Yasm natthi dinnanti-dni gahetv caranti. Slena suddhi vatena suddhi, bhvanya suddhti gahanti, attupaladdhi na pajahanti, tasm na dihupdnassa, na slabbatupdnassa na attavdupdnassa paria paapenti. Ta kissa hetti ta apapana etesa kissa hetu, ki kra? Imni hi te bhontoti yasm te bhonto imni ti krani yathsabhvato na jnantti attho. Ye panettha dvinna parina papanakraa dihiceva slabbataca eta pahtabbanti yathsabhvato jnanti. Te sandhya parato dve vr vutt. Tattha ye atthi dinnanti-dni gahanti, te dihupdnassa paria paapenti. Ye pana na slena suddhi, na vatena suddhi, na bhvanya suddhti gahanti, te slabbatupdnassa paria paapenti. Attavdupdnassa paria pana ekopi paapetu na sakkoti. Ahasampattilbhinopi hi candimasriye pin parimajjitv caramnpi ca titthiy tisso pari paapenti. Attavda mucitu na sakkonti. Tasm punappuna vaasmiyeva patanti. Pathavijigucchanasasako viya hi ete.
Tatthya atthasallpik upam pathav kira sasaka ha bho sasakti. Sasako ha ko esoti. Kasm mameva upari sabba-iriypathe kappento uccrapassva karonto ma na jnsti. Suhu tay aha diho, may akkantahnampi agulaggehi phuhahna viya hoti, vissaha-udaka appamattaka, karsa katakaphalamatta. Hatthi-assdhi pana akkantahnampi mahanta, passvopi nesa ghaamatto hoti, uccropi pacchimatto hoti, ala mayha tayti uppatitv aasmi hne patito. Tato na pathav ha are dra gatopi nanu mayha upariyeva patitosti. So puna ta jigucchanto uppatitv aattha patito, eva vassasahassampi uppatitv patamno sasako pathavi mucitu na sakkoti. Evameva titthiy sabbpdnaparia paapentopi kmupdndna tiayeva samatikkama paapenti. Attavda pana mucitu na sakkonti, asakkont punappuna vaasmiyeva patantti.
Eva ya titthiy samatikkamitu na sakkonti, tassa vasena dihicchedavda vatv idni pasdapacchedavda dassento evarpe kho, bhikkhave, dhammavinayeti-dimha. Tattha dhammavinayeti dhamme ceva vinaye ca, ubhayenapi aniyynikassana dasseti. Yo satthari pasdo so na sammaggatoti aniyynikassanamhi hi satth kla katv shopi hoti, byagghopi hoti, dpipi acchopi taracchopi. Svak panassa migpi skarpi pasadpi honti, so ime mayha pubbe upahk paccayadyakti khanti v metta v anuddaya v akatv tesa upari patitv lohita pivati, thlathlamasnipi khdati. Satth v pana biro hoti, svak kukku v msik v. Atha ne vuttanayeneva anukampa akatv khdati. Atha v satth nirayaplo hoti, svak nerayikasatt. So ime mayha pubbe upahk paccayadyakti anukampa akatv vividh kammakra karoti, dittepi rathe yojeti, agrapabbatampi ropeti, lohakumbhiyampi khipati anekehipi dukkhadhammehi sampayojeti. Svak v pana kla katv shdayo honti, satth migdsu aataro. Te ima maya pubbe cathi paccayehi upahahimh, satth no ayanti tasmi khanti v metta v anuddaya v akatv vuttanayeneva anayabyasana ppenti. Eva aniyynikassane yo satthari pasdo, so na sammaggato hoti, kaci kla gantvpi pacch vinassatiyeva.
Yo dhamme pasdoti aniyynikassanasmihi dhamme pasdo nma, uggahitapariypua dhritavcittamattake tantidhamme pasdo hoti, vaamokkho panettha natthi. Tasm yo ettha pasdo, so punappuna vaameva gambhra karotti ssanasmi asammaggato asabhvato akkhyati.
Y slesu pariprakritti ypi ca aniyynikassane ajasldna vasena pariprakrit, spi yasm vaamokkha bhavanissaraa na samppeti, sampajjamn pana tiracchnayoni vahati, vipaccamn niraya, tasm s na sammaggat akkhyati. Y sahadhammikesti aniyynikassanasmihi ye sahadhammik, tesu yasm ekacce kla katv shdayopi honti, ekacce migdayo, tattha shdibht ime amhka sahadhammik ahesunti migdibhtesu khanti-dni akatv pubbe vuttanayeneva nesa mahdukkha uppdenti. Tasm ettha sahadhammikesu piyamanpatpi asammaggat akkhyati.
Ida pana sabbampi kraabheda ekato katv dassento bhagav ta kissa hetu? Evaheta bhikkhave, hotti-dimha. Tatrya sakhepattho evaheta, bhikkhave, hoti, ya may vutta yo satthari pasdo so na sammaggato akkhyatti-di, ta evameva hoti. Kasm? Yasm te pasddayo durakkhte dhammavinaye pe asammsambuddhappavediteti, ettha hi yath tanti kraatthe nipto. Tattha durakkhteti dukkathite, dukkhathitattyeva duppavedite. So panesa yasm maggaphalatthya na niyyti, tasm aniyyniko. Rgdna upasamya asavattanato anupasamasavattaniko. Na sammsambuddhena sabbaun paveditoti asammsambuddhappavedito. Tasmi aniyynike anupasamasavattanike asammsambuddhappavedite. Ettvat bhagav titthiyesu pasdo surptasigle pasdo viya niratthakoti dasseti.
Eko kira kasiglo ratti nagara paviho surjallika khditv punngavane nipajjitv niddyanto sriyuggamane pabujjhitv cintesi imasmi kle na sakk gantu, bah amhka verino, eka vacetu vaatti. So eka brhmaa gacchanta disv ima vacessmti ayya brhmati ha. Ko eso brhmaa pakkosatti. Aha, sm, ito tva ehti. Ki bhoti? Ma bahigma nehi, aha te dve kahpaasatni dassmti. Sopi nayissmti ta pdesu gahi. Are bla brhmaa, na mayha kahpa chaitak atthi, dullabh kahpa, sdhuka ma gahhti. Katha bho gahmti? Uttarsagena gahika katv ase laggetv gahhti. Brhmao ta tath gahetv dakkhiadvrasampahna gantv ettha otremti pucchi. Katarahna nma etanti? Mahdvra etanti. Are bla, brhmaa, ki tava tak antaradvre kahpaa hapenti, parato ma harti. So punappuna thoka thoka gantv ettha otremi ettha otremti pucchitv tena tajjito khemahna gantv tattha otrehti vutto otretv saka gahi. Kasiglo ha aha te dve kahpaasatni dassmti avoca. Mayha pana kahpa bah, na dve kahpaasatneva, yva aha kahpae harmi, tva tva sriya olokento tihti vatv thoka gantv nivattetv puna brhmaa ha ayya brhmaa m ito olokehi, sriyameva olokento tihti. Evaca pana vatv ketakavana pavisitv yathruci pakkanto. Brhmaassapi sriya olokentasseva nalato ceva kacchehi ca sed muccisu. Atha na rukkhadevat ha
Saddahsi siglassa, surptassa brhmaa;
sippikna sata natthi, kuto kasasat duveti. (J. 1.1.113).
Eva yath kasigle pasdo niratthako, eva titthiyesupti.
144. Aniyynikassane pasdassa niratthakabhva dassetv niyynikassane tassa stthakata dassetu tathgato ca kho, bhikkhaveti-dimha. Tattha kmupdnassa paria paapetti arahattamaggena kmupdnassa pahnaparia samatikkama paapeti, itaresa tia updnna sotpattimaggena paria paapeti. Evarpe kho, bhikkhave, dhammavinayeti, bhikkhave, evarpe dhamme ca vinaye ca. Ubhayenapi niyynikassana dasseti. Satthari pasdoti evarpe ssane yo satthari pasdo, so sammaggato akkhyati, bhavadukkhanissaraya savattati.
Tatrimni vatthni bhagav kira vediyakapabbate indaslaguhya paivasati. Atheko ulkasakuo bhagavati gma piya pavisante upahamagga anugacchati, nikkhamante upahamagga paccuggamana karoti. So ekadivasa sammsambuddha syanhasamaye bhikkhusaghaparivuta nisinna pabbat oruyha vanditv pakkhe pametv ajali paggayha ssa heh katv dasabala namassamno ahsi. Bhagav ta oloketv sita ptvksi. nandatthero ko nu kho, bhante, hetu ko paccayo sitassa ptukammyti pucchi. Passnanda, ima ulkasakua, aya mayi ca bhikkhusaghe ca citta pasdetv satasahassakappe devesu ca manussesu ca sasaritv somanasso nma paccekabuddho bhavissatti ha
Ulkamaalakkhika, vediyake ciradghavsika;
sukhitosi tva ayya kosiya, kluhita passasi buddhavara.
Mayi citta pasdetv, bhikkhusaghe anuttare;
kappna satasahassni, duggateso na gacchati.
Devalok cavitvna, kusalamlena codito;
bhavissati anantao, somanassoti vissutoti.
Anipi cettha rjagahanagare sumanamlkravatthu mahbherivdakavatthu morajikavatthu vvdakavatthu sakhadhamakavatthti evamdni vatthni vitthretabbni. Eva niyynikassane satthari pasdo sammaggato hoti.
Dhamme pasdoti niyynikassanamhi dhamme pasdo sammaggato hoti. Saramatte nimitta gahetv suantna tiracchnagatnampi sampattidyako hoti, paramatthe ki pana vattabba. Ayamattho makadevaputtdna vatthuvasena veditabbo.
Slesu pariprakritti niyynikassanamhi slesu pariprakritpi sammaggat hoti, saggamokkhasampatti vahati. Tattha chattamavakavatthusmaeravatthu-dni dpetabbni.
Sahadhammikesti niyynikassane sahadhammikesu piyamanpatpi sammaggat hoti, mahsampatti vahati. Ayamattho vimnapetavatthhi dpetabbo. Vuttaheta
Khrodanamahamadsi, bhikkhuno piya carantassape
Phitape ucchukhaika timbarusaka kakkrika
Eluka vallipakka phrusaka hatthapatka
Skamuhi pupphakamuhi mlaka nimbamuhi
Ambikajika doinimmajjani kyabandhana
Asabaddhaka yogapaa vidhpana tlavaa
Morahattha chatta uphana pva modaka
Sakkhalika ahamadsi, bhikkhuno piya carantassape
Tass me passa vimna, acchar kmavainhamasmti (vi. va. 406).
Ta kissa hetti-di vuttanaynusreneva yojetv veditabba.
145. Idni yesa updnna titthiy na samm paria paapenti, tathgato paapeti, tesa paccaya dassetu ime ca, bhikkhaveti-dimha. Tattha kinidnti-dsu nidndni sabbneva kraavevacanni. Kraahi yasm phala nideti handa, na gahathti appeti viya, tasm nidnanti vuccati. Yasm ta tato jyati samudeti pabhavati, tasm samudayo, jti, pabhavoti vuccati. Aya panettha padattho ki nidna etesanti kinidn. Ko samudayo etesanti kisamuday. K jti etesanti kijtik. Ko pabhavo etesanti kipabhav. Yasm pana tesa tah yathvuttena atthena nidnaceva samudayo ca jti ca pabhavo ca, tasm tahnidnti-dimha. Eva sabbapadesu attho veditabbo. Yasm pana bhagav na kevala updnasseva paccaya jnti, updnassa paccayabhtya tahyapi, tahdipaccayna vedandnampi paccaya jntiyeva, tasm tah cya, bhikkhaveti-dimha.
Yato ca khoti yasmi kle. Avijj pahn hotti vaamlik avijj anuppdanirodhena pahn hoti. Vijj uppannti arahattamaggavijj uppann. So avijjvirg vijjuppdti. So bhikkhu avijjya ca pahnatt vijjya ca uppannatt. Neva kmupdna updiyatti neva kmupdna gahti na upeti, na sesni updnni. Anupdiya na paritassatti eva kici updna aggahanto tahparitassanya na paritassati. Aparitassanti aparitassanto taha anuppdento. Paccattayeva parinibbyatti sayameva kilesaparinibbnena parinibbyati. Evamassa savakkhaya dassetv idni khsavassa bhikkhuno paccavekkhaa dassento kh jtti-dimha. Ta vuttatthamevti.

Papacasdaniy majjhimanikyahakathya

Cashandasuttavaan nihit.