2. 3

'Sattime bhikkhave bojjhaïgà. Katame satta: satisambojjhaïgo dhammavicayasambojjhaïgo viriyasambojjhaïgo pitisambojjhaïgo passaddhãsambojjhaïgo samàdhisambojjhago upekkhàsambojjhaïgo ime kho bhikkhave satta bojjhaïgà. [A]

Bojjhaïgàni kenaññhena bojjhaïgà, bodhàya 1saüvattantãti bojjhaïgà, bujjhantãti bojjhaïgà, anubujjhantãti bojjhaïgà, pañibujjhantãti bojjhaïgà, sambujjhantãti bojjhaïgà.

Bujjhanaññhena bojjhaïgà, anubujjhanaññhena bojjhaïgà, pañibujjhanaññhena bojjhaïgà, sambujjhanaññhena bojjhaïgà.

Bodhenatãti bojjhaïgà, anubujjhanaññhena bojjhaïgà, pañibujjhanaññhena bojjhaïgà, sambadhentãti bojjhaïgà.

Bodheññhena bojjhaïgà, anubujjhanaññhena bojjhaïgà, pañibujjhanaññhena bojjhaïgà, sambadhentãti bojjhaïgà.

Bodhipakkhiyaññhena bojjhaïgà, anubujjhanaññhena bojjhaïgà, pañibujjhanaññhena bojjhaïgà, sambadhentãti bojjhaïgà.

Budhilàbhaññhena 2- bojjhaïgà buddhipañilàbhaññhena 3bojjhaïgà, buddhiropanaññhena bojjhaïgà, buddhiabhiropanaññhena bojjhaïgà, buddhipàpanaññhena 4bojjhaïgà, buddhisampàpanaññhena bojjhaïgà.

Mulaññhena bojjhaïgà, mulacariyaññhena bojjhaïgà, mulapariggahaññhena bojjhaïgà, mulaparivàraññhena bojjhaïgà, [PTS Page 116] [\q 116/]      mulaparipuraññhena 5- bojjhaïgà, mulaparipàkaññhena bojjhaïgà, mulapañisambhidaññhena bojjhaïgà, mulapañisambhidàpàpanaññhena bojjhaïgà, mulapañisambhidàya vasãbhàvaññhena bojjhaïgà, mulapañisambhidàya visãbhàvappattànampi bojjhaïgà.

Hetuññhena bojjhaïgà, hetucariyaññhena bojjhaïgà, hetupariggahaññhena bojjhaïgà hetuparivàraññhena bojjhaïgà, hetupuraññhena bojjhaïgà, hetuparipàkaññhena bojjhaïgà, hetupañisambhidàya vassibhàvaññhena bojjhaïgà, hetupañisambhidàpàpanaññhena bojjhaïgà, hetupañisambhidàya vasãbhàvaññhena bojjhaïgà, tehupañimbhidàya visãbhàvappattànampi bojjhaïgà.

[A] bojjhaïgasaüyutta
1. Bodhiyà - syà
2. Buddhilabhanaññhena - machasaü, sa
3. Budadhipañilabhanaññhena - machasaü,
4. æpuõanaññhena - machasaü sa pàpaññhena - si
5. Paripuranaññheka - machasaü, sa

[BJT Page 40] [\x  40/]

Paccayaññhena bojjhaïgà, paccayacariyaññhena bojjhaïgà, paccayapariggahaññhena bojjhàïgà, paccayaparivàraññhena bojjhaïgà, paccayaparipuraññhena bojjhaïgà, paccayaparipàkaññhena bojjhaïgà, paccayapañisambhidaññhena bojjhaïgà, paccayapañisambhidàpàpanaññhena bojjhaïgà, paccayapañisambhidàya vasãbhàvaññhena bojjhaïgà, pacaccayapañisambhidàya vasãbhàvappattànampi bojjhaïgà.

Visuddhaññhena bojjhaïgà, visuddhicariyacariyaññhena bojjhaïgà, visuddhipariggahaññhena bojjhàïgà, visuddhiparivàraññhena bojjhaïgà, visuddhiparipuraññhena bojjhaïgà, visuddhãparipàkaññhena bojjhaïgà, visuddhipañisambhidaññhena bojjhaïgà, visuddhipañisambhidàpàpanaññhena bojjhaïgà, visuddhipañisambhidàya vasãbhàvaññhena bojjhaïgà, visuddhipañisambhidàya vasãbhàvappattànampi bojjhaïgà.

Anavajjadhaññhena bojjhaïgà, anavajjacariyacariyaññhena bojjhaïgà, anavajjapariggahaññhena bojjhàïgà, anavajjaparivàraññhena bojjhaïgà, anavajjaparipuraññhena bojjhaïgà, anavajjaparipàkaññhena bojjhaïgà, anavajjapañisambhidaññhena bojjhaïgà, anavajjapañisambhidàpàpanaññhena bojjhaïgà, anavajjapañisambhidàya vasãbhàvaññhena bojjhaïgà, anavajjapañisambhidàya vasãbhàvappattànampi bojjhaïgà.

Nekkhammaññhena bojjhaïgà, nekkammacariyaññhena bojjhaïgà, nekkhammapariggahaññhena bojjhàïgà, nekkhammaparivàraññhena bojjhaïgà, nekkhammaparipuraññhena bojjhaïgà, nekkhammaparipàkaññhena [PTS Page 117] [\q 117/]      bojjhaïgà, nekkhammapañisambhidaññhena bojjhaïgà, nekkhammapañisambhidàpàpanaññhena bojjhaïgà, nekkhammapañisambhidàya vasãbhàvaññhena bojjhaïgà, nekkhammapañisambhidàya vasãbhàvappattànampi bojjhaïgà.

Vimuttaññhena bojjhaïgà, vimutticariyaññhena bojjhaïgà, vimuttipariggahaññhena bojjhàïgà, vimuttiparivàraññhena bojjhaïgà, vimuttiparipuraññhena bojjhaïgà, vimuttiparipàkaññhena bojjhaïgà, vimuttipañisambhidaññhena bojjhaïgà, vimuttipañisambhidàpàpanaññhena bojjhaïgà, vimuttipañisambhidàya vasãbhàvaññhena bojjhaïgà, vimuttipañisambhidàya vasãbhàvappattànampi bojjhaïgà.

Anàsavaññhena bojjhaïgà, anàsavacariyaññhena bojjhaïgà, anàsavapariggahaññhena bojjhàïgà, anàsavaparivàraññhena bojjhaïgà, anàsavaparipuraññhena bojjhaïgà, anàsavaparipàkaññhena bojjhaïgà, anàsavapañisambhidaññhena bojjhaïgà, anàsapañisambhidàpàpanaññhena bojjhaïgà, akàdanapañisambhidàya vasãbhàvaññhena bojjhaïgà, anàsavapañisambhidàya vasãbhàvappattànampi bojjhaïgà.

[BJT Page 42] [\x  42/]

Vivekaññhena bojjhaïgà, vivekacariyaññhena bojjhaïgà, vivekapariggahaññhena bojjhàïgà vivekaparivàraññhena bojjhaïgà, vivekaparipuraññhena bojjhaïgà, vivekaparipàkaññhena bojjhaïgà, vivekapañisambhidaññhena bojjhaïgà, vivekapañisambhidàpàpanaññhena bojjhaïgà vivekapañisambhidàya vasãbhàvaññhena bojjhaïgà, vivekapañisambhidàya vasãbhàvappattànampi bojjhaïgà.

Vossaggaññhena bojjhaïgà, vossaggacariyaññhena bojjhaïgà, vessaggapariggahaññhena bojjhàïgà vossaggaparivàraññhena bojjhaïgà, vesasaggaparipuraññhena bojjhaïgà, vessaggaparipàkaññhena bojjhaïgà, vessaggapañisambhidaññhena bojjhaïgà, vessaggapañisambhidàpàpanaññhena bojjhaïgà vossaggapañisambhidàya vasãbhàvaññhena bojjhaïgà, vossaggapañisambhidàya vasãbhàvappattànampi bojjhaïgà.

Mulañañhaü bujjhantãti bojjhaïgà, hetuññhaü 2- bujjhantãti bojjhaïgà, paccayaññhaü bujjhantãti bojjhàïgà, visuddhaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, anavajjaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, nekkhammaññhaü bujjhayantãti bojjhaïgà, vimuttaññhaü bujjhayantãti bojjhaïgà, anàpavaññhaü [PTS Page 118] [\q 118/]      khajjhayantãti bojjhaïgà vivekaññhaü bujjhantãti anàsavaññhà bujjhantãti bojjhaïgà, vivekaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vossaggaññhaü 3- bujjhantãti bojjhaïgà.

Mulacariyaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, hetucariññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, paccayacariyaññhaü bujjhantãti bojjhàïgà, visuddhicariyaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, anavajjacariyaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, nekkhammacariyaññhaü bujjhayantãti bojjhaïgà, vimutticariyaññhaü bujjhayantãti bojjhaïgà, anàsavacariyaññhaü bujjhayantãti bojjhaïgà vivekacariyaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vossaggacariyaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà.

Mulacariyaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, - pe - vossaggapariggahaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà mulaparivàraññhaü bujjhantãti bojjhàïgà, - pe - vossaggaparivàraññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, mulaparipuraññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, - pe - vossaggaparipuraññhaü bujjhayantãti bojjhaïgà, mulaparipàkaññhaü bujjhayantãti bojjhaïgà, - pe - vossaggaparipàkaññhaü bujjhayantãti bojjhaïgà mulapañisambhidaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, -pe - vossaggapañisambhidaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà. Mulapañisambhidàpàpanaññhaü bujjhantãti bojjhantãti bojjhaïgà, -pe - vossaggapañisambhidàpàpanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, mulapañisambhidàya vasãbhàvaññhaü 4- bujjhantãti bojjhaïgà -pe - vossaggapañisambhàdàya vasãbhàvaññhaü bujjhantãti bojjhanaïgà.

1. Vosaggaññhena - machasaü,
2. Hetaññhaü - syà
3. Vosaggaññhaü - machasaü
4. Vasãbhàvanaññhaü - [PTS]
[BJT Page 44] [\x  44/]

Pariggahaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, parivàraññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, paripuññhaü 1bujjhantãti bojjhaïgà, ekaggaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, avikkhepaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, paggahaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, avisàraññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, anàvipaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ani¤janaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekantupaññhànavasena cittassa ñhitaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, arammaõaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, gocaraññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, pahànaññhaü [PTS Page 119] [\q 119/]      bujjhantãti bojjhaïgà, pariccàgaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vuññhànaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vivaññanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, santaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, paõitaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà vimuttataññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, anàsavaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, taraõaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, animittaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, appaõihitaññhaü bujjhantãti, bojjhaïgà, su¤¤ataññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekarasaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, anativattanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, yuganaddhaññhaü2- bujjhantãti bojjhaïgà, niyyànaññha 3bujjhantãti bojjhaïgà, hetuññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dassanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, àdhipateyyaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà.

Samathassa avikkhepaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vipassanàya anupassanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, samathavipassanànaü ekarasaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, yuganaddhassa anativattanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà.

Sikkhàya samàdànaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, àrammaõassa gocaraññhaü bujjhantãti bojjhaïgà lãnassa cittassa paggahaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, uddhatassa cittassa niggahaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ubhovisuddhànaü ajjhapekkhenaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, visesàdhigamaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, uttari pañivedhaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, saccàbhisamayaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, nirodhe patiññhàpakaññhaü 4bujjhantãti bojjhaïgà.

1. Paripuraõaññhaü - machasaü,
2. Yuganandhaññhaü - [PTS]
3. Niyyànikaññhaü - sã.
4. Nirodhapatiññhàpataññhaü - [PTS,]

[BJT Page 46] [\x  46/]

Saddhindriyassa adhimokkhaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, - pe - pa¤¤indriyassa dassanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà saddhàbalassa assaddhiye akampiyaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, - pe - pa¤¤àbalassa avijjàya akampiyaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, satisambojjhaïgassa upaññhànaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, - pe - upekkhàsambojjhaïgassa pàñisaïkhànaññhaü [PTS Page 120] [\q 120/]      bujjhantãti bojjhaïgà, sammàdiññhiyà dassanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà - pe - sammàsamàdhissa avikkhepaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà,

Indriyànaü àdhipateyyaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, balànaü akampiyaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà bojjhaïgànaü 1niyyànaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, maggassa hetuññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, satipaññhànànaü upaññhànaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, sammappadhànànaü padahanaññhaü 2bujjhantãti bojjhaïgà, iddhipàdànaü ijjhanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, saccànaü tathaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, maggànaü 3pañippassaddhaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, phalànaü sacchikiriyaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà 4-

Cittassa abhiniropanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vicàrassa upavicàraññhaü bujjhantãti bojjhaïgà bojjhaïgà, pãtiyà pharaõaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, sukhassa abhisandanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, cittassa ekaggaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà,

âvajjanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vijànaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà pajànanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, sa¤jànanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekodaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà,

Abhi¤¤àya ¤àtaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, pari¤¤àya tãraõaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà pahànassa pari¤¤àgaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, bhàvanàya ekarasaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, saccikiràyàya essanaññhaü bujjhantãti [PTS Page 121] [\q 121/]      bojjhaïgà, khandhànaü khandhaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dhàtunaü dhàtuññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, àyatanànaü àyatanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, saïkhatànaü saïkhataññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, asaïkhatassa asaïkhataññhaü bujjhantãti bojjhaïgà

1. 'Bojjhagànaü' pàññhoyaü - [PTS] katthaci sãhaëàkkhara potthakesu ca na dissati 2. Padahaññhaü - [PTS] si 1 3. Payogànaü - syà [PTS] yogànaü - si 4. Ettha pa¤¤àya pajànanaññhaü bujjhantãti khojjhaïgà'ti - [PTS] katthavã sãhaëa potthakesu dissati. 5. Abhi¤¤eyyaññhaü - syà

[BJT Page 48] [\x  48/]

Cittaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, cittànantariyaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà cittassa vuññhànaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, cittassa vivaññanaññhaü 1- bujjhantãti bojjhaïgà, cittassa hetuññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, cittassa paccayaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, cittassa vatthuññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, cittassa bhummaññhaü2- bujjhantãti bojjhaïgà, cittassa àrammaõaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, cittassa gocaraññhaü bujjhantãti bojjhaïgà bojjhaïgà, cittassa cariyaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, cittassa gataññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, cittassa abhinihàraññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, cittassa niyyànaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, cittassa nissaraõaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà.

Ekatte àvajjanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekatte vijànaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà ekante sa¤jànaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekatte sa¤jànanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekante ekodaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekatte upanibandhanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekante pakkhandanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekena pasidanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekena santiññhanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekena vimuccanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà [PTS Page 122] [\q 122/]      ekena 'etaü santa'nti passanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekena yànikataññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekena vatthukataññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekena anuññhinaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekena paricitaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà. Ekatte susamàraddhaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekatte pariggahaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà ekante parivàraññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekatte pariyuraññhaü 3bujjhantãti bojjhaïgà, ekante samodhinaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekatte adhiññhanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà ekante àsevanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekena bhàvanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekena bahulikammaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekena susamuggataññhaü bujjhantãti bojjhaïgà ekena suvimuttaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà,

1. Vijànanaññhaü - [PTS]
2. Bhumaññhaü - machasaü
3. Paripuraõaññhaü - machasaü

[BJT Page 50] [\x  50/]

Ekatte bujjhanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekatte anukhujjhanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà ekante pañikhujjhanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekatte samujjhanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekante bodhanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekatte anubodhanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekante pañibodhanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekena sambodhanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekena bodhapakkhiyaññhaü 2- bujjhantãti bojjhaïgà, ekena anubodhapakkhiyaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà ekena pañibodhapakkhiyaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekena sambodhapakkhiyaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekena jotanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekena ujjotanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekena anujotaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà. Ekatte pañijotanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekatte sa¤jotanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà

Pakàsanaññhaü 3- bujjhantãti bojjhaïgà, virovanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà [PTS Page 123] [\q 123/]      kilesànaü santàpanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, amalaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vimalaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, nimmalaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, samaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, samayaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vivekaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vivekacariyaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà viràgàññhaü bujjhantãti viràgacariyaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, nirodhaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, nirodhacariyaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà vossaggaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà. Vossaggacariyaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vimuttaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà vimutticariyaññhaü bujjhantatã bojjhaïgà.

1. b¤janaññhaü - [PTS 2.] Bodhipakkhiyaññhaü - machasaü syà [PTS]
3. Panàpataññhaü - machasaü syà [PTS] vimaüsàya jàdaññhaü nirodhaññhaü syà pahànaññhaünirodhaññhaü - [PTS] adhikapadàni dissante

[BJT Page 52] [\x  52/]

Chandaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, chandassa mulaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, chandassa pàdaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, chandassa padhànaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, chandassa ijjhanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà chandassa adhimokkhaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, chandassa paggahaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, chandassa upaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, chandassa avikkhepaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà chandassa dassanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà.
Viriyaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, viriyaññhaü mulaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, viriyaññhaü pàdaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, viriyaññhaü padhànaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, viriyaññhaü ijjhanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà viriyaññhaü adhimokkhaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, viriyaññhaü paggahaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, viriyaññhaü upaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, viriyaññhaü avikkhepaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà viriyaññhaü dassanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà.
Cittaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, cittaññhaü mulaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, cittaññhaü pàdaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, cittaññhaü padhànaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, cittaññhaü ijjhanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà cittaññhaü adhimokkhaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, cittaññhaü paggahaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, cittaññhaü upaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, cittaññhaü avikkhepaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà cittaññhaü dassanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà.
Vimaüsàya bujjhantãti bojjhaïgà, vimaüsàya mulaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vimaüsàya pàdaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vimaüsàya padhànaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vimaüsàya ijjhanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà vimaüsàya adhimokkhaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vimaüsàya paggahaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vimaüsàya upaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vimaüsàya avikkhepaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà vimaüsàya dassanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà.
 Dukkhassa piëanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dukkhassa saïkhataññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vimaüsàya
Dukkhassa santàpaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dukkhassa viparinàmaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, samudayassa àyuhanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà maggassa niyyànaññhà bujjhantãti bojjhaïgà,
Dukkhassa piëanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dukkhassa saïkhataññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vimaüsàya dukkhassa santàpaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dukkhassa [PTS Page 124] [\q 124/]      viparinàmaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, samudayassa nidànaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà

Dukkhassa piëanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dukkhassa saïkhataññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vimaüsàya dukkhassa santàpaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dukkhassa viparinàmaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, samudayassa sa¤¤agaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà

Dukkhassa piëanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dukkhassa saïkhataññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vimaüsàya dukkhassa santàpaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dukkhassa viparinàmaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, samudayassa pàlibhodhaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà

 Dukkhassa piëanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dukkhassa saïkhataññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vimaüsàya
Dukkhassa santàpaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dukkhassa viparinàmaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, nirodhassa nissaraõanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà

Dukkhassa piëanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dukkhassa saïkhataññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vimaüsàya dukkhassa santàpaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dukkhassa viparinàmaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, nirodhassa vivekaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà

Dukkhassa piëanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dukkhassa saïkhataññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vimaüsàya dukkhassa santàpaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dukkhassa viparinàmaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, nirodhassa asaïkataññhaü bujjhantãti bojjhaïgà

Dukkhassa piëanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dukkhassa saïkhataññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vimaüsàya dukkhassa santàpaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dukkhassa viparinàmaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, nirodhassa amataññhaü bujjhantãti bojjhaïgà

 Dukkhassa piëanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dukkhassa saïkhataññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vimaüsàya
Dukkhassa santàpaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dukkhassa viparinàmaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, maggassa nissaraõanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà

Dukkhassa piëanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dukkhassa saïkhataññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vimaüsàya dukkhassa santàpaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dukkhassa viparinàmaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, maggassa hetuññhaü bujjhantãti bojjhaïgà

Dukkhassa piëanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dukkhassa saïkhataññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vimaüsàya dukkhassa santàpaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dukkhassa viparinàmaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, maggassa dassanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà

Dukkhassa piëanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dukkhassa saïkhataññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, vimaüsàya dukkhassa santàpaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dukkhassa viparinàmaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, maggassa àdhipateyyaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà

Tathaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, anattaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, saccaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, pañivedhaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, abhijànanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, parijànanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà dhammaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, dhàtuññhaü bujjhantiti bojaïgà, ¤àtaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, sacchikiriyaññhaü bujjhantãti bojaïgà, phassanaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà, abhisamayaññhaü bujjhantãti bojjhaïgà.

 Saccànaü tathalakkhaõavasena niddiññhena soëasake 'dukkhaññhaü - samudayaññhaü - nirodhaññhaümaggaññhaü bujjhantãti khojjhaïgà'ti - machasaü potthake payuttaü padacatukkaü a¤¤attha na dissati, aññhakathàyapi na sameti.
1. Ana¤¤athaññhatthaü - [PTS]

[BJT Page 54] [\x  54/]

Nekkhammaü bujjhantãti bojjhaïgà, abyàpàdaü bujjhantãti bojjhaïgà, àlokasa¤¤aü bujjhantãti bojjhaïgà, avikkhepaü bujjhantãti bojjhaïgà, dhammavavatthànaü bujjhantãti bojjhaïgà, ¤àõaü bujjhantãti bojjhaïgà pàmojjaü bujjhantãti bojjhaïgà,

Pañhamaü jhànaü bujjhantãti bojjhaïgà, - pe - nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanasamàpattiü bujjhantãti bojjhaïgà, aniccànupassanaü bujjhantãti bojjhaïgà, - pe - sotàpattimaggaü bujjhantãti bojjhaïgà, - pe - arahattamaggaü bujjhantãti bojjhaïgà, arahatthaphalasamàpattiü bujjhantãti bojjhaïgà

Adhimokkhaññhena saddhindriyaü bujjhantãti bojjhaïgà, - pe - dassanaññhena pa¤¤indriyaü bujjhantãti bojjhaïgà, assaddhiye akampiyaññhena saddhàbalaü bujjhantãti bojjhaïgà, - pe - avijjàya akampiyaññhena pa¤¤àbalaü bujjhantãti bojjhaïgà, upaññhànaññhena satisambojjhaïga pa¤¤àbalaü bujjhantãti bojjhaïgà, upaññhànaññhena satisambojjhaïga bujjhantãti bojjhaïgà - pe - pañisaïkhànaññhena upekkhàsambojjhaïgaü bujjhantiti bojjhantiti bejjhaïgà dassanaññhena sammàdiññhiü bujjhantãti bojjhaïgà - pe - avikkhepaññhena sammàsamàdhiü bujjhantãti bojjhaïgà.

Adhimokkhaññhena indriyaü bujjhantãti bojjhaïgà, akampiyaññhena balaü bujjhantãti bojjhaïgà, niyyànaññhena bujjhantãti 1bojjhaïgà, hetuññhena maggaü bujjhantãti bojjhaïgà, upaññhànaññhena satisapaññhànaü [PTS Page 125] [\q 125/]      bujjhantãti bojjhaïgà, padahanaññhenasammappadhànaü bujjhantãti bojjhaïgà ijjhanaññhena iddhipàdaü bujjhantiti bojjhantiti bejjhaïgà tathaññhena saccaü bujjhantãti bojjhaïgà

Avikkhepaññhena samathaü bujjhantãti bojjhaïgà, anupassanaññhena vipassanaü bujjhantãti bojjhaïgà, ekarasaññhena samathavipassanaü bujjhanatãti bojjhaïgà, anativattanaññhena yuganaddhaü bujjhantãti bojjhaïgà.

Saüvaraññhena silavisuddhiü bujjhantãti bojjhaïgà, avikkhepaññhena cittasuddhiü bujjhantãti bojjhaïgà, dassanaññhena diññhivisuddhiü bujjhantãti bojjhaïgà, muttaññhena vimokkhaü bujjhantãti bojjhaïgà, pañivedhaññhena vijjaü bujjhantãti bojjhaïgà, pariccàgaññhena vimuttiü bujjhantãti bojjhaïgà samucchàdaññhena khaye ¤àõaü bujjhantiti bejjhaïgà pañippassaddhaññhena anuppàde ¤àõaü bujjhantãti bojjhaïgà

1. Niyyànaññhaü bujjhantãti - sabbattha

[BJT Page 56] [\x  56/]

Chandaü mulaññhena bujjhantãti bojjhaïgà, manasikàraü samuññhànaññhena bujjhantãti bojjhaïgà phassaü samodhànanaññhena bujjhantãti bojjhaïgà, vedanaü samosaraõaññhena bujjhantãti bojjhaïgà, samàdhiü pamukhaññhena bujjhantãti bojjhaïgà, satiü àdhipateyyaññhena bujjhantãti bojjhaïgà pa¤¤aü taduttaraññhena 1- bujjhantiti bojjhaïgà vimuttiü sàraññhena bujjhantãti bojjhaïgà amatogadhaü nibbànaü pariyosànaññhena bujjhantãti bojjhaïgà.

(Sàvatthinidànaü: )
Tatra kho àyasmà sàriputto bhikkhu àmantesi 'àmuso bhikkhavo'ti 2'àvuso'ti kho te bhikkhu àyasmato sàriputtassa paccassosuü, àyasmà sàriputto etadavoca:

'Sattime avuso bojjhaïgà. Katame satta: satisambojjhaïgo dhammavicayasambojjhaïgo viriyasambojjhaïgo pitisambojjhaïgo passaddhãsambojjhaïgo samàdhisambojjhago upekkhàsambojjhaïgo ime kho àvuso satta bojjhaïgà.

Imesaü khavàhaü àvuso sattannaü bojjhaïgànaü yena yena bojjhaïgena àkaïkhàmi pubbanahasamayaü 3- viharituü, tena tena bojjhaïgana pubbanhasamayaü viharàmi, yena yena bojjhaïgena àkaïkhàmi majjhanhasamayaü 4- yena yena bojjhaïgena àkaïkhàmi sàyanhasamayaü viharituü, tena tena bojjhaïgana pubbanhasamayaü viharàmi, yena yena bojjhaïgena àkaïkhàmi sàyanhasamayaü viharituü, tena tena bojjhaïgana [PTS Page 126] [\q 126/]      sàsanhasamayaü viharàmi, satisambojjhaïgo iti ce me àvuso hoti, appamàõo'ti me hoti, 'susamàraddho'ti me hoti, tiññhantaü ca naü 5tiññhatã'ti pajànàmi, sacepi me cavati, 'idappaccayà cavatãti pajànàmi, dhammavicayasambojjhaïgo iti ce me àvuso hoti, appamàõo'ti me hoti, 'susamàraddho'ti me hoti, tiññhantaü ca naü tiññhatã'ti pajànàmi, sacepi me cavati, 'idappaccayà cavatãti pajànàmi, upekkhàsasambojjhaïgo iti ce me àvuso hoti, 'appamàõo'ti me hoti, 'susamàraddho'ti me hoti, tiññhantaü ca naü5- tiññhatã'ti pajànàmi, sacepi me cavati, 'idappaccayà cavatãti pajànàmi,

1. Tatuntaraññhena - pu, machasaü, [PTS]
2. âvusoti - syà
3. Pubbaõanaü - machasaü, sa, syà [PTS]
4. Majjhanahita samayaü - machasaü, majjhantikasamayaü - syà [PTS]
5. Tiññhantaü varaü - syà, niññhittaü vacanaü - [PTS]

[BJT Page 58] [\x  58/]

Seyyathàpi àvuso ra¤¤o và ràjamahàmattassa và nànà rattanaü dussànaü dussakaraõóako puro assa, so ya¤¤adve dussayuhaü àkaïkheyya pubbanhasamayaü pàrupituü, taü tadeva dussayugaü pubbanhasamayaü pàrupeyya. Ya¤¤adeva dussayuhaü akaïkheyya majjhanhasamayaü pàrupituü, taü tadeva dussayugaü sàyanhasamayaü pàrupeyya evamevakhavàhaü àvuso imesaü sattannaü bojjhaïgànaü yena yena bojjhaïgena àkaïkàmi pubbanhasamayaü vihàratuü, tena tena bojjhaïgana pubbanhasamayaü viharàmi, yena yena bojjhaïgena àkaïkhàmi majjhanahasamayaü sàyanhasamayaü viharituü, tena tena bojjhaïgana pubbanhasamayaü viharàmi, yena yena bojjhaïgena àkaïkhàmi sàyanhasamayaü viharituü, tena tena bojjhaïgana sàsanhasamayaü viharàmi, satisambojjhaïgo iti ce me àvuso hoti, appamàõo'ti me hoti, 'susamàraddho'ti me hoti, tiññhantaü ca naü tiññhatã'ti pajànàmi, sacepi me cavati, 'idappaccayà cavatãti pajànàmi, dhammavicayasambojjhaïgo iti ce me àvuso hoti, appamàõo'ti me hoti, 'susamàraddho'ti me hoti, tiññhantaü ca naü tiññhatã'ti pajànàmi, sacepi me cavati, 'idappaccayà cavatãti pajànàmi, upekkhàsasambojjhaïgo iti ce me àvuso hoti, 'appamàõo'ti me hoti, 'susamàraddho'ti me hoti, tiññhantaü ca naü tiññhatã'ti pajànàmi, sacepi me cavati, 'idappaccayà cavatãti pajànàmi,

Kathaü 'satisambojjhaïgo iti ce hoti'ti bojjhaïgo, yàvatà nirodhupaññhàti tàvatà 'satisambojjhaïgo iti ce hoti'ti bojjhaïgo. Seyyathàpi telappadipassajhayato yàvatà acci tàvatà vaõõo yàvatà vaõõo tàvatà acici, evameva yàvatà nirodhupaññhàti, tàvatà satisambojjhaïgo, 'iti ce hoti'ti bojjhaïgo. [PTS Page 127] [\q 127/]
. 9
Kathaü 'appamàõo iti ce hoti'ti bojjhaïgo, pamàõabaddhà2kilesà sabbeva ca pariyuñhànaü ye ca saïkhàrà ponobhavikà, appamàõo nirodho acalaññhena asaïkhataññhena yàvatà nirodhupaññhàti tàvatà 'appamàõo iti ce hoti'ti bojjhaïgo.

Kathaü 'susamàraddho iti ce hoti'ti bojjhaïgo, visamà kilesà sabbeva ca pariyuñhànà ye ca saïkhàrà ponobhavikà, samadhammo nirodho sattaññhena paõitaññhena yàvatà nirodhupaññhàti tàvatà susamàraddho iti ce hoti'ti bojjhaïgo.
1. Iti ce me - machasaü,
2. Pamàõabandhà - [PTS,] syà pamàõavantà - syà
3. Iti me - [PTS]
[A] bojjhaïgasaüyutta - pabbatavagga - 4. Vatthasuttaü
[BJT Page 60] [\x  60/]

Kathaü tiññhantaü ca naü tiññhatiti pajànàmi, sacepi cavati, idappaccayà me vacatã'ti pajànàmi, katihàkàrehi satisambojjhaïgo tiññhati: katihàkàrehi satisambàjjhaïgo cavati:

Aññhahàkàrehi satisambojjhaïgo tiññhati, aññhahàkàrehi satisambojjhaïgo cavati.
Katamehi aññhahàkàrehi satisambojjhaïgo niññhati; anuppàdaü àvajjitattà satisambojjhaïgo tiññhati, uppàdaü anàvajjitattà satisambojjhaïgo tiññhiti, appacattaü àvajjitattà satisambojjhaïgà tiññhati, pavattaü anàvajjitattà satisambojjhaïge tiññhati, nimittaü anàvajjitattà satisambojjhaïgo tiññhati, nirodhaü àvajjitattà satisambojjhaïgo tiññhati, saïkhàre anàvajjitattà satisambojjhaïgo taññhati. Imehi aññhahàkàrehi satisambojjhaïgo tiññhati.

Katamehi aññhahàkàrehi satisambojjhaïgo vacati; uppàdaü àvajjitattà satisambojjhaïgo vacati, anuppàdaü anàvajjitattà satisambojjhaïgo cavati, pavattaü àvajjitattà satisambojjhaïgà vacati, pavattaü anàvajjitattà satisambojjhaïge vacati, animittaü anàvajjitattà satisambojjhaïgo vacati, saïkhàre àvajjitattà satisambojjhaïgo vacati, nirodhà anàvajjittà satisambojjhaïgo vacati. Imehi aññhahàkàrehi satisambojjhaïgo vacati. [PTS Page 128] [\q 128/]

Evaü tiññhantaü ca naü tiññhatãti pajànàmi, sacepi cavati, idapaccayà me vacanãti pajànàti kathaü dhammavicayasambojjhaïgo iti ce me àvuso hoti, appamàõo'ti me hoti, 'susamàraddho'ti me hoti, tiññhantaü ca naü tiññhatã'ti pajànàmi, sacepi me cavati, 'idappaccayà cavatãti pajànàmi, upekkhàsasambojjhaïgo iti ce me àvuso hoti, 'appamàõo'ti me hoti, 'susamàraddho'ti me hoti, tiññhantaü ca naü tiññhatã'ti pajànàmi, sacepi me cavati, 'idappaccayà cavatãti pajànàmi,

Kathaü upekkhàsambojjhaïgo iti ce hoti'ti bojjhaïgo, yàvatà nirodhupaññhàti tàvatà upekkhàsambojjhaïgo iti ce hoti'ti bojjhaïgo. Seyyathàpi telappadipassa jhayato yàvatà acci tàvatà vaõõo yàvatà vaõõo tàvatà acici, evameva yàvatà nirodhupaññhàti, tàvatà satisambojjhaïgo, 'iti ce hoti'ti bojjhaïgo.

Kathaü 'appamàõo iti ce hoti'ti bojjhaïgo, pamàõabaddhà kilesà sabbeva ca pariyuññhànà ye ca saïkhàrà ponobhavikà, appamàõo nirodho avalaññhena asaïkhataññhena yàvatà nirodhupaññhàti tàvatà 'appamàõo iti ce hoti'ti bojjhaïgo.

[BJT Page 62] [\x  62/]

Kathaü 'susamàraddho iti ce hoti'ti bojjhaïgo. Visamà kilesà sabbeva pariyuññhànà ye ca saïkhàra penobhavikà, samadhamamo nirodho santaññhena paõitaññhena yàvatà nirodhupaññhàti, tàvatà 'susamàraddho iti ce heti'ti bojjhaïgo.

Kathaü 'tiññhantaü ca naü tiññhatiti pajànàmi, sacepi cavati, idappaccayà me vacatã'ti pajànàmi, katihàkàrehi upekkhàsambojjhaïgo tiññhati: katihàkàrehi upokkhasambàjjhaïgo cavati:

Aññhahàkàrehi upokkhàsambojjhaïgo tiññhati, aññhahàkàrehi upekkhàsambojjhaïgo cavati.

Katamehi aññhahàkàrehi upekkhàsambojjhaïgo niññhati; anuppàdaü àvajjitattà upekkhàsambojjhaïgo tiññhati, uppàdaü anàvajjitattà upekkhàsambojjhaïgo tiññhiti, appacattaü àvajjitattà upekkhàsambojjhaïgà tiññhati, pavattaü anàvajjitattà upekkhàsambejjhaïge tiññhati, animittaü àvajjitattà upekkhàsambojjhaïgo tiññhati, nimittaü anàvajjittaü upekkhàsambojjhaïgo tiññhati, nirodhaü àvajjitattà upekkhàsamabojjhaïgo niññhati, saïkhàre anàvajjittà upekkhàsambojjhaïgo tiññhati imehi aññhahàkàrehi upekkhàsambojjhaïgo tiññhati.

Katamehi aññhahàkàrehi upekkhàsambojjhaïgo vacati; uppàdaü àvajjitattà upekkhàsambojjhaïgo vacati, anuppàdaü anàvajjitattà upekkhàsambojjhaïgo cavati,
Pavattaü àvajjitattà upekkhàsambojjhaïgà vacati, pavattaü anàvajjitattà [PTS Page 129] [\q 129/]      upekkhàsambojjhaïge vacati, animittaü anàvajjitattà upekkhàsambojjhaïgo vacati, saïkhàre àvajjitattà upekkhàsambojjhaïgo vacati, nirodhà anàvajjittà upekkhasambojjhaïgo vacati. Imehi aññhahàkàrehi upekkhàsambojjhaïgo vacati.
Evaü tiññhantaü ca naü tiññhatãti pajànàmi, sacepi cavati, idapaccayà me vacanãti pajànàmi