Dasabaladivaan
148. Ettha ca kicpi cetopariyanantara tisso vijj vattabb siyu, yasm pana tsu vuttsu upari dasabalaa na pariprati, tasm t avatv tathgatassa dasabalaa paripra katv dassento dasa kho panimni sriputtti-dimha. Tattha tathgatabalnti aehi asdhrani tathgatasseva balni. Yath v pubbabuddhna balni puussayasampattiy gatni, tath gatabalntipi attho. Tattha duvidha tathgatabala kyabalaca abalaca. Tesu kyabala hatthikulnusrena veditabba. Vuttaheta porehi
Klvakaca gageyya, paara tambapigala;
gandhamagalahemaca, uposathachaddantime dasti.
Imni hi dasa hatthikulni. Tattha klvakanti pakatihatthikula dahabba. Ya dasanna purisna kyabala, ta ekassa klvakahatthino. Ya dasanna klvakna bala, ta ekassa gageyyassa. Ya dasanna gageyyna, ta ekassa paarassa. Ya dasanna paarna, ta ekassa tambassa. Ya dasanna tambna, ta ekassa pigalassa. Ya dasanna pigalna, ta ekassa gandhahatthino. Ya dasanna gandhahatthna, ta ekassa magalassa. Ya dasanna magalna, ta ekassa hemavatassa. Ya dasanna hemavatna, ta ekassa uposathassa. Ya dasanna uposathna, ta ekassa chaddantassa. Ya dasanna chaddantna ta ekassa tathgatassa. Nryanasaghtabalantipi idameva vuccati Tadeta pakatihatthigaanya hatthna koisahassna purisagaanya dasanna purisakoisahassna bala hoti. Ida tva tathgatassa kyabala. abala pana piya tva gatameva. Dasabalaa, catuvesrajjaa, ahasu parissu akampanaa, catuyoniparicchedakaa, pacagatiparicchedakaa. Sayuttake (sa. ni. 2.34) gatni tesattati ni sattasattati nti eva anipi anekni asahassni, eta abala nma. Idhpi abalameva adhippeta. ahi akampiyahena upatthambhanahena ca balanti vutta. Yehi balehi samanngatoti yehi dasahi abalehi upeto samupeto. sabha hnanti sehahna uttamahna. sabh v pubbabuddh, tesa hnanti attho. Apica gavasatajehako usabho, gavasahassajehako vasabho. Vajasatajehako v usabho, vajasahassajehako vasabho. Sabbagavaseho sabbaparissayasaho seto psdiko mahbhravaho asanisatasaddehipi akampaniyo nisabho, so idha usabhoti adhippeto. Idampi hi tassa pariyyavacana. Usabhassa idanti sabha. hnanti cathi pdehi pathavi uppetv acalahna. Ida pana sabha viyti sabha. Yatheva hi nisabhasakhto usabho usabhabalena samanngato cathi pdehi pathavi uppetv acalahnena tihati, eva tathgatopi dasahi tathgatabalehi samanngato cathi vesrajjapdehi ahaparisapathavi uppetv sadevake loke kenaci paccatthikena paccmittena akampiyo acalahnena tihati. Eva tihamnova ta sabha hna paijnti, upagacchati na paccakkhti attani ropeti. Tena vutta sabha hna paijntti. Parissti ahasu parissu. Shanda nadatti sehanda abhtanda nadati, shandasadisa v nda nadati. Ayamattho shandasuttena dpetabbo. Yath v sho sahanato hananato ca shoti vuccati, eva tathgato lokadhammna sahanato parappavdnaca hananato shoti vuccati. Eva vuttassa shassa nda shanda. Tattha yath sho shabalena samanngato sabbattha visrado vigatalomahaso shanda nadati, eva tathgatashopi tathgatabalehi samanngato ahasu parissu visrado vigatalomahaso iti rpanti-din nayena nnvidhadesanvilsasampanna shanda nadati. Tena vutta parissu shanda nadatti. Brahmacakka pavattetti ettha brahmanti seha uttama visiha. Cakka-saddo panya
Sampattiya lakkhae ca, rathage iriypathe;
dne ratanadhammra-cakkdsu ca dissati;
dhammacakke idha mato, taca dvedh vibhvaye.
Cattrimni, bhikkhave, cakkni, yehi samanngatna devamanussnanti-dsu (a. ni. 4.31) hi aya sampattiya dissati. Pdatalesu cakkni jtnti (d. ni. 2.35) ettha lakkhae. Cakkava vahato padanti (dha. pa. 1) ettha rathage. Catucakka navadvranti (sa. ni. 1.29) ettha iriypathe. Dada bhuja m ca pamdo, cakka pavattaya sabbapinanti (j. 1.7.149) ettha dne. Dibba cakkaratana pturahosti (d. ni. 2.243) ettha ratanacakke. May pavattita cakkanti (su. ni. 562) ettha dhammacakke. Icchhatassa posassa, cakka bhamati matthaketi (j. 1.1.104; 1.5.103) ettha uracakke. Khurapariyantena cepi cakkenti (d. ni. 1.166) ettha paharaacakke. Asanivicakkanti (d. ni. 3.61; sa. ni. 2.162) ettha asanimaale. Idha panya dhammacakke adhippeto. Ta pana dhammacakka duvidha hoti paivedhaaceva desanaca. Tattha papabhvita attano ariyabalvaha paivedhaa. Karupabhvita svakna ariyabalvaha desana. Tattha paivedhaa uppajjamna uppannanti duvidha. Tahi abhinikkhamanato yva arahattamagg uppajjamna, phalakkhae uppanna nma. Tusitabhavanato v yva mahbodhipallake arahattamagg uppajjamna, phalakkhae uppanna nma. Dpakaradasabalato pahya v yva arahattamagg uppajjamna, phalakkhae uppanna nma. Desanampi pavattamna pavattanti duvidha. Tahi yva atakoaassa sotpattimagg pavattamna, phalakkhae pavatta nma. Tesu paivedhaa lokuttara, desana lokiya. Ubhayampi paneta aehi asdhraa, buddhnayeva orasaa. Idni yehi balehi samanngato tathgato sabha hna paijnti, yni ditova dasa kho panimni, sriputta, tathgatassa tathgatabalnti nikkhittni, tni vitthrato dassetu katamni dasa? Idha, sriputta, tathgato hnaca hnatoti-dimha. Tattha hnaca hnatoti kraaca kraato. Kraahi yasm tattha phala tihati tadyattavuttiyya uppajjati ceva pavattati ca, tasm hnanti vuccati. Ta bhagav ye ye dhamm yesa yesa dhammna het paccay uppdya, ta ta hna. Ye ye dhamm yesa yesa dhammna na het na paccay uppdya, ta ta ahnanti pajnanto hnaca hnato ahnaca ahnato yathbhta pajnti. Abhidhamme paneta, tattha katama tathgatassa hnaca hnato ahnaca ahnato yathbhta anti-din (vibha. 809) nayena vitthritameva. Yampti yena ena. Idampi, sriputta, tathgatassti idampi hnhnaa tathgatassa tathgatabala nma hotti attho. Eva sabbapadesu yojan veditabb. Kammasamdnnanti samdiyitv katna kusalkusalakammna, kammameva v kammasamdna. hnaso hetusoti paccayato ceva hetuto ca. Tattha gati-upadhiklapayog vipkassa hna. Kamma hetu. Imassa pana assa vitthrakath atthekaccni ppakni kammasamdnni gatisampattipaibhni na vipaccantti-din (vibha. 810) nayena abhidhamme gatyeva. Sabbatthagmininti sabbagatigmini agatigminica. Paipadanti magga. Yathbhta pajntti bahsupi manussesu ekameva pa ghtentesu imassa cetan nirayagmin bhavissati, imassa cetan tiracchnayonigminti imin nayena ekavatthusmimpi kusalkusalacetansakhtna paipattna avipartato sabhva jnti. Imassa ca assa vitthrakath tattha katama tathgatassa sabbatthagmini paipada yathbhta a? Idha tathgato aya maggo aya paipad nirayagmti pajntti-din (vibha. 811) nayena abhidhamme gatyeva. Anekadhtunti cakkhudhtu-dhi kmadhtu-dhi v dhthi bahudhtu. Nndhtunti tsayeva dhtna vilakkhaatya nnappakradhtu. Lokanti khandhyatanadhtuloka. Yathbhta pajntti tsa tsa dhtna avipartato sabhva paivijjhati. Idampi a tattha katama tathgatassa anekadhtunndhtuloka yathbhta a, idha tathgato khandhannatta pajntti-din nayena abhidhamme vitthritameva. Nndhimuttikatanti hndhi adhimutthi nndhimuttikabhva. Idampi a, tattha katama tathgatassa sattna nndhimuttikata yathbhta a, idha tathgato pajnti santi satt hndhimuttikti din nayena abhidhamme vitthritameva. Parasattnanti padhnasattna. Parapuggalnanti tato paresa hnasattna. Ekatthameva v eta padadvaya. Veneyyavasena pana dvedh vutta. Indriyaparopariyattanti saddhdna indriyna parabhva aparabhvaca, vuddhica hnicti attho. Imassapi assa vitthrakath tattha katama tathgatassa parasattna parapuggalna indriyaparopariyatta yathbhta a, idha tathgato sattna saya pajnti anusaya pajntti-din (vibha. 814) nayena abhidhamme gatyeva. Jhnavimokkhasamdhisampattnanti pahamdna catunna jhnna rp rpni passatti-dna ahanna vimokkhna savitakkasavicrdna tia samdhna pahamajjhnasampatti-dnaca navanna anupubbasampattna. Sakilesanti hnabhgiyadhamma. Vodnanti visesabhgiyadhamma. Vuhnanti vodnampi vuhna. Tamh tamh samdhimh vuhnampi vuhnanti (vibha. 828) eva vuttapaguajjhnaceva bhavagaphalasampattiyo ca. Hehima hehimahi paguajjhna uparimassa uparimassa padahna hoti. Tasm vodnampi vuhnanti vutta. Bhavagena pana sabbajjhnehi vuhna hoti. Phalasampattiy nirodhasampattito vuhna hoti. Ta sandhya tamh tamh samdhimh vuhnampi vuhnanti vutta. Idampi a tattha katama tathgatassa jhnavimokkhasamdhisampattna sakilesa vodna vuhna yathbhta a, jhyti cattro jhy, atthekacco jhy sampattiyeva samna vipattti paccetti-din (vibha. 828) nayena abhidhamme vitthrita. Sattanna na vitthrakathvinicchayo sammohavinodaniya vibhagahakathya vutto. Pubbenivsnussatidibbacakkhuakath visuddhimagge vitthrit. savakkhayakath bhayabherave. 149. Imni kho sriputtti yni pubbe dasa kho panimni, sriputta, tathgatassa tathgatabalnti avoca, imni tnti appana karoti. Tattha paravdkath hoti dasabalaa nma piyekka natthi, sabbautaassevya pabhedoti. Ta na tath dahabba. Aameva hi dasabalaa, aa sabbautaa. Dasabalaahi sakasakakiccameva jnti. Sabbautaa tampi tato avasesampi pajnti. Dasabalaesu hi pahama krakraameva jnti. Dutiya kammantaravipkantarameva. Tatiya kammaparicchedameva. Catuttha dhtunnattakraameva. Pacama sattna ajjhsaydhimuttimeva. Chaha indriyna tikkhamudubhvameva. Sattama jhndhi saddhi tesa sakilesdimeva. Ahama pubbenivutthakhandhasantatimeva. Navama sattna cutipaisandhimeva. Dasama saccaparicchedameva. Sabbautaa pana etehi jnitabbaca tato uttarica pajnti. Etesa pana kicca na sabba karoti. Tahi jhna hutv appetu na sakkoti, iddhi hutv vikubbitu na sakkoti, maggo hutv kilese khepetu na sakkoti. Apica paravd eva pucchitabbo dasabalaa nma eta savitakkasavicra avitakkavicramatta avitakka-avicra kmvacara rpvacara arpvacara lokiya lokuttaranti? Jnanto paipiy satta ni savitakkasavicrnti vakkhati. Tato parni dve avitakka-avicrnti vakkhati. savakkhayaa siy savitakkasavicra, siy avitakkavicramatta, siy avitakka-avicranti vakkhati. Tath paipiy satta kmvacarni, tato parni dve rpvacarni, avasne eka lokuttaranti vakkhati, sabbautaa pana savitakkasavicrameva kmvacarameva lokiyamevti vakkhati. Evamettha anupadavaana katv idni yasm tathgato pahamayeva hnhnaena veneyyasattna savakkhaydhigamassa ceva anadhigamassa ca hnhnabhta kilesvarabhva passati, lokiyasammdihihnadassanato niyatamicchdihihnbhvadassanato ca. Atha nesa kammavipkaena vipkvarabhva passati, tihetukapaisandhidassanato. Sabbatthagminpaipadena kammvarabhva passati, anantariyakammbhvadassanato. Eva anvarana anekadhtunndhtuena anukladhammadesanattha cariyavisesa passati, dhtuvemattadassanato. Atha nesa nndhimuttikatena adhimutti passati, payoga andiyitvpi adhimuttivasena dhammadesanattha. Atheva dihdhimuttna yathsatti yathbala dhamma desetu indriyaparopariyattaena indriyaparopariyatta passati, saddhdna tikkhamudubhvadassanato. Eva paritindriyaparopariyatt pana te sace dre honti, pahamajjhndsu vasbhtatt iddhivisesena te khippa upagacchati. Upagantv ca nesa pubbenivsnussatiena pubbajtibhvana, dibbacakkhunubhvato pattabbena cetopariyaena sampati cittavisesa passanto savakkhayanubhvena savakkhayagminiy paipadya vigatasammohatt savakkhayya dhamma deseti. Tasm imin anukkamena imni dasabalni vuttnti veditabbni. Ta, sriputta, vca appahyti-dsu puna evarpi vca na vakkhmti vadanto ta vca pajahati nma. Puna evarpa citta na uppdessmti cintento citta pajahati nma. Puna evarpa dihi na gahissmti pajahanto dihi painissajjati nma, tath akaronto neva pajahati, na painissajjati. So yathbhata nikkhitto eva nirayeti yath nirayaplehi haritv niraye hapito, eva niraye hapitoyevti veditabbo. Idnissa atthasdhaka upama dassento seyyathpti-dimha. Tattha slasampannoti-dsu lokiyalokuttar slasamdhipa veditabb. Lokuttaravaseneva vinivattetumpi vaati. Ayahi sammvckammantjvehi slasampanno, sammvymasatisamdhhi samdhisampanno, sammdihisakappehi pasampanno, so eva sldisampanno bhikkhu yath diheva dhamme imasmiyeva attabhve aa rdheti arahatta pputi, evasampadamida, sriputta, vadmi imampi kraa evarpameva Yath hi maggnantara avirajjhitvva phala nibbattati, evameva imasspi puggalassa cuti-anantara avirajjhitvva niraye paisandhi hotti dasseti. Sakalasmihi buddhavacane imya upamya ghatara katv vutta-upam nma natthi. 150. Vesrajjnti ettha srajjapaipakkho vesrajja, catsu hnesu srajjbhva paccavekkhantassa uppannasomanassamayaasseta nma. Sammsambuddhassa te paijnatoti aha sammsambuddho, sabbe dhamm may abhisambuddhti eva paijnato tava. Anabhisambuddhti ime nma dhamm tay anabhisambuddh. Tatra vatti tesu vata anabhisambuddhti eva dassitadhammesu. Sahadhammenti sahetun sakraena vacanena sunakkhatto viya vippalapanto appama. Nimittametanti ettha puggalopi dhammopi nimittanti adhippeto. Ta puggala na passmi, yo ma paicodessati, ta dhamma na passmi, ya dassetv aya nma dhammo tay anabhisambuddhoti ma paicodessatti ayamettha attho. Khemappattoti khema patto, sesapadadvaya imasseva vevacana. Sabbaheta vesrajjaameva sandhya vutta. Dasabalassa hi aya nma dhammo tay anabhisambuddhoti codaka puggala v codankraa anabhisambuddhadhamma v apassato sabhvabuddhoyeva v samno aha buddhosmti vadmti paccavekkhantassa balavatara somanassa uppajjati. Tena sampayutta a vesrajja nma. Ta sandhya khemappattoti-dimha. Eva sabbattha attho veditabbo. Antaryik dhammti ettha pana antarya karontti antaryik, te atthato sacicca vtikkant satta pattikkhandh. Sacicca vtikkantahi antamaso dukkaa-dubbhsitampi maggaphalna antarya karoti. Idha pana methunadhammo adhippeto. Methuna sevato hi yassa kassaci nissasayameva maggaphalna antaryo hoti. Yassa kho pana tesu atthyti rgakkhaydsu yassa atthya. Dhammo desitoti asubhabhvandidhammo kathito Tatra vata manti tasmi aniyynikadhamme ma. Sesa vuttanayeneva veditabba.
Dasabaladivaan nihit.