Dukkarakrikdisuddhivaan
155. Abhijnmi kho panha, sriputta, caturagasamanngatanti ida kasm raddha? Piyekka anusandhivasena raddha. Aya kira sunakkhatto dukkarakrikya suddhi hotti eva laddhiko. Athassa bhagav may ekasmi attabhve hatv caturagasamanngata dukkara kata, dukkarakrako nma may sadiso natthi. Dukkarakrena suddhiy sati ahameva suddho bhaveyyanti dassetu ima desana rabhi. Apica aya sunakkhatto dukkarakrikya pasanno, so cassa pasannabhvo, addas kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto acela korakkhattiya catukkuika chamnikia bhakkhasa mukhena khdanta mukhena bhujanta. Disvnassa etadahosi sdhu rpo vata, bho, aya samao catukkuiko chamnikia bhakkhasa mukheneva khdati, mukheneva bhujatti evamdin pthikasutte (d. ni. 3.7) gatanayena veditabbo. Atha bhagav aya dukkarakrikya pasanno, may ca etasmi attabhve hatv caturagasamanngata dukkara kata, dukkarakre pasdantenpi anena mayi pasditabba siy, sopissa pasdo mayi natthti dassento ima desana rabhi. Tatra brahmacariyanti dnampi veyyvaccampi sikkhpadampi brahmavihrpi dhammadesanpi methunaviratipi sadrasantosopi uposathopi ariyamaggopi sakalassanampi ajjhsayopi vriyampi vuccati.
Ki te vata ki pana brahmacariya,
kissa suciassa aya vipko;
iddh jut balavriypapatti,
idaca te nga mahvimna.
Ahaca bhariy ca manussaloke,
saddh ubho dnapat ahumh;
opnabhta me ghara tadsi,
santappit samaabrhma ca.
Ta me vata ta pana brahmacariya,
tassa suciassa aya vipko;
iddh jut balavriypapatti,
idaca me dhra mahvimnanti. (J. 2.22.1592, 1593, 1595)
Imasmihi puakajtake dna brahmacariyanti vutta.
Kena pi kmadado, kena pi madhussavo;
kena te brahmacariyena, pua pimhi ijjhati.
Tena pi kmadado, tena pi madhussavo;
tena me brahmacariyena, pua pimhi ijjhatti. (Pe va. 275)
Imasmi akurapetavatthusmi veyyvacca brahmacariyanti vutta. Eva kho ta, bhikkhave, tittiriya nma brahmacariya ahosti (cava. 311) imasmi tittirajtake pacasikkhpada brahmacariyanti vutta. Ta kho pana me pacasikha brahmacariya neva nibbidya na virgya na nirodhya, yvadeva brahmalokpapattiyti (d. ni. 2.329) imasmi mahgovindasutte brahmavihr brahmacariyanti vutta. Ekasmi brahmacariyasmi, sahassa maccuhyinanti (sa. ni. 1.184) ettha dhammadesan brahmacariyanti vutt. Pare abrahmacr bhavissanti, mayamettha brahmacr bhavissmti (ma. ni. 1.83) sallekhasutte methunavirati brahmacariyanti vutt.
Mayaca bhariy ntikkamma,
amhe ca bhariy ntikkamanti;
aatra thi brahmacariya carma,
tasm hi amha dahar na myareti. (J. 1.10.97)
Mahdhammaplajtake sadrasantoso brahmacariyanti vutto.
Hnena brahmacariyena, khattiye upapajjati;
majjhimena ca devatta, uttamena visujjhatti. (J. 1.8.75)
Eva nimijtake attadamanavasena kato ahagiko uposatho brahmacariyanti vutto. Ida kho pana me, pacasikha, brahmacariya ekantanibbidya virgyape ayameva ariyo ahagiko maggoti (d. ni. 2.329) mahgovindasuttasmieva ariyamaggo brahmacariyanti vutto. Tayida brahmacariya iddhaceva phtaca vitthrika bhujaa puthubhta yva devamanussehi suppaksitanti (d. ni. 3.174) psdikasutte sikkhattayasagaha ssana brahmacariyanti vutta.
Api ataramnna, phalsva samijjhati;
vipakkabrahmacariyosmi, eva jnhi gmati. (J. 1.1.8)
Ettha ajjhsayo brahmacariyanti vutto. Idha pana vriya brahmacariyanti adhippeta. Vriyabrahmacariyassa hi idameva sutta. Tadeta ekasmi attabhve catubbidhassa dukkarassa katatt caturagasamanngatanti vutta.
Tapass suda homti sudanti niptamatta, tapanissitako homti attho. Paramatapassti paramo tapass, tapanissitakna uttamo. Lkho suda homti lkho homi. Jegucchti ppajegucchiko. Pavivitto suda homti pavivitto aha homi. Tatrssu me ida, sriputtti tatra caturage brahmacariye ida mama tapassitya hoti, tapanissitakabhve mayha ida acelakditapassitakatta hotti dasseti. Tattha acelakoti niccelo naggo. Muttcroti visahcro, uccrakammdsu lokiyakulaputtcrena virahito, hitakova uccra karomi, passva karomi, khdmi bhujmi ca. Hatthpalekhanoti hatthe piamhi hite jivhya hattha apalikhmi, uccra v katv hatthasmieva daakasa hutv hatthena apalikhmti dasseti. Te kira daaka sattoti paapenti, tasm tesa paipada prento evamaksi. Bhikkhgahaattha ehi bhaddanteti vutto na etti na ehibhaddantiko. Tena hi tiha bhaddanteti vuttopi na tihatti na tihabhaddantiko. Tadubhayampi titthiy eva etassa vacana kata bhavissatti na karonti. Ahampi eva aksinti dasseti. Abhihaanti puretara gahetv haa bhikkha. Uddissakatanti ida tumhe uddissa katanti eva rocitabhikkha. Na nimantananti asuka nma kula v vthi v gma v paviseyythti eva nimantitabhikkhampi na sdiymi na gahmi. Na kumbhimukhti kumbhito uddharitv diyyamna bhikkha na gahmi. Na kaopimukhti kaopti ukkhali v pacchi v. Tatopi na gahmi. Kasm? Kumbhikaopiyo ma nissya kaacchun pahra labhantti. Na eakamantaranti ummra antara katv diyyamna na gahmi. Kasm? Aya ma nissya antarakaraa labhatti. Daamusalesupi eseva nayo. Na dvinnanti dvsu bhujamnesu ekasmi uhya dente na gahmi. Kasm? Kabaantaryo hotti. Na gabbhiniyti-dsu pana gabbhiniy kucchiya drako kilamati, pyantiy drakassa khrantaryo hoti, purisantaragatya rati-antaryo hotti na gahmi. Na sakittsti sakittetv katabhattesu. Dubbhikkhasamaye kira acelakasvak acelakna atthya tato tato tauldni samdapetv bhatta pacanti. Ukkahcelako tatopi na paiggahti. Na yattha sti yattha sunakho pia labhissmti upahito hoti, tattha tassa adatv haa na gahmi. Kasm? Etassa piantaryo hotti. Saasaacrinti samhasamhacrin, sace hi acelaka disv imassa bhikkha dassmti mnusak bhattageha pavisanti. Tesu ca pavisantesu kaopimukhdsu niln makkhik uppatitv saasa caranti. Tato haa bhikkha na gahmi. Kasm? Ma nissya makkhikna gocarantaryo jtoti, ahampi tath aksi. Na thusodakanti sabbasassasambhrehi kata loasovraka. Ettha ca surpnameva svajja, aya pana sabbesupi svajjasa. Ekgrikoti yo ekasmieva gehe bhikkha labhitv nivattati. Eklopikoti yo ekeneva lopena ypeti. Dvgrikdsupi eseva nayo. Ekisspi dattiyti ekya dattiy. Datti nma ek khuddakapti hoti, yattha aggabhikkha pakkhipitv hapenti. Ekhikanti ekadivasantarika. Addhamsikanti addhamsantarika. Pariyyabhattabhojananti vrabhattabhojana. Ekhavrena dvhavrena satthavrena ahamsavrenti eva divasavrena bhata bhattabhojana. Skabhakkhoti allaskabhakkho. Smkabhakkhoti smkataulabhakkho. Nvrdsu nvr nma tva arae sayajtavhijti. Daddulanti cammakrehi camma likhitv chaitakasaa. Haa vuccati silesopi sevlopi kaikrdirukkhaniyysopi. Kaanti kuaka cmoti bhatta-ukkhalikya laggo jhma-odano, ta chaitahne gahetv khdati. Odanakajiyantipi vadanti. Pikdayo pka eva. Pavattaphalabhojti patitaphalabhoj. Snti savkaconi. Masnti missakaconi. Chavadussnti matasarrato chaitavatthni. Erakatidni v ganthetv katanivsanni. Pasuklnti pathaviya chaitanantakni. Tiritnti rukkhattacavatthni. Ajinanti ajinamigacamma. Ajinakkhipanti tadeva majjhe phlita. Sakhurakantipi vadanti. Kusacranti kusatia ganthetv katacra. Vkacraphalakacresupi eseva nayo. Kesakambalanti manussakesehi katakambala. Ya sandhya vutta yni knici, bhikkhave, tantvutna vatthna, kesakambalo tesa paikuho akkhyati. Kesakambalo, bhikkhave, ste sto, uhe uho, dubbao duggandho dukkhasamphasoti (a. ni. 3.138). Vlakambalanti assavldhi katakambala. Ulkapakkhakanti ulkapattni ganthetv katanivsana. Ubbhahakoti uddha hitako. Ukkuikappadhnamanuyuttoti ukkuikavriya anuyutto, gacchantopi ukkuikova hutv uppatitv uppatitv gacchati. Kaakpassayikoti ayakaake v pakatikaake v bhmiya koetv tattha camma attharitv hnacakamdni karomti dasseti. Seyyanti sayantopi tattheva seyya kappemi. Sya tatiyamassti syatatiyaka. Pto majjhanhike syanti divasassa tikkhattu ppa pavhessmti udakorohannuyoga anuyutto viharmti dasseti. 156. Nekavassagaikanti nekavassagaasajta. Rajojallanti rajamala, ida attano rajojallakavatasamdnakla sandhya vadati. Jegucchisminti ppajigucchanabhve. Yva udakabindumhipti yva udakathevakepi mama day paccupahit hoti, ko pana vdo aesu sakkharakahaladaakavlikdsu. Te kira udakabindu ca ete ca sakkharakahaldayo khuddakapti paapenti. Tenha yva udakabindumhipi me day paccupahit hotti. Udakabindumpi na hanmi na vinsemi, ki kra. Mha khuddake pe visamagate saghta pdesinti. Ninnathalatiaggarukkhaskhdsu visamahne gate udakabindusakhte khuddakape saghta vadha m pdesinti. Etamattha satova abhikkammti dasseti. Acelakesu kira bhmi akkantaklato pabhuti slav nma natthi. Bhikkhcra gacchantpi dusslva hutv gacchanti, upahkna gehe bhujantpi dusslva hutv bhujanti. gacchantpi dusslva hutv gacchanti. Yad pana morapichena phalaka sammajjitv sla adhihya nisdanti, tad slavant nma honti. Vanakammikanti kandamlaphalphaldna atthya vane vicaranta. Vanena vananti vanato vana, esa nayo sabbattha. Sapatmti gacchmi. raakoti arae jtavuddho, ida attano jvakakla sandhya vadati. Bodhisatto kira psaapariggahaatthya ta pabbajja pabbaji, niratthakabhva pana atvpi na uppabbajjito, bodhisatt hi ya ya hna upenti, tato anivattitadhamm honti, pabbajitv pana m ma koci addasti tatova araa paviho. Tenevha m ma te addasasu ahaca m te addasanti. Gohti govaj. Pahitagvoti nikkhantagvo. Tattha catukkuikoti vananteyeva hito goplakna gvhi saddhi apagatabhva disv dve hatthe dve ca jaukni bhmiya hapetv eva catukkuiko upasakamitvti attho. Tni suda hremti mahallakavacchakna gomayni kasani nirojni honti, tasm tni vajjetv yni taruavacchakna khrapneneva vahantna sa-ojni gomayni tni kucchipra khditv puna vanasaameva pavisati. Ta sandhyha tni suda hremti. Yvakvaca meti yattaka kla mama saka muttakarsa aparikkha hoti. Yva me dvravaajo pavattittha, tva tadeva hremti attho. Kle pana gacchante gacchante parikkhamasalohito upacchinnadvravaajo vacchakna gomayni hremi. Mahvikaabhojanasminti mahante vikaabhojane, apakatibhojaneti attho. 157. Tatrssuda, sriputta, bhisanakassa vanasaassa bhisanakatasmi hotti. Tatrti purimavacanpekkhana. Sudanti padapraamatte nipto. Sriputtti lapana. Aya panettha atthayojan tatrti ya vutta aatara bhisanaka vanasaanti, tatra yo so bhisanako vanasao vutto, tassa bhisanakassa vanasaassa bhisanakatasmi hoti, bhisanakakiriyya hotti attho. Ki hoti? Ida hoti, yo koci avtargope lomni hasantti. Atha v tatrti smi-atthe bhumma. Su iti nipto. Ki su nma te bhonto samaabrhmati-dsu viya. Idanti adhippetamattha paccakkha viya katv dassanavacana. Sudanti su ida, sandhivasena ikralopo veditabbo. Cakkhundriya itthindriya anataassmtindriya ki sdhavittanti-dsu viya. Aya panettha atthayojan, tassa, sriputta, bhisanakassa vanasaassa bhisanakatasmi idasu hotti. Bhisanakatasminti bhisanakabhveti attho. Ekassa takrassa lopo dahabbo. Bhisanakattasmintiyeva v pho bhisanakatya iti v vattabbe ligavipallso kato, nimittatthe ceta bhummavacana. Tasm eva sambandho veditabbo, bhisanakabhve idasu hoti, bhisanakabhvanimitta bhisanakabhvahetu, bhisanakabhvapaccay idasu hoti. Yo koci avtargo ta vanasaa pavisati. Yebhuyyena lomni hasanti bahutarni lomni hasanti, uddha mukhni scisadisni kaakasadisni ca hutv tihanti, appni na hasanti, bahutarna v sattna hasanti, appakna atisrapurisna na hasantti. Antarahakti mghamsassa avasne catasso, phagguamsassa dimhi catassoti eva ubhinna antare aharatti. Abbhokseti mahsatto himaptasamaye ratti abbhokse viharati, athassa lomakpesu vutamutt viya himabindni tihanti, sarra setaduklapruta viya hoti. Div vanasaeti div himabindsu sriytapasamphassena vigatesu asssopi bhaveyya, aya pana sriye uggacchanteyeva vanasaa pavisati, tatrpissa sriytapena paggharanta hima sarreyeva patati. Div abbhokse viharmi ratti vanasaeti gimhakle kiresa div abbhokse vihsi, tenassa kacchehi sedadhr muccisu, ratti assso bhaveyya, aya pana sriye attha gacchanteyeva vanasaa pavisati. Athassa div gahita-usme vanasae agraksuya pakkhitto viya attabhvo paridayhittha. Anacchariyti anu-acchariy. Paibhsti upahsi. Sotattoti div tapena ratti vana-usmya sutatto. Sosinnoti ratti himena div himodakena suhu tinto. Bhisanaketi bhayajanake. Naggoti niccelo. Nivsanaprupane hi sati sta v uha v na atibdheyya, tampi me natthti dasseti. Na caggimsinoti aggimpi na upagato. Esanpasutoti suddhi-esanatthya pasuto, payutto. Munti, tad attna munti katv katheti. Chavahiknti upahadahni ahni. Upadhyti yath sspadhnaca pdpadhnaca payati, eva santharitv tattha seyya kappemti dasseti. Gmaalti gopladrak. Te kira bodhisattassa santika gantv, sumedha, tva imasmi hne kasm nisinno, kathehti vadanti. Bodhisatto adhomukho nisdati, na katheti. Atha na te akathetu na dassmti parivretv ohubhanti sarre khea ptenti. Bodhisatto evampi na katheti. Atha na tva na kathesti omuttenti passvamassa upari vissajjenti. Bodhisatto evampi na kathetiyeva. Tato na kathehi kathehti pasukena okiranti. Bodhisatto evampi na kathetiyeva. Athassa na kathesti daakasalk gahetv kaasotesu pavesenti. Bodhisatto dukkh tibb kauk vedan adhivsento kassaci kici na karissmti matako viya acchati. Tenha na kho panha, sriputta, abhijnmi tesu ppaka citta uppdetti. Na may tesu ppaka cittampi uppditanti attho. Upekkhvihrasmi hotti upekkhvihro hoti. Vihro eva hi vihrasminti vutto. Teneva ca idasu meti etthpi ayasu meti eva attho veditabbo. Imin nayena anipi evarpni padni veditabbni. Imin ito ekanavutikappe prita upekkhvihra dasseti. Ya sandhyha
Sukhapatto na rajjmi, dukkhe na homi dummano;
sabbattha tulito homi, es me upekkhpramti.
Dukkarakrikdisuddhivaan nihit.