññhànacariyà ca sammàsatiyà, avikkhepacariyà ca sammàsamàdhissa, imà aññha cariyàyo.

1. Pañipatticariyà - pa, va, vi, ka
2. Chaajjhattikabàhiresu-pa, va, vi, ka
3. Catusu saccesu - pa, va, vi, ka
4. Catusu maggesu - pa, va, vi, ka
5. Pañipatticariyàti - pa, va, vi, ka
6. Padesato - machasaü, syà
7. Pajahanto - machasaü, syà.
8. Vi¤¤àõacariyàya carati - machasaü va, vi, ka
9. Dassanacariyà ¤àõacariyàca sammàdiññhiyà - pa, va, vi, ka
10. Abhiropanacariyà ma, cha, saü.

[BJT Page 492] [\x 492/]

Khaggavisàõakappoti yathà khaggassa nàma visàõaü ekaü hoti adutiyaü. Evameva so paccekasambuddho, taükappo1 taüsadiso2 tappañibhàgo. Yathà atiloõaü vuccati loõakappo, atitittakaü vuccati tittakappo, atimadhuraü vuccati madhurakappo, atiuõhaü vuccati aggikappo, atisãtaü vuccati himakappo, mahàudakakkhandho vuccati samuddakappo, mahàbhi¤¤àbalappatto sàvako vuccati satthukappoti. Evamesa so paccekasambuddho taükappo taüsadiso tappañibhàgo eko adutiyo muttabandhano sammà loke carati viharati irãyati vattati paleti yapeti yàpetãti 'eko care khaggavisàõakappo'.

Tenàha so paccekasambuddho:

''Sabbesu bhåtesu nidhàya daõóaü
Aviheñhayaü a¤¤atarampi tesaü,
Na puttamiccheyya kuto sahàyaü
Eko care khaggavisàõakappo''ti.
 

2.

Saüsaggajàtassa bhavanti snehà
Snehanvayaü dukkhamidaü pahoti,
âdãnavaü snehajaü pekkhamàno
Eko care khaggavisàõakappo.

Saüsaggajàtassa bhavanti snehàti - 'saüsaggà'ti dve saüsaggà: dassanasaüsaggo ca savanasaüsaggo ca. Katamo dassanasaüsaggo: idhekacco passati itthiü và kumàriü và abhiråpaü dassanãyaü pàsàdikaü paramàya vaõõapokkharatàya samannàgataü, disvà passitvà anubyaüjananaso nimittaü gaõhàti: kesà và sobhanà, mukhaü và sobhanaü, akkhã và sobhanà, kaõõà và sobhanà, nàsà và sobhanà, oññhà và sobhanà, dantà và sobhanà, mukhaü và sobhanà, gãvà và sobhanà, thanà và sobhanà, uraü và sobhanà, udaraü và sobhanà, kañi và sobhanà, åru và sobhanà, jaïghà và sobhanà, hatthà và sobhanà, pàdà và sobhanà, aïguliyo và sobhanà, nakhà và sobhanà ti disvà passitvà abhinandati abhivadati abhipattheti anussarati anuppàdeti anubandhati ràgabandhanaü. Ayaü dassanasaüsaggo.

1. Takkappo - machasaü syà.
2. Tassadiso - machasaü syà

[BJT Page 494] [\x 494/]

Katamo savaõasaüsaggo: idhekacco suõàti amukasmiü nàma gàme và nigame và itthi và kumàrã và abhiråpà và dassanãyà pàsàdikà paramàya vaõõapokkharatàya samannàgatàti, sutvà suõitvà abhinandati abhivadati abhipattheti anuppàdeti anubandhati ràgabandhanaü. Ayaü savaõasaüsaggo.

.Snehàti dve snehà: taõhàsneho ca diññhisneho ca. Katamo taõhàsneho: yàvatà taõhàsaïkhàtena sãmakataü mariyàdãkataü1 odhikataü pariyantakataü2 pariggahitaü mamàyitaü 'idaü (mama) etaü mama, ettakaü mama, ettàvatà mama, råpà saddà gandhà rasà, phoññhabbà attharaõà pàpuraõà3 dàsidàsà ajeëakà kukkuñasåkarà hatthigavàssavaëavà khettaü vatthuü hira¤¤aü suvaõõaü gàmanigamaràjadhàniyo raññhaü ca janapado ca4 koso ca koññhàgàraü ca kevalampi mahàpañhaviü taõhàvasena mamàyati, yàvatà5ññhasatataõhàvicaritaü. Ayaü taõhàsneho.

Katamo diññhisneho: vãsativatthukà sakkàyadiññhi, dasavatthukà micchàdiññhi, dasavatthukà antaggàhikà diññhi, yà evaråpà diññhi diññhigataü diññhigahaõaü diññhikantàro diññhivisukàyikaü diññhivipphanditaü diññhisaüyojanaü gàho patiññhàho6. Abhiniveso paràmàso kummaggo micchàpatho micchattaü titthàyatanaü vipariyesagàho7 viparãtagàho vipallàsagàho micchàgàho ayàthàvatasmiü8 yàthàvatanti gàho yàvatà dvàsaññhidiññhigatàni. Ayaü diññhisneho.

Saüsaggajàtassa bhavanti snehàti - dassanasaüsaggapaccayà ca savaõasaüsaggapaccayà ca taõhàsneho ca diññhisneho ca bhavanti saübhavanti jàyanti sa¤jàyanti nibbattanti abhinibbattanti pàtubhavantãti 'saüsaggajàtassa bhavanti snehà'.

Snehanvayaü dukkhamidaü pahotãti - 'snehàti' dve snehà: taõhàsneho ca diññhisneho ca. Katamo taõhàsneho: yàvatà taõhàsaïkhàtena sãmakataü mariyàdãkataü odhikataü pariyantakataü pariggahitaü mamàyitaü 'idaü mama etaü mama, ettakaü mama, ettàvatà mama, råpà saddà gandhà rasà phoññhabbà attharaõà pàpuraõà dàsidàsà ajeëakà kukkuñasåkarà hatthigavàssavaëavà khettaü vatthuü hira¤¤aü suvaõõaü gàmanigamaràjadhàniyo raññhaü ca janapado ca koso ca koññhàgàraü ca kevalampi mahàpañhaviü taõhàvasena mamàyati, yàvatà5ññhasatataõhàvicaritaü. Ayaü taõhàsneho.

Katamo diññhisneho: vãsativatthukà sakkàyadiññhi, dasavatthukà micchàdiññhi, dasavatthukà antaggàhikà diññhi, yà evaråpà diññhi diññhigataü diññhigahaõaü diññhikantàro diññhivisukàyikaü diññhivipphanditaü diññhisaüyojanaü gàho patiññhàho. Abhiniveso paràmàso kummaggo micchàpatho micchattaü titthàyatanaü vipariyesagàho viparãtagàho vipallàsagàho micchàgàho ayàthàvatasmiü yàthàvatanti gàho yàvatà dvàsaññhidiññhigatàni. Ayaü diññhisneho. Dukkhamidaü pahotãti idhekacco kàyena duccaritaü carati, vàcàya duccaritaü carati, manasà duccaritaü carati, pàõampi hanti9, adinnampi àdiyati, sandhimpi chindati, nillopampi harati, ekàgàrikampi karoti,

1. Sãmakataü - va, vi, ka. Machasaü
2. Pariyantikataü - pana. Machasaü
Pariyantikaü - va, vi, ka
3. Pàvuraõà - machasaü.
4. Janapadà ca - va, vi, ka
5. Yà età - pana.
6. Pariggàho - machasaü syà.
7. Vipariyàsaggàho - machasaü.
Vipariyesagàho - syà.
8. âyatàvakambhi - va, vi, ka
Ayàthàvakasmiü - machasaü syà.
9. Bhanati - machasaü syà

[BJT Page 496] [\x 496/]

Paripanthepi tiññhati, paradàrampi gacchati, musàpi bhaõati. Tamenaü gahetvà ra¤¤o dassenti ayaü deva coro àgucàrã, imassa yaü icchati taü daõóaü paõehãti. Tamenaü ràjà paribhàsati, so paribhàsapaccayàpi dukkhaü domanassaü 1 pañisaüvedeti, etaü bhayaü dukkhaü domanassaü. Kuto tassa: snehapaccayà ca nandipaccayà ca ràgapaccayà ca nandiràgapaccayà ca jàtaü, ettakenapi ràjà na tussati.

Tamenaü ràjà bandhàpeti andubandhanena và rajjubandhenena và saïkhalikabandhanena và vettabandhanena và latàbandhanena và pakkhepabandhanena và parikkhepabandhanena và gàmabandhanena và nigamabandhanena và nagarabandhanena và raññhabandhanena và janapadabandhanena và, attamaso saccanãyampi karoti na te labbhà ito pakkamitunti. So bandhanapaccayà pi dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti. Etaü bhayaü dukkhaü domanassaü kuto tassa: snehapaccayà ca2. Nandipaccayà ca ràgapaccayà ca nandiràgapaccayà ca jàtaü, ettakenapi ràjà na tussati.

Tamenaü ràjà tassa3 dhanaü àhàrapeti: ghataü và sahassaü và satasahassaü và, so dhanajàni paccayàpi dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti etaü bhayaü dukkhaü domanassaü kuto tassa: snehapaccayà ca nandipaccayà ca ràgapaccayà ca nandiràgapaccayà ca jàtaü ettakenapi ràjà na tussati.

Tamenaü ràjà vividhà kammakàraõà 4 kàràpeti: kasàhipi tàëeti vettehipi tàëeti, addhadaõóakehipi5 tàëeti, hatthampi chindati pàdampi chindati hatthapàdampi chindati, kaõõampi chindati, nàsampi chindati, kaõõanàsampi chindati, bilaïgathàlikampi karoti, saïkhamuõóikampi karoti ràhumukhampi karoti, jotimàlikampi karoti, hatthapajjotikampi karoti, erakavattikampi karoti, cãrakavàsikampi karoti, eõeyyakampi karoti, balisamaüsikampi karoti, kahàpaõakampi karoti, khàràpatacchikampi karoti, paëighaparivattikampi karoti, paëàlapiññhikampi karoti, tattenapi telena osi¤cati, sunakhehipi khàdàpeti, jãvantampi såle uttàseti, asinàpi sãsaü chindati, so kammakàraõapaccayàpi dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti. Etaü bhayaü dukkhaü domanassaü kuto tassa snehapaccayà ca nandipaccayà ca ràgapaccayà ca nandiràgapaccayà ca jàtaü, ràjà imesaü catunnaü daõóànaü issaro.

1. Dukkhadomanassaü - syà
2. Tassinehapaccayàca - va-vi-ka
3. Tassa ca - machasaü
4. Kammakaraõàni - pa, -va-vi, -ka
Kammakàraõà - machasaü.
5. Aóóhadaõóakehipi - va-vi-ka, machasaü

[BJT Page 498] [\x 498/]

So sakena kammena kàyassa bhedà parammaraõà, apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü upapajjati, tamenaü nirayapàlà pa¤cavidhabandhanaü nàma kammakàraõaü kàrenti1 tattaü ayokhãlaü hatthe gamenti, tattaü ayokhãlaü dutiye hatthe gamenti, tattaü ayokhãlaü pàde gamenti, tattaü ayokhãlaü dutiye pàde gamenti. Tattaü ayokhãlaü majjhe urasmiü gamenti. So tattha dukkhà tippà kharà kañukà vedanà vedeti, na ca tàva kàlaü karoti yàva na taü pàpaü kammaü byantãhoti. Etaü bhayaü dukkhaü domanassaü kuto tassa snehapaccayà ca nandipaccayà ca ràgapaccayà ca nandiràgapaccayà ca jàtaü.

Tamenaü nirayapàlà saüvesetvà2 kuñàrãhi tacchanti. Tamenaü nirayapàlà uddhapàdaü adhosiraü gahetvà3 vàsãhi tacchanti. Tamenaü nirayapàlà rathe yojetvà àdittàya pañhaviyà sampajjalitàya sajotibhåtàya sàrentipi paccàsàrentipi. 4 Tamenaü nirayapàlà mahantaü aïgàrapabbataü àdittaü sampajjalitaü sajotibhåtaü àropentipi oropentipi. Tamenaü nirayapàlà uddhapàdaü adhosiraü gahetvà tattàya lohakumbhiyà pakkhipanti àdittàya sampajjalitàya sajotibhåtàya. So tattha pheõuddehakaü paccati, so tattha pheõuddehakaü paccamàno sakimpi uddhaü gacchati, sakimpi adho gacchati, sakimpi tiriyaü gacchati. So tattha tippà kharà5 kañukà vedanà vedeti. Na ca tàva kàlaü karoti, yàva na taü pàpaü kammaü byantãhoti. Etaü bhayaü dukkhaü domanassaü kuto tassa: snehapaccayà ca nandipaccayà ca ràgapaccayà ca nandiràgapaccayà ca jàtaü. Tamenaü nirayapàlà mahàniraye pakkhipanti. So kho pana mahànirayo:

1. ''Catukkaõõo catudvàro vibhatto bhàgaso mito
Ayo pàkàrapariyanto ayasà pañikujjito,

2. Tassa ayomayà bhåmi6 jalità tejasà yutà
Samantà yojanasataü pharitvà tiññhati sabbadà. [A]

3. Kadariyà tàpanà ghorà accimanto duràsadà7
Lomahaüsanaråpà ca bhismà pañibhayà dukhà8[b]

4. Puratthimàya ca bhittiyà accikkhandho samuññhito
Dahanto pàpakammante pacchimàya pañiha¤¤ati,

5. Pacchimàya ca bhittiyà accikkhandho samuññhito
Dahanto pàpakammante puratthimàya pañiha¤¤ati,

1. Kammakàraõaü - pama
Kammakàraõaü karonti - machasaü
2. Saüvesitvà - syà
3. òhapetvà - pa-va-vi-ka
4. Harantipi paccàharantipi - va-vi-ka
5. Tibbà kharà - va, vi, ka, machasaü,
6. Tassa bheññhà ayobhåmi, va, vi, ka
7. Accikkhandho duràsado - ma-va-vi-ka
8. Bhismà pañibhayà dukkhà - va, vi, ka
[A.] Majjhimanikàya - uparipaõõàsaka - devadutasutta.
[B.] Saükiccajàtaka.

[BJT Page 500] [\x 500/]

6. Uttaràya 9 bhittiyà accikkhandho samuññhito
Dahanto pàpakammante1 dakkhiõàya pañiha¤¤ati,

7. Dakkhiõàya ca bhittiyà accikkhandho samuññhito
Dahanto pàpakammante uttaràya pañiha¤¤ati,

8. Heññhato ca samuññhàya accikkhandho bhayànako
Dahanto pàpakammante chadanasmiü pañiha¤¤ati,

9. Chadanamhà samuññhàya accikkhandho bhayànako
Dahanto pàpakammante bhåmiyaü pañiha¤¤ati,

10. Ayo kapàlamàdittaü saütattaü jalitaü yathà
Evaü avãcinirayo heññhà upari passato,

11. Tattha sattà mahàluddà mahàkibbisakàrino
Accantapàpakammantà paccanti na ca mãyare,

12. Jàtavedasamo kàyo tesaü nirayavàsinaü
Passa kammànaü daëhattaü na bhasmà hoti napi masi.

13. Puratthimenapi dhàvanti tato dhàvanti pacchimaü
Uttarenapi dhàvanti tato dhàvanti dakkhiõaü,

14. Yaü yaü disaü padhàvanti taü taü dvàraü pithãyati2
Abhinikkhamitàsà te sattà mokkhagavesino,

15. Na te tato nikkhamituü labhanti kammapaccayà
Tesaü ca pàpakammaü taü avipakkaü kataü bahu'nti.

Etaü bhayaü dukkhaü domanassaü kuto tassa: snehapaccayà ca nandipaccayà ca ràgapaccayà ca nandiràgapaccayà ca jàtaü. Yàni ca nerayikàni dukkhàni yàni ca tiracchànayonikàni dukkhàni yàni ca pettivisayikàni dukkhàni yàni ca mànussikàni dukkhàni tàni kuto jàtàni kuto sa¤jàtàni kuto nibbattàni kuto abhinibbattàni kuto pàtubhåtàni: snehapaccayà ca nandipaccayà ca ràgapaccayà ca nandiràgapaccayà ca bhavanti3. Sambhavanti jàyanti saüjàyanti nibbattanti abhinibbattanti pàtubhavantãti 'snehanvayaü dukkhamidaü pahoti. '

1. Mahanto pàpakammanto - va-vi-ka
2. Piñhãyati - machasaü
3. Honti - pa-va-vi

[BJT Page 502] [\x 502/]

âdãnavaü snehajaü pekkhamànoti: 'snehoti' deva snehà: taõhàsneho ca diññhisneho ca. Katamo taõhàsneho: yàvatà taõhàsaïkhàtena sãmakataü mariyàdãkataü odhikataü pariyantakataü pariggahitaü mamàyitaü 'idaü mama etaü mama, ettakaü mama, ettàvatà mama, råpà saddà gandhà rasà phoññhabbà attharaõà pàpuraõà dàsidàsà ajeëakà kukkuñasåkarà hatthigavàssavaëavà khettaü vatthuü hira¤¤aü suvaõõaü gàmanigamaràjadhàniyo raññhaü ca janapado ca koso ca koññhàgàraü ca kevalampi mahàpañhaviü taõhàvasena mamàyati, yàvatà5ññhasatataõhàvicaritaü. Ayaü taõhàsneho.

Katamo diññhisneho: vãsativatthukà sakkàyadiññhi, dasavatthukà micchàdiññhi, dasavatthukà antaggàhikà diññhi, yà evaråpà diññhi diññhigataü diññhigahaõaü diññhikantàro diññhivisukàyikaü diññhivipphanditaü diññhisaüyojanaü gàho patiññhàho. Abhiniveso paràmàso kummaggo micchàpatho micchattaü titthàyatanaü vipariyesagàho viparãtagàho vipallàsagàho micchàgàho ayàthàvatasmiü yàthàvatanti gàho yàvatà dvàsaññhidiññhigatàni. Ayaü diññhisneho. âdãnavaü snehajaü pekkhamàno'ti: taõhà sneho ca diññhisneho ca àdãnavaü snehajaü pekkhamàno dakkhamàno olokayamàno nijjhàyamàno upaparikkhamànoti 'àdãnavaü snehajaü pekkhamàno eko care khaggavisàõakappo'.

Tenàha so paccekasambuddho:

''Saüsaggajàtassa bhavanti snehà
Snehanvayaü dukkhamidaü pahoti,
âdãnavaü snehajaü pekkhamàno
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

3.

Mitte suhajje anukampamàno
Hàpeti atthaü pañibaddhacitto, 1
Etaü bhayaü santhave pekkhamàno
Eko care khaggavisàõakappo.

Mitte suhajje anukampamàno hàpeti atthaü pañibaddhacittoti 'mitto'ti dve mittà: agàrikamitto ca anagàrikamitto ca katamo agàrikamitto: idhekacco duddadaü dadàti, duccajaü cajati, dukkaraü karoti, dukkhamaü khamati, guyhamassa àcikkhati, guyhamassa pariguyhati, àpadàsu na vijahati, jãvitaü cassa2 atthàya pariccattaü hoti, khãõe nàtima¤¤ati. Ayaü agàrikamitto. Katamo anagàrikamitto: idha bhikkhu piyo ca hoti manàpo ca garå ca bhàvanãyo ca vattà ca vacanakkhamo ca gambhãraü ca kathaü kattà no ca aññhàne niyojeti, adhisãle samàdapeti, catunnaü patiññhànànaü bhàvanànuyoge samàdapeti, catunnaü sammappadhànànaü bhàvanànuyoge samàdapeti, catunnaü iddhipàdànaü bhàvanànuyoge samàdapeti, pa¤cannaü indriyànaü bhàvanànuyoge samàdapeti, pa¤cannaü balànaü bhàvanànuyoge samàdapeti, sattannaü bojjhaïgànaü ariyassa aññhaïgikassa maggassa bhàvanànuyoge samàdapeti. Ayaü anagàrikamitto. Suhajjà vuccanti yehi saha àgamanaü phàsu gamanaü phàsu nisajjà phàsu sayanaü phàsu àlapanaü phàsu sallapanaü phàsu ullapanaü phàsu samullapanaü phàsu.

1. Pañãbandhacitto - va, vi
2. Jãvitassa atthàya - pa, va, vi

[BJT Page 504] [\x 504/]

Mitte suhajje anukampamàno hàpeti atthanti: mitte ca suhajje ca sandiññhe ca sambhatte ca sahàye ca anukampamàno anupekkhamàno anugayhamàno attatthampi paratthampi ubhayatthampi hàpeti, diññhadhammikampi atthaü hàpeti, samparàyikampi atthaü hàpeti, paramatthampi atthaü hàpeti, pahàpeti parihàpeti paridhaüseti parivajjeti antaradhàpetãti 'mitte suhajje anukampamàno hàpeti atthaü. Pañibaddhacitto'ti dvãhi kàraõehi pañibaddhacitto hoti: attànaü và nãcaü ñhapento paraü uccaü ñhapento pañibaddhacitto hoti attànaü và uccaü ñhapento paraü nãcaü ñhapento pabaddhacitto hoti. Kathaü attànaü nãcaü ñhapento paraü uccaü ñhapento pañibaddhacitto hoti. Kathaü attànaü nãcaü ñhapento paraü uccaü ñhapento pañibaddhacitto hoti: tumhe sampassantà me bahåpakàrà ahaü tumhe nissàya labhàmi cãvarapiõóapàtasenàsanagilànapaccayabhesajjaparikkhàraü, yepi me a¤¤e1 dàtuü và kàtuü và ma¤¤anti, tumhe nissàya tumhe sampassantà , yampi me poràõaü màtàpettikaü nàmagottaü tampi antarahitaü, tumhehi ahaü ¤àyàmi, asukassa kulåpako asukàya kulåpakoti. Evaü attànaü nãcaü ñhapento paraü uccaü ñhapento pañibaddhacitto2 hoti.

Kathaü attànaü uccaü ñhapento paraü nãcaü ñhapento pañibaddhacitto hoti: ahaü tumhàkaü bahåpakàro. Tumhe maü àgamma buddhaü saraõaü gatà, dhammaü saraõaü gatà, saïghaü saraõaü gatà, pàõàtipàtà pañiviratà, adinnàdànà pañiviratà, kàmesu micchàcàrà pañiviratà musàvàdà pañiviratà suràmerayamajjapamàdaññhànà pañiviratà. Ahaü tumhàkaü uddesaü demi, paripucchaü demi, uposathaü àcikkhàmi, navakammaü adhiññhàmi, atha ca pana tumhe maü ujjhitvà3 a¤¤e sakkarotha garukarotha mànetha pujethàti. Evaü attànaü uccaü ñhapento paraü nãcaü ñhapento pañibaddhacitto hotãti 'hàpeti atthaü pañibaddhacitto'.

1. Yampi a¤¤e - pana
2. Pañibaddhacitto - va, vi, ka
3. Maü mu¤citvà - pana.

[BJT Page 506] [\x 506/]

Etaü bhayaü santhave pekkhamànoti: 'bhayanti: jàtibhayaü jaràbhayaü vyàdhibhayaü maraõabhayaü ràjabhayaü corabhayaü aggibhayaü udakabhayaü attànuvàdabhayaü parànuvàdabhayaü daõóabhayaü duggatibhayaü åmibhayaü1 kumbhãlabhayaü (àvaññabhayaü) susukàbhayaü2 àjãvakabhayaü asilokabhayaü parisàya sàrajjabhayaü 3 madanabhayaü bhayànakattaü chambhitattaü lomahaüso cetaso ubbego utràso: santhaveti dve santhavà: taõhàsanthavo ca diññhisanthavo ca. Katamo taõhàsanthavo: yàvatà taõhàsaïkhàtena sãmakataü mariyàdãkataü odhikataü pariyantakataü pariggahitaü mamàyitaü 'idaü mama etaü mama, ettakaü mama, ettàvatà mama, råpà saddà gandhà rasà phoññhabbà attharaõà pàpuraõà dàsidàsà ajeëakà kukkuñasåkarà hatthigavàssavaëavà khettaü vatthuü hira¤¤aü suvaõõaü gàmanigamaràjadhàniyo raññhaü ca janapado ca koso ca koññhàgàraü ca kevalampi mahàpañhaviü taõhàvasena mamàyati, yàvatàññhasatataõhàvicaritaü. Ayaü taõhàsanthavo.

Katamo diññhisanthavo: vãsativatthukà sakkàyadiññhi, dasavatthukà micchàdiññhi, dasavatthukà antaggàhikà diññhi, yà evaråpà diññhi diññhigataü diññhigahaõaü diññhikantàro diññhivisukàyikaü diññhivipphanditaü diññhisaüyojanaü gàho patiññhàho. Abhiniveso paràmàso kummaggo micchàpatho micchattaü titthàyatanaü vipariyesagàho viparãtagàho vipallàsagàho micchàgàho ayàthàvatasmiü yàthàvatanti gàho yàvatà dvàsaññhidiññhigatàni. Ayaü diññhisanthavo. Etaü bhayaü santhave pekkhamànoti: etaü bhayaü santhave pekkhamàno dakkhamàno olokayamàno nijjhàyamàno upaparikkhamànoti 'etaü bhayaü santhave pekkhamàno eko caro khaggavisàõakappo'.

Tenàha so paccekasambuddho:

''Mitte suhajje anukampamàno - hàpeti atthaü pañibaddhacitto,
Ekaü bhayaü santhave pekkhamàno - eko care khaggavisàõakappo''ti.

[PTS Page 058] [\q  58/]
4.
Vaüso visàlova yathà visatto
Puttesu dàresu ca yà apekkhà,
Vaüsakaëãrova4 asajjamàno
Eko care khaggavisàõakappo.

Vaüso visàlova yathà visattoti 'vaüso' vuccati vephagumbo yatà vephagumbasmiü poràõakà vaüsà sattà visattà5 àsattà laggà laggità paëibuddhà' evameva 'visattikà' vuccati taõhà: ''yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü gedho paëigedho saïgo païko ejà màyà janikà sa¤janikà sa¤janinã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visatà6 àyåhanã7 dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkho pañibandhu àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà8. Jappitattaü loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü pucchi¤cikatà9 sàdukamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà råpataõhà

1. Ummibhayaü - va, vi, ka
2. Susumàrabhayaü - machasaü.
3. Parissàrajjabhayaü - machasaü,
4. Vaüsokalirova - pa, va, vi, ka.
Vaüsakkalãrova - machasaü.
5. Santo pana.
6. Visañà - ma, va, vi, ka
7. âyunanã - machasaü
8. Jappàyanà - pana
9. Puccha¤jikatà - machasaü

[BJT Page 508] [\x 508/]

Aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü, dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabalisaü màravisayo1 taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà lobho akusalamålaü[a.] Visattikàti kenaññhena visattikà2: visàlàti visattikà, visatàti visattikà, visañàti visattikà, visakkatãti visattikà, visaü haratãti visattikà, visaüvàdikàti visattikà, visamålàti visattikà, visaphalàti visattikà, visaparibhogàti3, visattikà.

Visàlà và pana taõhà råpe sadde gandhe rase phoññhabbe kule gaõe àvàse làbhe yase pasaüsàya sukhe cãvare piõóapàte senàsane gilànapaccayabhesajjaparikkhàre kàmadhàtuyà råpadhàtuyà aråpadhàtuyà kàmabhave råpabhave aråpabhave sa¤¤àbhave asa¤¤àbhave nevasa¤¤ànàsa¤¤àbhave ekavokàrabhave catuvokàrabhave pa¤cavokàrabhave atãte anàgate paccuppanne diññhasutamutavi¤¤àtabbesu dhammesu visatà vitthatàti visattikàti 'vaüso visàlova yathà visatto'.

Puttesu dàresu ca yà apekkhàti 'putto'ti: cattàro puttà atrajo putto khettajo putto dinnako putto antevàsiko putto. Dàrà vuccanti bhariyàyo. Apekkhà vuccati4 taõhà: ''yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü gedho paëigedho saïgo païko ejà màyà janikà sa¤janikà sa¤janinã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visañà àyåhanã dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkho pañibandhu àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà jappitattaü loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü pucchi¤cikatà sàdukamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà råpataõhà aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü, dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabalisaü màravisayo taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà lobho akusalamåla''nti 'puttesu dàresu ca yà apekkhà'.

1. Màragocaro - pana.
2. Visàlatàti - pana.
3. Visapañibhàgàti - pana.
4. Apekkhà vuccanti - machasaü
[A.] Dhammasaïgaõi nikkhepakaõóa.

[BJT Page 510] [\x 510/]

Vaüsakalãrova asajjamànoti 'vaüso' vuccati vephagumbo, yathà vephagumbasmiü taruõakà kaëãrà1 asattà alaggà2 apaëibuddhà nikkhantà nissañà vippamuttà, evameva, asajjàti deva sajjà3 taõhàsajjà ca diññhisajjà ca. Katamo taõhàsajjà: yàvatà taõhàsaïkhàtena sãmakataü mariyàdãkataü odhikataü pariyantakataü pariggahitaü mamàyitaü 'idaü mama etaü mama, ettakaü mama, ettàvatà mama, råpà saddà gandhà rasà phoññhabbà attharaõà pàpuraõà3 dàsidàsà ajeëakà kukkuñasåkarà hatthigavàssavaëavà khettaü vatthuü hira¤¤aü suvaõõaü gàmanigamaràjadhàniyo raññhaü ca janapado ca koso ca koññhàgàraü ca kevalampi mahàpañhaviü taõhàvasena mamàyati, yàvatàññhasatataõhàvicaritaü. Ayaü taõhàsajjà.

Katamo diññhisajjà: vãsativatthukà sakkàyadiññhi, dasavatthukà micchàdiññhi, dasavatthukà antaggàhikà diññhi, yà evaråpà diññhi diññhigataü diññhigahaõaü diññhikantàro diññhivisukàyikaü diññhivipphanditaü diññhisaüyojanaü gàho patiññhàho. Abhiniveso paràmàso kummaggo micchàpatho micchattaü titthàyatanaü vipariyesagàho viparãtagàho vipallàsagàho micchàgàho ayàthàvatasmiü yàthàvatanti gàho yàvatà dvàsaññhidiññhigatàni. Ayaü diññhisajjà tassa paccekasambuddhassa taõhàsajjà pahãnà diññhisajjà pañinissaññhà taõhàsajjàya4 pahãnattà diññhisajjàya pañinissaññhattà so paccekasambuddho råpe na sajjati, sadde na sajjati, gandhe na sajjati, rase na sajjati, phoññhabbe na sajjati, kule gaõe àvàse làbhe yase pasaüsàya sukhe cãvare piõóapàte senàsane gilànapaccayabhesajjaparikkhàre kàmadhàtuyà råpadhàtuyà aråpadhàtuyà kàmabhave råpabhave aråpabhave sa¤¤àbhave asa¤¤àbhave nevasa¤¤ànàsa¤¤àbhave ekavokàrabhave catuvokàrabhave pa¤cavokàrabhave atãte anàgate paccuppanne diññhasutamutavi¤¤àtabbesu dhammesu na sajjati, na gaõhàti5 na bajjhati na paëibujjhati na muccati nikkhanto nissaño vippamutto visaüyutto. Vimariyàdãkatena cetasà viharatãti 'vaüsakaëãrova asajjamàno eko care khaggavisàõakappo'ti.
Tenàha so paccekasambuddho:

''Vaüso visàlova yathà visatto
Puttesu dàresu ca yà apekkhà
Vaüsakaëãrova asajjamàno
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

5.

Migo ara¤¤amhi yathà abaddho6
Yenicchakaü gacchati gocaràya, 7
Vi¤¤å naro seritaü pekkhamàno
Eko care khaggavisàõakappo.

Migo ara¤¤amhi yathà abaddho yenicchakaü gacchati gocaràyàti: 'migo'ti dve migà: eõimigo ca pasadamigo8 ca yathà àra¤¤ako migo ara¤¤e pavane ca caramàno vissattho gacchati vissattho tiññhati vissattho nisãdati, vissattho seyyaü kappeti. Vuttaü hetaü bhagavatà: ''seyyathàpi bhikkhave àra¤¤ako migo ara¤¤e pavane caramàno vissattho gacchati, vissattho tiññhati, vissattho nisãdati, vissattho seyyaü kappeti. Taü kissa hetu:

1. Taraõa kalãrà - syà,
Taruõakà kalãrakà - machasaü
2. Alaggà agadhità - machasaü,
Alaggà apaliveñhità syà
3. Sajjanà - machasaü, syà
4. Taõhàsajjanàya - machasaü, syà
5. Na gayhati - pana
6. Abandho - syà
7. Gocarasmiü - pana.
8. Sarabhamigo - syà.

[BJT Page 512] [\x 512/]

Anàpàthagato bhikkhave luddassa. Evameva kho bhikkhave, bhikkhu vivicceva kàmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicàraü vivekajaü pãtisukhaü pañhamaü jhànaü upasampajja viharati. Ayaü vuccati bhikkhave, bhikkhu andhamakàsi màraü apadaü vadhitvà màracakkhuü adassanagato pàpimato. Punacaparaü bhikkhave vitakkavicàrànaü våpasamà ajjhattaü sampasàdanaü cetaso ekodibhàvaü avitakkaü avicàraü samàdhijaü pãtisukhaü dutiyaü jhànaü upasampajja viharati. Ayaü vuccati bhikkhave bhikkhu andhamakàsi màraü apadaü vadhitvà màracakkhuü adassanaü gato pàpimato. Punacaparaü bhikkhave, bhikkhu pãtiyà ca viràgà upekkhako ca viharati sato ca sampajàno sukhaü ca kàyena pañisaüvedeti, yaü taü ariyà àcikkhanti upekkhako satimà sukhavihàrãti taü tatiyaü jhànaü upasaüpajja viharati. Ayaü vuccati bhikkhave, bhikkhu andhamakàsi màraü apadaü vadhitvà màracakkhuü adassanaü gato pàpimato. Punacaparaü bhikkhave, bhikkhu sukhassa ca pahànà dukkhassa ca pahànà pubbeva somanassadomanassànaü atthaïgamà adukkhamasukhaü upekkhàsatipàrisuddhiü catutthaü jhànaü upasampajja viharati. Ayaü vuccati bhikkhave, bhikkhu andhamakàsi màraü apadaü vadhitvà màracakkhuü adassanaü gato pàpimato.

Punacaparaü bhikkhave, bhikkhu sabbaso råpasa¤¤ànaü samatikkamà pañighasa¤¤ànaü atthaïgamà nànattasa¤¤ànaü amanasikàrà ananto àkàsoti àkàsàna¤càyatanaü upasampajja viharati. Ayaü vuccati bhikkhave bhikkhu andhamakàsi màraü apadaü vadhitvà màracakkhuü adassanaü gato pàpimato. Punacaparaü bhikkhave bhikkhu sabbaso àkàsàna¤càyatanaü samatikkamma anattaü vi¤¤àõanti vi¤¤àõa¤càyatanaü upasampajja viharati, pa¤¤àya cassa disvà àsavà parikkhãõà honti. Sabbaso vi¤¤àõa¤càyatanaü samatikkamma natthi ki¤cãti àki¤ca¤¤àyatanaü upasampajja viharati pa¤¤àya cassa disvà àsavà parikkhãõà honti. Sabbaso àki¤ca¤¤àyatanaü samatikkamma nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanaü upasampajja viharati, pa¤¤àya cassa disvà àsavà parikkhãõà honti. Sabbaso nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanaü samatikkamma sa¤¤àvedayitanirodhaü upasampajja viharati, pa¤¤àya cassa disvà àsavà parikkhãõà honti. Ayaü vuccati bhikkhave bhikkhu andhamakàsi màraü apadaü vadhitvà màracakkhuü adassanaü gato pàpimato tiõõo loke visattikaü so vissattho gacchati, vissattho tiññhati, vissattho nisãdati, vissattho seyyaü kappeti. Taü kissa hetu: anàpàthagato bhikkhave pàpimatoti''[a ']migo ara¤¤amhi yathà abaddho yenicchakaü gacchati gocaràya. '

[A.] Majjhimanikàya ariyapariyesana sutta.
 

[BJT Page 514] [\x 514/]

Vi¤¤å naro seritaü pekkhamànoti: 'vi¤¤å'ti paõóito pa¤¤avà buddhimà ¤àõã vibhàvã medhàvã. 'Naro'ti satto mànavo poso puggalo jãvo jàgå jantu indagu manujo. Serãti dve serã: dhammopi serã puggalopi serã. Katamo dhammo serã: cattàro satipaññhànà cattàro sammappadhànà cattàro iddhipàdà pa¤cindriyàni pa¤ca balàni satta bojjhaïgà ariyo aññhaïgiko maggo. Ayaü dhammo serã. Katamo puggalo serã: yo iminà serinà dhammena samannàgato so vuccati puggalo serã.

Vi¤¤å naro seritaü pekkhamànoti: 'vi¤¤å naro seritaü dhammaü pekkhamàno dakkhamàno olokayamàno nijjhàyamàno upaparikkhamànoti 'vi¤¤å naro seritaü pekkhamàno eko care khaggavisàõakappo.

Tenàha so paccekasambuddho:

''Migo ara¤¤amhi yathà abaddho
Yenicchakaü gacchati gocaràya,
Vi¤¤å naro seritaü pakkhamàno
Eko care khaggavisàõakappo''ti

6.

âmantanà hoti sahàyamajjhe
Vàse ca ñhàne gamane càrikàya,
Anabhijjhataü seritaü pekkhamàno
Eko care khaggavisàõakappo.

[PTS Page 059] [\q  59/]
âmantanà hoti sahàyamajjhe vàse ca ñhàne gamane càrikàyàti: 'sahàyà' vuccanti yehi saha àgamanaü phàsu, gamanaü phàsu, gamanàgamanaü phàsu, ñhànaü phàsu, nisajjaü1. Phàsu, sayanaü phàsu, àlapanaü phàsu, sallapanaü phàsu, ullapanaü phàsu, samullapanaü phàsu. âmantanà hoti sahàyamajjhe vàse ca ñhàne gamane càrikàyàti sahàyamajjhe vàsepi ñhànepi gamanepi càrikàyapi attatthamantanà paratthamantanà ubhayatthamantanà diññhadhammikatthamantanà samparàyikatthamantanà paramatthatthamantanàti 'àmantanà hoti sahàyamajjhe vàse ca ñhàne gamane càrikàya'.

1. Nisajjanaü - machasaü

[BJT Page 516] [\x 516/]

Anabhijjhitaü seritaü pekkhamànoti: anabhijjhitaü etaü vatthu bàlànaü asappurisànaü titthiyànaü titthiyasàvakànaü: yadidaü bhaõóu kàsàyavatthavasanatà. Abhijjhitaü etaü vatthå paõóitànaü sappurisànaü buddhasàvakànaü paccekabuddhànaü yadidaü bhaõóukàsàyavatthavasanatà. Serãti dve serã: dhammopi serã puggalopi serã. Katamo dhammo serã: cattàro satipaññhànà cattàro sammappadhànà cattàro iddhipàdà pa¤cindriyàni pa¤ca balàni satta bojjhaïgà ariyo aññhaïgiko maggo. Ayaü dhammo serã. Katamo puggalo serã: yo iminà serinà dhammena samannàgato so vuccati puggalo serã. Anabhijjhataü seritaü pekkhamànoti: seritaü dhammaü pekkhamàno dakkhamàno olokayamàno nijjhàyamàno upaparikkhamànoti 'anabhijjhitaü seritaü pekkhamàno eko care khaggavisàõakappo'

Tenàha so paccekasambuddho:

''âmantanà hoti sahàyamajjhe
Vàse ñhàne gamane càrikàya,
Anabhijjhataü seritaü pekkhamàno
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

7

Khióóà ratã hoti sahàyamajjhe
Puttesu ca vipulaü hoti pemaü,
Piyavippayogaü vijigucchamàno
Eko care khaggavisàõakappo.

Khióóàratã hoti sahàyamajjheti 'khióóà'ti dve khióóà kàyikà ca khióóà vàcasikà ca khióóà. Katamà kàyikà khióóà: hatthãhipi kãëanti, assehipi kãëanti rathehipi kãëanti, dhanåhipi kãëanti, aññhapadepi kãëanti, dasapadepi kãëanti, àkàsepi kãëanti, parihàrapathepi kãëanti, santikàyapi kãëanti, khalikàyapi kãëanti, ghañikàyapi kãëanti, salakahatthenapi kãëanti, akkhehipi1 kãëanti, païgavãrenapi kãëanti, vaükakenapi kãëanti, mokkhavikàyapi kãëanti, ciïgulakenapi kãëanti, pattàëhakenapi kãëanti, rathakenapi kãëanti, dhanukenapi kãëanti, akkharikàyapi kãëanti, manesikàyapi kãëanti, yathàvajjenapi kãëanti. Ayaü kàyikà khióóà.
1. Akkhenapi - va, vi, machasaü

[BJT Page 518] [\x 518/]

Katamà vàcasikà khióóà: mukhabherikaü mukhàlambaraü mukhadeõóimakaü1 mukhacalimakaü2 mukhabherålakaü3 mukhadaddarikaü nàñakaü làsaü gãtaü dvakammaü, ayaü vàcasikà khióóà. Ratãti anukkaõñhitàdhivacanametaü ratãti. 'Sahàyà' vuccanti yehi saha àgamanaü phàsu, gamanaü phàsu, gamanàgamanaü phàsu, ñhànaü phàsu, nisajjà phàsu, sayanaü phàsu, àlapanaü phàsu, sallapanaü phàsu, ullapanaü phàsu, samullapanaü phàsu. Khióóà ratã hoti sahàyamajjhe'ti khióóà ca rati ca sahàyamajjhe hotãti 'khióóà ratã hoti sahàyamajjhe'.

Puttesu ca vipulaü hoti pemanti: 'puttà'ti cattàro puttà atrajo putto khettajo putto dinnako putto antevàsiko putto. Puttesu ca vipulaü hoti pemanti puttesu ca adhimattaü hoti pemanti 'puttesu ca vipulaü hoti pemaü'.

Piyavippayogaü vijigucchamànoti dve piyà: sattà và' saïkhàrà và katame sattà piyà: idha yassa te honti, atthakàmà hitakàmà phàsukàmà yogakkhemakàmà màtà và pità và bhàtà và bhaginã và putto và dhãtà và mittà và amaccà và ¤àtã và sàlohità và ime sattà piyà. Katame saïkhàrà piyà: manàpikà råpà manàpikà saddà manàpikà gandhà manàpikà rasà manàpikà phoññhabbà. Ime saïkhàrà piyà. Piyavippayogaü vijigucchamànoti: piyànaü vippayogaü vijigucchamàno aññãyamàno haràyamànoti 'piyavippayogaü vijigucchamàno eko care khaggavisàõakappo'.

Tenàha so paccekasambuddho:

''Khióóà ratã hoti sahàyamajjhe
Puttesu ca vipulaü hoti pemaü,
Piyavippayogaü vijigucchamàno
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

1. Mukhaóiüóamakaü - machasaü,
2. Mukhavàlikaü - pu.
3. Mukhakerekà - machasaü,

[BJT Page 520] [\x 520/]

8.

Càtuddiso appañigho ca hoti
Santussamàno itarãtarena,
Parissayànaü sahità achambhi
Eko care khaggavisàõakappo.

Càtuddiso appañigho ca hotãti 'càtuddisoti so paccekasambuddho mettàsahagatena cetasà ekaü disaü pharitvà viharati, tathà dutiyaü, tathà tatiyaü, tathà catutthaü, iti uddhamado1 tiriyaü sabbadhi sabbattatàya sabbàvantaü lokaü mettàsahagatena cetasà vipulena mahaggatena appamàõena averena abyàpajjhena2 pharitvà viharati. Karuõàsahagatena cetasà vipulena mahaggatena appamàõena averena abyàpajjhena pharitvà viharati. Muditàsahagatena cetasà vipulena mahaggatena appamàõena averena abyàpajjhena pharitvà viharati. Upekkhàsahagatena cetasà vipulena mahaggatena appamàõena averena abyàpajjhena pharitvà viharati. Càtuddiso appañigho ca hotãti: mettàya bhàvitattàya ye puratthimàya disàya sattà te appañikålà honti ye dakkhiõàya disàya sattà te appañikålà honti, ye pacchimàya disàya sattà te appañikålà honti, ye uttaràya disàya sattà te appañikålà honti. Ye puratthimàya anudisàya sattà te appañikålà honti, ye dakkhiõàya anudisàya sattà te appañikålà honti, ye pacchimàya anudisàya sattà te appañikålà honti, ye uttaràya anudisàya sattà te appañikålà honti, yo heññhimàya disàya sattà te appañikålà honti, ye uparimàya disàya sattà te appañikålà honti, ye disàsu vidisàsu sattà te appañikålà, honti, karuõàya bhàvitattàya ye puratthimàya disàya sattà te appañikålà honti ye dakkhiõàya disàya sattà te appañikålà honti, ye pacchimàya disàya sattà te appañikålà honti, ye uttaràya disàya sattà te appañikålà honti. Ye puratthimàya anudisàya sattà te appañikålà honti, ye dakkhiõàya anudisàya sattà te appañikålà honti, ye pacchimàya anudisàya sattà te appañikålà honti, ye uttaràya anudisàya sattà te appañikålà honti, yo heññhimàya disàya sattà te appañikålà honti, ye uparimàya disàya sattà te appañikålà honti, ye disàsu vidisàsu sattà te appañikålà, honti, muditàya bhàvitattàya ye puratthimàya disàya sattà te appañikålà honti ye dakkhiõàya disàya sattà te appañikålà honti, ye pacchimàya disàya sattà te appañikålà honti, ye uttaràya disàya sattà te appañikålà honti. Ye puratthimàya anudisàya sattà te appañikålà honti, ye dakkhiõàya anudisàya sattà te appañikålà honti, ye pacchimàya anudisàya sattà te appañikålà honti, ye uttaràya anudisàya sattà te appañikålà honti, yo heññhimàya disàya sattà te appañikålà honti, ye uparimàya disàya sattà te appañikålà honti, ye disàsu vidisàsu sattà te appañikålà, honti, upekkhàya bhàvitattàya ye
Puratthimàya disàya sattà te appañikålà honti ye dakkhiõàya disàya sattà te appañikålà honti, ye pacchimàya disàya sattà te appañikålà honti, ye uttaràya disàya sattà te appañikålà honti. Ye puratthimàya anudisàya sattà te appañikålà honti, ye dakkhiõàya anudisàya sattà te appañikålà honti, ye pacchimàya anudisàya sattà te appañikålà honti, ye uttaràya anudisàya sattà te appañikålà honti, yo heññhimàya disàya sattà te appañikålà honti, ye uparimàya disàya sattà te appañikålà honti, ye disàsu vidisàsu sattà te appañikålà, hontãti 'càtuddiso appañigho ca hoti. '

Santussamàno itarãtarenàti: so paccekasambuddho santuññho hoti itarãtarena cãvarena itarãtaracãvarasantuññhiyà ca vaõõavàdã na ca cãvarahetu3 anesanaü (appatiråpaü4) àpajjati. Aladdhà ca cãvaraü na paritassati, laddhà ca cãvaraü agathito5 amucchito anajjhàpanno àdãnavadassàvã nissaraõapa¤¤o paribhu¤jati tàya ca pana itarãtaracãvarasantuññhiyà nevattànukkaüseti na paraü vambheti,

1. Uddhaü adho - pa, va, vi,
2. Abyàpajjena - machasaü
3. Na cãvarahetu - pa, vi, ka,
4. Apañiråpaü - pa, va, vi, ka, syà,
5. Agadhito - machasaü

[BJT Page 522] [\x 522/]

Yo hi tattha dakkho analaso sampajàno patissato. Ayaü vuccati paccekasambuddho poràõe agga¤¤e ariyavaüse ñhito. Santuññho hoti itarãtarena piõóapàtena itarãtarapiõóapàtasantuññhiyà ca vaõõavàdã na ca piõóapàtahetu anesanaü appatiråpaü àpajjati. Aladdhà ca piõóapàtaü na paritassati, laddhà ca piõóapàtaü agathito amucchito anajjhàpanno àdãnavadassàvã nissaraõapa¤¤o paribhu¤jati tàya ca pana itarãtarapiõóapàtasantuññhiyà nevattànukkaüseti na paraü vambheti, yo hi tattha dakkho analaso sampajàno patissato. Ayaü vuccati paccekasambuddho poràõe agga¤¤e ariyavaüse ñhito. Santuññho hoti itarãtarena senàsanena itarãtarasenàsanasantuññhiyà ca vaõõavàdã na ca piõóapàtahetu anesanaü appatiråpaü àpajjati. Aladdhà ca senàsanaü na paritassati, laddhà ca senàsanaü agathito amucchito anajjhàpanno àdãnavadassàvã nissaraõapa¤¤o paribhu¤jati tàya ca pana itarãtarasenàsanasantuññhiyà nevattànukkaüseti na paraü vambheti, yo hi tattha dakkho analaso sampajàno patissato. Ayaü vuccati paccekasambuddho poràõe agga¤¤e ariyavaüse ñhito. Santuññho hoti itarãtarena gilànapaccayabhesajjaparikkhàrena, itarãtaragilànapaccayabhesajjaparikkhàrasantuññhiyà ca vaõõavàdã na ca gilànapaccayabhesajjaparikkhàrahetu anesanaü appatiråpaü àpajjati. Aladdhà ca piõóapàtaü na paritassati, laddhà ca gilànapaccayabhesajjaparikkhàraü agathito amucchito anajjhàpanno àdãnavadassàvã nissaraõapa¤¤o paribhu¤jati tàya ca pana itarãtaragilànapaccayabhesajjaparikkhàrasantuññhiyà nevattànukkaüseti na paraü vambheti, yo hi tattha dakkho analaso sampajàno patissato. Ayaü vuccati paccekasambuddho poràõe agga¤¤e ariyavaüse ñhitoti 'santussamàno itarãtarena'.

Parissayànaü sahità achambhãti' - parissayà'ti dve parissayà: pàkañaparissayà ca pañicchannaparissayà ca. Katame pàkañaparissayà: sãhà vyagghà dãpã acchà taracchà kokà mahisà1 'hatthi ahi vicchikà satapadã corà và assu mànavà và katakammà và akatakammà và. Cakkhurogo sotarogo ghànarogo jivhàrogo kàyarogo sãsarogo kaõõarogo mukharogo dantarogo kàso sàso pinàso óaho2 jaro kucchirogo mucchà pakkhandikà ghålà visåcikà kuññhaü gaõóo kilàso soso apamàro daddu kaõóu kacchu rakhasà vitacchikà lohitapittaü madhumeho aüsà piëakà bhagandalà pittasamuññhànà àbàdhà semhasamuññhànà àbàdhà vàtasamuññhànà àbàdhà sannipàtikà àbàdhà utuparinàmajà àbàdhà visamaparihàrajà àbàdhà opakkamikà àbàdhà kammavipàkajà àbàdhà, sãtaü uõhaü jighacchà pipàsà uccàro passàvo óaüsamakasavàtàtapasiriüsapa3samphassà iti và. Ime vuccanti pàkañaparissayà.

1. Mahiüsà - machasaü,
Gomahisà - syà, va, vi
2. ôàho - machasaü,
3. Sarãsapa - machasaü,

[BJT Page 524] [\x 524/]

Katame pañicchannaparissayà: kàyaduccaritaü vacãduccaritaü manoduccaritaü kàmacchandanãvaraõaü vyàpàdanãvaraõaü thãnamiddhanãvaraõaü uddhaccakukkuccanãvaraõaü vicikicchànãvaraõaü ràgo doso moho kodho upanàho makkho paëàso issà macchariyaü màyà sàñheyyaü thambho sàrambho màno atimàno mado pamàdo, sabbe kilesà sabbe duccarità sabbe darathà sabbe pariëàhà sabbe santàpà sabbàkusalàbhisaükhàrà. Ime vuccanti pañicchannaparissayà'.

Parissayàti - kenaññhena parissayà: parisahantãti parissayà, parihànàya saüvattantãti parissayà, tatràsayàti parissayà.

Kathaü parisahantãti parissayà: te parissayà taü puggalaü sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyàdiyanti parimaddanti, 1 evaü parisahantãti parissayà.

Kathaü parihànàya saüvattantãti parissayà: te parissayà kusalànaü dhammànaü antaràyàya parihànàya saüvattanti. Katamesaü kusalànaü dhammànaü: sammàpañipadàya anulomapañipadàya apaccanãkapañipadàya anvatthapañipadàya dhammànudhammapañipadàya sãlesu paripårakàritàya indriyesu guttadvàratàya bhojane matta¤¤utàya jàgariyànuyogassa, satisampaja¤¤assa catunnaü satipaññhànaü bhàvanànuyogassa, catunnaü sammappadhànànaü bhàvanànuyogassa, catunnaü iddhipàdànaü bhàvanànuyogassa, pa¤cannaü indriyànaü bhàvanànuyogassa, pa¤cannaü balànaü bhàvanànuyogassa, sattannaü bojjhaïgànaü bhàvanànuyogassa, ariyassa aññhaïgikassa maggassa bhàvanànuyogassa, imesaü kusalànaü dhammànaü antaràyàya parihànàya saüvattanti, evaü2 parihànàya saüvattantãti parissayà.

Kathaü tatràsayàti parissayà: tatthete3 pàpakà akusalà dhammà uppajjanti attabhàvasannissayà, yathà bile bilàsayà pàõà sayanti, dake dakàsayà4 pàõà sayanti, vane vanàsayà pàõà sayanti, rukkhe rukkhàsayà pàõà sayanti, evameva tatthete pàpakà akusalà dhammà uppajjanti attabhàvasannissayàti evampi tatràsayàti parissayà.

1. Maddanti - machasaü, va, vi
2. Iti evaü - pana
3. Tatra te - va, vi
4. Udake udakasyà - machasaü,

[BJT Page 526] [\x 526/]

Vuttaü hetaü bhagavatà:

''Sàntevàsiko bhikkhave, bhikkhu sàcariyako dukkhaü na phàsu viharati. Kathaü ca bhikkhave, bhikkhu sàntevàsiko sàcariyako dukkhaü na phàsu viharati: idha bhikkhave, bhikkhu cakkhunà råpaü disvà uppajjanti ye pàpakà akusalà dhammà sarasaïkappà sa¤¤ojaniyà tyàssa anto vasanti anvàssavanti pàpakà akusalà dhammàti, tasmà sàntevàsiko vuccati. Te naü samudàcaranti1 samudàcaranti naü pàpakà akusalà dhammàti, tasmà 'sàcariyakoti vuccati. Punacaparaü bhikkhave, bhikkhuno sotena saddaü sutvà uppajjanti ye pàpakà akusalà dhammà sarasaïkappà sa¤¤ojaniyà tyàssa anto vasanti anvàssavanti pàpakà akusalà dhammàti, tasmà sàntevàsiko vuccati. Te naü samudàcaranti samudàcaranti naü pàpakà akusalà dhammàti, tasmà 'sàcariyakoti vuccati. Punacaparaü bhikkhave, bhikkhuno ghànena gandhaü ghàyitvà uppajjanti ye pàpakà akusalà dhammà sarasaïkappà sa¤¤ojaniyà tyàssa anto vasanti anvàssavanti pàpakà akusalà dhammàti, tasmà sàntevàsiko vuccati. Te naü samudàcaranti samudàcaranti naü pàpakà akusalà dhammàti, tasmà 'sàcariyakoti vuccati. Punacaparaü bhikkhave, bhikkhuno jivhàya rasaü sàyitvà uppajjanti ye pàpakà akusalà dhammà sarasaïkappà sa¤¤ojaniyà tyàssa anto vasanti anvàssavanti pàpakà akusalà dhammàti, tasmà sàntevàsiko vuccati. Te naü samudàcaranti samudàcaranti naü pàpakà akusalà dhammàti, tasmà 'sàcariyakoti vuccati. Punacaparaü bhikkhave, bhikkhuno kàyena phoññhabbaü phusitvà uppajjanti ye pàpakà akusalà dhammà sarasaïkappà sa¤¤ojaniyà tyàssa anto vasanti anvàssavanti pàpakà akusalà dhammàti, tasmà sàntevàsiko vuccati. Te naü samudàcaranti samudàcaranti naü pàpakà akusalà dhammàti, tasmà 'sàcariyakoti vuccati. Punacaparaü bhikkhave, bhikkhuno manasà dhammaü vi¤¤àya uppajjanti ye pàpakà akusalà dhammà sarasaïkappà sa¤¤ojaniyà tyàssa anto vasanti anvàssavanti pàpakà akusalà dhammàti, tasmà sàntevàsiko vuccati. Te naü samudàcaranti samudàcaranti naü pàpakà akusalà dhammàti, tasmà 'sàcariyako'ti2 vuccati. Evaü kho bhikkhave, bhikkhu sàntevàsiko sàcariyako dukkhaü na phàsuviharatã'ti[a] evampi tatràsayàti parissayà.

Vuttaü hetaü bhagavatà:

''Tayome bhikkhave, antarà malà antarà amittà antarà sapattà antarà vadhakà antarà paccatthikà. Katame tayo: lobho bhikkhave, antarà malaü antarà amitto antarà sapatto antarà vadhako antarà paccatthiko. Doso bhikkhave, antarà malaü antarà amitto antarà sapatto antarà vadhako antarà paccatthiko. Moho bhikkhave, antarà malaü antarà amitto antarà sapatto antarà vadhako antarà paccatthiko. Ime kho bhikkhave, tayo antarà malà3 antarà amittà antarà sapattà antarà vadhakà antarà paccatthikà. [B]
1. ''Anatthajanano lobho lobho cittappakopano
Bhayamantarato jàtaü taü jano nàvabujjhati.

2. Luddho atthaü na jànàti luddho dhammaü na passati
Andhaü tamaü tadà hoti yaü lobho sahate naraü.

3. Anatthajanano doso doso cittappakopano
Bhayamantarato jàtaü taü jano nàvabujjhati. [B]

1. Tena samudàcarena - machasaü,
2. Sàvariyakoti - va-vi
3. Antaràmalo - machasaü,
[A.] Salàyatanasaüyutta - navapuràõavagga
[B.] Itivuttaka - catutthavagga malasutta

[BJT Page 528] [\x 528/]

4. Duññho atthaü na jànàti duññho dhammaü na passati
Andhaü tamaü tadà hoti yaü doso sahate naraü.

5. Anatthajanano moho moho cittappakopano
Bhayamantarato jàtaü taü jano nàvabujjhati.

6. Måëho atthaü na jànàti måëho dhammaü na passati
Andhaü tamaü tadà hoti yaü moho sahate nara''nti. [A]

Evampi tatràsayàti parissayà.

Vuttaü hetaü bhagavatà:

''Tayo kho mahàràja, purisassa dhammà ajjhattaü uppajjamànà uppajjanti ahitàya dukkhàya aphàsuvihàràya. Katame tayo: lobho kho mahàràja, purisassa dhammo ajjhattaü uppajjamàno uppajjati ahitàya dukkhàya aphàsuvihàràya. Doso kho mahàràja, purisassa dhammo ajjhattaü uppajjamàno uppajjati ahitàya dukkhàya aphàsuvihàràya. Moho kho mahàràja, purisassa dhammo ajjhattaü uppajjamàno uppajjati ahitàya dukkhàya aphàsuvihàràya. Ime kho mahàràja, tayo purisassa dhammà ajjhattaü uppajjamànà uppajjanti ahitàya dukkhàya aphàsuvihàràya. ''[B]

7. ''Lobho doso ca moho ca purisaü pàpacetasaü
Hiüsanti atta sambhåtà tacasàraüva samphala''nti. [B]

Evampi tatràsayàti parissayà.

Vuttaü hetaü bhagavatà:

8. ''Ràgo ca doso ca ito nidànà
Arati rati lomahaüso itojà,
Ito samuññhàya manovitakkà
Kumàrakà dhaükamivossajantã''ti[c]

Evampi tatràsayàti parissayà.

Parissayànaü sahitàti parissaye sahità àràdhità ajjhottharità pariyàdità pañinissañàti 'parissayànaü sahità'.

[A.] Itivuttaka - catutthavagga malasutta
[B.] Kosala saüyutta - pañhamavagga
[C.] Suttanipàta - såcilomasutta

[BJT Page 530] [\x 530/]

Achambhãti so paccekasambuddho abhãru achambhi anutràsi apalàyi pahãnabhayabheravo vigatalomahaüso viharatãti parissayànaü sahità achambhi eko care khaggavisàõakappo,
Tenàha so paccekasambuddho:

''Càtuddiso appañigho ca hoti
Santussamàno itarãtarena,
Parissayànaü sahità achambhi
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

9.

Dussaïgahà pabbajitàpi eke
Atho gahaññhà gharamàvasantà,
Appossukko paraputtesu hutvà
Eko caro khaggavisàõakappo.

Dussaïgahà pabbajitàpi eketi ''pabbajitàpi idhekacce nissayepi diyyamàne uddesepi diyyamàne paripucchàyapi diyyamàne cãvarepi diyyamàne pattepi diyyamàne lohathàlakepi diyyamàne dhammakarekepi''1 diyyamàne parissàvanepi diyyamàne thavikepi diyyamàne upàhanepi diyyamàne kàyabandhanepi diyyamàne na sussåsanti na sotà odahanti na a¤¤àcittaü upaññhàpenti, anassavà avacanakaraü pañilomavuttino a¤¤eneva mukhaü karontã'ti 'dussaïgahà pabbajitàpi eke.

Atho gahaññhà gharamàvasantàti gahaññhàpi idhekacce hatthimhipi diyyamàne na sussåsanti na sotà odahanti na a¤¤àcittaü upaññhàpenti, anassavà avacanakaraü pañilomavuttino a¤¤eneva mukhaü karontã'ti 'dussaïgahà pabbajitàpi eke. Rathepi diyyamàne na sussåsanti na sotà odahanti na a¤¤àcittaü upaññhàpenti, anassavà avacanakaraü pañilomavuttino a¤¤eneva mukhaü karontã'ti 'dussaïgahà pabbajitàpi eke. Khettepi diyyamàne na sussåsanti na sotà odahanti na a¤¤àcittaü upaññhàpenti, anassavà avacanakaraü pañilomavuttino a¤¤eneva mukhaü karontã'ti 'dussaïgahà pabbajitàpi eke. Vatthumhipi diyyamàne na sussåsanti na sotà odahanti na a¤¤àcittaü upaññhàpenti, anassavà avacanakaraü pañilomavuttino a¤¤eneva mukhaü karontã'ti 'dussaïgahà pabbajitàpi eke. Hira¤¤epi diyyamàne na sussåsanti na sotà odahanti na a¤¤àcittaü upaññhàpenti, anassavà avacanakaraü pañilomavuttino a¤¤eneva mukhaü karontã'ti 'dussaïgahà pabbajitàpi eke. Suvaõõepi diyyamàne na sussåsanti na sotà odahanti na a¤¤àcittaü upaññhàpenti, anassavà avacanakaraü pañilomavuttino a¤¤eneva mukhaü karontã'ti 'dussaïgahà pabbajitàpi eke. Diyyamàne gàmepi diyyamàne na sussåsanti na sotà odahanti na a¤¤àcittaü upaññhàpenti, anassavà avacanakaraü pañilomavuttino a¤¤eneva mukhaü karontã'ti 'dussaïgahà pabbajitàpi eke. Nigamepi diyyamàne na sussåsanti na sotà odahanti na a¤¤àcittaü upaññhàpenti, anassavà avacanakaraü pañilomavuttino a¤¤eneva mukhaü karontã'ti 'dussaïgahà pabbajitàpi eke. Nagarepi diyyamàne na sussåsanti na sotà odahanti na a¤¤àcittaü upaññhàpenti, anassavà avacanakaraü pañilomavuttino a¤¤eneva mukhaü karontã'ti 'dussaïgahà pabbajitàpi eke. Raññhepi diyyamàne na sussåsanti na sotà odahanti na a¤¤àcittaü upaññhàpenti, anassavà avacanakaraü pañilomavuttino a¤¤eneva mukhaü karontã'ti 'dussaïgahà pabbajitàpi eke. Janapadepi diyyamàne na sussåsanti2 na sotà odahanti na a¤¤àcittaü upaññhàpenti, anassavà avacanakaraü pañilomavuttino a¤¤eneva mukhaü karontã'ti 'dussaïgahà pabbajitàpi eke.

Appossukko paraputtesu hutvàti. Attànaü ñhapetvà sabbe imasmiü atthe paraputtà, tesu paraputtesu appossukko hutvà avyàvaño hutvà anapekkho hutvàti 'appossukko paraputtesu hutvà eko care khaggavisàõakappo. '

Tenàha so paccekasambuddho:

''Dussaïgahà pabbajitàpi eke
Atho gahaññhà gharamàvasantà
Appossukko paraputtesu hutvà
Eko care khaggavisàõakappo'ti.

1. Dhammakaraõepi - machasaü,
2. Na saõanti - machasaü,

[BJT Page 532] [\x 532/]
[PTS Page 060] [\q  60/]

10.

Voropayitvà gihibya¤janàni
Saüsãnapatto1 yathà koviëàro,
Chetvàna vãro2, gihibandhanàni
Eko care khaggavisàõakappo.

Voropayitvà gihibya¤janànãti 'gihibya¤janaü' vuccanti kesà ca massu ca màlà ca gandhaü ca vilepanaü ca àbharaõaü ca piëandhanaü ca vatthaü ca pàrupanaü ca veñhanaü na ucchàdanaü parimaddanaü nahàpanaü sambàhanaü àdàsaü a¤janaü màlàgandhavilepanaü mukhacuõõakaü mukhalepanaü hatthabandhaü sikhàbandhaü daõóaü nàlikaü khaggaü chattaü (chatråpàhanaü) uõhãsaü maõiü vàlavãjaniü odàtàni vatthàni dãghadasàni, iti và, voropayitvà gihibyaüjanànãti gihibya¤janàni oropayitvà samoropayitvà nikkhipitvà pañippassambhayitvàti, voropayitvà gihibya¤janàni'.

Saüsãnapatto yathà koviëàroti yathà koviëàrassa pattàni tàni saüsãnàni3 patitàni paripatitàni, evameva tassa paccekasambuddhassa gihibya¤janàni sãnàni saüsãnàni patitànãti saüsãnapatto yathà koviëàro.

Chetvàna vãro gihibandhanànãti vãro'ti viriyavàti vãro, pahåti vãro, visavãti vãro, alamattoti vãro, såroti vãro, vikkanto abhãru acchambhi anutràsi apalàyã pahãnabhayabheravoti vãro, vigatalomahaüsoti vãro:

1. ''Virato idha sabbapàpakehi nirayadukkhamaticca viriyavàso,
So viriyavà padhànavà vãro tàdi, pavuccate tathattà''ti.

Gihibandhanàni4' vuccanti puttà ca dàrà ca5 dàsã ca dàsà ca ajeëakà ca kukkuñasåkarà ca hatthigavàssavaëavà ca khettaü ca vatthuü ca hira¤¤aü ca suvaõõaü ca gàmanigamaràjadhàniyo ca raññhaü ca janapado ca koso ca koññhàgàraü ca yaü ki¤ci rajanãyavatthu, chetvàna vãro gihibandhanànãti so paccekasambuddho vãro gihibandhanàni chinditvà samucchinditvà jahitvà vinodetvà byantãkaritvà anabhàvaü gametvàti 'chetvàna vãro gihibandhanàni eko ca care khaggavisàõakappo.

Tenàha so paccekasambuddho:

''Voropayitvà gihibya¤janàni
Saüsãnapatto yathà koviëàro,
Chetvàna vãro gihibandhanàni
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

Pañhamo vaggo.

1. Saüjinnapatto - machasaü, syà,
2. Dhãro - va, -vi
3. Chinnàni saüchinnàni - machasaü, syà
4. Gihibandhanàvuccati - pa, va, vi
5. Bhariyà ca - machasaü,
6. Dhãro - va-vi

[BJT Page 534] [\x 534/]

1.

Sace labhetha nipakaü sahàyaü
Saddhiü caraü sàdhuvihàri dhãraü,
Abhibhuyya sabbàni parissayàni
Careyya tenattamano satãmà.

Sace labhetha nipakaü sahàyanti: sace nipakaü paõóitaü pa¤¤avantaü1. Buddhimantaü ¤àõiü vibhàviü medhàviü sahàyaü labheyya, pañilabheyya adhigaccheyya vindeyyàti 'sace labhetha nipakaü sahàyaü'.

Saddhiü caraü sàdhuvihàri dhãranti: 'saddhiü cara'nti ekato caraü, sàdhuvihàrinti pañhamenapi jhànena sàdhuvihàriü dutiyenapi jhànena sàdhuvihàriü catutthenapi jhànena sàdhuvihàriü mettàyapi cetovimuttiyà sàdhuvihàriü karuõàyapi cetovimuttiyà sàdhuvihàriü muditàyapi cetovimuttiyà sàdhuvihàriü upekkhàyapi cetovimuttiyà sàdhuvihàriü, àkàsàna¤càyatanasamàpattiyàpi sàdhuvihàriü vi¤¤àõa¤càyatanasamàpattiyàpi sàdhuvihàriü àki¤ca¤¤àyatanasamàpattiyàpi sàdhuvihàriü nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanasamàpattiyàpi sàdhuvihàriü nirodhasamàpattiyàpi sàdhuvihàriü phalasamàpattiyàpi sadhuvihàriü. Dhãranti: paõóitaü pa¤¤avantaü1 buddhimantaü ¤àõiü vibhàviü medhàvinti 'saddhiü caraü sàdhuvihàri dhãraü'.

Abhibhuyya sabbàni parissayànãti: 'parissayà'ti dve parissayà: pàkañaparissayà ca pañicchannaparissayà ca. Katame pàkañaparissayà: sãhà vyagghà dãpã acchà taracchà kokà mahisà 'hatthi ahi vicchikà satapadã corà và assu mànavà và katakammà và akatakammà và. Cakkhurogo sotarogo ghànarogo jivhàrogo kàyarogo sãsarogo kaõõarogo mukharogo dantarogo kàso sàso pinàso óaho jaro kucchirogo mucchà pakkhandikà ghålà visåcikà kuññhaü gaõóo kilàso soso apamàro daddu kaõóu kacchu rakhasà vitacchikà lohitapittaü madhumeho aüsà piëakà bhagandalà pittasamuññhànà àbàdhà semhasamuññhànà àbàdhà vàtasamuññhànà àbàdhà sannipàtikà àbàdhà utuparinàmajà àbàdhà visamaparihàrajà àbàdhà opakkamikà àbàdhà kammavipàkajà àbàdhà, sãtaü uõhaü jighacchà pipàsà uccàro passàvo óaüsamakasavàtàtapasiriüsapa3samphassà iti và. Ime vuccanti pàkañaparissayà.

Katame pañicchannaparissayà: kàyaduccaritaü vacãduccaritaü manoduccaritaü kàmacchandanãvaraõaü vyàpàdanãvaraõaü thãnamiddhanãvaraõaü uddhaccakukkuccanãvaraõaü vicikicchànãvaraõaü ràgo doso moho kodho upanàho makkho paëàso issà macchariyaü màyà sàñheyyaü thambho sàrambho màno atimàno mado pamàdo, sabbe kilesà sabbe duccarità sabbe darathà sabbe pariëàhà sabbe santàpà sabbàkusalàbhisaükhàrà. Ime vuccanti pañicchannaparissayà'.

Parissayàti - kenaññhena parissayà: parisahantãti parissayà, paribhànàya saüvattantãti parissayà, tatràsayàti parissayà.

Kathaü parisahantãti parissayà: te parissayà taü puggalaü sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyàdiyanti parimaddanti, evaü parisahantãti parissayà.

Kathaü parihànàya saüvattantãti parissayà: te parissayà kusalànaü dhammànaü antaràyàya parihànàya saüvattanti. Katamesaü kusalànaü dhammànaü: sammàpañipadàya anulomapañipadàya apaccanãkapañipadàya anvatthapañipadàya dhammànudhammapañipadàya sãlesu paripurakàritàya indriyesu guttadvàratàya bhojane matta¤¤utàya jàgariyànuyogassa, satisampaja¤¤assa catunnaü satipaññhànaü bhàvanànuyogassa, catunnaü sammappadhànànaü bhàvanànuyogassa, catunnaü iddhipàdànaü bhàvanànuyogassa, pa¤cannaü indriyànaü bhàvanànuyogassa, pa¤cannaü balànaü bhàvanànuyogassa, sattannaü bojjhaïgànaü bhàvanànuyogassa, ariyassa aññhaïgikassa maggassa bhàvanànuyogassa, imesaü kusalànaü dhammànaü antaràyàya parihànàya saüvattanti, evaü parihànàya saüvattantãti parissayà.

Kathaü tatràsayàti parissayà: tatthete pàpakà akusalà dhammà uppajjanti attabhàvasannissayà, yathà bile bilàsayà pàõà sayanti, dake dakàsayà pàõà sayanti, vane vanàsayà pàõà sayanti, rukkhe rukkhàsayà pàõà sayanti, evameva tatthete pàpakà akusalà dhammà uppajjanti attabhàvasannissayàti evampi tatràsayàti parissayà.

Vuttaü hetaü bhagavatà:

''Sàntevàsiko bhikkhave, bhikkhu sàcariyako dukkhaü na phàsu viharati. Kathaü ca bhikkhave, bhikkhu sàntevàsiko sàcariyako dukkhaü na phàsu viharati: idha bhikkhave, bhikkhu cakkhunà råpaü disvà uppajjanti ye pàpakà akusalà dhammà sarasaïkappà sa¤¤ojaniyà tyàssa anto vasanti anvàssavanti pàpakà akusalà dhammàti, tasmà sàntevàsiko vuccati. Te naü samudàcaranti samudàcaranti naü pàpakà akusalà dhammàti, tasmà 'sàcariyakoti vuccati. Punacaparaü bhikkhave, bhikkhuno sotena saddaü sutvà uppajjanti ye pàpakà akusalà dhammà sarasaïkappà sa¤¤ojaniyà tyàssa anto vasanti anvàssavanti pàpakà akusalà dhammàti, tasmà sàntevàsiko vuccati. Te naü samudàcaranti samudàcaranti naü pàpakà akusalà dhammàti, tasmà 'sàcariyakoti vuccati. Punacaparaü bhikkhave, bhikkhuno ghànena gandhaü ghàyitvà uppajjanti ye pàpakà akusalà dhammà sarasaïkappà sa¤¤ojaniyà tyàssa anto vasanti anvàssavanti pàpakà akusalà dhammàti, tasmà sàntevàsiko vuccati. Te naü samudàcaranti samudàcaranti naü pàpakà akusalà dhammàti, tasmà 'sàcariyakoti vuccati. Punacaparaü bhikkhave, bhikkhuno jivhàya rasaü sàyitvà uppajjanti ye pàpakà akusalà dhammà sarasaïkappà sa¤¤ojaniyà tyàssa anto vasanti anvàssavanti pàpakà akusalà dhammàti, tasmà sàntevàsiko vuccati. Te naü samudàcaranti samudàcaranti naü pàpakà akusalà dhammàti, tasmà 'sàcariyakoti vuccati. Punacaparaü bhikkhave, bhikkhuno kàyena
Phoññhabbaü phusitvà uppajjanti ye pàpakà akusalà dhammà sarasaïkappà sa¤¤ojaniyà tyàssa anto vasanti anvàssavanti pàpakà akusalà dhammàti, tasmà sàntevàsiko vuccati. Te naü samudàcaranti samudàcaranti naü pàpakà akusalà dhammàti, tasmà 'sàcariyakoti vuccati. Punacaparaü bhikkhave, bhikkhuno manasà dhammaü vi¤¤àya uppajjanti ye pàpakà akusalà dhammà sarasaïkappà sa¤¤ojaniyà tyàssa anto vasanti anvàssavanti pàpakà akusalà dhammàti, tasmà sàntevàsiko vuccati. Te naü samudàcaranti samudàcaranti naü pàpakà akusalà dhammàti, tasmà 'sàcariyako'ti vuccati. Evaü kho bhikkhave, bhikkhu sàntevàsiko sàcariyako dukkhaü na phàsu viharatã'ti evampi tatràsayàti parissayà.

Vuttaü hetaü bhagavatà:

''Tayome bhikkhave, antarà malà antarà amittà antarà sapattà antarà vadhakà antarà paccatthikà. Katame tayo: lobho bhikkhave, antarà malaü antarà amitto antarà sapatto antarà vadhako antarà paccatthiko. Doso bhikkhave, antarà malaü antarà amitto antarà sapatto antarà vadhako antarà paccatthiko. Moho bhikkhave, antarà malaü antarà amitto antarà sapatto antarà vadhako antarà paccatthiko. Ime kho bhikkhave, tayo antarà malà antarà amittà antarà sapattà antarà vadhakà antarà paccatthikà.
1. ''Anatthajanano lobho lobho cittappakopano
Bhayamantarato jàtaü taü jano nàvabujjhati.

2. Luddho atthaü na jànàti luddho dhammaü na passati
Andhaü tamaü tadà hoti yaü lobho sahate naraü.

3. Anatthajanano doso doso cittappakopano
Bhayamantarato jàtaü taü jano nàvabujjhati.

4. Duññho atthaü na jànàti duññho dhammaü na passati
Andhaü tamaü tadà hoti yaü doso sahate naraü.

5. Anatthajanano moho moho cittappakopano
Bhayamantarato jàtaü taü jano nàvabujjhati.

6. Måëho atthaü na jànàti måëho dhammaü na passati
Andhaü tamaü tadà hoti yaü moho sahate nara''nti.

Evampi tatràsayàti parissayà.

Vuttaü hetaü bhagavatà:

''Tayo kho mahàràja, purisassa dhammà ajjhattaü uppajjamànà uppajjanti ahitàya dukkhàya aphàsuvihàràya. Katame tayo: lobho kho mahàràja, purisassa dhammo ajjhattaü uppajjamàno uppajjati ahitàya dukkhàya aphàsuvihàràya. Doso kho mahàràja, purisassa dhammo ajjhattaü uppajjamàno uppajjati ahitàya dukkhàya aphàsuvihàràya. Moho kho mahàràja, purisassa dhammo ajjhattaü uppajjamàno uppajjati ahitàya dukkhàya aphàsuvihàràya. Ime kho mahàràja, tayo purisassa dhammà ajjhattaü uppajjamànà uppajjanti ahitàya dukkhàya aphàsuvihàràya. ''

7. ''Lobho doso ca moho ca purisaü pàpacetasaü
Hiüsanti atta sambhåtà tacasàraüva samphala''nti.

Evampi tatràsayàti parissayà.

Vuttaü hetaü bhagavatà:

8. ''Ràgo ca doso ca ito nidànà
Arati rati lomahaüso itojà,
Ito samuññhàya manovitakkà
Kumàrakà dhaükamivossajantã''ti

Evampi tatràsayàti parissayà.

Parissayànaü sahitàti parissaye sahità àràdhità ajjhottharità pariyàdità pañinissañàti 'parissayànaü sahità'.

Abhibhuyya sabbàni parissayànãti: sabbe parissaye abhibhuyya abhibhavitvà ajjhotharitvà madditvàti 'abhibhuyya sabbàni parissayàni'.

Careyya tenattamano satãmàti so paccekasambuddho tena nepakkena paõóitena pa¤¤avantena buddhimantena ¤àõinà vibhàvinà medhàvinà sahàyena saddhiü attamano tuññhamano haññhamano pahaññhamano udaggamano muditamano careyya vihareyya irãyeyya vatteyya pàleyya yapeyya yàpeyyàti 'careyya tenattamano' satãmàti: so paccekasambuddho satimà hoti paramena satinepakkena samannàgato cirakatampi cirabhàsitampi sarità anussaritàti 'careyya tenattamano satãmà'.

Tenàha so paccekasambuddho:

''Sace labhetha nipakaü sahàyaü
Saddhiü caraü sàdhuvihàri dhãraü
Abhibhuyya sabbàni parissayàni
Careyya tenattamano satãmàti''

1. Pa¤¤àvanataü-va-vi

[BJT Page 536] [\x 536/]

2.

No ce labhetha nipakaü sahàyaü
Saddhiü caraü sàdhuvihàri dhãraü,
Ràjàva raññhaü vijitaü pahàya
Eko care khaggavisàõakappo,

[PTS Page 061] [\q  61/]
No ce labhetha nipakaü sahàyanti no ce nipakaü paõóitaü pa¤¤avantaü buddhimantaü ¤àõiü vibhàviü medhàviü sahàyaü labheyya pañilabheyya adhigaccheyya vindeyyàti 'no ce labhetha nipakaü sahàyaü'.

Saddhiü caraü sàdhuvihàri dhãranti: 'saddhiü cara'nti ekato caraü, sàdhuvihàrinti pañhamenapi jhànena sàdhuvihàriü dutiyenapi jhànena sàdhuvihàriü catutthenapi jhànena sàdhuvihàriü mettàyapi cetovimuttiyà sàdhuvihàriü karuõàyapi cetovimuttiyà sàdhuvihàriü muditàyapi cetovimuttiyà sàdhuvihàriü upekkhàyapi cetovimuttiyà sàdhuvihàriü, àkàsàna¤càyatanasamàpattiyàpi sàdhuvihàriü vi¤¤àõa¤càyatanasamàpattiyàpi sàdhuvihàriü àki¤ca¤¤àyatanasamàpattiyàpi sàdhuvihàriü nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanasamàpattiyàpi sàdhuvihàriü nirodhasamàpattiyàpi sàdhuvihàriü phalasamàpattiyàpi sadhuvihàriü. Dhãranti: paõóitaü pa¤¤avantaü buddhimantaü ¤àõiü vibhàviü medhàvinti 'saddhiü caraü sàdhuvihàri dhãraü'.

Ràjàva raññhaü vijitaü pahàyàti: yathà ràjà khattiyo muddhàbhisitto vijitasaïgàmo nihatapaccàmitto laddhàdhippàyo paripuõõakosakoññhàgàro raññhaü ca janapadaü ca kosaü ca koññhàgàraü ca pahåtahira¤¤asuvaõõaü nagaraü ca pariccajitvà kesamassuü ohàretvà kàsàyàni vatthàni acchàdetvà agàrasmà anagàriyaü pabbajitvà aki¤canabhàvaü upagantvà eko carati viharati irãyati vatteti pàleti yapeti yàpeti, evaü paccekasambuddhopi sabbaü gharàvàsapaëibodhaü chinditvà puttadàrapaëibodhaü chinditvà ¤àtipaëibodhaü chinditvà mittàmaccapaëibodhaü chinditvà kesamassuü ohàretvà kàsàyàni vatthàni acchàdetvà agàrasmà anagàriyaü pabbajitvà aki¤canabhàvaü upagantvà eko carati viharati irãyati vatteti1 pàleti yapeti yàpetãti 'ràjàva raññhaü vijitaü pahàya eko care khaggavisàõakappo'.

Tenàha so paccekasambuddho:

''No ce labhetha nipakaü sahàyaü
Saddhiü caraü sàdhuvihàri dhãraü,
Ràjàva raññhaü vijitaü pahàya
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

1. Vattati - pa-va-va-vi

[BJT Page 538] [\x 538/]

3.

Addhà pasaüsàma sahàyasampadaü
Seññhà samà sevitabbà sahàyà
Ete aladdhà anavajjabhojã
Eko care khaggavisàõakappo.

Addhà pasaüsàma sahàyasampadanti 'addhà'ti ekaüsavacanaü nissaüsayavacanaü nikkaïkhavacanaü advejjhavacanaü adveëhakavacanaü niyogavacanaü apaõõakavacanaü aviruddhavacanaü avatthàpanavacanametaü addhàti. Sahàyasampadanti sahàyasampadà vuccati yo so sahàyo asekkhena sãlakkhandhena samannàgato hoti, asekkhena samàdhikkhandhena1 asekkhena pa¤¤àkkhandhena samannàgato hoti, asekkhena vimuttikkhandhena samannàgato hoti, asekkhena vimutti¤àõadassanakkhandhena samannàgato hoti. Addhà pasaüsàma sahàyasampadanti sahàyasampadaü pasaüsàma thomema kittema vaõõemàti 'addhà pasaüsàma sahàyasampadaü'.

Seññhà samà sevitabbà sahàyàti: seññhà honti sahàyà sãlena samàdhinà pa¤¤àya vimuttiyà vimutti¤àõadassanena, samà sadisà honti sahàyà sãlena samàdhinà pa¤¤àya vimuttiyà vimutti¤àõadassanena seññhà và sahàyà sadisà và sahàyà sevitabbà bhajitabbà payurupàsitabbà paripucchitabbà paripa¤hitabbàti 'seññhà samà sevitabbà sahàyà'.

Ete aladdhà anavajjabhojãti: atthi puggalo sàvajjabhojã, atthi puggalo anavajjabhojã.

Katamo ca puggalo sàvajjabhojã: idhekacco puggalo kuhanàya lapanàya nemittikatàya nippesikatàya làbhena làbhaü nijigiüsanatàya2 dàrudànena vephadànena pattadànena pupphadànena phaladànena sinànadànena cuõõadànena mattikàdànena dantakaññhadànena mukhodakadànena càñukamyatàya3 muggasupyatàya4 pàribhaññhatàya5 piññhimaüsikatàya6 vatthuvijjàya tiracchànavijjàya aïgavijjàya nakkhattavijjàya dåtamanena7 pahinagamanena jaïghapesaniyena vejjakammena piõóapatipiõóakena dànànuppadànena adhammena visamena, laddhà labhitvà adhigantvà vinditvà pañilabhitvà jãvikaü kappeti. Ayaü vuccati puggalo sàvajjabhojã.

1. Samàdhikkhandhena samannàgato hoti - mapa
2. Nijigãsanatàya - machasaü
3. Pàtukamyatàya - syà
4. Muggasåpatàya - syà
5. Pàribhamyatàya - machasaü
6. Pãñhamaddikatàya - machasaü
7. Navakammena - machasaü
Dutakammena - syà ma
Potthakesu adhikaü

[BJT Page 540] [\x 540/]

Katamo ca puggalo anavajjabhojã: idhekacco puggalo na kuhanàya na lapanàya na nemittakatàya na nippesikatàya na làbhena làbhaü nijigiüsanatàya na dàrudànena na vephadànena na pattadànena na pupphadànena na phaladànena na sinànadànena na cuõõadànena na mattikàdànena na dantakaññhadànena na mukhodakadànena na càñukamyatàya na muggasupyatàya na pàribhaññhatàya na piññhimaüsikatàya na vatthuvijjàya na tiracchànavijjàya na aïgavijjàya na nakkhattavijjàya na dåtamanena na pahinagamanena na jaïghapesaniyena na vejjakammena na piõóapatipiõóakena na dànànuppadànena dhammena samena, laddhà labhitvà adhigantvà vinditvà pañilabhitvà jãvikaü kappeti. Ayaü vuccati puggalo anavajjabhojã.

Ete aladdhà anavajjabhojãti ete anavajjabhojã aladdhà alabhitvà anadhigantvà avinditvà appañilabhitvàti 'ete aladdhà anavajjabhojã eko care khaggavisàõakappo'.

Tenàha so paccekasambuddho:

''Addhà pasaüsàma sahàyasampadaü
Seññhà samà sevitabbà sahàyà,
Ete aladdhà anavajjabhojã
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

4.

Disvà suvaõõassa pabhassaràni
Kammàraputtena suniññhitàni,
Saüghaññayantàni duve bhujasmiü
Eko care khaggavisàõakappo.

Disvà suvaõõassa pabhassarànãti 'disvà'ti disvà passitvà tulayitvà tãrayitvà vibhàvayitvà vibhåtaü katvà. Suvaõõassàti: jàtaråpassa, pabhassarànãti: parisuddhàni pariyodàtànãti 'disvà suvaõõassa pabhassaràni.

Kammàraputtena suniññhitànãti: 'kammàraputto' vuccati suvaõõakàro, kammàraputtena suniññhitànãti: kammàraputtena suniññhitàni sukatàni suparikammakatànãti kammàraputtena suniññhitàni'.

1. Samenati - syà

[BJT Page 542] [\x 542/]

Saüghaññayantàni duve ''bhujasminti bhujo vuccati hattho yathà ekasmiü hatthe dve nåpuràni ghaññenti, evameva sattà taõhàvasena diññhivasena niraye ghaññenti tiracchànayoniyaü ghaññenti pettivisaye ghaññenti manussaloke ghaññenti, devaloke ghaññenti, gatiyà gatiü upapattiyà upapattiü pañisandhiyà pañisandhiü bhavena bhavaü saüsàrena saüsàraü vaññena vaññaü ghaññenti ghaüghaññenti saüghaññentà caranti viharanti irãyanti vattenti pàlenti yapenti yàpentãti 'saüghaññayantàni duve bhujasmiü eko care khaggavisàõakappo'.

Tenàha so paccekasambuddho:

''Disvà suvaõõassa pabhassaràni
Kammàraputtena suniññhitàni,
Saüghaññayantàni duve bhujasmiü
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

[PTS Page 062] [\q  62/]

5.
Evaü dutiyena sahà mamassa1
Vàcàbhilàpo abhisajjanà và,
Etaü bhayaü àyatiü pekkhamàno
Eko care khaggavisàõakappo.

Evaü dutiyena sahà mamassàti taõhàdutiyo và hoti, puggaladutiyo và. Kathaü taõhàdutiyo hoti'. 'Taõhà'ti råpataõhà, saddataõhà, gandhataõhà, rasataõhà, phoññhabbataõhà, dhammataõhà yassesà taõhà appahãnà so vuccati taõhàdutiyo

''Taõhàdutiyo puriso dãghamaddhàna saüsaraü,
Itthabhàva¤¤athàbhàvaü saüsàraü nàtivattatã''ti. *

Evaü taõhàdutiyo và hoti.

Kathaü puggaladutiyo hoti: idhekacco na ahetu(2) na kàraõahetu uddhato avupasannacitto ekassa và dutiyo hoti, dvinnaü và tatiyo hoti, tiõõaü và catuttho hoti, tattha bahuü samphappalàpaü palapati seyyathãdaü: ràjakathaü corakathaü mahàmattakathaü senàkathaü bhayakathaü yuddhakathaü annakathaü pànakathaü vatthakathaü yànakathaü sayanakathaü màlàkathaü gandhakathaü ¤àtikathaü gàmakathaü nigamakathaü nagarakathaü janapadakathaü itthikathaü

1. Saha mama syà - machasaü
2. Attahetu - syà
* Catukkaïguttara - bhaõóagàmavagga
Suttanipàta - dvayakànupassanàsutta

[BJT Page 544] [\x 544/]

Purisakathaü sårakathaü visikhàkathaü kumbhaññhànakathaü pubbapetakathaü nànattakathaü lokakkhàyikaü samuddakkhàyikaü itibhavàbhavakathaü katheti. Evaü puggaladutiyo hotãti 'evaü dutiyena sahà mamassa1'.

Vàcàbhilàpo abhisajjanà và'ti vàcàbhilàpo vuccati battiüsa tiracchànakathà. Seyyathãdaü: ràjakathaü corakathaü mahàmattakathaü senàkathaü bhayakathaü yuddhakathaü annakathaü pànakathaü vatthakathaü yànakathaü sayanakathaü màlàkathaü gandhakathaü ¤àtikathaü gàmakathaü nigamakathaü nagarakathaü janapadakathaü itthikathaü purisakathaü sårakathaü visikhàkathaü kumbhaññhànakathaü pubbapetakathaü nànattakathaü lokakkhàyikaü samuddakkhàyikaü itibhavàbhavakathaü. Abhisajjanà vàti dve sajjanà: taõhàsajjanà ca diññhisajjanà ca. Katamo taõhàsajjanà: yàvatà taõhàsaïkhàtena sãmakataü mariyàdãkataü odhikataü pariyantakataü pariggahitaü mamàyitaü 'idaü mama etaü mama, ettakaü mama, ettàvatà mama, råpà saddà gandhà rasà phoññhabbà attharaõà pàpuraõà dàsidàsà ajeëakà kukkuñasåkarà hatthigavàssavaëavà khettaü vatthuü hira¤¤aü suvaõõaü gàmanigamaràjadhàniyo raññhaü ca janapado ca koso ca koññhàgàraü ca kevalampi mahàpañhaviü taõhàvasena mamàyati, yàvatàññhasatataõhàvicaritaü. Ayaü taõhàsajjanà.

Katamo diññhisajjanà: vãsativatthukà sakkàyadiññhi, dasavatthukà micchàdiññhi, dasavatthukà antaggàhikà diññhi, yà evaråpà diññhi diññhigataü diññhigahaõaü diññhikantàro diññhivisukàyikaü diññhivipphanditaü diññhisaüyojanaü gàho patiññhàho. Abhiniveso paràmàso kummaggo micchàpatho micchattaü titthàyatanaü vipariyesagàho viparãtagàho vipallàsagàho micchàgàho ayàthàvatasmiü yàthàvatanti gàho yàvatà dvàsaññhidiññhigatàni. Ayaü diññhisajjanàti 'vàcàbhilàpo abhisajjanà và'.

Etaü bhayaü àyatiü pekkhamànoti 'bhaya'nti jàtibhayaü jaràbhayaü vyàdhibhayaü maraõabhayaü ràjabhayaü corabhayaü aggibhayaü udakabhayaü attànuvàdabhayaü parànuvàdabhayaü daõóabhayaü duggatibhayaü åmibhayaü kumbhãlabhayaü àvaññabhayaü susukàbhayaü2 àjãvakabhayaü asilokabhayaü parisasàrajjabhayaü madanabhayaü bhayànakaü chambhitattaü lomahaüso cetaso ubbego utràso. Etaü bhayaü àyatiü pekkhamànoti etaü bhayaü àyatiü pekkhamàno dakkhamàno olokayamàno nijjhàyamàno upaparikkhamànoti 'etaü bhayaü àyatiü pekkhamàno eko care khaggavisàõakappo'.

Tenàha so paccekasambuddho:

''Evaü dutiyena sahà mamassa
Vàcàbhilàpo abhisajjanà và,
Etaü bhayaü àyatiü pekkhamàno
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

6.

Kàmà hi3 citrà madhurà manoramà
Viråparåpena mathenti cittaü,
âdãnavaü kàmaguõesu disvà
Eko care khaggavisàõakappo.

Kàmà hi citrà madhurà manoramàti 'kàmàti' uddànato
Dve kàmà: vatthukàmà ca kilesakàmà ca.
Katame vatthukàmà? Manàpikà råpà manàpikà saddà manàpikà gandhà manàpikà rasà manàpikà phoññhabbà, attharaõà pàpuraõà, dàsidàsà ajeëakà kukkuñasåkarà hatthigavàssavaëavà, khettaü vatthu hira¤¤aü suvaõõaü gàmanigamaràjadhàniyo raññhaü ca janapado ca koso ca koññhàgàraü ca, yaü ki¤ci rajanãyaü vatthu vatthukàmà.

Api ca, atãtà kàmà, anàgatà kàmà, paccuppannà kàmà, ajjhattà kàmà, bahiddhà kàmà, ajjhattabahiddhà kàmà, hãnà kàmà, majjhimà kàmà, paõãtà kàmà, àpàyikà kàmà, mànusikà kàmà, dibbà kàmà, paccupaññhità kàmà, nimmità kàmà, parinimmità kàmà, animmità kàmà, pariggahità kàmà, apariggahità kàmà, mamàyità kàmà, amamàyità kàmà, sabbe'pi kàmàvacarà dhammà, sabbe'pi råpàvacarà dhammà, sabbe'pi aråpàvacarà dhammà, taõhàvatthukà taõhàrammaõà kamanãyaññhena rajanãyaññhena madanãyaññhena kàmà. Ime vuccanti vatthukàmà.

Katame kilesakàmà? Chando kàmo, ràgo kàmo, chandaràgo kàmo: saïkappo kàmo, ràgo kàmo, saïkapparàgo kàmo: yo kàmesu kàmacchando, kàmaràgo, kàmanandi, kàmataõhà, kàmasineho, kàmapariëàho, kàmamucchà, kàmajjhosànaü, kàmogho, kàmayogo, kàmåpàdànaü, kàmacchandanãvaraõaü.

''Addasaü kàmaü te målaü saïkappà kàma jàyasi,
Na taü saïkappayissàmi evaü kàme na hehisã''ti

Ime vuccanti kilesakàmà.

Citràti4 nànàvaõõà råpà nànàvaõõà saddà nànà vaõõà gandhà nànà vaõõà rasà nànà vaõõà phoññhabbà. Iññhà 'kantà manàpà piyaråpà kàmupasaühità rajanãyà.
1. Saha mamassa - machasaü
2. Susumàrabhayaü - machasaü
3. Kàmà vicitràti - va, vi,
4. Vicitràti - va, vi, ka

[BJT Page 546] [\x 546/]

Madhuràti: vuttaü hetaü bhagavatà: ''pa¤cime bhikkhave kàmaguõà. Katame pa¤ca: cakkhuvi¤¤eyyà råpà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmupasaühità rajanãyà, sotavi¤¤eyyà saddà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmupasaühità rajanãyà, ghànavi¤¤eyyà gandhà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmupasaühità rajanãyà, jivhàvi¤¤eyyà rasà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmupasaühità rajanãyà, kàyavi¤¤eyyà phoññhabbà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmupasaühità, rajanãyà. Ime kho bhikkhave pa¤cakàmaguõà. Yaü kho bhikkhave ime pa¤cakàmaguõe pañicca uppajjati sukhaü somanassaü idaü vuccati kàmasukhaü mãlhasukhaü1 puthujjanasukhaü anariyasukhaü, 2 na sevitabbaü na bhàvetabbaü na bahulãkàtabbaü, bhàyitabbaü etassa sukhassàti vadàmã''ti kàmà hi citrà madhurà. Manoramàti 'mano'ti 'yaü cittaü mano mànasaü hadayaü paõóaraü mano manàyatanaü manindriyaü vi¤¤àõaü vi¤¤àõakkhandho tajjàmanovi¤¤àõadhàtu, mano ramenti thomenti tosenti pahàsentã'ti 'kàmà hi citrà madhurà manoramà'.

Viråparåpena mathenti cittanti: nànàvaõõehi råpehi cittaü mathenti tosenti pahàsenti nànà vaõõehi saddehi cittaü mathenti tosenti pahàsenti nànà vaõõehi gandhehi cittaü mathenti tosenti pahàsenti nànà vaõõehi rasehi cittaü mathenti tosenti pahàsenti nànà vaõõehi phoññhabbehi cittaü mathenti tosenti pahàsentã'ti ''viråparåpena mathenti cittaü''.

âdãnavaü kàmaguõesu disvàti: - vuttaü hetaü bhagavatà: 'ko ca bhikkhave kàmànaü àdãnavo: idha bhikkhave, kulaputto yena sippaññhànena jãvikaü kappeti: yadi muddàya yadi gaõanàya yadi saïkhànena yadi kasiyà yadi vaõijjàya yadi gorakkhena3 yadi issatthena yadi ràjaporisena yadi sippa¤¤atarena sãtassa purakkhato uõhassa purakkhato óaüsamakasavàtàtapasiriüsapasamphassehi rissamàno4 khuppipàsàya mãyamàno5 ayaü bhikkhave kàmànaü àdãnavo sandiññhiko dukkhakkhandho kàmahetu kàmanidànaü kàmàdhikaraõaü nàmànameva hetu.

Tassa ce bhikkhave, kulaputtassa evaü uññhahato ghañato vàyamato te bhogà nàbhinipphajjanti socati kilamati paridevati urattàëiü kandati sammohaü àpajjati moghaü vata me uññhànaü6 aphalo vata me vàyàmo ti. Ayampi bhikkhave, kàmànaü àdãnavo sandiññhiko dukkhakkhandho kàmahetu kàmanidànaü kàmàdhikaraõaü kàmànameva hetu.

1. Pãëasukhaü - va, vi, ka
2. Anunayasukhaü - va, vi, ka
3. Yadigorakkhanena - va, vi
4. Sama passamàno - ma, va, vi
5. Viëiyamàno - va, vi,
6. Upaññhànaü - va, vi

[BJT Page 548] [\x 548/]

Tassa ce bhikkhave, kulaputtassa evaü uññhahato ghañato vàyamato te bhogà abhinipphajjanti so tesaü bhogànaü àrakkhàdhikaraõaü dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti, kinti me bhoge1 neva ràjàno hareyyuü na corà hareyyuü na aggi óaheyya na udakaü vaheyya na appiyà dàyàdà hareyyunti. Tassa evaü àrakkhayato gopayato te bhoge ràjàno và haranti corà và haranti aggi và óahati udakaü và vahati appiyà và dàyàdà haranti. So socati kilamati paridevati urattàëiü kandati sammohaü àpajjati yampi me ahosi tampi no natthã'ti. Ayampi bhikkhave kàmànaü àdãnavo sandiññhiko dukkhakkhandho kàmahetu kàmanidànaü kàmàdhikaraõaü kàmànameva hetu.

Puna ca paraü bhikkhave kàmahetu kàmanidànaü kàmàdhikaraõaü kàmànameva hetu ràjànopi ràjåhi vivadanti khattiyà'pi khattiyehi vivadanti bràhmaõà'pi bràhmaõehi vivadanti gahapatã'pi gahapatãhi vivadanti màtà'pi puttena vivadati putto'pi màtarà vivadati pità'pi puttena vivadati putto'pi pitarà vivadati bhàtà'pi bhàginiyà vivadati bhaginã'pi bhàtarà vivadati sahàyo'pi sahàyena vivadati, te tattha kalahaviggahavivàdàpannà a¤¤ama¤¤aü pàõãhi'pi upakkamanti leóóuhi'pi upakkamanti daõóehi'pi upakkamanti satthehi'pi upakkamanti, te tattha maraõampi nigacchanti2 maraõamattampi dukkhaü. Ayampi bhikkhave kàmànaü àdãnavo sandiññhiko dukkhakkhandho kàmahetu kàmanidànaü kàmàdhikaraõaü kàmànameva hetu.

Puna ca paraü bhikkhave, kàmahetu kàmanidànaü kàmàdhikaraõaü kàmànameva hetu asivammaü gahetvà dhanukalàpaü sannayhitvà ubhato byaëhaü3 saügàmaü pakkhandanti usåsupi khippamànàsu4 sattisupi khippamànàsu asãsupi vijjotantesu5. Te tattha usuhi'pi vijjhanti, sattãhi'pi vijjhanti, asinà'pi sãsaü chindanti. Te tattha maraõampi nigacchanti, maraõamattampi dukkhaü. Ayampi bhikkhave kàmànaü àdãnavo sandiññhiko dukkhakkhandho kàmahetu kàmanidànaü kàmàdhikaraõaü kàmànameva hetu.

1. Bhogà - pa, va, vi
2. Gacchanti - pa ma va vi
3. Virulhaü - va vi
4. Khipamànesu - pa va vi
5. Vijjotalannesu - machasaü. Va. Vi.

[BJT Page 550] [\x 550/]

Puna ca paraü bhikkhave, kàmahetu kàmanidànaü kàmàdhikaraõaü kàmànameva hetu asivammaü gahetvà dhanukalàpaü sannayhitvà addàvalepanà1 upakàriyo pakkhandanti usåsupi khippamànesu sattisupi khippamànàsu asãsupi vijjotalannesu2. Te tattha usuhipi vijjhanti sattãhipi vijjhanti. Pakkaññhiyàpi3 osi¤canti abhivaggenapi4 omaddanti asinàpi sãsaü chindanti, te tattha maraõampi nigacchanti maraõamattampi dukkhaü. Ayampi bhikkhave kàmànaü àdãnavo sandiññhiko dukkhakkhandho kàmahetu kàmanidànaü kàmàdhikaraõaü kàmànameva hetu.

Puna ca paraü bhikkhave, kàmahetu kàmanidànaü kàmàdhikaraõaü kàmànameva hetu, sandhimpi chindanti nillopampi haranti ekàgàrikampi5 karonti, paripanthepi tiññhanti, paradàrampi gacchanti. Tamenaràjàno gahetvà vividhà kammakàraõà kàrenti6 kasàhipi tàlenti vettehipi7 tàlenti addhadaõóukehipi tàlenti addhadaõóukehipi tàlenti hatthampi chindanti -pe------------------ asinàpi sãsaü chindanti, te tattha maraõampi nigacchanti maraõamattampi dukkhaü ayampi bhikkhave, kàmànaü àdãnavo sandiññhiko dukkhakkhandho kàmahetu kàmanidànaü kàmàdhikaraõaü kàmànameva hetu.

Puna ca paraü bhikkhave, kàmahetu kàmanidànaü kàmàdhikaraõaü kàmànameva hetu kàyena duccaritaü caranti, vàcàya duccaritaü caranti, manasà duccaritaü caranti. Te kàyena duccaritaü caritvà vàcàya duccaritaü caritvà manasà duccaritaü caritvà kàyassa bhedà parammaraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü upapajjanti. Ayampi bhikkhave kàmànaü àdãnavo samparàyiko dukkhakkhandho kàmahetu kàmanidànaü kàmàdhikaraõaü kàmànameva hetu. ''[A]

âdãnavaü kàmaguõesu disvàti kàmaguõesu àdãnavaü disvà, passitvà tulayitvà tãrayitvà vibhàvayitvà vibhåtaü katvàti 'àdãnavaü kàmaguõesu disvà eko care khaggavisàõakappo'

Tenàha so paccekasambuddho:

''Kàmà hi citrà madhurà manoramà
Viråparåpena mathenti cittaü,
âdãnavaü kàmaguõesu disvà
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

1. Addhàvalopanà - syà
2. Vijjotattesu - sa.
3. Chakanakàyapi - a bra
Chakkàñiyàpi - ma va vi ka
5. Ekàtàrampi - pana.
[A.] Majjhimanikàya - mahàdukkhakkhandhasutta
6. Karonti - pa ma
7. Vattehipi - abu.
4. Abhivaggenapi - a bu pa.
Aggivaggenapi - va vi ka.

[BJT Page 552] [\x 552/]

7.

äti ca gaõóo ca upaddavo ca
Rogo ca sallaü ca bhayaü ca metaü,
Etaü bhayaü kàmaguõesu disvà
Eko care khaggavisàõakappo.

äti ca gaóóo ca upaddavo ca rogo ca sallaü ca bhayaü ca metanti vuttaü hetaü bhagavatà: ''bhayanti bhikkhave, kàmànametaü adhivacanaü, dukkhanti bhikkhave, kàmànametaü adhivacanaü, rogoti bhikkhave, kàmànametaü adhivacanaü, gaõóoti bhikkhave, kàmànametaü adhivacanaü sallanti bhikkhave, kàmànametaü adhivacanaü, (saïgoti) bhikkhave, kàmànametaü adhivacanaü, païkoti bhikkhave, kàmànametaü adhivacanaü, gabbhoti bhikkhave, kàmànametaü adhivacanaü, kasmà ca bhikkhave, bhayanti kàmànametaü adhivacanaü, yasmà ca kàmaràgarattàyaü bhikkhave chandaràgavinibaddho diññhadhammikàpi bhayà na parimuccati, samparàyikàpi bhayà na parimuccati, tasmà bhayanti kàmànametaü adhivacanaü. Kasmà ca bhikkhave, dukkhanti kàmànametaü adhivacanaü, yasmà ca kàmaràgarattàyaü bhikkhave chandaràgavinibaddho diññhadhammikàpi bhayà na parimuccati, samparàyikàpi bhayà na parimuccati, tasmà bhayanti kàmànametaü adhivacanaü. Kasmà ca bhikkhave, rogoti kàmànametaü adhivacanaü, yasmà ca kàmaràgarattàyaü bhikkhave chandaràgavinibaddho diññhadhammikàpi bhayà na parimuccati, samparàyikàpi bhayà na parimuccati, tasmà bhayanti kàmànametaü adhivacanaü. Kasmà ca bhikkhave, gaõóoti kàmànametaü adhivacanaü, yasmà ca kàmaràgarattàyaü bhikkhave chandaràgavinibaddho diññhadhammikàpi bhayà na parimuccati, samparàyikàpi bhayà na parimuccati, tasmà bhayanti kàmànametaü adhivacanaü. Kasmà ca bhikkhave, sallanti kàmànametaü adhivacanaü, yasmà ca kàmaràgarattàyaü bhikkhave chandaràgavinibaddho diññhadhammikàpi bhayà na parimuccati, samparàyikàpi bhayà na parimuccati, tasmà bhayanti kàmànametaü adhivacanaü. Kasmà ca bhikkhave, saïgoti kàmànametaü adhivacanaü, yasmà ca kàmaràgarattàyaü bhikkhave chandaràgavinibaddho diññhadhammikàpi bhayà na parimuccati, samparàyikàpi bhayà na parimuccati, tasmà bhayanti kàmànametaü adhivacanaü. Kasmà ca bhikkhave, païkoti kàmànametaü adhivacanaü, yasmà ca kàmaràgarattàyaü bhikkhave chandaràgavinibaddho diññhadhammikàpi bhayà na parimuccati, samparàyikàpi bhayà na parimuccati, tasmà bhayanti kàmànametaü adhivacanaü. Kasmà ca bhikkhave, gabbhoti kàmànametaü adhivacanaü, yasmà ca kàmaràgarattàyaü bhikkhave chandaràgavinibaddho diññhadhammikàpi bhayà na parimuccati, samparàyikàpi bhayà na parimuccati, tasmà bhayanti kàmànametaü adhivacana''nti.

1. ''Bhayaü dukkhaü rogo ca gaõóo sallaü ca saïgo ca
Païko ca gabbho ubhayaü,

2. Ete kàmà, pavuccanti yattha satto puthujjano
Otiõõo sàtaråpena puna gabbhàya gacchati. '

3. Yato ca bhikkhu àtàpã sampaja¤¤aü na riccati,
So imaü palipaü' duggaü atikamma tathàvidho
Pajaü jàtijaråpetaü phandamànaü avekkhatã ti.

äti ca gaõóo ca upaddavo ca rogo ca sallaü ca bhayaü ca metaü etaü bhayaü kàmaguõesu disvàti: etaü bhayaü kàmaguõesu disvà passitvà tulayitvà tãrayitvà vibhàvayitvà vibhåtaü katvàti 'etaü bhayaü kàmaguõesu disvà eko care khaggavisàõakappo'.

Tenàha so paccekasambuddho:

''äti ca gaõóo ca upaddavo ca
Rogo ca sallaü ca bhayaü ca metaü,
Etaü bhayaü kàmaguõesu disvà
Eko care khaggavisàõakappo''ti

[BJT Page 554] [\x 554/]

8.

Sãtaü ca uõhaü ca khudaü pipàsaü
Vàtàtape4' óaüsasiriüsape ca, '1
Sabbàni petàni abhisambhavitvà
Eko care khaggavisàõakappo.

Sãtaü uõhaü ca khudaü pipàsanti: 'sãta'nti dvãhi kàraõehi sãtaü hoti: abbhantaradhàtukopavasena và sãtaü hoti, bahiddhà utuvasena và sãtaü và hoti. Uõhanti dvãhi kàreõehi uõhaü hoti: abbhantaradhàtukopavasena và uõhaü hoti, bahiddhà utuvasena và uõhaü hoti, khudà vuccati2 chàtako, pipàsà vuccati udakapipàsàti. 'Sãtaü ca uõhaü ca khudaü pipàsaü. '

Vàtàtape óaüsasiriüsape càti 'vàtà'ti puratthimà vàtà pacchimà vàtà uttarà vàtà dakkhiõà vàtà sarajà vàtà arajà vàtà sãtà vàtà uõhà vàtà parittà vàtà adhimattà vàtà kàëavàtà3' verambavàtà pakkhavàtà supaõõavàtà tàlapaõõavàtà4 vidhupanavàtà. âtapo vuccati suriyasantàpo. ôaüsà vuccanti piïgalamakkhikà. Siriüsapà vuccanti ahãti 'vàtàpe óaüsasiriüsape ca. '

Sabbàni petàni abhisambhavitvàti, abhibhavitvà ajjhottharitvà pariyàdiyitvà madditvàti sabbàni petàni abhisambhavitvà eko care khaggavisàõakappo'.

Tenàha so paccekasambuddho:

''Sãtaü ca uõhaü ca khudaü pipàsaü
Vàtàpe óaüsasiriüsape va,
Sabbàni petàni abhisambhavitvà
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

1. øarãsape ca - machasaü
2. Buddu vuccanti - va, vi, syà
3. Kàlavàtà ma, cha, saü, natthi
4. Kàëavaññhavàtà - va, vi, ka

[BJT Page 556] [\x 556/]

9.

Nàgova yåthàni vivajjayitvà
Sa¤jàtakhandho padumã (uëàro),
Yathàbhirantaü viharaü1 ara¤¤e
Eko care khaggavisàõakappo.

Nàgova yåthàni vivajjayitvàti 'nàgo' vuccati hatthinàgo, paccekasambuddhopi nàgo, kiükàraõà paccekasambuddho nàgo: àguü na karotãti nàgo, na gacchatãti nàgo, na àgacchatãti nàgo, kathaü so paccekasambuddho àguü na karotãti nàgo: 'àgu' vuccati pàpakà akusalà dhammà saükilesikà ponobhavikà sadarà dukkhavipàkà àyatiü jàtijaràmaraõãyà.

1. ''âguü na karoti ki¤caloke (sabhiyà'ti bhagavà)
Sabbasaüyoge2 visajja bandhanàni,
Sabbattha na sajjatã vimutto
Nàgo tàdã pavuccate tathattà''.

Evaü so paccekasambuddho àguü na karotãti nàgo.

Kathaü so paccekasambuddho na gacchatãti nàgo: so paccekasambuddho na chandàgatiü gacchati, na dosàgatiü gacchati, na mohàgatiü gacchati, na bhayàgatiü gacchati, na ràgavasena gacchati, na dosavasena gacchati, na mohavasena gacchati, na mànavasena gacchati, na diññhivasena gacchati, na uddhaccavasena gacchati, na vicikicchàvasena gacchati, na anusayavasena gacchati na vaggehi dhammehi3 yàyati nãyati vuyhati saüharãyati. Evaü so paccekasambuddho na gacchatãti nàgo.

Kathaü so paccekasambuddho na àgacchatãti nàgo: sotàpattimaggena se kilesà pahãnà, te kilese na puneti, na pacceti, na paccàgacchati, sakadàgàmimaggena se kilesà pahãnà, te kilese na puneti, na pacceti, na paccàgacchati, anàgàmimaggena se kilesà pahãnà, te kilese na puneti, na pacceti, na paccàgacchati, arahattamaggena se kilesà pahãnà, te kilese na puneti, na pacceti, na paccàgacchati, evaü so paccekasambuddho na àgacchatãti nàgo.

1. Vihare - ma cha sa.
2. Saügogaü - va vi
3. Navaggehi kammehi - va viva
Navaggehi kappesaü - machasaü

[BJT Page 558] [\x 558/]

Nàgova yåthàni vivajjayitvàti: yathà so hatthinàgo yåthàni vivajjayitvà parivajjetvà abhinivajjetvà eko ara¤¤e vanamajjhogàhetvà1 carati irãyati pàleti yapeti yàpeti. Paccekasambuddhopi gaõaü vivajjetvà parivajjetvà abhinivajjetvà eko ara¤¤e vanapatthàni pantàni senàsanàni pañisevati, appasaddàni appanigghosàni vijanavàtàni manussaràhaseyyakàni pañisallànasàruppàni. So eko gacchati, eko tiññhati, eko nisãdati, eko seyyaü kappeti, eko gàmaü piõóàya pavisati, eko pañikkamati, eko raho nisãdati, eko caïkamaü adhiññhàti, eko carati viharati irãyati vatteti pàleti yapeti 'yàpetãti nàgova yåthàni parivajjayitvà. '

Sa¤jàtakhandho padumã uëàroti: yathà so hatthinàgo sa¤jàtakhandho sattaratano và hoti aññharatano và. Paccekasambuddhopi sa¤jàtakhandho asekkhena sãlakkhandhena asekkhena samàdhikkhandhena asekkhena pa¤¤àkkhandhena asekkhena vimuttikkhandhena asekkhena vimutti¤àõadassanakkhandhena. Yathà so hatthinàgo padumã. Paccekasambuddhopi sattabhi bojjhaïgapupphehi padumã. Satisambojjhaïgapupphena dhammavicayasambojjhaïgapupphena viriyasambojjhaïgapupphena pãtisambojjhaïgapupphena passaddhisambojjhaïgapupphena samàdhisambojjhaïgapupphena upekkhàsambojjhaïgapupphena yathà so hatthinàgo (uëàro) thàmena balena javena sårena paccekasambuddhopi uëàro sãlena samàdhinà pa¤¤àya vimuttiyà vimutti¤àõadassanoti - sa¤jàtakhandho padumã uëàro.

Yathàbhirantaü viharaü2 ara¤¤eti: yathà so hatthinàgo yathàbhirantaü ara¤¤e viharati, paccekasambuddhopi yathàbhirantaü ara¤¤e viharati, pañhamenapi jhànena yathàbhirantaü ara¤¤e viharati, dutiyenapi jhànena yathàbhirantaü ara¤¤e viharati, tatiyenapi jhànena yathàbhirantaü ara¤¤e viharati, catutthenapi jhànena yathàbhirantaü ara¤¤e viharati, mettàyapi cetovimuttiyà yathàbhirantaü ara¤¤e viharati, karuõàyapi cetovimuttiyà yathàbhirantaü ara¤¤e viharati, muditàyapi cetovimuttiyà yathàbhirantaü ara¤¤e viharati, upekkhàyapi cetovimuttiyà yathàbhirantaü ara¤¤e viharati, àkàsàna¤càyatanasamàpattiyàpi yathàbhirantaü ara¤¤e viharati, vi¤¤àõa¤càyatanasamàpattiyàpi yathàbhirantaü ara¤¤e viharati, àki¤ca¤¤àyatanasamàpattiyàpi yathàbhirantaü ara¤¤e viharati, nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanasamàpattiyàpi yathàbhirantaü ara¤¤e viharati, nirodhasamàpattiyàpi yathàbhirantaü ara¤¤e viharati, phalasamàpattiyàpi yathàbhirantaü ara¤¤e viharatãti 'yathàbhirantaü viharaü ara¤¤e eko care khaggavisàõakappo'.

1. Ara¤¤a vanamajjhogàtetvà - va vi
2. Vihare - machasaü

[BJT Page 560] [\x 560/]

Tenàha so sambuddho:

''Nàgova yåthàni vivajjayitvà
Sa¤jàtakhandho padumã (uëàro),
Yathàbhirantaü viharaü ara¤¤e
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

10

Aññhànataü saïgaõikàratassa
Yaü phassaye1 sàmayikaü2 vimuttiü,
âdiccabandhussa vaco nisamma
Eko care khaggavisàõakappo.

Aññhànataü saïgaõikàratassa yaü phassaye (sàmayikaü) vimuttinti: vuttaü hetaü bhagavatà. ''So vatànanda bhikkhu saügaõikàràmo saügaõikàrato3 saügaõikàràmataü anuyutto, gaõàràmo gaõarato gaõasammudito4 gaõàràmataü anuyutto yaü taü nekkhammasukhaü pavivekasukhaü upasamasukhaü sambodhasukhaü, tassa sukhassa nikàmalàbhã bhavissati akicchalàbhã akasiralàbhãti netaü ñhànaü vijjati so ca kho so ànanda, bhikkhu eko gaõasmà våpakaññho viharati, tassetaü bhikkhuno pàñikaïkhaü: yaü taü nekkhammasukhaü pavivekasukhaü upasamasukhaü sambodhasukhaü, tassa sukhassa nikàmalàbhã bhavissati akicchalàbhã akasiralàbhãti ñhànametaü vijjati. So vatànanda bhikkhu saïgaõikàràmo saïgaõikarato saügaõikàràmataü anuyutto gaõàràmo gaõarato gaõasammudito gaõàràmataü anuyutto sàmayikaü và5 santaü ceto vimutti6. Upasampajja viharissati asàmayikaü và akuppanti netaü ñhànaü vijjati. Yo ca kho so ànanda bhikkhu eko gaõasmà våpakaññho viharati, tassetaü bhikkhuno pàñikaïkhaü sàmayikaü và santaü cetovimuttiü upasampajja viharissati, asàmayikaü và akuppanti ñhànametaü vijjatã''ti[a] aññhànaü saügaõikàratassa yaü phassaye sàmayikaü vimuttiü.

âdiccabandhussa vaco nisammàti 'àdicco' vuccati suriyo so gotamo gottena paccekasambuddhopi gotamo gottena so paccekasambuddho suriyassa gotta¤àtako gottabandhu, tasmà paccekasambuddho àdiccabandhu. âdiccabandhussa vaco nisammàti àdiccabandhussa vacanaü byappathaü desanaü anusiññhaü7 sutvà suõitvà uggahetvà upadhàrayitvà upalakkhayitvàti 'àdiccabandhussa vaco nisamma eko care khaggavisàõakappo, .

Tenàha so paccekasambuddho:

''Aññhànataü saïgaõikàratassa
Yaü phassaye saïgaõikàratassa
âdiccabandhussa vaco nisamma
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

Dutiyo vaggo.

1. Phussaye - syà
2. Samàyikaü - va vi
3. Saügaõikarato - machasaü
4. Gaõi samudito - va vi
5. Sàmàyikaü - machasaü
6. Yantaü cetovimuttiü - va vi ka
7. Anusiññhaü - machasaü
[A.] Majjhimanikàya - mahàsu¤¤atasutta

[BJT Page 562] [\x 562/]

1.

Diññhãvisåkàni upàtivatto
Patto niyàmaü pañiladdhamaggo,
Uppanna¤àõomhi ana¤¤aneyyo
Eko care khaggavisàõakappo.

Diññhãvisåkàni upàtivattoti 'diññhivisåkàni' vuccanti vãsativatthåkà sakkàyadiññhi. ''Idha assutavà puthujjano ariyànaü adassàvã ariyadhammassa akovido, ariyadhamme avinãto, sappurisànaü adassàvã sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinãto, råpaü attato samanupassati råpavantaü và attànaü attani và råpaü råpasmiü và attànaü, vedanaü attato samanupassati vedanàvantaü và attànaü attani và vedanaü vedanasmiü và attànaü, sa¤¤aü attato samanupassati sa¤¤àvantaü và attànaü attani và sa¤¤aü sa¤¤asmiü và attànaü, saïkhàre attato samanupassati saïkhàravantaü và attànaü attani và saïkhàraü saïkhàrasmiü và attànaü, vi¤¤àõaü attato samanupassati vi¤¤àõavantaü và attànaü attani và vi¤¤àõaü vi¤¤àõasmiü và attànaü, yà evaråpà diññhi diññhigataü diññhigahaõaü diññhikantàro diññhivisåkàyikaü diññhivipphanditaü diññhisaüyojanaü gàho patiññhàho1 abhiniveso paràmàso kummaggo micchàpatho micchattaü titthàyatanaü vipariyesagàho3 viparãtagàho vipallàsagàho micchàgàho ayàthàvatasmiü2 yàthàvatanti gàho yàvatà dvàsaññhi diññhigatàni imàni diññhivisåkàni'' diññhãvisåkàni upàtivattoti diññhivisåkàni upàtivatto atikkanto samatikkanto vãtivattoti 'diññhãvisåkàni upàtivatto'.

Patto niyàmaü pañiladdhamaggoti 'niyàmà' vuccanti cattàro maggà ariyo aññhaïgiko maggo. Seyyathãdaü: sammàdiññhi sammàsaükappo sammàvàcà sammàkammanto sammààjãvo sammàvàyàmo sammàsati sammàsamàdhi. Catåhi ariyamaggehi samannàgato niyàmaü patto sampatto adhigato phassito sacchikatoti 'patto niyàmaü'. Pañiladdhamaggoti laddhamaggo (pañiladdhamaggo) adhigatamaggo phassitamaggo sacchikatamaggoti 'patto niyàmaü pañiladdhamaggo'.

1. Pañiggàho - machasaü
2. Ayàthàvakasmiü - machasaü
3. Vipariyàsaggàho - machasaü

[BJT Page 564] [\x 564/]

'Sabbe saïkhàrà aniccà'ti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, 'sabbe saïkhàrà dukkhà'ti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, 'sabbe dhammà anattà'ti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, ''avijjàpaccayà saïkhàrà''ti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, ''saïkhàrapaccayà vi¤¤àõa''nti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, vi¤¤àõapaccayà nàmaråpanti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, nàmaråpapaccayà salàyatananti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, saëàyatanapaccayà phasso'ti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, phassapaccayà vedanà'ti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, vedanàpaccayà taõhà'ti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, taõhàpaccayà upàdànanti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, bhavapaccayà jàtã'ti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, jàtipaccayà jaràmaraõanti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, avijjànirodhà saïkhàranirodho'ti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, saïkhàranirodhà vi¤¤àõanirodho'ti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, vi¤¤àõanirodhà nàmaråpanirodho'ti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, nàmaråpanirodhà salàyatananirodho'ti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, saëàyatananirodhà phassanirodho'ti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, phassanirodhà vedanànirodho'ti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, vedanànirodhà taõhànirodho'ti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, taõhànirodhà upàdànanirodho'ti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, upàdànanirodhà bhavanirodho'ti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, bhavanirodhà jàtinirodho'ti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, jàtinirodhà jaràmaraõanirodho'ti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, idaü dukkhanti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, ayaü dukkhasamudayoti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, ayaü dukkhanirodhoti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, ayaü dukkhanirodhagàminãpañipadàti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, ime àsavà'ti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, ayaü àsavanirodhoti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, ayaü àsavanirodhagàminãpañipadà'ti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, ime dhammà abhi¤¤eyyàti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, ime dhammà pari¤¤eyyàti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, ime dhammà pahàtabbàti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, ime dhammà bhàvetabbàti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, ime dhammà sacchikàtabbàti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, channaü phassàyatanànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, pa¤cannaü upàdànakkhandhànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, catunnaü mahàbhåtànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtaü, 'yaü ki¤ci samudayadhammaü taü nirodhadhamma'nti ¤àõaü uppannaü samuppannaü nibbattaü abhinibbattaü pàtubhåtanti 'uppanna¤àõomhi', 'ana¤¤aneyyoti: so paccekasambuddho na paraneyyo, na parappattiyo, na parappaccayo na parapañibaddhagå'1 yathàbhåtaü janàti! Passati asammåëho sampajàno2 panissato 'sabbe saïkhàrà aniccà'ti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato 'sabbe saïkhàrà dukkhà'ti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato 'sabbe dhammà anattà'ti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato ''avijjàpaccayà saïkhàrà''ti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato ''saïkhàrapaccayà vi¤¤àõa''nti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato vi¤¤àõapaccayà nàmaråpanti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato nàmaråpapaccayà salàyatananti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato saëàyatanapaccayà phasso'ti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato phassapaccayà vedanà'ti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato vedanàpaccayà taõhà'ti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato taõhàpaccayà upàdànanti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato bhavapaccayà jàtã'ti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato jàtipaccayà jaràmaraõanti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato avijjànirodhà saïkhàranirodho'ti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato saïkhàranirodhà vi¤¤àõanirodho'ti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato vi¤¤àõanirodhà nàmaråpanirodho'ti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato

[BJT Page 564] [\x 564/]

Nàmaråpanirodhà salàyatananirodho'ti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato saëàyatananirodhà phassanirodho'ti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato phassanirodhà vedanànirodho'ti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato vedanànirodhà taõhànirodho'ti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato taõhànirodhà upàdànanirodho'ti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato upàdànanirodhà bhavanirodho'ti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato bhavanirodhà jàtinirodho'ti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato jàtinirodhà jaràmaraõanirodho'ti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato

Idaü dukkhanti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato ayaü dukkhasamudayoti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato ayaü dukkhanirodhoti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato ayaü dukkhanirodhagàminãpañipadàti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato

Ime àsavà'ti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato ayaü àsavanirodhoti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato ayaü àsavanirodhagàminãpañipadà'ti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato

Ime dhammà abhi¤¤eyyàti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato ime dhammà pari¤¤eyyàti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato ime dhammà pahàtabbàti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato ime dhammà bhàvetabbàti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato ime dhammà sacchikàtabbàti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato

Channaü phassàyatanànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato

Pa¤cannaü upàdànakkhandhànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca
Paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato
Catunnaü mahàbhåtànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato 'yaü ki¤ci samudayadhammaü taü nirodhadhamma'nti paraneyyo na parappattiyo na parapañibaddhagå' yathàbhåtaü jànàti passati asammåëho sampajàno patissato 'uppanna¤àõomhi ana¤¤aneyyo, eko care khaggavisàõakappo'.

Tenàha so paccekasambuddho:

''Diññhãvisåkàni upàtivatto
Patto niyàmaü pañiladdhamaggo,
Uppanna¤àõomhi ana¤¤aneyyo
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

2.

Nillolupo4 nikkuho nippãpàso
Nimmakkho niddhantakasàvamoho, 5
Niràsaso sabbaloke bhavitvà
Eko care khaggavisàõakappo.

Nillolupo nikkuho nippipàsoti 'loluppaü' vuccati taõhà. ''Yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü gedho paëigedho saïgo païko ejà màyà janikà sa¤janikà sa¤janinã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visañà àyåhanã dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkho pañibandhu àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà jappitattaü loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü pucchi¤cikatà sàdukamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà råpataõhà aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü, dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabalisaü màravisayo taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà lobho akusalamålaü. '' Sà loluppà taõhà paccekasambuddhassa pahãnà ucchinnamålà tàlàvatthukatà anabhàva katà àyatiü anuppàdadhammà, tasmà paccekasambuddho nillolupo4. Nikkuhoti: tãõi kuhanavatthåni: paccayapañisedhanasaïkhàtaü6 kuhanavatthu, iriyàpathasaïkhàtaü kuhanavatthu, sàmantajappanasaïkhàtaü kuhanavatthu.

1. Pañibandhaga - va vi
2. Taü jànàti - va vi
3. Pañipassato - va vi machasaü
4. Nilloluppo - va. Vi
5. Kàsàmoho - machasaü, va, vi, ka
6. Paccayapañisevanasaükhàtaü - machasaü

[BJT Page 566] [\x 566/]

Katamaü paccayapañisedhanasaükhàtaü1 kuhanavatthu: ''idha gahapatikà bhikkhuü nimantenti: cãvarapiõóapàtasenàsanagilànapaccayabhesajjaparikkhàrehi so pàpiccho icchàpakato atthiko cãvarapiõóapàtasenàsanagilànapaccayabhesajjaparikkhàrànaü bhãyokamyataü upàdàya cãvaraü paccakkhàti, piõóapàtaü paccakkhàti, senàsanaü paccakkhàti, gilànapaccayabhesajjaparikkhàraü paccakkhàti, so evamàha: kiü samaõassa mahagghena cãvarena etaü sàruppaü: yaü samaõo susànà và saïkhàrakåñà và pàpanikà và nattakàni uccinitvà saüghàñikaü katvà dhàreyya. Kiü samaõassa mahagghena piõóapàtena: etaü sàruppaü yaü samaõo u¤jàcariyàya piõóiyàlopena jãvikaü kappeyya. Kiü samaõassa mahagghena senàsanena, etaü sàruppaü: yaü samaõo rukkhamåliko và assa sosàniko và abbhokàsiko và. Kiü samaõassa mahagghena gilànapaccayabhesajjaparikkhàrena etaü sàruppaü yaü samaõo putimuttena và haritakãkhaõóena và osadhaü kareyyàti tadupàdàya låkhaü cãvaraü dhàreti, låkhaü piõóapàtaü paribhu¤jati, låkhaü senàsanaü pañisevati, låkhaü gilànapaccayabhesajjaparikkhàraü pañisevati. Tamenaü gahapatikà evaü jànanti: 'ayaü samaõo appiccho santuññho pavivitto asaüsaññho àraddhaviriyo dhutavàdo'ti bhãyo bhãyo nimantenti2 cãvarapiõóapàtasenàsanagilànapaccayabhesajjaparikkhàrehi. So evamàha: tiõõaü sammukhãbhàvà saddho kulaputto bahuü pu¤¤aü pasavati saddhàya sammukhãbhàvà saddho kulaputto bahuü pu¤¤aü pasavati. Tumhàkaü cevàyaü saddhà atthi deyyadhammo ca saüvijjati ahaü ca pañiggàhako. Sacehaü3 na pañiggahessàmi evaü tumhe pu¤¤ena paribàhirà bhavissatha, na mayhaü iminà attho tumhàkaüyeva4 anukampàya pañigaõhàmãti, tadupàdàya bahumpi cãvaraü pañigaõhàti bahumpi piõóapàtaü pañigaõhàti bahumpi senàsanaü pañigaõhàti bahumpi gilànapaccayabhesajjaparikkhàraü pañigaõhàti, yà evaråpà bhàkuñikà bhàkuñiyaü kuhanà kuhàyanaü kuhitatattaü, idaü paccayapañisedhanasaïkhàtaü kuhanavatthu.

1. Paccayapañisevanasaïkhàtaü - machasaü
2. Siyenimattanti - pa va vi
3. Sace ahaü - ma va ci ka
4. Tumha¤¤eva - ma va vi ka

[BJT Page 568] [\x 568/]

Katamaü iriyàpathasaïkhàtaü kuhanavatthu: idhekacco pàpiccho icchàpakato sambhàvanàdhippàyo, evaü maü jano sambhàvissatãti gamanaü saõñhapeti ñhànaü saõñhapeti nisajjaü saõñhapeti sayanaü saõñhapeti paõidhàya gacchati, paõidhàya tiññhati, paõidhàya nisãdati, paõidhàya seyyaü kappeti, samàhito viya gacchati, samàhito viya tiññhati, samàhito viya nisãdati, samàhito viya seyyaü kappeti àpàthakajjhàyi ca hoti2 yà evaråpà iriyàpathassa aññhapanà ñhapanà saõñhapanà bhàkuñikà bhàkuñiyaü kuhanà kuhàyanà kuhitattaü, idaü iriyàpathasaïkhàtaü kuhanavatthu.

Katamaü sàmantajappanasaïkhàtaü kuhanavatthu: idhekacco pàpiccho icchàpakato sambhàvanàdhippàyo evaü maü jano sambhàvessatãti ariyadhammasannissitaü vàcaü bhàsati. Yo evaråpaü cãvaraü dhàreti, so samaõo mahesakkhoti bhaõati, yo evaråpaü pattaü dhàreti, lohathàlakaü dhàreti, dhammakarakaü3 dhàreti, parissàvanaü dhàreti, ku¤cikaü dhàreti, upàhanaü dhàreti, kàyabandhanaü dhàreti, àyogaü dhàreti4, so samaõo mahesakkhoti bhaõati. Yassa evaråpo upajjhàyo so samaõo mahesakkhoti, bhaõati, yassa evaråpo àcariyo, evaråpà samànupajjhàyakà samànàcariyakà mittà sandiññhà samabhattà sahàyà, so samaõo mahesakkhoti bhaõati. Yo evaråpe vihàre vasati, aóóhayogo vasati - pàsàde vasati - hammiye vasati - guhàyaü vasati - leõe - vasati - kuñiyà vasati - kåñàgàre vasati, aññe vasati, màëe vasati uddaõóe vasati, upaññhànasàlàyaü vasati, maõóape vasati. Rukkhamåle vasati, so samaõo mahesakkhoti bhaõati, athavà kora¤jikakora¤jiko bhàkuñikabhàkuñiko kuhakakuhako lapakalapako mukhasaübhàvito ayaü samaõo imàsaü evaråpànaü santànaü vihàrasamàpattãnaü labhãti. Tàdisaü gambhãraü gåëhaü nipuõaü pañicchannaü lokuttaraü su¤¤atàpañisa¤¤uttaü kathaü katheti. Yà evaråpà bhàkuñikà bhàkuñiyaü kuhanà kuhàyanà kuhitattaü, idaü sàmantajappanasaükhàtaü kuhanavatthu.

Tassa paccekasambuddhassa imàni tãõi kuhanavatthåni pahãnàni samucchinnàni våpasantàni pañippassaddhàni abhabbuppattikàni ¤àõagginà daóóhàni, tasmà so paccekasambuddho nikkuho,

1. Samàhitoviya sayati - pana
2. âpàthakajjhàyã ca hoti - katthaci
3. Dhammakaraõaü - machasaü
4. âyogabandhanaü dhàreti - syà

[BJT Page 570] [\x 570/]

Nippipàsoti. 'Pipàsà' vuccati taõhà, ''yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü gedho paëigedho saïgo païko ejà màyà janikà sa¤janikà sa¤janinã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visañà àyåhanã dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkho pañibandhu àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà jappitattaü loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü pucchi¤cikatà sàdukamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà råpataõhà aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü, dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabalisaü màravisayo taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà lobho akusalamålaü. ''[A] sà pipàsà taõhà tassa paccekasambuddhassa pahãnà ucchinnamålà tàlàvatthukatà anabhàvakatà1 àyatiü anuppàdadhammà, tasmà so paccekasambuddhà nippipàsoti 'nillolupo2 nikkuho nippipàso. '

Nimmakkho niddhantakasàvamohoti 'makkho'ti 'yo makkho makkhàyanà makkhàyitattaü niññhuriyaü niññhuriyakammaü: ràgo kasàvo, doso kasàvo, moho kasàvo, kodho kasàvo, upanàho kasàvo, makkho kasàvo, paëàso kasàvo, issà kasàvo, macchariyaü kasàvo, màyà kasàvo, sàñheyyaü kasàvo, thambho kasàvo, sàrambho kasàvo, màno kasàvo, atimàno kasàvo, mado kasàvo, pamàdo kasàvo, sabbe kilesà kasàvà, sabbe duccarità kasàvà, sabbe darathà kasàvà, sabbe pariëàhà kasàvà, sabbe santàpà kasàvà, sabbàkusalàbhisaükhàrà kasàvà. Mohoti: dukkhe a¤¤àõaü, dukkhasamudaye a¤¤àõaü, dukkhanirodhe a¤¤àõaü, dukkhanirodhagàminiyà pañipadàya a¤¤àõaü pubbante a¤¤àõaü aparante a¤¤àõaü, pubbantàparante a¤¤àõaü, idappaccayatàpañiccasamuppannesu dhammesu a¤¤àõaü, yaü evaråpaü a¤¤àõaü adassanaü anabhisamayo ananubodho appañivedho asaügàhanà apariyogàhanà asamapekkhanà apaccavekkhanà apaccakkhakammaü dummejjhaü bàlyaü asampaja¤¤aü moho pamoho sammoho avijjà avijjàlaïgi moho akusalamålaü. Tassa paccekasambuddhassa makkho ca moho ca vantà saüvantà niddhantà pahãnà samucchinnà våpasannà pañippassaddhà abhabbuppattikà ¤àõagginà daóóhàti ''so paccekasambuddho 'nimmakkho niddhantakasàvamoho'

Niràsaso sabbaloke bhavitvàti ''àsà'' vuccati taõhà, yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü gedho paëigedho saïgo païko ejà màyà janikà sa¤janikà sa¤janinã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visañà àyåhanã dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkho pañibandhu àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà jappitattaü loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü pucchi¤cikatà sàdukamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà råpataõhà aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü, dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabalisaü màravisayo taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà lobho akusalamålaü. '' Sabbaloketi: sabbaapàyaloke sabbamanussaloke sabbaàyatanaloke. Niràsaso sabbaloke bhavitvàti sabbaloke niràsaso bhavitva. Nittaõho bhavitvà, nippipàso bhavitvàti 'niràsaso sabbaloke bhavitvà eko care khaggavisàõakappo. '

Tenàha so paccekasambuddho:

''Nillolupo nikkuho nippãpàso
Nimmakkho niddhantakasàvamoho,
Niràsaso sabbaloke bhavitvà
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

1. Anabhàvaü gatà - ca vi machasaü
2. Nilloluppo - va vi
[A.] Dhammasaïgaõi - cittuppàdakaõóa

[BJT Page 572] [\x 572/]

3.

Pàpaü sahàyaü parivajjayetha
Anatthadassiü visame niviññhaü,
Sayaü na seve pasutaü pamattaü
Eko care khaggavisàõakappo.

Pàpaü sahàyaü parivajjayethàti: 'pàpasahàyo' vuccati ''yo so sahàyo dasavatthukàya micchàdiññhiyà samannàgato'. Natthi dinnaü natthi yiññhaü, natthi hutaü, natthi sukañadukkañànaü. 1 Kammànaü phalaü vipàko, natthi ayaü loko, natthi paroloko, natthi màtà, natthi pità, natthi sattà opapàtikà, natthi loke samaõabràhmaõà sammaggatà sammàpañipannà ye imaü ca lokaü paraü ca lokaü sayaü abhi¤¤à sacchikatvà pavedentã''ti ayaü pàpasahàyo. Pàpaü sahàyaü parivajjayethàti: pàpaü sahàyaü vajjeyya parivajjeyyà'ti 'pàpaü sahàyaü parivajjayetha'.

Anatthadassiü visame niviññhanti: 'anatthadassã, vuccati yo so sahàyo dasavatthukàya micchàdiññhiyà samannàgato'. Natthi dinnaü natthi yiññhaü, natthi hutaü, natthi sukañadukkañànaü. 1 Kammànaü phalaü vipàko, natthi ayaü loko, natthi paroloko, natthi màtà, natthi pità, natthi sattà opapàtikà, natthi loke samaõabràhmaõà sammaggatà sammàpañipannà ye imaü ca lokaü paraü ca lokaü sayaü abhi¤¤à sacchikatvà pavedentã'ti. Visame niviññhanti: visame kàyakamme niviññhaü, visame vacãkamme niviññhaü, visame manokamme niviññhaü, visame pàõàtipàte niviññhaü, visame adinnàdàne niviññhaü, visame kàmesu micchàcàre niviññhaü, visame musàvàde niviññhaü, visamàya pisunàya vàcàya niviññhaü, visamàya pharusàya vàcàya niviññhaü, visame vyàpàde niviññhaü, visamàya micchàdiññhiyà niviññhaü, visamesu saïkhàresu niviññhaü, visamesu pa¤casu kàmaguõesu niviññhaü, visamesu pa¤casu nãvaraõesu niviññhaü viniviññhaü, sattaü allãnaü upagataü ajjhositaü adhimuttanti 'anatthadassiü visame niviññhaü'.

1. Sukatadukkatànaü - machasaü

[BJT Page 574] [\x 574/]

Sayaü na seve pasutaü pamattanti - 'yopi kàme esati gavesati pariyesati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhàro tadadhimutto tadadhipateyyo sopi kàme pasuto'. 'Yopi taõhàvasena råpe pariyesati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhàro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kàme pasuto'. 'Yopi taõhàvasena sadde pariyesati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhàro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kàme pasuto'. 'Yopi taõhàvasena gandhe pariyesati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhàro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kàme pasuto'. 'Yopi taõhàvasena rase pariyesati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhàro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kàme pasuto'. 'Yopi taõhàvasena phoññhabbe pariyesati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhàro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kàme pasuto'1. 'Yopi taõhàvasena råpe pañilabhati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhàro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kàme pasuto'. 'Yopi taõhàvasena sadde pañilabhati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhàro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kàme pasuto'. 'Yopi taõhàvasena gandhe pañilabhati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhàro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kàme pasuto'. 'Yopi taõhàvasena rase pañilabhati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhàro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kàme pasuto'. 'Yopi taõhàvasena phoññhabbe pañilabhati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhàro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kàme pasuto'. 'Yopi taõhàvasena råpe paribhu¤jati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhàro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kàme pasuto'. 'Yopi taõhàvasena sadde paribhu¤jati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhàro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kàme pasuto'. 'Yopi taõhàvasena gandhe paribhu¤jati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhàro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kàme pasuto'. 'Yopi taõhàvasena rase paribhu¤jati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhàro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kàme pasuto'. 'Yopi taõhàvasena phoññhabbe paribhu¤jati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhàro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kàme pasuto'.

Yathà kalahakàrako kalahapasuto, kammakàrako kammapasuto, gocare caranto gocarapasuto, jhàyã jhànapasuto, evameva yo kàme esati gavesati pariyesati taccarito tabbahulo taggaruko tantinno tappono tappabhàro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kàmapasuto. 'Yopi taõhàvasena råpe paribhu¤jati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhàro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kàme pasuto'. 'Yopi taõhàvasena sadde paribhu¤jati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhàro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kàme pasuto'. 'Yopi taõhàvasena gandhe paribhu¤jati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhàro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kàme pasuto'. 'Yopi taõhàvasena rase paribhu¤jati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhàro tadadhimutto tadadhipateyyo, sopi kàme pasuto'. 'Yopi taõhàvasena phoññhabbe paribhu¤jati taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbhàro tadadhimutto tadadhipateyyo sopi kàme pasuto. Pamattanti: pamàdo vattabbo: kàyaduccarite và vacãduccarite và manoduccarite và pa¤casu kàmaguõesu và cittassa vossaggo2 vossaggànuppadànaü3 kusalànaü dhammànaü bhàvanàya asakkaccakiriyatà asàtaccakiriyatà anavaññhitakiriyàtà4 olãnavuttità nikkhittachandatà nikkhittadhuratà anàsevanà abhàvanà abahulãkammaü (anadhiññhànaü) (ananuyogo) pamàdo. 'Yo evaråpo pamàdo pamajjanà pamajjitattaü, ayaü vuccanti pamàdo. Sayaü na seve pasutaü pamattanti: pasutaü na seveyya pamattaü ca sayaü na seveyya, sàmaü na seveyya, na niseveyya, na saüseveyya na pañisaüseveyya na (àcareyya) na samàcareyya na samàdàya vatteyyàti 'sayaü na seve pasutaü pamattaü eko care khaggavisàõakappo'.

Tenàha so paccekasambuddho:

''Pàpaü sahàyaü parivajjayetha
Anatthadassiü visame niviññhaü,
Sayaü na seve pasutaü pamattaü
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

1. Kàmappasuto - machasaü
2. Vosaggo - machasaü
3. Vosaggànuppadànaü - machasaü
4. Aniññhitakiriyatà - ma-va-vi-ka

[BJT Page 576] [\x 576/]

4

Bahussutaü dhammadharaü bhajetha
Mittaü uëàraü pañibhànavantaü,
A¤¤àya atthàni vineyya kaïkhaü
Eko care khaggavisàõakappo.

Bahussutaü dhammadharaü bhajethanti bahussuto hoti mitto sutadharo sutasannicayo, ye te dhammà àdikalyàõà majjhekalyàõà pariyosànakalyàõà sàtthaü savya¤janaü kevalaparipuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü abhivadanti, tathàråpàssa dhammaü bahussutà honti dhatà1 vacasà paricità, manasànupekkhità diññhiyà suppañividdhà. Dhammadharanti: dhammaü dhàrentaü suttaü geyyaü veyyàkaraõaü gàthaü udànaü itivuttakaü jàtakaü abbhutadhammaü vedallaü. Bahussutaü dhammadharaü bhajethàti bahussutaü ca dhammadharaü ca mittaü bhajeyya saübhajeyya seveyya niseveyya saüseveyya pañiseveyyà'ti 'bahussutaü dhammadharaü bhajetha'.

Mittaü uëàraü pañibhànavantanti uëàro hoti mitto sãlena samàdhinà pa¤¤àya vimuttiyà vimutti¤àõadassanena. Pañibhànavantanti: tayo pañibhànavanto2 pariyattipañibhànavà paripucchàpañibhànavà adhigamanapañibhànavà, katamo pariyattipañibhànavà: idhekaccassa buddhavacanaü pariyàputaü3 hoti suttaü geyyaü veyyàkaraõaü gàthà udànaü itivuttakaü jàtakaü abbhutadhammaü vedallaü.

Katamo paripucchà pañibhànavà: idhekacco paripucchità'pi hoti, attheva, ¤àye ca lakkhaõe ca kàraõe ca ñhànàñhàne ca. Tassa paripucchaü nissàya pañibhàti, ayaü paripucchà pañibhànavà.

Katamo adhigamapañibhànavà idhekaccassa adhigatà honti cattàro satipaññhànà cattàro sammappadhànà cattàro iddhipàdà pa¤cindriyàni pa¤cabalàni sattabojjhaïgà ariyo aññhaïgiko maggo cattàre4 ariyamaggà cattàri sàma¤¤aphalàni5 catasso pañisambhidàyo cha abhi¤¤àyo. Tassa attho ¤àto dhammo ¤àto nirutti ¤àtà. Atthe ¤àte attho pañibhàti, dhamme ¤àte dhammo pañibhàti, niruttiyà ¤àtàya nirutti pañibhàti. Imesu tãsu ¤àõaü pañibhànapañisambhidà. So paccekasambuddho imàya pañibhànapañisambhidàya upeto samupeto upagato samupagato upapanno sampanno5 samannàgato. Tasmà paccekasambuddho pañibhànavà. Yassa pariyatti natthi paripucchà6 natthi adhigamo natthi, kiü tassa pañibhàyissatãti 'mittaü uëàraü pañibhànavantaü'.

1. Dhàtà - ma cha maü
2. Tayo pañibhàõavà - va-vi
3. Pariyàpuññhaü hoti - va-vi
Pariyàpuñhaü - syà.
4. Cattàrimaj sàma¤¤aphalàni - pa va vi
5. Samuppanno - machasaü
6. Paripucchaü natthi - va vi

[BJT Page 578] [\x 578/]

A¤¤àya atthàni vineyya kaïkhanti: attatthaü a¤¤àya paratthaü a¤¤àya ubhayatthaü a¤¤àya diññhadhammikatthaü a¤¤àya samparàyikatthaü a¤¤àya - paramatthatthaü1 a¤¤àya abhi¤¤àya, jànitvà tulayitvà tãrayitvà vibhàvayitvà vibhåtaü katvà kaïkhaü vineyya pañivineyya pajaheyya vinodeyya byantãkareyya anabhàvaü (gameyyà'ti 'a¤¤àya atthàni vineyya kaïkhaü eko care khaggavisàõakappo. '

Tenàha so paccekasambuddho:

Bahussutaü dhammadharaü bhajetha
Mittaü uëàraü pañibhànavantaü,
A¤¤àya atthàni vineyya kaïkhaü
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

5.

Khióóaü ratiü kàmasukhaü ca loke
Analaükaritvà anapekkhamàno,
Vibhåsaõaññhànà virato saccavàdã
Eko care khaggavisàõakappo.

Khióóaü ratiü kàmasukhaü ca loketi: 'khióóà'ti dve khióóà kàyikà ca khióóà vàcasikà ca khióóà. Katamà kàyikà khióóà: hatthãhipi kãëanti, assehipi kãëanti rathehipi kãëanti, dhanåhipi kãëanti, aññhapadepi kãëanti, dasapadepi kãëanti, àkàsepi kãëanti, parihàrapathepi kãëanti, santikàyapi kãëanti, khalikàyapi kãëanti, ghañikàyapi kãëanti, salakahatthenapi kãëanti, akkhehipi kãëanti, païgavãrenapi kãëanti, vaükakenapi kãëanti, mokkhavikàyapi kãëanti, ciïgulakenapi kãëanti, pattàëhakenapi kãëanti, rathakenapi kãëanti, dhanukenapi kãëanti, akkharikàyapi kãëanti, manesikàyapi kãëanti, yathàvajjenapi kãëanti. Ayaü kàyikà khióóà.
Katamà vàcasikà khióóà: mukhabherikaü mukhàlambaraü mukhadeõóimakaü mukhacalimakaü mukhabherålakaü mukhadaddarikaü nàñakaü làsaü gãtaü dvakammaü, ayaü vàcasikà khióóà. Ratãti anukkaõñhitàdhivacanametaü 'ratã'ti. Kàmasukhanti: vuttaü hetaü bhagavatà: ''pa¤cime bhikkhave kàmaguõà. Katame pa¤ca: cakkhuvi¤¤eyyà råpà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà. Sotavi¤¤eyyà saddà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà. Ghànavi¤¤eyyà gandhà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà. Jivhàvi¤¤eyyà rasà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà. Kàyavi¤¤eyyà phoññhabbà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà. Ime kho bhikkhave pa¤ca kàmaguõà. Yaü kho bhikkhave ime pa¤ca kàmaguõe pañicca uppajjati sukhaü somanassaü idaü vuccati kàmasukhaü4''[a] loketi. Manussaloke'ti 'khióóaü ratiü kàmasukhaü ca loke'.

Analaükaritvà anapekkhamànoti: khióóaü ca ratiü ca5 kàmasukhaü ca loke analaükaritvà anapekkho hutvà pajahitvà vinodetvà byantãkaritvà anabhàvaü gametvà'ti 'analaükaritvà anapekkhamàno'

1. Paramatthaü - machasaü
2. Khióóàrati - pa va vi
3. Kàme sukhaü - va vi
4. Khióóà ca ratã ca - va vi
[A] saüyuttanikàya maggasaüyutta

[BJT Page 580] [\x 580/]

Vibhåsanaññhànà virato saccavàdãti 'vibhåsà'ti dve vibhåsà atthi agàriyassa vibhåsà1 atthi pabbajitassa vibhåsà2 katamà agàriyassa vibhåsà kesà ca massu ca3, màlà ca gandhà4 ca vilepanà ca àbharaõà ca piëandhanà ca5 vatthaü ca sàrasàmanaü ca veñhanaü ca ucchàdanaü parimaddanaü nahàpanaü sambàhanaü àdàsaü a¤janaü màlàgandhavilepanaü6 mukhacuõõaü7 mukhalepanaü hatthabandhanaü sikhàbandhanaü daõóaü nàlikaü khaggaü chattaü chatråpàhanaü uõhãsaü maõiü vàlavãjaniü odàtàni vatthàni dãghadasàni iti và ayaü agàriyassa vibhåsà.

Katamà pabbajitassa vibhåsà. Cãvaramaõóanà pattamaõóanà senàsanamaõóanà imassa và påtikàyassa8 bàhirànaü và parikkhàrànaü maõóanà vibhåsanà kelanà parikelanà gedhitatà gedhitattaü9 capalatà10 càpalyaü, ayaü pabbajitassa vibhåsà.

Saccavàdãti: so paccekasambuddho saccavàdã saccasandho theto paccayiko avisaüvàdako lokassa. Vibhåsanaññhànà àrato virato pañivirato nikkhanto nissaño vippamutto visaüyutto vimariyàdikatena cetasà viharatãti 'vibhåsanaññhànà virato saccavàdi eko care khaggavisàõakappo'.

Tenàha so paccekasambuddho:

Khióóaü ratiü11 kàmasukhaü ca loke
Analaükaritvà anapekkhamàno
Vibhåsanaññhànà virato saccavàdã
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

6.

Puttaü ca dàraü pãtaraü ca màtaraü
Dhanàni dha¤¤àni ca bandhavàni,
Bhitvàna12 kàmàni sakodhikàni13
Eko care khaggavisàõakappo.

Puttaü ca dàraü pitaraü ca màtaranti: 'puttà'ti cattàro puttà: atrajo putto, khettajo14 putto dinnako putto, antevàsiko putto. Dàrà vuccanti bhariyàyo. Pitàti yo so janako, màtàti yà sà janakàti 'puttaü ca dàraü pãtaraü ca màtaraü'.

1. Atthi agàrikassa - machasaü
2. Atthi anagàrikassa - machasaü
3. Nesamassuca - va vi
4. Màlà ca gandhà ca - va vi
5. Piëandhà ca vatthaü ca sayanàsanaü ca - ma vi vi ka
6. Màlàvilepanaü
7. Mukhadhuõõakaü - pa va vi
8. Bhutikàyassa - pa va vi
9. Gaddhikata gaddhikattaü - machasaü
10. Càpalatà - càpalaviü - ma va vi ka
11. Khióóàratã - va vi
12. Jahitvàna - pa va vi
13. Yathodhikàti - machasaü
14. Khetrajo - va vi syà

[BJT Page 582] [\x 582/]

Dhanàni dha¤¤àni ca bandhavànãti: 'dhanàni' vuccanti hira¤¤aü suvaõõaü muttà maõi veëuriyo saïkho silà pavàëaü rajataü jàtarupaü lohitaïko1 masàragallaü 'dha¤¤àni' vuccanti pubbannaü aparannaü, pubbannaü nàma: sàli vãhi yavo godhumo kaïgu varako kudråsako aparannaü nàma: supeyyaü. Bandhavànãti cattàro bandhavà: ¤àtãbandhavàpã bandhu, gottabandhavàpi bandhu, mittabandhavàpã bandhu, sippabandhavàpã bandhåti 'dhanàni dha¤¤àni ca bandhavàni'.

Hitvàna kàmàti sakodhikànãti 'kàmà'ti uddànato dve kàmà: vatthukàmà ca kilesakàmà ca.
Katame vatthukàmà? Manàpikà råpà manàpikà saddà manàpikà gandhà manàpikà rasà manàpikà phoññhabbà, attharaõà pàpuraõà, dàsidàsà ajeëakà kukkuñasåkarà hatthigavàssavaëavà, khettaü vatthu hira¤¤aü suvaõõaü gàmanigamaràjadhàniyo raññhaü ca janapado ca koso ca koññhàgàraü ca, yaü ki¤ci rajanãyaü vatthu vatthukàmà.

Api ca, atãtà kàmà, anàgatà kàmà, paccuppannà kàmà, ajjhattà kàmà, bahiddhà kàmà, ajjhattabahiddhà kàmà, hãnà kàmà, majjhimà kàmà, paõãtà kàmà, àpàyikà kàmà, mànusikà kàmà, dibbà kàmà, paccupaññhità kàmà, nimmità kàmà, parinimmità kàmà, animmità kàmà, pariggahità kàmà, apariggahità kàmà, mamàyità kàmà, amamàyità kàmà, sabbe'pi kàmàvacarà dhammà, sabbe'pi råpàvacarà dhammà, sabbe'pi aråpàvacarà dhammà, taõhàvatthukà taõhàrammaõà kamanãyaññhena rajanãyaññhena madanãyaññhena kàmà. Ime vuccanti vatthukàmà.

Katame kilesakàmà? Chando kàmo, ràgo kàmo, chandaràgo kàmo: saïkappo kàmo, ràgo kàmo, saïkapparàgo kàmo: yo kàmesu kàmacchando, kàmaràgo, kàmanandi, kàmataõhà, kàmasineho, kàmapariëàho, kàmamucchà, kàmajjhosànaü, kàmogho, kàmayogo, kàmåpàdànaü, kàmacchandanãvaraõaü.

''Addasaü kàmaü te målaü saïkappà kàma jàyasi,
Na taü saïkappayissàmi evaü kàme na hehisã''ti

Ime vuccanti kilesakàmà.

Hitvàna kàmànãti vatthukàme parijànitvà kilesakàme pahàya pajahitvà vinoditvà byantiü karitvà anabhàvaü gametvà hitvàna2 kàmàni sakodhikànãti: sotàpattimaggena ye kilesà pahãnà te kilese na puneti na pacceti na paccàgacchati sakadàgàmimaggena ye kilesà pahãnà - anàgàmimaggena ye kilesà pahãnà - arahattamaggena ye kilesà pahãnà, te kilese na puneti na pacceti na paccàgacchatãti. 'Hitvàna kàmàni 'sakodhikàni3 eko care khaggavisàõakappo.

Tenàha so paccekasambuddho:

''Puttaü ca dàraü pãtaraü ca màtaraü
Dhanàni dha¤¤àni ca bandhavàni,
Hitvàna kàmàni sakodhikàni3
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

7.

Saïgo eso parittamettha sobyaü
Appassàdo dukkhamettha bhãyo,
Gaëo4 eso iti ¤atvà matimà5
Eko care khaggavisàõakappo.

Saïgo eso parittamettha sobyanti: saïgoti và balisanti và (àmisanti) và lagganti và6 paëibodhoti và pa¤cannetaü kàmaguõànaü adhivacanaü, parittamettha sokkhyanti vuttaü hetaü bhagavatà:

1. Lohitaïgo - va vi machasaü
2. Jahitvàna - va vi
3. Yathodhikàti - machasaü
Yatodhikàti - va vi ka
4. Gaõóo - syà
5. Mutimà - pana sa
Satimà - va vi
6. Laganananti và - pana
Labhananti và - va vi

[BJT Page 584] [\x 584/]

''Pa¤cime bhikkhave kàmaguõà. Katame pa¤ca: cakkhuvi¤¤eyyà råpà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà. Sotavi¤¤eyyà saddà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà. Ghànavi¤¤eyyà gandhà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà. Jivhàvi¤¤eyyà rasà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà. Kàyavi¤¤eyyà phoññhabbà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà. Ime kho bhikkhave pa¤cakàmaguõà. Yaü kho bhikkhave ime pa¤ca kàmaguõe pañicca uppajjati sukhaü somanassaü idaü vuccati kàmasukhaü''[a] appakaü etaü sukhaü, parittakaü etaü sukhanti, 'saïgo eso parittamettha sokkhyaü'.

Appassàdo dukkhamettha bhãyoti ''appassàdà kàmà vuttà bhagavatà bahudukkhà bahåpàyàsà àdãnavo ettha bhãyo, aññhikaïkhalåpamà kàmà vuttà bhagavatà bahudukkhà bahåpàyàsà àdãnavo ettha bhãyo, maüsapesåpamà kàmà vuttà bhagavatà bahudukkhà bahåpàyàsà àdãnavo ettha bhãyo, tiõukkupamà kàmà vuttà bhagavatà bahudukkhà bahåpàyàsà àdãnavo ettha bhãyo, aïgàrakàsåpamà kàmà vuttà bhagavatà bahudukkhà bahåpàyàsà àdãnavo ettha bhãyo, supinakåpamà kàmà vuttà bhagavatà bahudukkhà bahåpàyàsà àdãnavo ettha bhãyo, yàcitakåpamà kàmà vuttà bhagavatà bahudukkhà bahåpàyàsà àdãnavo ettha bhãyo, rukkhaphalupamà kàmà vuttà bhagavatà bahudukkhà bahåpàyàsà àdãnavo ettha bhãyo, asisånåpamà kàmà vuttà bhagavatà bahudukkhà bahåpàyàsà àdãnavo ettha bhãyo, (sattisålåpamà) kàmà vuttà bhagavatà bahudukkhà bahåpàyàsà àdãnavo ettha bhãyo, sappasiråpamà kàmà vuttà bhagavatà bahudukkhà bahåpàyàsà àdãnavo ettha bhãyo''ti[b] appassàdo dukkhamettha bhãyo.

Gaëo eso iti ¤atvà matimàti: gaëoti và balisanti và àmisanti và laggananti và1 bandhananti và paëibodhoti và pa¤cannetaü kàmaguõànaü adhivacanaü. Itãti padasandhi padasaüsaggo padapàripåri akkharasamavàyo bya¤janasiliññhatà padànupubbatàmetaü itãti. Matimàti dhãro paõóito pa¤¤avà buddhimà ¤àõã vibhàvi medhàvã.

Gaëo eso iti ¤atvà matimàti: matimà gaëoti ¤atvà balisanti ¤atvà. âmisanti ¤atvà laggananti'. ¥atvà bandhananti ¤atvà paëibodhoti ¤atvà jànitvà tulayitvà tãrayitvà vibhàvayitvà vibhåtaü katvàti: 'gaëo eso iti ¤atvà matimà, eko care khaggavisàõakappo'.

Tenàha so paccekasambuddho.

''Saïgo eso parittamettha sokhyaü
Appassàdo dukkhamettha bhãyo,
Gaëo eso iti ¤atvà matimà
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

1. Lagananti - pana
Labhananti - ca-vi
[A.] Saüyuttanikàya - maggasaüyutta.
[B.] Majjhima nikàya - alagaddåpamasutta.

[BJT Page 586] [\x 586/]

8.

Sandàlayitvàna sa¤¤ojanàni
Jàlaüva bhetvà salilambucàrã,
Aggãva daóóhaü anivattamàno
Eko care khaggavisàõakappo.

Sandàlayitvàna sa¤¤ojanànãti: dasa sa¤¤ojanàni'. Kàmaràgasa¤¤ojanaü pañighasa¤¤ojanaü mànasa¤¤ojanaü diññhisa¤¤ojanaü vicikicchàsa¤¤ojanaü sãlabbataparàmàsasa¤¤ojanaü bhavaràgasa¤¤ojanaü issàsa¤¤ojanaü macchariyasa¤¤ojanaü avijjàsa¤¤ojanaü, sandàlayitvàna sa¤¤ojanànãti: dasasa¤¤ojanàni dàlayitvà sandàlayitvà pajahitvà vinodetvà byantiü karitvà anabhàvaü kametvàti 'sandàlayitvàna sa¤¤ojanàni'.

Jàlaüva bhetvà salilambucàrãti 'jàlaü' vuccati suttajàlaü. Salilaü' vuccati udakaü, 'ambucàrã' vuccati maccho, yathà maccho jàlaü bhinditvà sambhinditvà dàlayitvà padàlayitvà sampadàlayitvà carati viharati irãyati vatteti pàleti yapeti yàpetã, evameva dve jàlà: taõhàjàlaü ca diññhijàlaü ca. Katamo taõhàjàlaü: yàvatà taõhàsaïkhàtena sãmakataü mariyàdãkataü odhikataü pariyantakataü pariggahitaü mamàyitaü 'idaü mama etaü mama, ettakaü mama, ettàvatà mama, råpà saddà gandhà rasà phoññhabbà attharaõà pàpuraõà dàsidàsà ajeëakà kukkuñasåkarà hatthigavàssavaëavà khettaü vatthuü hira¤¤aü suvaõõaü gàmanigamaràjadhàniyo raññhaü ca janapado ca koso ca koññhàgàraü ca kevalampi mahàpañhaviü taõhàvasena mamàyati, yàvatàññhasatataõhàvicaritaü. Idaü taõhàjàlaü.

Katamo diññhijàlaü: vãsativatthukà sakkàyadiññhi, dasavatthukà micchàdiññhi, dasavatthukà antaggàhikà diññhi, yà evaråpà diññhi diññhigataü diññhigahaõaü diññhikantàro diññhivisukàyikaü diññhivipphanditaü diññhisaüyojanaü gàho patiññhàho. Abhiniveso paràmàso kummaggo micchàpatho micchattaü titthàyatanaü vipariyesagàho viparãtagàho vipallàsagàho micchàgàho ayàthàvatasmiü yàthàvatanti gàho yàvatà dvàsaññhidiññhigatàni. Idaü diññhijàlaü. Tassa paccekasambuddhassa taõhàjàlaü pahãnaü, diññhijàlaü pañinissaññhaü, taõhàjàlassa pahãnattà diññhijàlassa pañinissaññhattà so paccekasambuddho råpe na sajjati, sadde na sajjati, gandhe na sajjati, rase na sajjati, phoññhabbe na sajjati, diññhasutamutavi¤¤àtabbesu dhammesu na sajjati, na gaõhàti1 na bajjhati2 na paëibajjhati3. Nikkhanto nissaño vippamutto visa¤¤utto, vimariyàdãkatena cetasà viharatãti 'jàlaüva bhetvà salilambucàri'.

Aggãva daóóhaü anivattamànoti: yathà (aggi) tiõakaññhupàdànaü dahanto gacchati anivattanto. Evameva tassa paccekasambuddhassa sotàpattimaggena ye kilesà pahãnà te kilese na puneti, na pacceti na paccàgacchati. Sakadàgàmimaggena ye kilesà pahãnà te kilese na puneti, na pacceti na paccàgacchati. Anàgàmimaggena ye kilesà pahãnà te kilese na puneti, na pacceti na paccàgacchati. Arahattamaggena ye kilesà pahãnà te kilese na puneti, na pacceti na paccàgacchatãti 'aggãva daóóhaü anivattamàno eko care khaggavisàõakappo'

Tenàha so paccekasambuddho:

''Sandàlayitvàna sa¤¤ojanàni
Jàlaüva hetvà salilambucàrã
Aggiva daóóhaü anivattamàno,
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

1. Na gayhati - va-vi
2. Na bujjhati - pana
3. Na paëibujjhati - pana
4. Phàlayitvà - sa.

[BJT Page 588] [\x 588/]

9.

Okkhittacakkhu na ca pàdalolo
Guttindriyo rakkhitamànasàno,
Anavassuto aparióayhamàno
Eko care khaggavisàõakappo.

Okkhittacakkhu na ca pàdaloloti kathaü - khittacakkhu hoti: idhekacco bhikkhu cakkhulolo cakkhuloliyena samannàgato hoti 'adiññhaü dakkhitabbaü diññhaü samatikkamitabba'nti àràmena àràmaü uyyànena uyyànaü gàmena gàmaü nigamena nigamaü nagarena nagaraü raññhena raññhaü janapadena janapadaü dãghacàrikaü anavatthitacàrikaü1 anuyutto hoti råpadassanàya, evaü khittacakkhu hoti -

Athavà bhikkhu antaragharaü paviññho vãthiü pañipanno asaüvuto gacchati: hatthiü olokento assaü olokento rathaü olokento pattiü olokento itthiyo olokento purise olokento kumàrake olokento kumàrikàyo olokento antaràpanaü olokento gharamukhàni olokento uddhaü olokento2 adho olokento disàvidisaü vipekkhamàno3 gacchati, evampi khittacakkhu hoti.

Athavà bhikkhu cakkhunà råpaü disvà nimittaggàhã hoti anubya¤janaggàhã yatvàdhikaraõametaü4 cakkhundriyaü asaüvutaü viharantaü abhijjhà domanassà pàpakà akusalà dhammà anvàssaveyyuü tassa saüvaràya na pañipajjati, na rakkhati cakkhundriyaü, cakkhundriye na saüvaraü5 àpajjati, evampi khittacakkhu hoti.

Yathàvà paneke bhonto samaõabràhmaõà saddhàdeyyàni bhojanàni bhu¤jitvà te evaråpaü visukadassanaü anuyuttà viharanti, seyyathãdaü: naccaü gãtaü vàditaü pekkhaü akkhànaü pàõissaraü vetàëaü kumbhathunaü sobhanagarakaü6 caõóàlaü vaüsaü dhovanaü hatthiyuddhaü assayuddhaü mahisayuddhaü usabhayuddhaü ajayuddhaü meõóayuddhaü kukkuñayuddhaü vaññakayuddhaü daõóayuddhaü muññhiyuddhaü nibbuddhaü uyyodhikaü balaggaü senàbyuhaü anãkadassanaü iti và, evampi khittacakkhu hoti.

1. Anavaññhitacanavatthitavàrikaü - machasaü
Anavatthacàrikaü - pa va vi syà
2. Umbaü diso disaü pekkamàno - pa va vi
3. Pekkhamàno - syà,
4. Metaü - pa va vi
5. Nava saüvaraü - va vi
6. Sobhanakaü - machasaü

[BJT Page 590] [\x 590/]

Kathaü okkhittacakkhu hoti, idhekacco bhikkhu1 na cakkhulolo na cakkhuloliyena samannàgato hoti, adiññhaü (dakkhitabbaü) diññhaü samatikkamitabbanti na àràmena àràmaü, na uyyànena uyyànaü, na gàmena gàmaü, na nigamena nigamaü, na nagarena nagaraü, na raññhena raññhaü na janapadena janapadaü, dãghacàrikaü (anavatthitacàrikaü2) ananuyutto hoti råpadassanàya. Evampi okkhittacakkhu hoti.

Athavà bhikkhu antaragharaü paviññho vãthiü pañipanno saüvuto gacchati na hatthiü olokento na assaü olokento na rathaü olokento na pattiü olokento na itthiyo olokento na purise olokento na kumàrake olokento na kumàrikàyo olokento na antaràpanaü olokento na gharamukhàni olokento na uddhaü olokento na adho olokento na disàvidisaü3 vipekkhamàno gacchati evampi okkhittacakkhu hoti.

Athavà bhikkhu cakkhunà råpaü disvà na nimittagàhã hoti nànubya¤janaggàhã yatvàdhikaraõametaü4 cakkhundriyaü asaüvutaü viharantaü abhijjhàdomanassà pàpakà akusalà dhammà anvàssaveyyuü, tassa saüvaràya pañipajjati rakkhati cakkhundriyaü cakkhundriye saüvaraü àpajjati evampi okkhittacakkhu hoti.

Yathàvà paneke bhonto samaõabràhmaõà saddhàdeyyàni bhojanàni bhu¤jitvà te evaråpaü visukadassanaü ananuyuttà viharanti seyyathãdaü: naccaü gãtaü vàditaü pekkhaü akkhànaü pàõissaraü vetàëaü kumbhathunaü sobhanagarakaü caõóàlaü vaüsaü dhovanaü hatthiyuddhaü assayuddhaü mahisayuddhaü usabhayuddhaü ajayuddhaü meõóayuddhaü kukkuñayuddhaü vaññakayuddhaü daõóayuddhaü muññhiyuddhaü nibbuddhaü uyyodhikaü balaggaü senàbyuhaü anãkadassanaü iti và, evampi okkhittacakkhu hoti.

Na ca pàdaloloti kathaü pàdalolo hoti: idhekacco bhikkhu pàdalolo pàdaloliyena samannàgato hoti àràmena àràmaü uyyànena uyyànaü gàmena gàmaü nigamena nigamaü nagarena nagaraü raññhena raññhaü janapadena janapadaü dãghacàrikaü anavatthitacàrikaü anuyutto viharati evampi pàdalolo hoti.

1. Idha bhikkhu - pa va vi
2. Anavaññhitacàrikaü - machasaü
3. Na diso disaü - pa va vi
4. Metaü - va-vi

[BJT Page 592] [\x 592/]

Athavà bhikkhu antopi saïghàràme1 pàdalolo pàdaloliyena samannàgato hoti. Na atthahetu na kàraõahetu uddhato avupasannacitto pariveõato pariveõaü gacchati, vihàrato vihàraü gacchati, aóóhayogato aóóhayogaü gacchati, pàsàdato pàsàdaü gacchati, hammiyato hammiyaü gacchati, guhàya2 guhaü gacchati, lenato lenaü gacchati, kuñiyà kuñiü gacchati, kåñàgàrato kåñàgàraü gacchati, aññato aññaü gacchati, màlato màlaü gacchati uddaõóo uddaõóaü gacchati, uddositato uddositaü gacchati, upaññhànasàlato upaññhànasàlaü gacchati, maõóalamàlato maõóalamàlaü3 gacchati, rukkhamålato rukkhamålaü gacchati. Yattha và pana bhikkhå nisãdanti tabhiü gacchati. Tattha ekassa và dutiyo hoti, dvinnaü và tatiyo hoti, tiõõaü và catuttho hoti. Tattha bahuü samphappalàpaü palapati4 seyyathãdaü: ràjakathaü corakathaü mahàmattakathaü senàsanakathaü bhayakathaü yuddhakathaü annakathaü pànakathaü vatthakathaü yànakathaü sayanakathaü màlàkathaü gandhakathaü ¤àtikathaü gàmakathaü nigamakathaü nagarakathaü janapadakathaü itthikathaü purisakathaü sårakathaü visikhàkathaü kumbhaññhànakathaü pubbapetakathaü nànattakathaü lokakkhàyikaü samuddakkhàyikaü iti bhavàbhavakathaü katheti. Evampi pàdalolo hoti.

Na ca pàdaloloti: so paccekasambuddho pàdaloliyà àrato virato pañivirato nikkhanto nissaño vippamutto visa¤¤utto vimariyàdãkatena cetasà pañisallànàràmo hoti pañisallànarato ajjhattaü cetosamathamanuyutto aniràkatajjhàno vipassanàya samannàgato bråhetà su¤¤àgàrànaü jhàyã jhànarato ekattamanuyutto sadatthagarukoti okkhittacakkhu na ca pàdalolo.

Guttindriyo rakkhitamànasànoti: 'guttindriyo'ti so paccekasambuddho cakkhunà råpaü disvà na nimittaggàhã hoti nànubya¤janaggàhã. Yatvàdhikaraõamenaü cakkhundriyaü asaüvutaü viharantaü abhijjhàdomanassà pàpakà akusalà dhammà anvàssaveyyuü tassa saüvaràya pañipajjati, rakkhati cakkhundriyaü, cakkhundriye saüvaraü àpajjati. Sotena saddaü sutvà na nimittaggàhã hoti, nànubya¤janaggàhã. Yatvàdhikaraõamenaü sotindriyaü asaüvutaü viharantaü abhijjhàdomanassà pàpakà akusalà dhammà anvàssaveyyuü. Ghànena gandhaü ghàyitvà na nimittaggàhã hoti, nànubya¤janaggàhã. Yatvàdhikaraõamenaü ghànindriyaü asaüvutaü viharantaü abhijjhàdomanassà pàpakà akusalà dhammà anvàssaveyyuü. Jivhàya rasaü sàyitvà na nimittaggàhã hoti, nànubya¤janaggàhã. Yatvàdhikaraõamenaü jivhindriyaü asaüvutaü viharantaü abhijjhàdomanassà pàpakà akusalà dhammà anvàssaveyyuü. Kàyena phoññhabbaü phusitvà na nimittaggàhã hoti, nànubya¤janaggàhã. Yatvàdhikaraõamenaü kàyindriyaü asaüvutaü viharantaü abhijjhàdomanassà pàpakà akusalà dhammà anvàssaveyyuü. Manasà dhammaü vi¤¤àya na nimittaggàhã hoti, nànubya¤janaggàhã. Yatvàdhikaraõamenaü manindriyaü asaüvutaü viharantaü abhijjhàdomanassà pàpakà akusalà dhammà anvàssaveyyuü. Tassa saüvaràya pañipajjati rakkhati manindriyaü manindriye saüvaraü àpajjatãti 'guttindriyo' rakkhitamànasànoti gopitamànasànoti 'guttindriyo rakkhitamànasàno'.

1. Antà saïghàràme - machasaü
2. Guhato - machasaü
3. Maõóapato maõóapaü - machasaü.
4. Bahuü samphappalapati - va, vi

[BJT Page 594] [\x 594/]

Anavassuto aparióayhamànoti: vuttaü hetaü àyasmatà mahàmoggallànena ''avassutaparisàyaü ca vo àvuso desessàmiü1 anavassutapariyàyaü ca, taü suõàtha sàdhukaü manasikarotha bhàsissàmãti: evamàvusoti kho te bhikkhu àyasmato mahàmoggallànassa paccassosuü. âyasmà mahàmoggallàno etadavoca: 'kathaü vàvuso avassuto hoti: idhàvuso bhikkhu cakkhunà råpaü disvà piyaråpe råpe adhimuccati, appiyaråpe råpe byàpajjati anupaññhitakàyasati ca viharati parittacetaso, taü ca cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü yathàbhåtaü nappajànàti yatthassa te uppannà pàpakà akusalà dhammà aparisesà nirujjhanti. Sotena saddaü sutvà piyaråpe dhamme adhimuccati, appiyaråpe dhamme byàpajjati, anupaññhitakàyasati ca viharati parittacetaso. Ghànena gandhaü ghàyitvà piyaråpe dhamme adhimuccati, appiyaråpe dhamme byàpajjati, anupaññhitakàyasati ca viharati parittacetaso. Jivhàya rasaü sàyitvà piyaråpe dhamme adhimuccati, appiyaråpe dhamme byàpajjati, anupaññhitakàyasati ca viharati parittacetaso. Kàyena phoññhabbaü phusitvà piyaråpe dhamme adhimuccati, appiyaråpe dhamme byàpajjati, anupaññhitakàyasati ca viharati parittacetaso. Manasà dhammaü vi¤¤àya piyaråpe dhamme adhimuccati, appiyaråpe dhamme byàpajjati, anupaññhitakàyasati ca viharati parittacetaso. Taü ca cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü yathàbhåtaü nappajànàti, yatthassa te2 uppannà pàpakà akusalà dhammà aparisesà nirujjhanti. Ayaü vuccatàvuso bhikkhu avassuto cakkhuvi¤¤eyyesu råpesu. Ayaü vuccatàvuso bhikkhu avassuto sotavi¤¤eyyesu saddesu. Ayaü vuccatàvuso bhikkhu avassuto ghànavi¤¤eyyesu gandhesu. Ayaü vuccatàvuso bhikkhu avassuto jivhàvi¤¤eyyesu rasesu. Ayaü vuccatàvuso bhikkhu avassuto kàyavi¤¤eyyesu phoññhabbesu. Ayaü vuccatàvuso bhikkhu avassuto manovi¤¤eyyesu dhammesu. Evaü vihàriü càvuso bhikkhuü cakkhuto cepi naü màro upasaïkamati labhetheva3' màro otàraü labhetha màro àrammaõaü. Sotato cepi naü màro upasaïkamati labhetheva' màro otàraü labhetha màro àrammaõaü. Ghànato cepi naü màro upasaïkamati labhetheva' màro otàraü labhetha màro àrammaõaü. Jivhàto cepi naü màro upasaïkamati labhetheva' màro otàraü labhetha màro àrammaõaü. Kàyato cepi naü màro upasaïkamati labhetheva' màro otàraü labhetha màro àrammaõaü. Manato cepi naü màro upasaïkamati labhetheva' màro otàraü labhetha4' màro àrammaõaü.

Seyyathàpi àvuso naëàgàraü và tiõàgàràü và sukkhaükolàpaü tero vassikaü5' puratthimàya cepi naü disàya puriso àdittàya tiõukkàya upasaükameyya labhetheva aggi otàraü labhetha aggi àrammaõaü pacchimàya cepi naü disàya puriso àdittàya tiõukkàya upasaükameyya labhetheva aggi otàraü, labhetha aggi àrammaõaü.Uttaràya cepi naü disàya puriso àdittàya tiõukkàya upasaükameyya labhetheva aggi otàraü, labhetha aggi àrammaõaü. Dakkhiõàya cepi naü disàya puriso àdittàya tiõukkàya upasaükameyya labhetheva aggi otàraü, labhetha aggi àrammaõaü. Heññhimàya cepi naü6 disàya puriso àdittàya tiõukkàya upasaükameyya labhetheva aggi otàraü, labhetha aggi àrammaõaü. Uparimàya cepi7 naü disàya puriso àdittàya tiõukkàya upasaükameyya labhetheva aggi otàraü, labhetha aggi àrammaõaü. Yato kutoci cepi naü disàya puriso àdittàya tiõukkàya upasaükameyya labhetheva aggi otàraü, labhetha aggi àrammaõaü. Evameva kho àvuso evaü vihàriü bhikkhuü cakkhuto cepi naü màro upasaïkamati, labhetheva' màro otàraü labhetha màro àrammaõaü. Sotato cepi naü màro upasaïkamati labhetheva' màro otàraü labhetha màro àrammaõaü. Ghànato cepi naü màro upasaïkamati labhetheva' màro otàraü labhetha màro àrammaõaü. Jivhàto cepi naü màro upasaïkamati labhetheva' màro otàraü labhetha màro àrammaõaü. Kàyato cepi naü màro upasaïkamati labhetheva' màro otàraü labhetha màro àrammaõaü. Manato cepi naü màro upasaïkamati labhetheva' màro otàraü, labhetha màro àrammaõaü''

1. Desissàmi - va, vi
2. Yattha te uppannà - pa vi
3. Labhateva - va, vi, syà,
4. Labhati màro - syà,
5. Thero vassikaü - va-vi
6. Heññhimato cepi naü - machasaü
7. Uparimato cepi taü - machasaü

[BJT Page 596] [\x 596/]
Evaü vihàriü càvuso bhikkhu råpà abhibhaüsu. 1 Na bhikkhu råpe abhibhosi2 saddà bhikkhuü abhibhaüsu na bhikkhu sadde abhibhosi, gandhà bhikkhuü abhibhaüsu na bhikkhu gandhe abhibhosi, rasà bhikkhuü abhibhaüsu na bhikkhu rase abhibhosi, phoññhabbà bhikkhuü abhibhaüsu, na bhikkhu phoññhabbe abhibhosi. Ayaü vuccatàvuso bhikkhu råpàbhibhåto3' saddàbhibhåto gandhàbhibhåto rasàbhibhåto phoññhabbàbhibhåto dhammàbhibhåto abhibhaüsu naü pàpakà akusalà dhammà saükilesà ponobhavikà sadarà dukkhavipàkà àyatiü jàtijaràmaraõãyà, evaü kho àvuso avassuto hoti. ''

Kathaü càvuso anavassåto hoti: idhàvuso bhikkhu cakkhunà råpaü disvà piyaråpe råpe nàdhimuccati, appiyaråpe råpe na byàpajjati, upaññhitakàyasati ca viharati appamàõacetaso, taü ca cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü yathàbhåtaü (pajànàti) yatthassa te uppannà pàpakà akusalà dhammà aparisesà nirujjhanti. Sotena saddaü sutvà piyaråpe råpe nàdhimuccati, appiyaråpe råpe na byàpajjati, upaññhitakàyasati ca viharati appamàõacetaso, taü ca cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü yathàbhåtaü pajànàti yatthassa te uppannà pàpakà akusalà dhammà aparisesà nirujjhanti. Ghànena gandhaü ghàyitvà piyaråpe råpe nàdhimuccati, appiyaråpe råpe na byàpajjati, upaññhitakàyasati ca viharati appamàõacetaso, taü ca cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü yathàbhåtaü pajànàti yatthassa te uppannà pàpakà akusalà dhammà aparisesà nirujjhanti. Jivhàya rasaü sàyitvà piyaråpe råpe nàdhimuccati, appiyaråpe råpe na byàpajjati, upaññhitakàyasati ca viharati appamàõacetaso, taü ca cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü yathàbhåtaü pajànàti yatthassa te uppannà pàpakà akusalà dhammà aparisesà nirujjhanti. Kàyena phoññhabbaü phusitvà piyaråpe råpe nàdhimuccati, appiyaråpe råpe na byàpajjati, upaññhitakàyasati ca viharati appamàõacetaso, taü ca cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü yathàbhåtaü pajànàti yatthassa te uppannà pàpakà akusalà dhammà aparisesà nirujjhanti. Manasà dhammaü vi¤¤àya piyaråpe råpe nàdhimuccati, appiyaråpe råpe na byàpajjati, upaññhitakàyasati ca viharati appamàõacetaso, taü ca cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü yathàbhåtaü pajànàti yatthassa te uppannà4 pàpakà akusalà dhammà aparisesà nirujjhanti. Ayaü vuccatàvuso bhikkhu anavassåto cakkhuvi¤¤eyyesu råpesu, anavassåto sotavi¤¤eyyesu saddesu, anavassåto ghànavi¤¤eyyesu gandhesu, anavassåto jivhàvi¤¤eyyesu rasesu, anavassåto kàyavi¤¤eyyesu phoññhabbesu, anavassåto manovi¤¤eyyesu dhammesu. Evaü vihàriü càvuso bhikkhuü cakkhuto cepi naü màro upasaïkamati neva labhetha5 màro otàraü na labhetha6 màro àrammaõaü, sotato cepi naü màro upasaïkamati neva labhetha màro otàraü na labhetha màro àrammaõaü, ghànato cepi naü màro upasaïkamati neva labhetha màro otàraü na labhetha màro àrammaõaü, jivhàto cepi naü màro upasaïkamati neva labhetha màro otàraü na labhetha màro àrammaõaü, kàyato cepi naü màro upasaïkamati neva labhetha màro otàraü na labhetha màro àrammaõaü, manato cepi naü màro upasaïkamati neva labhetha màro otàraü, na labhetha màro àrammaõaü.

1. Råpà adhihaüsu - machasaü
2. Råpe adhihosi - va-vi
3. Råpàdhibhåto saddàdhibhåto - machasaü, pa.
4. Yatthàsyàte uppannà - machasaü - va, vi, ka
Yattha te uppannà - pana.
5. Neva labhati - machasaü, -va-vi-ka
6. Na labhati - machasaü

[BJT Page 598] [\x 598/]

Seyyathàpi àvuso kåñàgàraü và kåñàgàrasàlà và bahalamattikà addàvalepanà, puratthimàya cepi naü disàya puriso àdittàya tiõukkàya upasaïkameyya neva labhetha aggi otàraü na labhetha aggi àrammaõaü, pacchimàya cepi naü disàya puriso àdittàya tiõukkàya upasaïkameyya neva labhetha aggi otàraü na labhetha aggi àrammaõaü, uttaràya cepi naü disàya puriso àdittàya tiõukkàya upasaïkameyya neva labhetha aggi otàraü na labhetha aggi àrammaõaü, dakkhiõàya cepi naü disàya puriso àdittàya tiõukkàya upasaïkameyya neva labhetha aggi otàraü na labhetha aggi àrammaõaü, heññhimàya cepi naü disàya puriso àdittàya tiõukkàya upasaïkameyya neva labhetha aggi otàraü na labhetha aggi àrammaõaü, uparimàya cepi naü disàya puriso àdittàya tiõukkàya upasaïkameyya neva labhetha aggi otàraü na labhetha aggi àrammaõaü, yato kutoci cepi naü puriso disàya àdittàya tiõukkàya upasaïkameyya neva labhetha aggi otàraü na labhetha aggi àrammaõaü. Evameva kho àvuso evaü vihàriü bhikkhuü cakkhuto cepi naü màro upasaükamati. Neva labhetha màro otàraü na labhetha màro àrammaõaü. Sotato cepi naü màro upasaükamati neva labhetha màro otàraü na labhetha màro àrammaõaü. Ghànato cepi naü màro upasaükamati neva labhetha màro otàraü na labhetha màro àrammaõaü ghànato cepi naü màro upasaükamati neva labhetha màro otàraü na labhetha màro àrammaõaü. Jivhàto cepi naü màro upasaükamati neva labhetha màro otàraü na labhetha màro àrammaõaü. Kàyato cepi naü màro upasaükamati neva labhetha màro otàraü na labhetha màro àrammaõaü. Manato cepi naü màro upasaükamati neva labhetha màro otàraü na labhetha màro àrammaõaü. Evaüvihàrã càvuso bhikkhu råpe abhibhosi1 na råpà bhikkhuü abhibhaüsu, 2 sadde bhikkhu abhibhosi na saddà bhikkhuü abhibhaüsu, gandhe bhikkhu abhibhosi, na gandhà bhikkhuü abhibhaüsu, rase bhikkhu abhibhosi, na rasà bhikkhuü abhibhaüsu, phoññhabbe bhikkhu abhibhosi, na phoññhabbà bhikkhuü abhibhaüsu. Dhamme bhikkhu abhibhosi, na dhammà bhikkhuü abhibhaüsu, ayaü vuccatàvuso bhikkhu råpàbhibhå3 saddàbhibhå gandhàbhibhå rasàbhibhå phoññhabbàbhibhå dhammàbhibhå abhibhå anabhibhåto4 kehici kilesehi abhibhosi te pàpake akusale dhamme saükilesike ponobhavike sadare dukkhavipàke àyatiü jàtijaràmaraõãye. Evaü kho àvuso anavassåto hotã''ti.

Anavassuto aparióayhamànoti: ràgajena pariëàhena aparióayhamàno dosajena pariëàhena aparióayhamàno mohajena pariëàhena aparióayhamànoti 'anavassåto aparióayhamàno eke care khaggavisàõakappo, '

Tenàha so paccekasambuddho:

''Okkhittacakkhu na ca pàdalolo
Guttindriyo rakkhitamànasàno,
Anavassåto aparióayhamàno5
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

1. Adhihosi - machasaü.
2. Adhibhaüsu - machasaü.
3. Råpàdhibhå saddadhibhå gandhàdhibhå rasàdhibhå - machasaü
4. Adhibhå anadhibhåto - machasaü
5. Aparidayhamàno - va, vi
Allàva lepanà - syà.
[A.] Saëàyatanasaüyutta - àsivisavagga

[BJT Page 600] [\x 600/]

10.

Ohàrayitvà gihibya¤janàni
Saüchannapatto1' yathà pàricchattako,
Kàsàyavattho abhinikkhamitvà
Eko care khaggavisàõakappo.

[BJT Page 600] [\x 600/]

Ohàrayitvà gihibya¤janànãti 'gihibya¤janà' vuccanti kesà ca massu ca màlà ca gandhaü ca vilepanaü ca àbharaõaü ca piëandhanaü ca vatthaü ca pàrupanaü ca veñhanaü na uccàdanaü parimaddanaü nahàpanaü sambàhanaü àdàsaü a¤janaü màlàgandhavilepanaü mukhacuõõakaü mukhalepanaü hatthabandhaü sikhàbandhaü daõóaü nàlikaü khaggaü chattaü chatråpàhanaü uõhãsaü maõiü vàlavãjaniü odàtàni vatthàni dãghadasàni, iti và. Ohàrayitvà gihibya¤janànãti: gihibya¤janàni oropayitvà samoropayitvà nikkhipitvà pañippassambhitvàti 'ohàrayitvà gihibya¤janàni,

Sa¤channapatto yathà pàricchattakoti yathà so pàrichattako koviëàro bahalapattapalàso sandacchàyo. 3' Evameva so paccekasambuddho paripuõõapattacãvaradharoti 'sa¤channapatto'1 yathà pàricchattako.

Kàsàyavattho abhinikkhamitvàti: so paccekasambuddho sabbaü gharàvàsapaëibodhaü chinditvà puttadàrapaëibodhaü chinditvà ¤àtipaëibodhaü chinditvà mittàmaccapaëibodhaü chinditvà sannidhipaëibodhaü chinditvà kesamassuü ohàretvà4' kàsàyàni vatthàni acchàdetvà agàrasmà anagàriyaü pabbajitvà aki¤canabhàvaü upagantvà eko carati viharati irãyati vatteti pàleti yapeti yàpetãti 'kàsàyavattho abhinikkhamitvà eko care khaggavisàõakappo'

Tenàha so paccekasambuddho:

''Ohàrayitvà gihibya¤janàni
Sa¤channapatto yathàpàricchattako,
Kàsàyavattho abhinikkhamitvà
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

Tatiyo vaggo.

1. Saüsinnapatto - pa
Pacchinnapatto - va, vi
2. Kesamassu va - va, ci
3. Sattacchàyo - va, vi
Saõóacchàyo - syà
4. Ohàrayitvà - syà.

[BJT Page 602] [\x 602/]

1.

Rasesu gedhaü akaraü alolo
Ana¤¤aposã sapadànacàrã,
Kule kule appañibaddhacitto
Eko care khaggavisàõakappo.

Rasesu gedhaü akaraü aloloti 'raso'ti: målaraso khandharaso tacaraso pattaraso puppharaso phalaraso, ambilaü madhuraü tittakaü kañukaü loõikaü1' khàrãkaü lapilaü2' kasàvo sàduü asàduü3 sãtaü uõhaü. Santake samaõabràhmaõà rasagiddhà, te jivhaggena rasaggàni pariyesantà àbhiõóanti, te ambilaü labhitvà anambilaü pariyesanti, anambilaü labhitvà ambilaü pariyesanti, madhuraü labhitvà amadhuraü pariyesanti, amadhuraü labhitvà madhuraü pariyesanti, tittakaü labhitvà atittakaü pariyesanti, atittakaü labhitvà tittakaü pariyesanti, kañukaü labhitvà akañukaü pariyesanti akañukaü labhitvà kañukaü pariyesanti, loõikaü labhitvà aloõikaü pariyesanti, aloõikaü labhitvà loõikaü pariyesanti, khàrikaü labhitvà akhàrikaü pariyesanti, akhàrikaü labhitvà khàrikaü pariyesanti, kasàvaü labhitvà akasàvaü pariyesanti, akasàvaü labhitvà kasàvaü pariyesanti, lapilaü2 labhitvà alapilaü pariyesanti, alapilaü labhitvà lapilaü pariyesanti, sàduü labhitvà asàduü pariyesanti, asàduü labhitvà sàduü pariyesanti, sãtaü labhitvà uõhaü pariyesanti, uõhaü labhitvà sãtaü pariyesanti, te yaü yaü labhanti tena tena na tussanti, aparàparaü pariyesanti, manàpikesu rasesu rattà4 giddhà gadhità mucchità ajjhopannà5, laggà laggità paëibuddhà, sà rasataõhà tassa paccekabuddhassa pahãnà ucchinnamålà tàlàvatthukatà anabhàvakatà6 àyatiü anuppàdadhammà. Tasmà so paccekasambuddho pañisaïkhà yoniso àhàraü àhàreti, neva davàya na madàya na maõóanàya na vibhåsanàya yàvadeva imassa kàyassa ñhitiyà yàpanàya vihiüsåparatiyà brahmacariyànuggahàya, itipuràõaü ca vedanaü pañihaïkhàmi, navaü ca vedanaü na uppàdessàmi, yàtrà ca me bhavissati anavajjatà ca phàsuvihàro ca. Yathà vaõaü àlimpeyya yàvadeva ropanatthàya, 7 yathà và pana akkhaü abbha¤jeyya yàvadeva bhàrassa nittharaõatthàya, yathà và pana puttamaüsaü àhàraü àhareyya8 yàvadeva kantàrassa nittharaõatthàya. Evameva so paccekasambuddho pañisaïkhà yoniso àhàraü àhàreti, neva davàya na madàya na maõóanàya na vibhåsanàya yàvadeva imassa kàyassa ñhitiyà yàpanàya vihiüsåparatiyà brahmacariyànuggahàya, iti puràõaü ca vedanaü pañihaïkhàmi, navaü ca vedanaü na uppàdessàmi,

1. Loõiyaü - pana -
2. Lambilaü syà, lambikaü - machasaü
3. Sàdu asàdu - machasaü
4. Manàpikesu rattà - va, vi
5. Ajjhosantà - machasaü
6. Anabhàvaü katà - machasaü
7. âruhanatthàya - machasaü
8. âhàre syà - machasaü

[BJT Page 604] [\x 604/]

Yàtrà ca me bhavissati anavajjatà ca phàsuvihàro va ti. Rasataõhaü pajahati vinodeti byantãkaroti anabhàvaü gameti, rasataõhàya àrato virato pañivirato nikkhanto nissaño vippamutto visa¤¤utto vimariyàdikatena cetasà viharatãti 'rasesu gedhaü'. Aloloti 'loluppaü vuccati taõhà, ''yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü gedho paëigedho saïgo païko ejà màyà janikà sa¤janikà sa¤janinã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visañà àyåhanã dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkho pañibandhu àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà jappitattaü loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü pucchi¤cikatà sàdukamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà råpataõhà aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü, dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabalisaü màravisayo taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà lobho akusalamålaü. '' Sà loluppà taõhà tassa paccekasambuddhassa pahãnà ucchinnamålà tàlàvatthukatà anabhàvakatà àyatiü anuppàdadhammà, tasmà paccekasambuddho aloloti 'rasesu gedhaü akaraü alolo. '

Ana¤¤aposã sapadànacàrãti: 'ana¤¤aposã'ti so paccekasambuddho attàna¤¤eva poseti na paranti,

1. ''Ana¤¤aposãü a¤¤àtaü dantaü sàre patiññhitaü. 1
Khãõàsavaü vantadosaü tamahaü bråmi bràhmaõa''nti. [A]

Ana¤¤aposã sapadànacàrãti: so paccekasambuddho pubbaõhasamayaü nivàsetvà pattacãvaramàdàya gàmaü và nigamaü và piõóàya pavisati rakkhiteneva kàyena rakkhitàya vàcàya rakkhitena cittena upaññhitàya satiyà saüvutehi indriyehi okkhittacakkhu iriyàpathasampanno, kulàkulaü anatikkamanto piõóàya caratãti 'ana¤¤aposã sapadànacàrã. '

Kule kule appañibaddhacittoti: dvãhi kàraõehi pañibaddhacitto2 hoti: attànaü và nãcaü ñhapento paraü uccaü ñhapento pañibaddhacitto hoti, attànaü và uccaü ñhapento paraü nãcaü ñhapento pañibaddhacitto hoti.

1. Sàresu supatiññhitaü - syà
2. Pañibandhacitto - va vi
[A] udànapàëi - bodhivagga

[BJT Page 606] [\x 606/]

Kathaü attànaü nãcaü ñhapento paraü uccaü ñhapento pañibaddhacitto hoti: tumhe me bahåpakàrà, ahaü tumhe nissàya labhàmi cãvarapiõóapàtasenàsanagilànapaccayabhesajjaparikkhàraü yepi me a¤¤e dàtuü và kàtuü và ma¤¤anti, tumhe nissàya tumhe sampassantà, yampi me poràõaü màtàpettikaü nàmagottaü. Tampi me annarahitaü, tumhehi ahaü ¤àyàmi asukassa (kulåpako) asukàya kulåpakoti. Evaü attànaü nãcaü ñhapento paraü uccaü ñhapento pañibaddhacitto hoti. Kathaü attànaü uccaü ñhapento paraü nãcaü ñhapento pañibaddhacitto hoti: ahaü tumhàkaü bahupakàro, tumhe maü àgamma buddhaü saraõaü gatà, dhammaü saraõaü gatà, saïghaü saraõaü gatà, pàõàtipàtà pañiviratà, adinnàdànà pañiviratà, kàmesu micchàcàrà pañiviratà, musàvàdà pañiviratà suràmerayamajjapamàdaññhànà pañiviratà. Tumhàkaü ahaü uddesaü demi, paripucchaü demi, uposathaü àcikkhàmi, 1 navakammaü adhiññhàmi. Atha ca pana tumhe maü ujjhitvà a¤¤e sakkarotha garukarotha2 mànetha pujethàti. Evaü attànaü uccaü ñhapento paraü nãcaü ñhapento pañibaddhacitto hoti.

Kule kule appañibaddhacittoti: so paccekasambuddho kulapaëibodhena appañibaddhacitto hoti, gaõapaëibodhena appañibaddhacitto hoti, àvàsapaëibodhena appañibaddhacitto hoti, cãvarapaëibodhena appañibaddhacitto hoti, piõóapàtapaëibodhena appañibaddhacitto hoti, senàsanapaëibodhena appañibaddhacitto hoti, gilànapaccayabhesajjaparikkhàrapaëibodhena appañibaddhacitto hotãti - kule kule appañibaddhacitto eko care khaggavisàõakappo'.

Tenàha so paccekasambuddho:

''Rasesu gedhaü akaraü alolo
Ana¤¤aposã sapadànacàrã,
Kule kule appañibaddhacitto
Eko care khaggavisàõakappo. ''

2.

Pahàya pa¤càvaraõàni cetaso
Upakkilese byapanujja sabbe,
Anissito chetva sinehadosaü3
Eko care khaggavisàõakappo.

Pahàya pa¤càvaraõàni cetasoti: so paccekasambuddho kàmacchandanãvaraõaü pahàya pajahitvà vinodetvà byantãkaritvà anabhàvaü gametvà, byàpàdanãvaraõaü pahàya pajahitvà vinodetvà byantãkaritvà anabhàvaü gametvà, thãnamiddhanãvaraõaü pahàya pajahitvà vinodetvà byantãkaritvà anabhàvaü gametvà, uddhaccakukkuccanãvaraõaü pahàya pajahitvà vinodetvà byantãkaritvà anabhàvaü gametvà, vicikicchànãvaraõaü pahàya pajahitvà vinodetvà byantãkaritvà anabhàvaü gametvà vivicceva kàmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicàraü vivekajaü pãtisukhaü pañhamaü jhànànaü upasampajja viharatãti 'pahàya pa¤càvaraõàni cetaso'.

1. âcikkhissàmi - va vi
2. Garuü karotha - machasaü
3. Chetvà sinehadosaü - pa vi va ka

[BJT Page 608] [\x 608/]

Upakkilese byapanujja sabbeti: ràgo cittassa upakileso, doso cittassa upakileso, moho cittassa upakileso, kodho cittassa upakileso, upanàho cittassa upakileso, makkho cittassa upakileso, paëàso cittassa upakileso, issà cittassa upakileso, macchariyaü cittassa upakileso, màyà cittassa upakileso, sàñheyyaü cittassa upakileso, thambho upakileso, sàrambho cittassa upakileso, màno cittassa upakileso, atimàno cittassa upakileso, mado cittassa upakileso, pamàdo cittassa upakileso, sabbe kilesà cittassa upakilesà, sabbe duccarità cittassa upakilesà, sabbe darathà cittassa upakilesà, sabbe pariëàhà cittassa upakilesà, sabbe santàpà cittassa upakilesà, sabbàkusalàbhisaükhàrà cittassa upakilesà. Upakkilese byapanujja sabbeti: sabbe cittassa upakkilese byapanujja panuditvà pajahitvà vinodetvà byantãkaritvà anabhàvaü gametvàti 'upakkilese byapanujja sabbe'.

Anissito chetva sinehadosanti: 'anissito'ti dve nissayà: taõhànissayo ca diññhinissayo ca. Katamo taõhànissayo: yàvatà taõhàsaïkhàtena sãmakataü mariyàdãkataü odhikataü pariyantakataü pariggahitaü mamàyitaü 'idaü mama etaü mama, ettakaü mama, ettàvatà mama, råpà saddà gandhà rasà phoññhabbà attharaõà pàpuraõà3 dàsidàsà ajeëakà kukkuñasåkarà hatthigavàssavaëavà khettaü vatthuü hira¤¤aü suvaõõaü gàmanigamaràjadhàniyo raññhaü ca janapado ca koso ca koññhàgàraü ca kevalampi mahàpañhaviü taõhàvasena mamàyati, yàvatà5ññhasatataõhàvicaritaü. Ayaü taõhànissayo.

Katamo diññhinissayo: vãsativatthukà sakkàyadiññhi, dasavatthukà micchàdiññhi, dasavatthukà antaggàhikà diññhi, yà evaråpà diññhi diññhigataü diññhigahaõaü diññhikantàro diññhivisukàyikaü diññhivipphanditaü diññhisaüyojanaü gàho patiññhàho. Abhiniveso paràmàso kummaggo micchàpatho micchattaü titthàyatanaü vipariyesagàho viparãtagàho vipallàsagàho micchàgàho ayàthàvatasmiü yàthàvatanti gàho yàvatà dvàsaññhidiññhigatàni. Ayaü diññhinissayo.

Sinehoti dve sinehà: taõhàsneho ca diññhisneho ca. Katamo taõhàsneho: yàvatà taõhàsaïkhàtena sãmakataü mariyàdãkataü odhikataü pariyantakataü pariggahitaü mamàyitaü 'idaü mama etaü mama, ettakaü mama, ettàvatà mama, råpà saddà gandhà rasà phoññhabbà attharaõà pàpuraõà dàsidàsà ajeëakà kukkuñasåkarà hatthigavàssavaëavà khettaü vatthuü hira¤¤aü suvaõõaü gàmanigamaràjadhàniyo raññhaü ca janapado ca koso ca koññhàgàraü ca kevalampi mahàpañhaviü taõhàvasena mamàyati, yàvatà5ññhasatataõhàvicaritaü. Ayaü taõhàsneho.

Katamo diññhisneho: vãsativatthukà sakkàyadiññhi, dasavatthukà micchàdiññhi, dasavatthukà antaggàhikà diññhi, yà evaråpà diññhi diññhigataü diññhigahaõaü diññhikantàro diññhivisukàyikaü diññhivipphanditaü diññhisaüyojanaü gàho patiññhàho. Abhiniveso paràmàso kummaggo micchàpatho micchattaü titthàyatanaü vipariyesagàho viparãtagàho vipallàsagàho micchàgàho ayàthàvatasmiü yàthàvatanti gàho yàvatà dvàsaññhidiññhigatàni. Ayaü diññhisneho.

Dosoti ''cittassa àghàto pañighàto pañighaü pañivirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa byàpatti mano padoso kodho kujjhanà kujjhitattaü doso dussanà dussitattaü byàpatti byàpajjanà byàpajjitattaü caõóikkaü asuropo anattamanatà cittassa'. [A] anissito chetva sinehadosanti so paccekasambuddho taõhàsnehaü ca diññhisnehaü ca dosaü ca chetvà ucchinditvà samucchinditvà pajahitvà vinodetvà byantãkaritvà anabhàvaü gametvà cakkhuü anissito sotaü anissito ghànaü anissito jivhàyaü anissito kàyaü anissito diññhasutamutavi¤¤àtabbe dhamme anissito anallãno anupagato anajjhosito anadhimutto nikkhanto nissaño vippamutto visa¤¤utto vimariyàdãkatena cetasà viharatãti 'anissito chetva sinehadosaü eko care khaggavisàõakappo. '

Tenàha so paccekasambuddho:

''Pahàya pa¤càvaraõàni cetaso
Upakkilese byapanujja sabbe,
Anissito chetva sinehadosaü
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

[A] dhammasaïgaõi - nikkhepakaõóa

[BJT Page 610] [\x 610/]

3.

Vipiññhikatvàna sukhaü dukhaü ca1
Pubbeva ca somanassadomanassaü,
Laddhànupekkhaü samathaü visuddhaü
Eko care khaggavisàõakappo.

Vipiññhikatvàna sukhaü dukhaü ca1 pubbeva ca somanassadomanassanti: so paccekasambuddho sukhassa ca pahànà dukkhassa ca pahànà pubbeva somanassadomanassànaü atthaïgamà adukkhamasukhaü upekkhà satipàrisuddhiü catutthaü jhànaü upasampajja viharatãti - 'vipiññhikatvàna sukhaü dukhaü ca pubbeva ca somanassadomanassaü'.

Laddhànupekkhaü samathaü visuddhanti 'upekkhà'ti yà catutthajjhàne upekkhà upekkhàyanà ajjhapekkhanà cittasamatho2 cittapassaddhatà majjhattatà cittassa. Samathoti ''yà cittassa ñhiti saüñhiti avaññhiti avisàhàro avikkhepo avisàhañamànasatà samatho samàdhindriyaü samàdhibalaü sammàsamàdhi[a] catutthajjhàne3 upekkhà ca samatho ca suddhà honti visuddhà pariyodàtà (anaïgaõà) vigatåpakkilesà mudubhåtà kammaniyà ñhità àne¤jappattà. 4 Laddhànupekkhaü samathaü visuddhanti: catutthajjhànupekkhaü ca5 samathaü ca laddhà labhitvà vinditvà pañilabhitvàti 'laddhànupekkhaü samathaü visuddhaü eko care khaggavisàõakappo. '

Tenàha so paccekasambuddho:

''Vipiññhikatvàna sukhaü dukhaü ca1
Pubbeva ca somanassadomanassaü,
Laddhànupekkhaü samathaü visuddhaü
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

1. Dukkhaü ca - pa va vi
2. Cittasamatà - machasaü
Cittassa samatho - pa va vi
3. Catutthajhàne - machasaü, va, vi
4. Kammaniyà anejjappattà - pana
5. Catujjhànaü upekkhaü ca - machasaü
[A.] Dhammasaïgaõi - cittuppàdakaõóa

[BJT Page 612] [\x 612/]

4.

âraddhaviriyo paramatthapattiyà
Alãnacitto akusãtavutti,
Daëhanikkamo thàmabalåpapanno1
Eko care khaggavisàõakappo.

âraddhaviriyo paramatthapattiyàti: 'paramatthaü' vuccanti amataü nibbànaü: ''yo so sabbasaükhàrasamatho sabbåpadhipañinissaggo taõhakkhayo viràgo nirodho nibbànaü: ' paramatthassa pattiyà làbhàya pañilàbhàya adhigamàya phusanàya2 sacchikiriyàya àraddhaviriyo viharati, akusalànaü dhammànaü pahànàya kusalànaü dhammànaü sampadàya thàmavà (daëhaparakkamo) anikkhittadhuro kusalesu dhammesåti 'àraddhaviriyo paramatthapattiyà'.

Alãnacitto akusãtavuttãti: so paccekasambuddho anuppannànaü pàpakànaü akusalànaü dhammànaü anuppàdàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati, cittaü paggaõhàti, padahati, uppannànaü pàpakànaü akusalànaü dhammànaü pahànàya asammosàya bhãyobhàvàya vepullàya bhàvanàya pàripuriyà chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõhàti padahatãti. Anuppannànaü kusalànaü dhammànaü uppàdàya asammosàya bhãyobhàvàya vepullàya bhàvanàya pàripuriyà chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõhàti padahatãti. Uppannànaü kusalànaü dhammànaü ñhitiyà asammosàya bhãyobhàvàya vepullàya bhàvanàya pàripuriyà chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõhàti padahatãti evampi3 'alãnacitto akusãtavutti. ' Athavà kàmaü taco ca nahàru ca4 aññhi ca avasissatu5 sarãre upasussatu maüsalohitaü. Yaü taü purisathàmena purisabalena purisaviriyena purisaparakkamena pattabbaü na taü apàpuõitvà viriyassa santhànaü6 bhavissatãti cittaü paggaõhàti padahati evampi 'alãnacitto akusãtavutti'

1. Nàsissaü na pivissàmi4 vihàrato na nikkhame,
Napi passaü nipàtyeyaü taõhàsalle anuhate''ti. [A]

Cittaü paggaõhàti padahati, evampi alãnacitto akusãtavutti' na tàvàhaü imaü pallaïkaü bhindissàmi yàva me na anupàdàya àsavehi cittaü vimuccissatãti cittaü paggaõhàti padahati, evampi 'alãnacitto akusãtavutti' na tàvàhaü imamhà àsanà uññhahissàmi. Yàva me na anupàdàya àsavehi cittaü vimuccissatãti cittaü paggaõhàti padahati, evampi 'alãnacitto akusãtavutti'.

1. Dhàmabalåpapanno - va vi
2. Phassanàya - machasaü
3. Evaü - machasaü
4. Nahàrå ca - machasaü
5. Avasussatu - syà
6. Saõñhànaü - machasaü
òhànaü - syà
[A.] Theragàthàpàli - paccayattheragàthà
Muditattheragàthà

[BJT Page 614] [\x 614/]

Na tàvàhaü imamhà caïkamà orohissàmi yàva me na anupàdàya àsavehi cittaü vimuccissatãti cittaü paggaõhàti padahati, na tàvàhaü imamhà vihàrà nikkhamissàmi yàva me na anupàdàya àsavehi cittaü vimuccissatãti cittaü paggaõhàti padahati, na tàvàhaü imamhà aññhayogà nikkhamissàmi yàva me na anupàdàya àsavehi cittaü vimuccissatãti cittaü paggaõhàti padahati, na tàvàhaü imamhà pàsàdà nikkhamissàmi yàva me na anupàdàya àsavehi cittaü vimuccissatãti cittaü paggaõhàti padahati, na tàvàhaü imamhà hammiyà nikkhamissàmi yàva me na anupàdàya àsavehi cittaü vimuccissatãti cittaü paggaõhàti padahati, na tàvàhaü imamhà guhàya nikkhamissàmi yàva me na anupàdàya àsavehi cittaü vimuccissatãti cittaü paggaõhàti padahati, na tàvàhaü imamhà lenà nikkhamissàmi yàva me na anupàdàya àsavehi cittaü vimuccissatãti cittaü paggaõhàti padahati, na tàvàhaü imamhà kuñiyà nikkhamissàmi yàva me na anupàdàya àsavehi cittaü vimuccissatãti cittaü paggaõhàti padahati, na tàvàhaü imamhà kåñàgàrà nikkhamissàmi yàva me na anupàdàya àsavehi cittaü vimuccissatãti cittaü paggaõhàti padahati, na tàvàhaü imamhà aññà nikkhamissàmi yàva me na anupàdàya àsavehi cittaü vimuccissatãti cittaü paggaõhàti padahati, na tàvàhaü imamhà màlà nikkhamissàmi yàva me na anupàdàya àsavehi cittaü vimuccissatãti cittaü paggaõhàti padahati, na tàvàhaü imamhà uddaõóà nikkhamissàmi yàva me na anupàdàya àsavehi cittaü vimuccissatãti cittaü paggaõhàti padahati, na tàvàhaü imamhà upaññhànasàlàya nikkhamissàmi yàva me na anupàdàya àsavehi cittaü vimuccissatãti cittaü paggaõhàti padahati, na tàvàhaü imamhà maõóapà nikkhamissàmi yàva me na anupàdàya àsavehi cittaü vimuccissatãti cittaü paggaõhàti padahati, na tàvàhaü imamhà rukkhamålà nikkhamissàmi yàva me na anupàdàya àsavehi cittaü vimuccissatãti cittaü paggaõhàti padahati, evampi 'alãnacitto akusãtavutti'.

Imasmiü yeva pubbaõhasamaye1 ariyadhammaü àharissàmi samàharissàmi adhigacchissàmi phassissàmi sacchikarissàmãti cittaü paggaõhàti padahati. Evampi 'alãnacitto akusãtavutti'. Imasmiü yeva majjhantikasamaye ariyadhammaü àharissàmi samàharissàmi adhigacchissàmi phassissàmi sacchikarissàmãti cittaü paggaõhàti padahati. Evampi 'alãnacitto akusãtavutti'. Sàyaõhasamaye purebhattaü pacchàbhattaü purimayàmaü majjhimayàmaü pacchimayàmaü kàëe juõhe vasse hemante gimhe purime vayokhandhe majjhime vayokhandhe pacchime vayokhandhe ariyadhammaü àharissàmi samàharissàmi adhigacchissàmi phassissàmi sacchikarissàmãti cittaü paggaõhàti padahati, evampi 'alãnacitto akusãtavutti'.

Daëhanikkamo thàmabalupapannoti: so paccekasambuddho daëhasamàdàno ahosi avaññhitasamàdàno3 kusalesu dhammesu kàyasucarite vacãsucarite manosucarite dànasaüvibhàge sãlasamàdàne uposathåpavàse matteyyatàya4 petteyyatàya sàma¤¤atàya brahma¤¤atàya kulejeññhàpacàyitàya a¤¤atara¤¤ataresu adhikusalesu dhammeså'ti daëhanikkamo thàmabalupapannoti so paccekasambuddho thàmena ca balena ca viriyena ca parakkamena ca pa¤¤àya ca upeto hoti samupeto upagato samupagato upapanno sampanno samannàgato 'daëhanikkamo thàmabalupapanno eko care khaggavisàõakappo'

Tenàha so paccekasambuddho'.

âraddhaviriyo paramatthapattiyà
Alãnacitto akusãtavutti,
Daëhanikkamo thàmabalupapanno
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

1. Pubbaõhasamayaü - va vi
2. Majjhaõhikasamaye - katthaci
3. Avatthitasàmadànà - ma va vi ka
4. Metteyyatàya - va vi syà

[BJT Page 616] [\x 616/]

5.

Pañisallànaü jhànamari¤camàno
Dhammesu niccaü anudhammacàrã,
âdãnavaü sammasità bhavesu
Eko care khaggavisàõakappo

Pañisallànaü jhànamari¤camànoti: so paccekasambuddho pañisallànàràmo hoti pañisallànarato ajjhattaü cetosamathamanuyutto (aniràkatajjhàno) vipassanàya samannàgato bråhetà su¤¤àgàrànaü, jhàyã jhànarato ekattamanuyutto sadatthagarukoti 'pañisallànaü'. Jhànamari¤camànoti so paccekasambuddho dvãhi kàraõehi jhànaü na ri¤cati: anuppannassa và pañhamassa jhànassa uppàdàya yutto payutto àyutto samàyutto, anuppannassa và dutiyassa jhànassa uppàdàya yutto payutto àyutto samàyutto, anuppannassa và tatiyassa jhànassa uppàdàya yutto payutto àyutto samàyutto, anuppannassa và catutthassa jhànassa uppàdàya yutto payutto àyutto samàyuttoti, evampi 'jhànaü na ri¤cati'. Athavà uppannaü và pañhamaü jhànaü àsevati bhàveti bahulãkaroti, uppannaü và dutiyaü jhànaü àsevati bhàveti bahulãkaroti, uppannaü và tatiyaü jhànaü àsevati bhàveti bahulãkaroti, uppannaü và catutthaü jhànaü àsevati bhàveti bahulãkaroti, evampi jhànaü na ri¤catãti 'pañisallànaü jhànamari¤camàno'.

Dhammesu niccaü anudhammacàrãti: dhammà vuccanti cattàro satipaññhànà cattàro sammappadhànà cattàro iddhipàdà pa¤cindriyàni pa¤cabalàni sattabojjhaïge ariyo aññhaïgiko maggo. Katame anudhammà: sammàpañipadà anulomapañipadà1 apaccanãkapañipadà anvatthapañipadà dhammànudhammapañipadà sãlesu paripurakàrità indriyesu guttadvàratà bhojane matta¤¤utà jàgariyànuyogo satisampaja¤¤à, ime vuccanti anudhammà. Dhammesu niccaü anudhammacàrãti: dhammesu niccakàlaü dhuvakàlaü sattaü samitaü abbokiõõaü2 poïkhànupoïkhaü udakomikajàtaü3 avãcisantatisahitaü phassitaü purebhattaü pacchàbhattaü purimayàmaü majjhimayàmaü pacchimayàmaü kàëe juõhe vasse hemante gimhe purime vayokhandhe majjhime vayokhandhe pacchime vayokhandhe carati viharati irãyati vatteti pàleti yapeti yàpetãti 'dhammesu niccaü anudhammacàrã'.

1. Anulomapañipadà - machasaü natthi
2. Avokiõõaü - machasaü
3. (Udakåmikajàtaü - sya

[BJT Page 618] [\x 618/]

âdãnavaü sammasità bhavesåti - 'sabbe saïkhàrà aniccà'ti àdãnavaü sammasità bhavesu 'sabbe saïkhàrà dukkhà'ti àdãnavaü sammasità bhavesu 'sabbe dhammà anattà'ti àdãnavaü sammasità bhavesu ''avijjàpaccayà saïkhàrà''ti àdãnavaü sammasità bhavesu ''saïkhàrapaccayà vi¤¤àõa''nti àdãnavaü sammasità bhavesu vi¤¤àõapaccayà nàmaråpanti àdãnavaü sammasità bhavesu nàmaråpapaccayà salàyatananti àdãnavaü sammasità bhavesu saëàyatanapaccayà phasso'ti àdãnavaü sammasità bhavesu phassapaccayà vedanà'ti àdãnavaü sammasità bhavesu vedanàpaccayà taõhà'ti àdãnavaü sammasità bhavesu taõhàpaccayà upàdànanti àdãnavaü sammasità bhavesu bhavapaccayà jàtã'ti àdãnavaü sammasità bhavesu jàtipaccayà jaràmaraõanti àdãnavaü sammasità bhavesu avijjànirodhà saïkhàranirodho'ti àdãnavaü sammasità bhavesu saïkhàranirodhà vi¤¤àõanirodho'ti àdãnavaü sammasità bhavesu vi¤¤àõanirodhà nàmaråpanirodho'ti àdãnavaü sammasità bhavesu nàmaråpanirodhà salàyatananirodho'ti àdãnavaü sammasità bhavesu salàyatananirodhà phassanirodho'ti àdãnavaü sammasità bhavesu phassanirodhà vedanànirodho'ti àdãnavaü sammasità bhavesu vedanànirodhà taõhànirodho'ti àdãnavaü sammasità bhavesu taõhànirodhà upàdànanirodho'ti àdãnavaü sammasità bhavesu upàdànanirodhà bhavanirodho'ti àdãnavaü sammasità bhavesu bhavanirodhà jàtinirodho'ti àdãnavaü sammasità bhavesu jàtinirodhà jaràmaraõanirodho'ti àdãnavaü sammasità bhavesu
Idaü dukkhanti àdãnavaü sammasità bhavesu ayaü dukkhasamudayoti àdãnavaü sammasità bhavesu ayaü dukkhanirodhoti àdãnavaü sammasità bhavesu ayaü dukkhanirodhagàminãpañipadàti àdãnavaü sammasità bhavesu
Ime àsavà'ti àdãnavaü sammasità bhavesu ayaü àsavasamudayoti àdãnavaü sammasità bhavesu ayaü àsavanirodhoti àdãnavaü sammasità bhavesu ayaü àsavanirodhagàminãpañipadà'ti àdãnavaü sammasità bhavesu
Ime dhammà abhi¤¤eyyàti àdãnavaü sammasità bhavesu ime dhammà pari¤¤eyyàti àdãnavaü sammasità bhavesu ime dhammà pahàtabbàti àdãnavaü sammasità bhavesu ime dhammà bhàvetabbàti àdãnavaü sammasità bhavesu ime dhammà sacchikàtabbàti àdãnavaü sammasità bhavesu
Channaü phassàyatanànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca àdãnavaü sammasità bhavesu
Pa¤cannaü upàdànakkhandhànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca àdãnavaü sammasità bhavesu catunnaü mahàbhåtànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca àdãnavaü sammasità bhavesu 'yaü ki¤ci samudayadhammaü taü nirodhadhamma'nti àdãnavaü sammasità bhaveså'ti 'àdãnavaü sammasità bhavesu eko care khaggavisàõakappo'.

Tenàha so paccekasambuddho:

''Pañisallànaü jhànamari¤camàno
Dhammesu niccaü anudhammacàrã,
âdãnavaü sammasità bhavesu
Eke care khaggavisàõakappo''ti.

6.

Taõhakkhayaü patthayaü appamatto. 1
Aneëamågo sutavà satãmà,
Saïkhàtadhammo niyato padhànavà
Eko care khaggavisàõakappo.

Taõhakkhayaü patthayaü appamattoti: 'taõhà'ti råpataõhà, saddataõhà, gandhataõhà, rasataõhà, phoññhabbataõhà, dhammataõhà. Taõhakkhayaü patthayanti: ràgakkhayaü dosakkhayaü mohakkhayaü gatikkhayaü upapattikkhayaü pañisandhikkhayaü bhavakkhayaü saüsàrakkhayaü vaññakkhayaü patthayanto icchanto sàdiyanto pihayanto abhijappantoti 'taõhakkhayaü' patthayaü appamattoti:
Sakkaccakàrã sàtaccakàrã aññhitakàrã anolãnavuttiko anikkhittachando anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. 'Kathàhaü aparipåraü và sãlakkhandhaü paripåreyyaü, paripåraü và sãlakkhandhaü tattha tattha pa¤¤àya anugaõheyya'nti yo tattha chando ca vàyàmo ca ussàho ca ussoëhi ca appañivàni ca sati ca sampaja¤¤aü ca àtappaü padhànaü adhiññhànaü anuyogo appamàdo kusalesu dhammesu. 'Kathàhaü aparipåraü và samàdhikkhandhaü paripåreyyaü, paripåraü và samàdhikkhandhaü tattha tattha pa¤¤àya anugaõheyya'nti yo tattha chando ca vàyàmo ca ussàho ca ussoëhi ca appañivàni ca sati ca sampaja¤¤aü ca àtappaü padhànaü adhiññhànaü anuyogo appamàdo kusalesu dhammesu. 'Kathàhaü aparipåraü và pa¤¤àkkhandhaü paripåreyyaü, paripåraü và pa¤¤àkkhandhaü tattha tattha pa¤¤àya anugaõheyya'nti yo tattha chando ca vàyàmo ca ussàho ca ussoëhi ca appañivàni ca sati ca sampaja¤¤aü ca àtappaü padhànaü adhiññhànaü anuyogo appamàdo kusalesu dhammesu. 'Kathàhaü aparipåraü và vimuttikkhandhaü paripåreyyaü, paripåraü và vimuttikkhandhaü tattha tattha pa¤¤àya anugaõheyya'nti yo tattha chando ca vàyàmo ca ussàho ca ussoëhi ca appañivàni ca sati ca sampaja¤¤aü ca àtappaü padhànaü adhiññhànaü anuyogo appamàdo kusalesu dhammesu. 'Kathàhaü aparipåraü và vimutti¤àõadassanakkhandhaü paripåreyyaü, paripåraü và
Vimutti¤àõadassanakkhandhaü tattha tattha pa¤¤àya anugaõheyya'nti yo tattha
Chando ca vàyàmo ca ussàho ca ussoëhi ca appañivàni ca sati ca sampaja¤¤aü ca àtappaü padhànaü adhiññhànaü anuyogo appamàdo kusalesu dhammesu. 'Kathàhaü apari¤¤àtaü và dukkhaü parijàneyyaü, appahãne và kilese pajaheyyaü, abhàvitaü và maggaü bhàveyyaü, asacchikataü và nirodhaü sacchikareyyanti' yo tattha chando ca vàyàmo ca ussàho ca ussoëhi ca appañivàni ca sati ca sampaja¤¤aü ca àtappaü padhànaü adhiññhànaü anuyogo appamatto kusalesu dhammesåti 'taõhakkhayaü patthayaü appamatto'.

Aneëamågo sutvà satãmàti: 'aneëamågoti' so paccekasambuddho paõóito pa¤¤avà buddhimà ¤àõã vibhàvã medhàvã. Sutavàti: so paccekasambuddho bahussuto hoti, sutadharo sutasannicayo, ye te dhammà àdikalyàõà majjhekalyàõà pariyosànakalyàõà sàtthà savya¤janà kevalaparipuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü abhivadanti, tathàråpàssa dhammà bahussutà honti, dhàtà vacasà paricità manasànupekkhità diññhiyà suppaviddhà. Satimàti: so paccekasambuddho satimà hoti paramena satinepakkena samannàgatattà cirakatampi cirabhàsitampi sarità anussaritàti 'aneëamågo sutavà satãmà.
1. Patthayamappamatto - va vi

[BJT Page 620] [\x 620/]

Saïkhàtadhammo niyato padhànavàti: saïkhàtadhammo1 vuccati ¤àõaü, ''yà pa¤¤à pajànanà vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaõà upalakkhaõà paccupalakkhaõà paõóiccaü kosallaü nepu¤¤aü vebhavyà cintà upaparikkhà bhåri medhà pariõàyikà vipassanà sampaja¤¤aü patodo pa¤¤à pa¤¤indriyaü pa¤¤àbalaü pa¤¤àsatthaü pa¤¤àpàsàdo pa¤¤ààloko pa¤¤àobhàso pa¤¤àpajjoto pa¤¤àpàsàdo pa¤¤ààloko pa¤¤àobhàso pa¤¤àpajjoto pa¤¤àratanaü amoho dhammavicayo sammàdiññhi. '' Saïkhàtadhammoti: so paccekasambuddho saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, 'sabbe saïkhàrà aniccà'ti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, 'sabbe saïkhàrà dukkhà'ti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, 'sabbe dhammà anattà'ti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, ''avijjàpaccayà saïkhàrà''ti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, ''saïkhàrapaccayà vi¤¤àõa''nti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, vi¤¤àõapaccayà nàmaråpanti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, nàmaråpapaccayà salàyatananti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, salàyatanapaccayà phasso'ti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, phassapaccayà vedanà'ti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, vedanàpaccayà taõhà'ti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, taõhàpaccayà upàdànanti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, bhavapaccayà jàtã'ti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, jàtipaccayà jaràmaraõanti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, avijjànirodhà saïkhàranirodho'ti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, saïkhàranirodhà vi¤¤àõanirodho'ti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, vi¤¤àõanirodhà nàmaråpanirodho'ti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, nàmaråpanirodhà saëàyatananirodho'ti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, saëàyatananirodhà phassanirodho'ti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, phassanirodhà vedanànirodho'ti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, vedanànirodhà taõhànirodho'ti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, taõhànirodhà upàdànanirodho'ti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, upàdànanirodhà bhavanirodho'ti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, bhavanirodhà jàtinirodho'ti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, jàtinirodhà jaràmaraõanirodho'ti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, idaü dukkhanti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, ayaü dukkhasamudayoti 8saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, ayaü dukkhanirodhoti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, ayaü dukkhanirodhagàminãpañipadàti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, ime àsavà'ti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, ayaü àsavanirodhoti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, ayaü àsavanirodhagàminãpañipadà'ti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, ime dhammà abhi¤¤eyyàti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, ime dhammà pari¤¤eyyàti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, ime dhammà pahàtabbàti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, ime dhammà bhàvetabbàti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, ime dhammà sacchikàtabbàti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, channaü phassàyatanànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, pa¤cannaü upàdànakkhandhànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, catunnaü mahàbhåtànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, 'yaü ki¤ci samudayadhammaü taü nirodhadhamma'nti saïkhàtadhammo ¤àtadhammo tulitadhammo tãritadhammo vibhåtadhammo vibhàvitadhammo, athavà tassa paccekasambuddhassa khandhà saükhittà dhàtuyo saïkhittà àyatanàni saïkhittàni gatiyo saükhittà uppattiyo saïkhittà pañisandhiyo saükhittà bhavà saükhittà saüsàrà saükhittà vaññà saükhittà, athavà so paccekasambuddho khandhapariyante ñhito dhàtupariyante ñhito àyatanapariyante ñhito gatipariyante ñhito uppattipariyante ñhito pañisandhipariyante ñhito bhavapariyante ñhito saüsàrapariyante ñhito vaññapariyante ñhito antimabhave ñhito antimasamussaye2 ñhito antimadehadharo paccekasambuddho:

1. Tassàyaü pacchimakoñi carimoyaü samussayo,
Jàtimaraõasaüsàro natthi tassa punabbhavo''ti.

Taükàraõà paccekasambuddho saïkhàtadhammo. Niyatoti niyàmà vuccanti3 cattàro ariyamaggà, catåhi ariyamaggehi samannàgatoti niyato, niyàmaü patto saüpatto adhigato phassito sacchikatoti niyato. Padhànavàti: 'padhànaü' vuccati viriyaü, ''yo cetasiko viriyàrambho nikkamo parakkamo uyyàmo vàyàmo ussàho ussoëhi thàmo dhiti4 asithilaparakkamo anikkhittachandatà anikkhittadhuratà dhurasampaggàho viriyaü viriyindriyaü viriyabalaü sammàvàyàmo''[a] so paccekasambuddho iminà padhànena upeto5 samupeto upàgato samupagato uppanno sampanno6 samannàgato. Tasmà so paccekasambuddho padhànavà'ti 'saïkhàtadhammo niyato padhànavà eko care khaggavisàõakappo. '

Tenàha so paccekasambuddho:

''Taõhakkhayaü patthayaü appamatto
Aneëamågo sutavà satãmà,
Saïkhàtadhammo niyato padhànavà
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

1. Saükhàtadhammà vuccanti - pa va vi
2. Antime samussase - va vi
3. Niyamà vuccanti - pa va vi
4. òhiti - va ca vi ka
5. Iminà upeto - ma pa vi ka
6. Uppanno sampanno - va vi ka
[A.] Dhammasaïgaõi - cittuppàdakaõóha

[BJT Page 622] [\x 622/]

7.

Sãhova saddesu asantasantà
Vàto va jàlamhi asajjamàno,
Padumaüva toyena alippamàno
Eko care khaggavisàõakappo.

Sãhova saddesu asantasantoti: yathà sãho migaràjà saddesu asantàsã anutràsã, aparisantàsã anubbiggo anussaïkã anutràso abhãru acchambhi anutràsã apalàyã, paccekasambuddhopi saddesu asantàsã anutràsã aparisantàsã anubbiggo anussaïkã anutràso abhãru acchambhi anutràsi apalàyã. Pahãnabhayabheravo vigatalomahaüso viharatãti 'sãhova saddesu asantasanto'.

Vàtova jàlamhi asajjamànoti: vàto'ti puratthimà vàtà pacchimà vàtà1 uttarà vàtà dakkhiõà vàtà sarajà vàtà arajà vàtà sãtà vàtà uõhà vàtà parittà vàtà adhimattà vàtà kàëavàtà2 verambavàtà pakkhavàtà supaõõavàtà3 tàlavaõñavàtà4 vidhupanavàtà. Jàlaü vuccati suttajàlaü. Yathà vàto jalamhi na sajjati, na gaõhàti, na bajjhati, na paëibajjhati, evameva dve jàlà: taõhàjàlaü ca diññhijàlaü ca. Katamo taõhàjàlà: yàvatà taõhàsaïkhàtena sãmakataü mariyàdãkataü odhikataü pariyantakataü pariggahitaü mamàyitaü 'idaü mama etaü mama, ettakaü mama, ettàvatà mama, råpà saddà gandhà rasà phoññhabbà attharaõà pàpuraõà dàsidàsà ajeëakà kukkuñasåkarà hatthigavàssavaëavà khettaü vatthuü hira¤¤aü suvaõõaü gàmanigamaràjadhàniyo raññhaü ca janapado ca koso ca koññhàgàraü ca kevalampi mahàpañhaviü taõhàvasena mamàyati, yàvatà5ññhasatataõhàvicaritaü. Idaü taõhàjàlaü.

Katamo diññhijàlà: vãsativatthukà sakkàyadiññhi, dasavatthukà micchàdiññhi, dasavatthukà antaggàhikà diññhi, yà evaråpà diññhi diññhigataü diññhigahaõaü diññhikantàro diññhivisukàyikaü diññhivipphanditaü diññhisaüyojanaü gàho patiññhàho. Abhiniveso paràmàso kummaggo micchàpatho micchattaü titthàyatanaü vipariyesagàho viparãtagàho vipallàsagàho micchàgàho ayàthàvatasmiü yàthàvatanti gàho yàvatà dvàsaññhidiññhigatàni. Idaü diññhijàlaü. Tassa paccekasambuddhassa taõhàjàlaü pahãnà, diññhijàlaü pañinissaññhaü 'taõhàjàlassa pahãnattà diññhijàlassa pañinissaññhattà so paccekasambuddho råpe na sajjati, sadde na sajjati, gandhe na sajjati, rase na sajjati, phoññhabbe na sajjati, diññhasutamutavi¤¤àtabbesu dhammesu na sajjati, na gaõhàti5 na bajjhati na paëibajjhati, nikkhanto nissaño vippamutto visa¤¤utto6 vimariyàdãkatena cetasà viharatãti 'vàtova jàlamhi asajjamàno. '

1. Puratthimavàtà pacchimavàtà - va vi
2. Kàëavàtà - machasaü natthi
3. Sukhaõõavàtà - va vi
4. Kàlapanna vàtà - va vi
5. Na gayhati - va vi
6. Visaüyutto - ma va vi ka

[BJT Page 624] [\x 624/]

Padumaüva toyena alippamànoti: 'padumaü' vuccati padumapupphaü, 'toyaü vuccati udakaü. Yathà padumapupphaü toyena na lippati na palippati na upalippati alittaü apalittaü anupalittaü. Evameva dve lepà: taõhàlepo ca diññhilepo ca. Katamo taõhàlepo: yàvatà taõhàsaïkhàtena sãmakataü mariyàdãkataü odhikataü pariyantakataü pariggahitaü mamàyitaü 'idaü mama etaü mama, ettakaü mama, ettàvatà mama, råpà saddà gandhà rasà phoññhabbà attharaõà pàpuraõà dàsidàsà ajeëakà kukkuñasåkarà hatthigavàssavaëavà khettaü vatthuü hira¤¤aü suvaõõaü gàmanigamaràjadhàniyo raññhaü ca janapado ca koso ca koññhàgàraü ca kevalampi mahàpañhaviü taõhàvasena mamàyati, yàvatàññhasatataõhàvicaritaü. Ayaü taõhàlepo.

Katamo diññhilepo: vãsativatthukà sakkàyadiññhi, dasavatthukà micchàdiññhi, dasavatthukà antaggàhikà diññhi, yà evaråpà diññhi diññhigataü diññhigahaõaü diññhikantàro diññhivisukàyikaü diññhivipphanditaü diññhisaüyojanaü gàho patiññhàho. Abhiniveso paràmàso kummaggo micchàpatho micchattaü titthàyatanaü vipariyesagàho viparãtagàho vipallàsagàho micchàgàho ayàthàvatasmiü yàthàvatanti gàho yàvatà dvàsaññhidiññhigatàni. Ayaü diññhilepo, tassa paccekasambuddhassa taõhàlepo pahãno diññhilepo pañinissaññho, taõhàlepassa pahãnattà diññhilepassa pañinissaññhattà so paccekasambuddho råpe na lippati sadde na lippati gandhe na lippati rase na lippati phoññhabbe na lippati diññhasutamutavi¤¤àtabbesu dhammesu na lippati na palippati na upalippati, alitto1 apalitto anupalitto nikkhanto nissaño vippamutto visa¤¤utto vimariyàdãkatena cetasà viharatãti 'padumaüca toyena alippamàno eko caro khaggavisàõakappo'

Tenàha so paccekasambuddho:

''Sãhova saddesu asantasanto
Vàtova jàlamhi asajjamàno,
Padumaüva toyena alippamàno
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

8.

Sãho yathà dàñhàbalã pasayha
Ràjà migànaü abhibhuyya càrã,
Sevetha pantàni senàsanàni
Eko care khaggavisàõakappo.

Sãho yathà dàñhàbalã pasayha, ràjà migànaü abhibhuyya càrãti: yathà sãho migaràjà dàñhàbalã dàñhàvudho sabbe tiracchànagate pàõe abhibhuyya abhibhavitvà ajjhottharitvà pariyàdiyitvà madditvà carati viharati irãyati vatteti2 pàleti yapeti yàpeti paccekasambuddhopi pa¤¤àbalã pa¤¤àvudho sabbapàõabhåte puggale pa¤¤àya abhibhuyya abhibhavitvà ajjhottharitvà pariyàdiyitvà madditvà viharati irãyati vatteti2 pàleti yapeti yàpetãti 'sãho yathà dàñhàbalã pasayha ràjà migànaü abhibhuyya càri: '

1. Asaülitto - machasaü
2. Vattati - va vi ka

[BJT Page 626] [\x 626/]

Sevetha pattàni senàsanànãti: yathà sãho migaràjà ara¤¤e vanamajjhogahetvà carati viharati irãyati vatteti pàleti yapeti yàpeti, paccekasambuddhopi ara¤¤e vanapatthàni pantàni senàsanàni pañisevati appasaddàni appanigghosàni vijanavàtàni manussaràhaseyyakàni pañisallànasàruppàni. So eko gacchati, eko tiññhati, eko nisãdati, eko seyyaü kappeti, eko gàmaü piõóàya pavisati, eko pañikkamati, eko raho nisãdati, eko caïkamaü adhiññhàti eko carati viharati irãyati vatteti pàleti yapeti yàpetãti 'sevetha pantàni senàsanàni eko care khaggavisàõakappo:
Tenàha so paccekasambuddho:

''Sãho yathà dàñhàbalã pasayha
Ràjà migànaü abhibhuyya càrã,
Sevetha pantàni senàsanàni
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

9.

Mettaü upekkhaü karuõaü vimuttiü
âsevamàno muditaü ca kàle,
Sabbena lokena avirujjhamàno
Eko care khaggavisàõakappo.

Mettaü upekkhaü karuõaü vimuttiü àsevamàno muditaü ca kàleti so paccekasambuddho mettàsahagatena cetasà ekaü disaü pharitvà viharati. Tathà dutiyaü tathà tatiyaü tathà catutthaü, iti uddhamadho tiriyaü sabbadhã sabbatthatàya sabbavantaü lokaü mettàsahagatena cetasà vipulena mahaggatena appamàõena averena abyàpajjhena pharitvà viharati, karuõàsahagatena cetasà vipulena mahaggatena appamàõena averena abyàpajjhena pharitvà viharati, muditàsahagatena cetasà vipulena mahaggatena appamàõena averena abyàpajjhena pharitvà viharati, upekkhàsahagatena cetasà vipulena mahaggatena appamàõena averena abyàpajjhena pharitvà viharatãti 'mettaü upekkhaü karuõaü vimuttiü àsevamàno muditaü ca kàle'.

Sabbena lokena avirujjhamànoti mettàya bhàvitattà ye puratthimàya disàya sattà te appañikålà honti, ye pacchimàya disàya sattà te appañikålà honti, ye uttaràya disàya sattà te appañikålà honti, ye dakkhiõàya disàya sattà te appañikålà honti, ye puratthimàya anudisàya sattà te appañikålà honti, ye pacchimàya anudisàya sattà te appañikålà honti, ye uttaràya anudisàya sattà te appañikålà honti, ye dakkhiõàya anudisàya sattà te appañikålà honti, ye heññhimàya disàya sattà te appañikålà honti, ye uparimàya disàya sattà te appañikålà honti, ye dasasu disàya sattà te appañikålà honti, karuõàya bhàvitattà disàya sattà te appañikålà honti, ye muditàya bhàvitattà disàya sattà te appañikålà honti, ye upekkhàya bhàvitattà disàya sattà te appañikålà honti, ye dasasu disàsu sattà te appañikålà honti.

[BJT Page 628] [\x 628/]

Sabbena lokena avirujjhamànoti: sabbena lokena avirujjhamàno appañivirujjhamàno anàghàtiyamàno appañiha¤¤amànoti 'sabbena lokena avirujjhamànoti eko care khaggavisàõakappo'.

Tenàha so paccekasambuddho:

''Mettaü upekkhaü karuõaü vimuttiü
âsevamàno muditaü ca kàle,
Sabbena lokena avirujjhamàno
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

10.

Ràgaü ca dosaü ca mohaü
Sandàlayitvàna sa¤¤ojanàni1,
Asantasaü jãvitasaïkhayamhi
Eko care khaggavisàõakappo.

Ràgaü ca dosaü ca pahàya mohanti 'ràgo'ti ''yo ràgo sàràgo anunayo anurodho nandi nandiràgo cittassa sàràgo icchà mucchà ajjhosànaü gedho paëigedho saïgo païko ejà màyà janikà sa¤janikà sa¤janinã sibbanã jàlinã sarità visattikà suttaü visañà àyåhanã dutiyà paõidhi bhavanetti vanaü vanatho santhavo sneho apekkho pañibandhu àsà àsiüsanà àsiüsitattaü, råpàsà saddàsà gandhàsà rasàsà phoññhabbàsà làbhàsà dhanàsà puttàsà jãvitàsà, jappà pajappà abhijappà jappanà jappitattaü loluppaü loluppàyanà loluppàyitattaü pucchi¤cikatà sàdukamyatà, adhammaràgo visamalobho nikanti nikàmanà patthanà pihanà sampatthanà, kàmataõhà bhavataõhà vibhavataõhà råpataõhà aråpataõhà nirodhataõhà, råpataõhà saddataõhà gandhataõhà rasataõhà phoññhabbataõhà dhammataõhà, ogho yogo gantho upàdànaü àvaraõaü nãvaraõaü chadanaü bandhanaü upakkileso anusayo pariyuññhànaü latà vevicchaü, dukkhamålaü dukkhanidànaü dukkhappabhavo màrapàso màrabalisaü màravisayo taõhànadã taõhàjàlaü taõhàgaddulaü taõhàsamuddo, abhijjhà lobho akusalamålaü. '' Dosoti ''yo cittassa àghàto pañighàto pañighaü pañivirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa byàpatti mano padoso kodho kujjhanà kujjhitattaü doso dussanà dussitattaü byàpatti byàpajjanà byàpajjitattaü caõóikkaü asuropo anattamanatà cittassa''. Mohoti ''dukkhe a¤¤àõaü dukkhasamudaye a¤¤àõaü dukkhanirodhe a¤¤àõaü dukkhanirodhagàminiyà pañipadàya a¤¤àõaü pubbante a¤¤àõaü aparante a¤¤àõaü pubbantàparante a¤¤àõaü idappaccayatàpañiccasamuppannesu dhammesu a¤¤àõaü yaü evaråpaü a¤¤àõaü adassanaü anabhisamayo ananubodho asambodho appañivedho asaïgàhanà apariyogàhanà asamapekkhanà apaccavekkhanà apaccakkhakammaü dummejjhaü bàlyaü asampaja¤¤aü moho pamoho sampamoho avijjà avijjogho avijjàyogo avijjànusayo avijjàpariyuññhànaü avijjàlaïgã moho akusalamålaü''. Ràgaü ca dosaü ca pahàya mohanti so paccekasambuddho ràgaü ca dosaü ca mohaü ca pahàya pajahitvà vinodetvà byantãkaritvà2 anabhàvaü gametvàti 'ràgaü ca dosaü ca pahàya mohaü. '

Sandàlayitvàna sa¤¤ojanànãti: dasa sa¤¤ojanàni'. Kàmaràgasa¤¤ojanaü pañighasa¤¤ojanaü mànasa¤¤ojanaü diññhisa¤¤ojanaü vicikicchàsa¤¤ojanaü sãlabbataparàmàsasa¤¤ojanaü bhavaràgasa¤¤ojanaü issàsa¤¤ojanaü macchariyasa¤¤ojanaü avijjàsa¤¤ojanaü, sandàlayitvàna sa¤¤ojanànãti: dasasa¤¤ojanàni dàlayitvà sandàlayitvà pajahitvà vinodetvà byantiü karitvà anabhàvaü gametvàti 'sandàlayitvàna sa¤¤ojanàni'.

Asantasaü jãvitasaïkhayamhãti: so paccekasambuddho jãvitapariyosàne asantàsã anutràsã anubbiggo anussaïki3 anutràso abhãru acchambhi anutràsi apalàyi pahãnabhayabheravo vigatalomahaüso viharatãti 'asantasaü jãvitasaïkhayamhi eko care khaggavisàõakappo. '
Tenàha so paccekasambuddho:

''Ràgaü ca dosaü pahàya mohaü
Sandàlayitvàna sa¤¤ojanàni, na
Asantasaü jãvitasaïkhayamhi
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

1. Saüsovinàni - machasaü va, vi
2. Byantiü karitvà - machasaü, va, vi
3. Anusaïkã - machasaü va, vi

[BJT Page 630] [\x 630/]

11.

Bhajanti sevanti ca kàraõatthà1
Nikkàraõà dullabhà ajja mittà,
Attatthapa¤¤à2 asåcã manussà
Eko care khaggavisàõakappo.

Bhajanti sevanti ca kàraõatthàti: attatthakàraõà paratthakàraõà ubhayatthakàraõà diññhadhammikatthakàraõà samparàyikatthakàraõà bhajanti sambhajanti sevanti nisevanti saüsevanti pañisevantãti 'bhajanti sevanti ca kàraõatthà'.

Nikkàraõà dullabhà ajja mittàti: dve mittà: agàrikamitto ca pabbajitamitto ca katamo agàrikamitto: idhekacco duddadaü dadàti, duccajaü cajati, dukkaraü karoti, dukkhamaü khamati, guyhamassa àcikkhati, guyhamassa pariguyhati, àpadàsu na vijahati, jãvitaü cassa atthàya pariccattaü hoti, khãõe nàtima¤¤ati. Ayaü agàrikamitto. Katamo pabbajitamitto: idha bhikkhu piyo ca hoti manàpo ca garå ca bhàvanãyo ca vattà ca vacanakkhamo ca gambhãraü ca kathaü kattà no ca aññhàne niyojeti, adhisãle samàdapeti, catunnaü patiññhànànaü bhàvanànuyoge samàdapeti, catunnaü sammappadhànànaü bhàvanànuyoge samàdapeti, catunnaü iddhipàdànaü bhàvanànuyoge samàdapeti, pa¤cannaü indriyànaü bhàvanànuyoge samàdapeti, pa¤cannaü balànaü bhàvanànuyoge samàdapeti, sattannaü bojjhaïgànaü ariyassa aññhaïgikassa maggassa bhàvanànuyoge samàdapeti. Ayaü pabbajitamitto. Nikkàraõà dullabhà ajja mittàti: ime dve mittà akàraõà nikkàraõà ahetu appaccayà dullabhà dulladdhà sudulladdhàti 'nikkàraõà dullabhà ajja mittà'.

Attatthapa¤¤à asuci manussàti: 'attatthapa¤¤à'ti attano atthàya attano hetu attano paccayà attano kàraõà5 bhajanti sambhavanti sevanti nisevanti saüsevanti pañisevanti àcaranti samàcaranti payirupàsanti paripucchanti paripa¤hantãti 'attatthapa¤¤à'. Asucã manussàti: asucinà kàyakammena samannàgatàti asucã manussà, asucinà vacãkammena samannàgatàti asåcã manussà, asucinà manokammena samannàgatàti asucã manussà, asucinà pàõàtipàtena - asucinà adinnàdànena - asucinà kàmesu micchàcàrena - asucinà musàvàdena - asuciyà pisunàya vàcàya6 samannàgatà - asuciyà pharusàya vàcàya7 samannàgatà - asucinà (samphappalàpena) samannàgatà - asuciyà abhijjhàya samannàgatà - asucinà byàpàdena samannàgatàti 'asucã manussà, asuciyà micchàdiññhiyà samannàgatàti asucã manussà, asuciyà cetanàya samannàgatàti asåcã manussà, asuciyà patthanàya samannàgatàti asuci 'manussà, asucinà paõidhinà samannàgatàti asucã manussà, asucã hãnà nihãnà omakà làmakà' chattakà parittàti 'attatthapa¤¤à asucã manussà'.

1. Kàraõattà - ma va vi
2. Attattapa¤¤a - ma va vi
3. Anagàrikamittoca - vi
4. Ayaü anagàrikamitto - vi
5. Attakàraõa - machasaü va vi ka
6. Pisunàvàcàya - ma va vi ka
7. Pharusàvàcàya - ma va vi ka

[BJT Page 632] [\x 632/]

Eko care khaggavisàõakappoti 'eko'ti so paccekabuddho pabbajjàsaïkhàtena eko, adutiyaññhena eko, taõhàya pahànaññhena5. Eko, ekantavãtaràgoti eko, ekantavãtadosoti eko, ekantavãtamohoti eko, ekantanikkilesoti eko, ekàyanamaggaü gatoti eko, eko anuttaraü paccekasambodhiü abhisambuddhoti eko.

Kathaü so paccekasambuddho pabbajjàsaïkhàtena eko: so paccekasambuddho sabbaü gharàvàsapaëibodhaü chinditvà puttadàrapaëibodhaü chinditvà ¤àtipaëibodhaü chinditvà sannidhipaëibodhaü chinditvà kesamassuü ohàretvà kàsàyàni vattàni acchàdetvà agàrasmà anagàriyaü pabbajitvà aki¤canabhàvaü upagantvà eko carati viharati irãyati vattati pàleti yapeti yàpeti. Evaü so paccekasambuddho pabbajjàsaïkhàtena eko.

Kathaü so paccekasambuddho adutiyaññhena eko: so evaü pabbajito samàno eko ara¤¤e vanapatthàni pantàni senàsanàni pañisevati appasaddàni appanigghosàni vijanavàtàni manussaràhaseyyakàni pañisallànasàruppàni. So eko carati, eko gacchati, eko tiññhati, eko nisãdati, eko seyyaü kappeti, eko gàmaü piõóàya pavisati, eko abhikkamati, eko pañikkamati, eko raho nisãdati, eko caïkamaü adhiññhàti, eko carati, viharati irãyati vattati pàleti yapeti yàpetãti evaü so paccekasambuddho adutiyaññhena eko.

Kathaü so paccekasambuddho taõhàya pahànaññhena eko, so evaü eko adutiyo appamatto àtàpã pahitatto viharanto mahàpadhànaü padahanto màraü sasenaü namuciü kaõhaü pamattabandhuü vidhametvà taõhàjàliniü saritaü visantikaü pajahi vinodehi byantiakàsi anabhàvaü gamesãti.

1. ''Taõhà dutiyo puriso dãghamaddhàna saüsaraü,
Itthabhàva¤¤athàbhàvaü saüsàraü nàtivattati.

2. Evamàdãnavaü ¤atvà taõhà dukkhassa sambhavaü,
Vãtataõho anàdàno sato bhikkhu paribbaje''ti.

Evaü so paccekasambuddho taõhàya pahànaññhena eko.

Kathaü so paccekasambuddho ekantavãtaràgoti eko: ràgassa pahãnattà ekantavãtaràgoti eko dosassa pahãnattà ekantavãtadosoti eko, mohassa pahãnattà ekantavãtamohoti eko, kilesànaü pahãnattà ekantanikkilesoti eko, evaü so paccekasambuddho ekantavãtaràgoti eko.

Kathaü so paccekasambuddho ekàyanamaggaü gatoti eko: 'ekàyanamaggo' vuccati: cattàro satipaññhànà cattàro sammappadhànà cattàro iddhipàdà pa¤cindriyàni pa¤cabalàni satta bojjhaïgà ariyo aññhaïgiko maggo.

3. Ekàyanaü jàti khayantadassã
Maggaü pajànàti hitànukampi
Etena maggena tariüsu pubbe
Tarissanti ye ca taranti oghaü'.

Evaü so paccekasambuddho ekàyanamaggaü gatoti eko. Kathaü so paccekasambuddho eko anuttaraü paccekasambodhiü abhisambuddhoti eko: 'bodhi' vuccati catusu maggesu ¤àõaü, ''pa¤¤à pa¤¤indriyaü pa¤¤àbalaü pa¤¤àsatthaü pa¤¤àpàsàdo pa¤¤ààloko pa¤¤àobhàso pa¤¤àpajjoto pa¤¤àratanaü amoho dhammavicayasambojjhaïgo vãmaüsà vipassanà sammàdiññhi'' so paccekasambuddho tena paccekabodhi¤àõena 'sabbe saïkhàrà aniccà'ti bujjha, 'sabbe saïkhàrà dukkhà'ti bujjha, 'sabbe dhammà anattà'ti bujjha
''Avijjàpaccayà saïkhàrà''ti bujjha, ''saïkhàrapaccayà vi¤¤àõa''nti bujjha, vi¤¤àõapaccayà nàmaråpanti bujjha, nàmaråpapaccayà salàyatananti bujjha,
Saëàyatanapaccayà phasso'ti bujjha, phassapaccayà vedanà'ti bujjha,
Vedanàpaccayà taõhà'ti bujjha, taõhàpaccayà upàdànanti bujjha,
Bhavapaccayà jàtã'ti bujjha, jàtipaccayà jaràmaraõanti bujjha,
Avijjànirodhà saïkhàranirodho'ti bujjha,
Saïkhàranirodhà vi¤¤àõanirodho'ti bujjha,
Vi¤¤àõanirodhà nàmaråpanirodho'ti bujjha,
Nàmaråpanirodhà salàyatananirodho'ti bujjha,
Salàyatananirodhà phassanirodho'ti bujjha, phassanirodhà vedanànirodho'ti bujjha, vedanànirodhà taõhànirodho'ti bujjha,
Taõhànirodhà upàdànanirodho'ti bujjha,
Upàdànanirodhà bhavanirodho'ti bujjha, bhavanirodhà jàtinirodho'ti bujjha, jàtinirodhà jaràmaraõanirodho'ti bujjha,

Idaü dukkhanti bujjha, ayaü dukkhasamudayoti bujjha, ayaü dukkhanirodhoti bujjha,
Ayaü dukkhanirodhagàminãpañipadàti bujjha,

Ime àsavà'ti bujjha, ayaü àsavanirodhoti bujjha,
Ayaü àsavanirodhagàminãpañipadà'ti bujjha,

Ime dhammà abhi¤¤eyyàti bujjha, ime dhammà pari¤¤eyyàti bujjha, ime dhammà pahàtabbàti bujjha, ime dhammà bhàvetabbàti bujjha, ime dhammà sacchikàtabbàti bujjha,

Channaü phassàyatanànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca bujjha,

Pa¤cannaü upàdànakkhandhànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca bujjha,
Catunnaü mahàbhåtànaü samudaya¤ca atthaïgama¤ca assàda¤ca àdãnava¤ca nissaraõa¤ca bujjha, 'yaü ki¤ci samudayadhammaü sabbaü taü nirodhadhammanti bujjha.

Athavà yaü bujjhitabbaü anubujjhitabbaü pañibujjhitabbaü sambujjhitabbaü adhigantabbaü phassitabbaü sacchikàtabbaü, sabbaü taü tena paccekabodhi¤àõena bujjha anubujjha pañibujjha sambujjha adhigacchi phassesi sacchàkàsãti evaü so paccekasambuddho eko anuttaraü paccekasambodhi abhisambuddhoti eko.

Careti: aññha cariyàyo: iriyàpathacariyà àyatanacariyà saticariyà samàdhicariyà ¤àõacariyà maggacariyà patticariyà lokatthacariyà. 'Iriyàpathacariyà'ti catusu iriyàpathesu. âyatanacariyàti: chasu ajjhattikabàhiresu àyatanesu. 'Saticariyà'ti catusu satipaññhànesu. 'Samàdhicariyà'ti catusu jhànesu. ¥àõàcariyàti catusu ariyasaccesu. 'Maggacariyà'ti catusu ariyamaggesu. 'Patticariyà'ti catusu sàma¤¤aphalesu, lokatthacariyàti tathàgatesu arahantesu sammàsambuddhesu, padese paccekasambuddhesu padese sàvakesu iriyàpathacariyà ca paõidhisampannànaü, àyatanacariyà ca indriyesu guttadvàrànaü, saticariyà ca appamàdavihàrinaü, samàdhicariyà ca, adhicittamanuyuttànaü ¤àõacariyà ca buddhisampannànaü maggacariyà ca sammàpañipannànaü, patticariyà ca adhigataphalànaü, lokatthacariyà ca tathàgatànaü arahantànaü sammàsambuddhànaü, padese paccekabuddhànaü, padese sàvakànaü, imà aññha cariyàyo.

Aparàpi aññha cariyàyo: adhimuccanto saddhàya carati, paggaõhanto viriyena carati, upaññhapento satiyà carati, avikkhepaü karonto samàdhinà carati, pajànanto pa¤¤àya carati, vijànanto vi¤¤àõena carati, evaü pañipannassa kusalà dhammà àyàpentãti àyatanacariyàya carati. Evaü pañipanno visesamadhigacchatãti visesacariyàya carati imà aññha cariyàyo.

Aparàpi aññha cariyàyo: dassanacariyà ca sammàdiññhiyà, abhiniropanacariyà ca sammàsaïkappassa, pariggahacariyà ca sammàvàcàya, samuññhànacariyà ca sammàkammantassa, vodànacariyà ca sammààjãvassa, paggahacariyà ca sammàvàyàmassa, upaññhànacariyà ca sammàsatiyà, avikkhepacariyà ca sammàsamàdhissa, imà aññha cariyàyo.

Khaggavisàõakappoti yathà khaggassa nàma visàõaü ekaü hoti adutiyaü. Evameva so paccekasambuddho, taükappo taüsadiso tappañibhàgo. Yathà atiloõaü vuccati loõakappo, atitittakaü vuccati tittakappo, atimadhuraü vuccati madhurakappo, atiuõhaü vuccati aggikappo, atisãtaü vuccati himakappo, mahàudakakkhandho vuccati samuddakappo, mahàbhi¤¤àbalappatto sàvako vuccati satthukappoti. Evamesa so paccekasambuddho taükappo taüsadiso tappañibhàgo eko adutiyo muttabandhano sammà loke carati viharati irãyati vattati paleti yapeti yàpetãti 'eko care khaggavisàõakappo'.

Tenàha so paccekasambuddho:

''Bhajanti sevanti ca kàraõatthà
Nikkàraõà dullabhà ajja mittà.
Attatthapa¤¤à asucã manussà
Eko care khaggavisàõakappo''ti.

Catuttho vaggo niññhito ca khaggavisàõasuttaniddeso.

1. Ajito tissametteyyo puõõako atha mettagå,
Dhotako upasãvo ca nando ca atha hemako.

2. Todeyyakappo dubhayo jatukaõõi ca paõóito,
Bhadràvudho udayo ca posàlo ca vàpi bràhmaõo.

3. Mogharàjà ca medhàvã piïgiyo ca mahàisi,
Soëasannaü1 panetesaü bràhmaõànaüva sàsanaü.
Pàràyanànaü2 niddesà tattakàni bhavanti hi3

4. Khaggavisàõasuttànaü niddesàpi tatheva ca
Niddesà duvidhà ¤eyyà paripuõõà sulakkhità''ti

1. Soëisànaü - a - vi
2. Pàràyanà - va
3. Bhavanti và - ma va vi ka